Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube
aborcja

aborcja

Ochrona życia

18.03.2024

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej
Ochrona życia

18.03.2024

Legalna aborcja i całkowite rozbrojenie – postulaty Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju

​​​​​​· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej
Ochrona życia

13.03.2024

Metody perswazji. Jak się debatuje o aborcji

Warto rozmawiać. Ale czy da się rozmawiać na takich warunkach?

 

Zacznę od osobistego wspomnienia, które ułatwi zrozumienie obecnej sytuacji. Otóż w roku 1994 po raz pierwszy przyjąłem propozycję pracy w Telewizji Polskiej. Mój przyjaciel Piotr Zaremba został szefem działu publicystyki w Jedynce, i zaproponował mi, abym był jego zastępcą odpowiedzianym za tematy polityczne.

 

W tym momencie Zaremba był najpoważniejszym komentatorem „Życia Warszawy”, może już wtedy najważniejszym publicystą w kraju (a na pewno zmierzał w tym kierunku), ja w „Rzeczpospolitej” jako polityczny reporter stopniowo zyskiwałem uznanie, ale daleko mi było, jeśli chodzi o zawodową pozycję, do Piotra. Obaj zarabialiśmy w swoich redakcjach bardzo porządnie i byliśmy cenieni. Nasza decyzja o przejściu do pracy w TVP wynikała z motywacji – proszę o wybaczenie patosu – patriotycznych, chcieliśmy zmieniać Polskę, uleczyć jej publiczne media, przysłużyć się demokracji i pluralizmowi.

 

Po zatrudnieniu w TVP oficjalnie otrzymałem stanowisko „redaktora zamawiającego”, żartowaliśmy, że uzyskałem kompetencje do zamawiania pizzy dla redakcji. Piotrek Zaremba szybko – i słusznie – zrozumiał, że nie da się robić prawdziwych zmian w ówczesnym telewizyjnym środowisku, pełnym komuchów udających „fachurków”, nie dających się łatwo wykurzyć, cyników bez poglądów, i karierowiczów gotowych służyć każdej kolejnej władzy. Ówcześni nowi redaktorzy w TVP nieco różnili się od obecnych, tych z sienkiewiczowskiego naboru, więc zamiast zwalniać ludzi zasłużonych dla dawnej władzy, dawali im szansę na odkupienie win.

 

Na miejsce Zaremby przyszedł wtedy Cezary Jęksa, który żadnych wyrazistych poglądów nie wyrażał, ale świetnie znał się na telewizji i motoryzacji i był po prostu uczciwym człowiekiem (co dla obecnej ekipy rządzącej w TVP było bez znaczenia, i tak go wyrzucili go z roboty, wystarczyło im, że wciąż funkcjonował tam przez minione 8 lat).

 

Jednym z pracujących wtedy z nami „kompetentnych fachurków” był niejaki Andrzej Kwiatkowski. Niektórzy może jeszcze go pamiętają, bo w czasach PRL i u zarania III RP był telewizyjnym prominentem, celebrytą niemalże. I tu się zaczyna ta anegdota.

 

Kwiatkowski w tamtych czasach w TVP prowadził (i redagował)  w czwartki cotygodniowy program tzw. dużej publicystyki – to była godzinna audycja, zazwyczaj ośmiu gości zgromadzonych w studiu telewizyjnym, którzy spierają się na jakiś temat. Rok 1994 – z czym się to nam kojarzy? Pewnie niektórzy pamiętają, że niedługo wcześniej doszło do uchwalenia ustawy aborcyjnej i toczyły się gorące spory, czy i jak państwo polskie powinno uczestniczyć w ochronie życia dzieci nienarodzonych.

 

NIKT NIE MA TAKICH POGLĄDÓW

 

Miałem wtedy nieprzyjemność nadzorować robiony przez Andrzeja Kwiatkowskiego czwartkowy publicystyczny program o aborcji. Lista gości, którą mi pierwotnie przedstawiono, trochę mnie zaskoczyła. Na osiem osób, których planowano zaprosić, nie było żadnego przeciwnika swobodnego przerywania ciąży. Byli jacyś aktywiści, którzy prezentowali postawę ambiwalentną, ale żadnego zdecydowanego krytyka aborcji. Byli politycy, działacze, lewicowi ideolodzy… zażądałem zrównoważenia tego składu, poprosiłem o „doproszenie” jakiegoś duchownego, jakiegoś lekarza, który rozumie wagę ochrony życia. – Ok – koncyliacyjnie odpowiedział Kwiatkowski – spróbujemy.

 

Po kolejnych godzinach, jednej, dwóch, trzech wciąż otrzymywałem odpowiedź: nie ma w Polsce ludzi, którzy mają takie – antyaborcyjne – poglądy. Nie ma takich medyków, nie ma takich socjologów, nie ma takich filozofów, no i tyle. Znaleźli duchownego, chyba jedynego, jakiego znali, wsławionego ochroną chorych na AIDS – ks. Arkadiusza Nowaka, który tematyką ochrony życia nienarodzonych się nie zajmował, ale zawsze chętnie występował przed kamerami, więc zgodził się przyjść.

 

Nie byłem w stanie nawet sam sobie odpowiedzieć, czy to była klasyczna niekompetencja realizatorów programu, czy ich zamknięcie się w postkomunistycznej bańce społecznej, gdzie wszyscy myślą tak samo i takich kwestii nie rozumieją, czy może obstrukcja, złośliwość, zła wola. Sięgnąłem do własnego notesu (od paru lat byłem wszak dziennikarzem, reporterem), poprosiłem też znajomych, żeby podpowiedzieli jakieś osoby mogące „spluralizować” taką dyskusję. Podałem panu Andrzejowi Kwiatkowskiemu 10 nazwisk, a przy każdym numer telefonu.

 

I co? Niewiele. Z tego co pamiętam doprosili jedną osobę z mojej listy. Debata była marna, właściwie gra do jednej bramki. „Mój” gość był atakowany ze wszystkich stron (no ale przynajmniej był!), ksiądz był koncyliacyjny i neutralny, pozostali grali w orkiestrze, którą dyrygował Andrzej Kwiatkowski. To był dla mnie moment przełomowy: wtedy zdecydowałem, że po przygotowaniu nowej ramówki (to w telewizyjnym terminarzu kluczowa cezura) ja także uciekam, wracam do mediów drukowanych (wtedy jeszcze dość silnych). Ekranowa dominacja czerwonych prostaków unikających realnej dyskusji na najważniejsze tematy, realnego starcia światopoglądów, odmawiających zaaranżowania szermierki na ostre argumenty, mierziła mnie.

 

30 LAT MINĘŁO JAK JEDEN DZIEŃ

 

Co od tego czasu zmieniło się w debacie o aborcji? W czasach poprzedniej władzy temat generalnie nie był nagłaśniany. Oczywiście bywały rozmowy ocierające się o te kwestie, czasem nawet i ciekawe, ale trzeba powiedzieć wprost: generalnie te sprawy nikogo w publicznej telewizji bardzo nie interesowały, dziennikarzy i redaktorów bardziej zaprzątała polityczna „nawalanka”.

 

A dziś trzeba skonstatować, że od trzech dekad w tej sferze nie zmieniło się nic. Ponieważ nowa władza postanowiła obalić istniejące obecnie prawodawstwo w kwestii aborcji, to w ostatnich tygodniach odbyło się kilka programów w TVP na temat tych zmian. W programach zazwyczaj przedstawiciele Trzeciej Drogi, ludzie Szymona Hołowni i Władysława Kosiniaka-Kamysza, spierają się, w ramach jednego obozu politycznego, z politykami z obozu Włodzimierza Czarzastego i Donalda Tuska – dyskutują jak bardzo, i w jaki sposób, przepisy trzeba zmienić, jak ułatwić dostęp do przerywania ciąży, i w jakim zakresie. Politycy i eksperci ze środowisk konserwatywnych do tych debat nie byli dopuszczani niemal wcale, a jeśli już, to jako „paprotki”, stojące z boku na parapecie i dające alibi pluralizmu samą swoją obecnością.

Wspomniana powyżej telewizyjna dyskusja sprzed trzech dziesięcioleci przypomniała mi się, kiedy przysłuchiwałem się niedawnemu programowi w TVP Info na temat aborcji. Przy stole posadzono sześć pań domagających się swobody aborcji (jedna umiarkowana, reszta radykalnych) i jednego mężczyznę mającego odmienne poglądy – na łączach internetowych była jeszcze jedna konserwatystka, oraz dwie entuzjastki dokonywania aborcji. Już sam dobór gości (i „gościń” – co podkreślała prowadząca) pokazywał, o co chodzi.

 

Ja teraz nie chcę odnosić się do meritum sporu. Nie zamieram pisać, kto miał rację, kto jej nie miał (choć oczywiście mam w tej kwestii swój pogląd), ale – jeśli chodzi o metodę dziennikarską – to jest ona dokładnie taka, jak ta z roku 1994. Ok, godzimy się na obecność kogoś z poza mainstreamu, spoza liberalnego środowiska, ale tylko po to, aby wdeptać go w ziemię, aby go upokorzyć, zarzucać mu kłamstwo i manipulację – bez jakichkolwiek silnych argumentów rzecz jasna.

 

Na temat tak ważnych (być może najważniejszych) kwestii cywilizacyjnych, jak aborcja toczy się debata całkiem nierównoważna. Nierówna od zarania, kiedy po upadku komunizmu, w ustawie z 1993 roku, polskie środowiska „prolife” zgodziły się na uznanie dzieci nienarodzonych za mniej wartościowe niż urodzonych. Ta ustawa to był swego rodzaju grzech pierworodny. No bo skoro w przepisach ustalono, że za dokonanie aborcji obowiązuje kara do 3 lat więzienia, a za mord na noworodku od 6 miesięcy do lat ośmiu (podczas, gdy za zabicie dorosłego kara – słusznie – była znacznie bardziej surowa), to jak tu mówić o realnej ochronie życia małego człowieka?

 

Wobec takiego prawnego fundamentu do debaty trudno się dziwić, że środowiska proaborcyjne dziś tak łatwo relatywizują zabijanie nienarodzonych. Skoro od początku to nienarodzone życie nie było równoprawne do życia dorosłego, to dziś znacznie prostsze jest domaganie się szerokiej legalizacji aborcji.

 

ALE TE METODY…

 

Postarajmy się uporządkować sytuację, przeanalizować, jakiego rodzaju metod zwolennicy aborcji używają w debatach społecznych, medialnych i internetowych. Pomijam tu rolę prezenterów czy dziennikarzy prowadzących programy, bo akurat ich wpływ jest widoczny na pierwszy rzut oka.

  1. Dobór gości

To kluczowy element kształtowania dyskusji. Przede wszystkim większość wypowiedzi „ekspertów” robi wrażenie większego społecznego poparcia dla jakiejś ideologicznej tezy. I łatwo im zakrzyczeć polemistę, szczególnie kiedy jest człowiekiem umiarkowanym i kulturalnym. Dodatkowo, jeśli w kwestii takiej jak przerywania ciąży mamy z jednej strony kilka kobiet, a z drugiej strony jednego mężczyznę, to od razu wiemy, że mamy do czynienia z mizoginem, facetem, który nienawidzi kobiet. Kolejnym pomysłem jest odnalezienie takich ekspertek, które pełniąc role fachowców, profesjonalistów, jednocześnie prezentują wyraziste poglądy proaborcyjne. W tym przypadku prawniczki i lekarki (jawnie i wprost do kamery przyznającej, że „zajmuje się aborcją”) – nawet jeśli w swoich środowiskach są one w mniejszości, to dla widza stają się tych środowisk reprezentantkami.

  1. Nomenklatura, czyli znaczenie słów

To ułatwia poprowadzenie dyskusji. Nie używa się słowa dziecko, ale – w najlepszym przypadku – płód, choć zazwyczaj w ogóle unika się nazywania „tego czegoś”, co rozwija się w brzuchu matki. Zamiast mówić o ochronie życia, a nawet i o aborcji, mówi się o ochronie zdrowia reprodukcyjnego, o zabiegu medycznym, ewentualnie o podstawowym świadczeniu medycznym. Środowiskom pro-life w latach 90. udało na jakiś czas odczarować wyklęte wcześniej pojęcie „ochrony życia poczętego”, ale liberalna propaganda z czasem odwojowała swoją nomenklaturę – taką, która ma oswoić społeczeństwo z tym, że aborcja to coś normalnego, a wręcz potrzebnego. W końcu to jest tylko leczenie kobiety „chorej na ciążę”.

  1. Wsparcie dla kobiet ciężarnych

Jakie tam wsparcie? To jest przekupywanie tych biednych kobiet, będących w dramatycznej sytuacji, samochodami czy mieszkaniami, rozmaitymi społecznymi łapówkami (w typie 500+ czy 800+), aby zmusić je do urodzenia i wychowywania dzieci – wbrew ich woli.

  1. Sondaże

Wszyscy wiedzą, że ich wyniki są różne, bo łatwo nimi manipulować. Jeśli swój sondaż robią oko.press i Tok FM, to dziwnym trafem zawsze będzie on zgodny z poglądami funkcjonariuszy tych mediów, jeśli „Rzeczpospolita”, to może będzie bardziej wyważony. Można mieć wrażenie, że niektóre pracownie badania opinii społecznej dopasowują się do oczekiwań zleceniodawców, i żyją z takiej praktyki. Przy medialnej debacie dla nadania jej odpowiedniego kierunku konieczne jest zacytowanie takiego sondażu, który wesprze narrację, jaką preferują redaktorzy, a pomijanie niewygodnych badań. I często lepiej nie podawać, kto sondaż zamówił, bo być może w oczach niektórych odbiorców tacy ideologicznie radykalni „sponsorzy” jak oko.press i Tok FM, mogliby wzbudzić nieufność do wyników badania.

  1. Uliczne sondy

To najprostsze narzędzie manipulacji dyskusją. Nagrywa się 30 osób na ulicy, najlepiej w centrum wielkiego miasta. W felietonie używa się 14 takich opinii, które mogą potwierdzać tezy twórców audycji, oraz jednej ambiwalentnej i jednej negatywnej. I mamy pluralizm poglądów. Prawda czasu, prawda ekranu.

  1. Scenografia

Last, but not least. W tle za dyskutantami na stałe umieszczony jest czerwony piorun, symbol ruchu proaborcyjnego, tzw. strajku kobiet. Przez cały trwania telewizyjnej debaty w okienku wyświetlają się nagrania z demonstracji wspierających zamierzoną tezę, ani razu nie pokazując akcji strony przeciwnej.

 

BEZ KOMPROMISU

 

Podobne metody są – rzecz jasna – stosowane w medialnych debatach na wiele tematów, choć akurat w sprawie życia nienarodzonego, czy, jak ktoś woli, „podstawowego zabiegu medycznego”, w wyjątkowo pełnym zakresie.

 

Na koniec dodam refleksję, która w żadnym wypadku nie może być usprawiedliwieniem dla realizatorów tego rodzaju „ustawionych” audycji. Prawdopodobnie merytorycznej debaty na temat aborcji w Polsce przeprowadzić się nie da. Założenia obu stron tego sporu opierają się na całkowicie innej aksjologii, na zupełnie innych podstawach, na odmiennych znaczeniach i pojęciach, których przeciwnicy nie zamierzają przyjąć do wiadomości. Dla jednych fundamentem jest prawo kobiety do pełnego decydowania o kształcie jej ciała, niezależnie od wszelkich okoliczności, dla drugich bezwzględna wartością jest ochrona życia każdej ludzkiej istoty.

 

Między takimi poglądami nie można znaleźć pośredniego stanowiska, ono nie istnieje. Kompromis – jak nazwano ustawę z 1993 roku – był oszustwem, oszukiwaliśmy się wszyscy, jedni, zgadzając się na to, co nazywali zniewoleniem kobiecego ciała, inni – przymykając oko na masowe zabijanie dzieci nienarodzonych.

 

To kwestie fundamentalne, od ich rozstrzygnięcia zależą dalsze losy naszej cywilizacji. Nie da się prowadzić na te tematy łagodnej i koncyliacyjnej dyskusji, a na pewno nie da się wypracować wspólnego stanowiska. Ale to nie znaczy, że nie można debatować, dając wszystkim stronom równe szanse.

 

 

 

 

Dominik Zdort – dziennikarz i publicysta. Pracował m.in. w „Rzeczpospolitej”, „Newsweek Polska”, tygodniku „Sieci”, Telewizji Polskiej i Polskim Radiu.

 

Czytaj Więcej
Ochrona życia

12.03.2024

„Babcia Kasia” ugryzła działacza pro-life. Trwa postępowanie

· W Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia toczy się postępowanie karne przeciwko lewicowej działaczce Katarzynie A., pseudonim „Babcia Kasia”.

· Kobieta jest oskarżona o znieważenie i spowodowanie uszczerbku na zdrowiu działacza Fundacji Pro-Prawo do życia poprzez ugryzienie.

· Do zdarzenia doszło podczas pikiety obrońców życia, którą próbowała zakłócić „Babcia Kasia”.

Czytaj Więcej
Ochrona życia

11.03.2024

Lewicowe ugniatanie sumień - pierwszy tekst z cyklu "Aborcja - droga do narodowego horroru"

· Według sondaży, większość Polaków popiera większą niż obecnie prawną dostępność zabójstwa prenatalnego, a jednak poparcie to waha się w zależności od tego jak formułowane są pytania sondażowe.

· Zdecydowanie mniej Polaków jest skłonnych do bezwarunkowego poparcia zabijania na życzenie dzieci na prenatalnym etapie życia do 12 tygodnia ciąży niż do ogólnie określonej zmiany na rzecz opcja za zabijaniem.

· Wiele wskazuje, że Polaków udało się przekonać, że napięcie pomiędzy prawem do życia a „wyborem” można rozstrzygnąć tylko poszerzając wolność zabijania.

· Przynajmniej część opinii publicznej wydaje się sądzić, że uległość wobec skrajnych proaborcyjnych propozycji Koalicji Obywatelskiej i Lewicy ostatecznie ustabilizuje problem aborcji w Polsce, a zgoda na prawne rozszerzenie dostępności zabijania dzieci nienarodzonych będzie roztropnym kompromisem pomiędzy prawami dziecka i prawami dorosłych.

· Więcej na ten temat poniżej - w pierwszym tekście z cyklu „Aborcja - droga do narodowego horroru”.

 

Faktyczna świadomość ankietowanych

Nastroje jakie da się zauważyć choćby wśród użytkowników mediów społecznościowych w Polsce prowadzą do wniosku, że część polskiego społeczeństwa jest przekonana, jakoby przegłosowanie przez parlament dostępności zabójstwa prenatalnego na życzenie do 12 tygodnia miało zamknąć kwestię życia nienarodzonych raz a dobrze. Na dziś widać, że radykalne projekty złożone w Sejmie przez Koalicję Obywatelską i Lewicę zyskują w oczach polskiego społeczeństwa. Warto przyjrzeć się temu, jakie mechanizmy tu rzeczywiście działają.

Wydaje się, że Donald Tusk przekonał znaczną część naszego społeczeństwa, że istnieje w Polsce potrzeba „ustalenia na nowo tych fundamentów, które możemy uznać za wspólne” – jak mówił w swoim expose 13 grudnia 2023 roku – także w zakresie ochrony życia nienarodzonych osób lub jej braku. Według opublikowanych 6 marca wyników sondażu IPSOS dla oko.press i TOK.FM, aż 62 proc. respondentów opowiada się za tym, by któryś z radykalnie proaborcyjnych projektów wszedł w życie. Należy od razu dodać, że istnieje w tej sprawie, przynajmniej u części Polaków, zauważalne wahanie nastrojów czy też może raczej niezdecydowanie. W badaniu pracowni IBRIS dla Radia ZET, którego wyniki opublikowano 31 stycznia 2024 roku, gdzie zadano pytanie nie o projekty ustaw, ale o to, czy „aborcja do 12. tygodnia ciąży powinna być dozwolona w każdym przypadku”, ostrożność badanych była znacznie bardziej zauważalna. W przypadku tego sondażu 51 proc. ankietowanych było za pełną akceptacją zabijania osób na prenatalnym etapie życia, a 43 proc. przeciwko.

Wyniki tych sondaży wskazują, że prawdopodobnie część badanych nie jest pewna, w jaki sposób rozstrzygnąć wynikający dla nich z debaty publicznej spór pomiędzy nieredukowalnymi wartości, jakimi wydają się być prawo do życia i “wolny wybór”. Na tym bowiem polega liberalno-lewicowy szantaż wobec ludzkich sumień – kto jest po prostu za ochroną życia jest automatycznie przedstawiany jako przeciwnik wolności. Hasło „wybór, nie zakaz”, które skolonizowało wyobraźnię znacznej części polskiego społeczeństwa, stanowi odwzorowanie fałszywych alternatyw, jakie stawiają przed nami proaborcyjni propagandziści. Do sondaży, także tych przedstawionych powyżej, należy dodać pewne pytanie metodologiczne, np. czy respondenci mieli pełną świadomość, że chodzi o aborcję do 12. tygodnia na życzenie. Bliżej takiej jednoznaczności jest IBRIS, choć i tu należałoby zastanowić się, w jaki sposób respondenci rozumieją „każdy przypadek”. Czy chodzi o każdą jednostkową sytuację ciąży, czy może o przypadki ustawowe, które określały od 1993 roku, w jakich sytuacjach aborcja została dopuszczona przez polskiego ustawodawcę.

Niewątpliwie jednak szczególnie wśród elektoratu koalicji rządzącej, udało się środowiskom feministycznym, przy wsparciu liberałów, upowszechnić fałszywe przekonanie, że kształtująca się w Polsce po roku 1989 tradycja prawnej ochrony życia osób nienarodzonych jest przesadnym radykalizmem. Zapewne „skażonym” oddziaływaniem nauczania katolickiego i jakiegoś rodzaju irracjonalizmem o podłożu religijnym. Równocześnie w sektorze opinii publicznej, pozycjonującej się od politycznego centrum do lewa, uformowało się podobnie fałszywe przekonanie, że projekty dopuszczające bez ograniczeń zabójstwo prenatalne do 12 tygodnia są właśnie jakiegoś rodzaju kompromisem, pomiędzy – używając logiki i języka liberałów – „zakazem” a „wyborem”. W sondażu IPSOS dla „Rzeczpospolitej” z 18 grudnia 2023 r. za bezwarunkowym dopuszczeniem przerwania ciąży do 12. tygodnia opowiedziało się 60 proc. wyborców KO, 50 proc. wyborców Lewicy oraz 44 proc. wyborców Trzeciej Drogi. Rzecz jasna przekonanie, że takie rozwiązanie ma charakter roztropnego kompromisu moralnego jest całkowicie arbitralne, ponieważ do życia człowieka, jak zauważył to kiedyś bardzo trafnie prof. Andrzej Paszewski z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, „od stadium zygoty aż do późnej starości [...] nie dochodzi z zewnątrz nic, co zmieniałoby go jakościowo”.

Rzekome ograniczenia praw w rzeczywistości ochroną praw

Zatem wszystkie propozycje rozwiązań etycznych czy prawnych, które wykraczają poza akceptację zasady podwójnego skutku, kiedy to do śmierci dziecka na prenatalnym etapie życia, dochodzi w związku koniecznością ratowania zdrowia i życia matki, nie spełniają warunku „roztropnego kompromisu” pomiędzy zasada prawa do życia, a wolnością wyboru. W rzeczywistości bowiem mamy tu do czynienia z pomieszaniem różnych porządków. „Roztropny kompromis” oznacza znalezienie trudnego, ale jednocześnie koniecznego rozgraniczenia nie pomiędzy prawem do życia a wolnością, ale pomiędzy prawami dwóch osób wciąż jeszcze organicznie ze sobą złączonych. Tymczasem język proaborcyjny, choć sugeruje nieraz kompromis pomiędzy wolnością i życiem lub wręcz ochronę życia matki za pomocą uśmiercenia dziecka, w rzeczywistości jest tylko negocjowaniem, jak dalece społeczeństwo może uczynić koncesję wobec jednostkowego egoizmu i jego życzenia, by móc bez konsekwencji usunąć innego człowieka ze społeczeństwa. Dlatego istnieje ciągłość pomiędzy postulatami aborcyjnymi, a postulatami dotyczącymi eutanazji – najpierw ludzi w podeszłym wieku, potem nieuleczalnie chorych w każdym wieku, cierpiących psychicznie czy noworodków. Postulatem zarówno dziś, jak i w przeszłości organizuje sterowana przez hedonizm zasada użyteczności.

Jaki zatem charakter ma wspomniane powyżej wahanie się sumień? Dość łatwo to opisać. Wciąż znaczna część polskiego społeczeństwa zdaje sobie sprawę, że w kwestii prawnej ochrony życia nie chodzi o po prostu bezduszny zakaz przeciwko wolności wyboru, ani w buncie wobec takich regulacji o sprzeciw wobec ograniczeń, jakie – rzekomo patriarchalne – społeczeństwo nakłada na swobodę kobiet w zakresie dysponowania swoim ciałem. Chodzi o prawo do życia, którego istnienie rozpoznane zostało nie tylko w perspektywie religijnej, ale także świeckiej. Mówi o nim Powszechna deklaracja praw człowieka w artykule 3, także Europejska konwencja praw człowieka w artykule 2, a nawet Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Zatem to, co lewica i liberałowie próbują nam przedstawić jako zakaz, jest w rzeczywistości ochroną praw, a zasadniczym celem wszelkich praw jest ochrona słabszych – w bardzo różnym zakresie – przed przemocą społeczeństwa. Zatem zniesienie owego „zakazu” oznaczać będzie zgodę na niereglamentowaną przemoc wobec wysegregowanej grupy społecznej, jaką stanowią ludzie na prenatalnym etapie życia. Wielu ludzi, nawet tych tęskniących za mitem kompromisu aborcyjnego, zdaje sobie z tego dość dobrze sprawę.

Aborcjoniści się nie zatrzymają

Można sądzić, że wahająca się w sumieniu grupa Polaków, własne dylematy – może nawet domyślnie – przypisuje również popierającym proaborcyjne projekty ustaw politykom Koalicji Obywatelskiej czy Lewicy. Jest to jednak błąd poznawczy, na którego trwanie lewica i liberałowie bardzo liczą, ponieważ pozwala on – np. z pomocą retoryki praw człowieka – suflować opinii społecznej coraz bardziej drastycznie nieludzkie oferty swobodnego dostępu do eksterminacji ludzi na prenatalnym etapie rozwoju. Wystarczy spojrzeć na proaborcyjną infografikę, jaką na swoim profilu w mediach społecznościowych opublikowała Młoda Lewica, czyli młodzieżówka Lewicy parlamentarnej. Można zawarty w niej przekaz, skierowany do młodszego odbiorcy, potraktować jako lewicowy przekaz przyszłości. „Darmowa i bezpieczna aborcja na żądanie” – czytamy na internetowej ulotce. „Legalna aborcja bez kompromisów” – dodają młodzi lewicowcy. Ani słowa o ograniczeniu tej praktyki do 12. Tygodnia czy ratowaniu kobiet, które, rzekomo, mogłyby stracić życie z powodu prawnej ochrony dzieci nienarodzonych. Po prostu „aborcja na żądanie”. Może to oznaczać – biorąc pod uwagę co praktykuje się w różnych krajach, zabijanie dzieci nawet w trakcie porodu czy tzw. „aborcję postnatalną”. To przyszłość, jaką dla Polski widzi Lewica, która dziś po prostu przesuwa okno Overtona, aktualnie ograniczając dostęp opinii publicznej do swoich rzeczywistych przekonań i celów.

Zresztą retoryka polityków koalicji rządzącej już zmieniła się od czasów, gdy byli oni w opozycji za rządów Zjednoczonej Prawicy. Z horyzontu narracji zniknęły nieszczęsne ofiary lekarskich błędów, jak pani Izabela z Pszczyny, za której śmierć lewica fałszywie obwiniała ustawodawcę, Trybunał Konstytucyjny, PiS, prawicę czy wręcz każdego, kto wyraża sprzeciw wobec proaborcyjnego radykalizmu. Próbowano przy okazji takich spraw udowadniać, że prawo w Polsce – chroniące życie dziecka – uniemożliwia ratowanie w razie potrzeby życia matki. Nie dziwne, że te historie przestały być interesujące i użyteczne. Jaki jest bowiem związek, pomiędzy wyjątkowymi sytuacjami krytycznymi, w których naprawdę waży się życie dwojga ludzi, a postulatem aborcji na żądanie do 12. tygodnia i całkowitym poluzowaniem zasad jej stosowania w kolejnych trymestrach ciąży? Przypomnijmy, że w projekcie ustawy zaproponowanym przez Lewicę znajduje się zapis, wedle którego do zabicia dziecka po 12. tygodniu wystarczy przesłanka o „zagrożeniu zdrowia psychicznego osoby w ciąży”. Doświadczenie innych państw pokazuje, że nie jest to zasada ograniczająca zabójstwo prenatalne, ale otwierająca dostępność do niej – w tym przypadku, w sposób ukryty, do 9. miesiąca ciąży. Każdy powinien mieć zatem świadomość, że promotorzy aborcji stale posługą się wobec opinii publicznej zasadą „prawdy etapu”, czyli faktycznie kłamstwem.

 

 

Tomasz Rowiński - senior research fellow w projekcie „Ordo Iuris: Cywilizacja” Instytutu Ordo Iuris, redaktor „Christianitas", redaktor portalu Afirmacja.info, historyk idei, publicysta, autor książek; wydał m. in „Bękarty Dantego. Szkice o zanikaniu i odradzaniu się widzialnego chrześcijaństwa", „Królestwo nie z tego świata. O zasadach Polski katolickiej na podstawie wydarzeń nowszych i dawniejszych", „Turbopapiestwo. O dynamice pewnego kryzysu", „Anachroniczna nowoczesność. Eseje o cywilizacji przemocy". Mieszka w Książenicach koło Grodziska Mazowieckiego.

Czytaj Więcej
Ochrona życia

11.03.2024

Łamanie sumień i upadek państwa prawa – o zapowiedziach Donalda Tuska

Premier Donald Tusk zapowiedział kontrolę wszystkich przypadków skorzystania przez lekarzy z tzw. klauzuli sumienia, czyli prawa do odmowy wykonania czynności, które pozostają w sprzeczności z ich sumieniem. Co oczywiste, dotyczy to przede wszystkim przeprowadzania aborcji. Szef rządu dodał również, że „każda odmowa jej wykonania będzie „zgłaszana z urzędu do prokuratury”. Wypowiedź ta, związana zapewne z problemami wewnątrz koalicji rządzącej, ma na celu z jednej strony odpowiedzieć na oczekiwania skrajnie radykalnych grup feministycznych, z drugiej natomiast – zastraszyć lekarzy, którzy korzystają z klauzuli sumienia. Premier przekonuje przy tym, że działania te mają „zmienić praktykę w ramach prawa, które dziś obowiązuje”. Czy tak jest w istocie?

 

Klauzula sumienia jako „strażnik wolności sumienia”

 

Zacząć należy od wyjaśnienia, czym właściwie jest klauzula sumienia. Termin ten jest stosowany dla skrótowego określenia prawa do skorzystania ze sprzeciwu sumienia, czyli prawa do odmowy prawnie powinnego zachowania, które w oparciu o dokonany w sumieniu ludzkim osąd moralny jest etycznie niegodziwe. Wbrew rozpowszechnionej opinii, prawo to przysługuje nie tylko lekarzom, ale każdemu człowiekowi. Dlaczego? Ponieważ zgodnie z polską Konstytucją, każdemu zapewnia się wolność sumienia.

 

Jakkolwiek sama Konstytucja bardzo ogólnie traktuje o wolności sumienia, to pojęcie to zostało klarownie wyjaśnione w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Kluczowe znaczenie miał tu wyrok Trybunału z 7 października 2015 r., (sygn. akt K 12/14). Trybunał Konstytucyjny – pod przewodnictwem Andrzeja Rzeplińskiego i bez jakiegokolwiek nominata sejmowej większości Zjednoczonej Prawicy – orzekł wówczas, że „w demokratycznym państwie prawnym wyrazem prawa do postępowania zgodnie z własnym sumieniem, a w konsekwencji także wyrazem wolności od przymusu postępowania wbrew własnemu sumieniu, jest klauzula sumienia (…). Wolność sumienia musi bowiem przejawiać się także w możliwości odmowy wykonania obowiązku nałożonego zgodnie z prawem z powołaniem się na przekonania naukowe, religijne lub moralne”. Dalej Trybunał zauważył, że „prawo jednostki do odwołania się do «klauzuli sumienia» stoi zatem na straży nie tylko wolności sumienia, ale także godności osoby ludzkiej, która jest prawem przyrodzonym i niezbywalnym”.

 

Łamanie Karty Praw Podstawowych UE i groźby wobec szpitali

 

Do tego, że rządząca większość do postanowień polskiej Konstytucji podchodzi z daleko idącym dystansem, stosując ją „tak jak my je rozumiemy”, co na ogół wiąże się po prostu z ignorowaniem postanowień ustawy zasadniczej, nie jest zaskoczeniem. Próby rządzenia z pominięciem drogi legislacyjnej i wprowadzanie zmian personalnych bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, a także stosowanie przywodzących na myśl standardy białoruskiego satrapy represji wobec protestujących rolników, stają się normą w ostatnich miesiącach. Zaskakującym novum w tym ponurym krajobrazie jest jawna deklaracja łamania prawa europejskiego, które w myśl licznych wypowiedzi obecnie rządzących polityków ma prymat wobec krajowego porządku prawnego (w tym polskiej Konstytucji). Otóż sama Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej stanowi, że „uznaje się prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa”. Zapowiedź ta nie przeszkadza przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen chwalić Donalda Tuska za „przywrócenie w Polsce praworządności”.

 

Równie niepokojąca jest zapowiedź finansowego uderzenia w szpitale, których pracownicy korzystają z prawa do sprzeciwu sumienia. Premier stwierdził, że „w przypadku odmowy uzasadnionej terminacji ciąży szpital straci kontrakt z NFZ w zakresie ginekologii, jeśli bez wyraźnego uzasadnienia odmówi terminacji ciąży i sprowadzi przez to zagrożenie na zdrowie i życie kobiety”. Wyjaśnić bowiem trzeba, że, w myśl standardów Rady Europy, klauzula sumienia dotyczy nie tylko osób indywidualnych, ale korzystać z niej mogą całe podmioty instytucjonalne, jak szpitale, kliniki, przychodnie, itp. Zgodnie z jedną z rezolucji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „żadna osoba, szpital lub instytucja nie może ponosić odpowiedzialności lub być dyskryminowana z powodu odmowy dokonywania aborcji” (Rezolucja 1762 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy The right o conscientious objection in lawful mediacal care).

 

Dokonując zatem rzeczowej oceny wypowiedzi prezesa Rady Ministrów, trzeba stwierdzić jasno: premier polskiego rządu zapowiada, że korzystanie przez obywateli – w tym wypadku przez lekarzy – z ich konstytucyjnie gwarantowanych praw spotka się z represjami w postaci postępowań prokuratorskich. Na jakiej podstawie postępowania takie miałyby być wszczynane nie wiadomo. Prawo do skorzystania z klauzuli sumienia – jak już wskazałem – wynika bezpośrednio z Konstytucji, a sposób korzystania z tego prawa określa ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Przestępstwo jest tymczasem czynem bezprawnym, a zatem nie ma żadnych racjonalnych prawnych przesłanek, by kwestią korzystania z klauzuli sumienia zajmowała się prokuratura.

 

Klauzula sumienia niebezpieczna dla kobiet?

 

Wyjaśnić też należy jeszcze jedno powielane wielokrotnie kłamstwo związane z klauzulą sumienia w kontekście aborcji. Jak powiedział Tusk, „klauzula sumienia nie może być uzasadnieniem odstąpienia od czynności, które ratują życie lub zdrowie kobiety”. Jest to sprawa oczywista i nikt nigdy nie twierdził, że lekarz może skorzystać z klauzuli sumienia, gdy istnieje zagrożenie dla życia kobiety w ciąży. Co więcej, podejmowanie czynności mających ratować życie kobiety jest obowiązkiem lekarza nawet wówczas, gdy wiązać się to będzie z negatywnymi konsekwencjami dla jej poczętego, a nienarodzonego jeszcze dziecka. Nikt nigdy nie stawiał tezy, że wolność sumienia ma prymat przed prawem do życia, choć wypowiedź premiera ma tworzyć wrażenie, że lekarze wyżej traktują własne poglądy moralne, niż życie ich pacjentek.

 

Kwestię tę jasno rozstrzygają przepisy prawa. Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz może powstrzymać się od wykonywania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, ale pod warunkiem, że nie zachodzi sytuacja, w której istniałoby niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia pacjentki (art. 39 w zw. z art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).

 

Niezgodna z prawdą jest zatem suflowana Tuskowi przez liberalne media oraz lewicowych polityków teza, że w obecnie obowiązującym w Polsce stanie prawnym życie kobiet w ciąży jest zagrożone. Przepisy pozwalają na dokonanie aborcji w przypadku zagrożenia zarówno życia, jak i zdrowia kobiety ciężarnej. Tragiczne zgony do jakich niekiedy dochodzi na oddziałach położniczych nie wiążą się z regulacjami prawnymi, a z błędami medycznymi. A błędy zdarzają się właśnie przez kłamliwą narrację środowisk lewicowo-liberalnych o tym, że lekarzom za ratowanie kobiety z poświęceniem życia dziecka poczętego grozi więzienie.

 

Ciężko uwierzyć, że osoba niezwykle inteligentna i mająca tak olbrzymie doświadczenie polityczne jak Donald Tusk nie orientuje się w obowiązujących polskich i europejskich regulacjach dotyczących wolności sumienia. Wypowiedź szefa rządu nie wynika zatem z niewiedzy i powinna być odczytywana w kategoriach politycznych. Dla osiągnięcia doraźnych celów, czyli przede wszystkim „uciszenia” radykalnych feministek oraz koalicjantów z Lewicy, a także by zaprezentować własny progresywizm w kontrze do „zaściankowych” i „klerykalnych” poglądów Szymona Hołowni i niektórych działaczy PSL, Donald Tusk wskazuje na wroga i zapowiada „zdecydowane działania”. Aparat państwa zostanie wykorzystany, by stosować represje wobec jasno wskazanych przez premiera wrogów „uśmiechniętej Polski”. A tymi, obok katolików, zwolenników Zjednoczonej Prawicy oraz Konfederacji, a ostatnio rolników i związkowców z Solidarności, zostali również lekarze.

 

Łamanie sumień i „przewracanie” praworządności

 

Na zakończenie chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt wypowiedzi Donalda Tuska dotyczącej klauzuli sumienia. Próba faktycznego ograniczenia prawa lekarzy do korzystania z konstytucyjnie gwarantowanej wolności sumienia wiąże się z koniecznością zignorowania przez organy państwa – prokuraturę, Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowy Fundusz Zdrowia – cytowanego już wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2015 r. W niedawnej uchwale dotyczącej sytuacji w Trybunale zawarte zostało stwierdzenie, zgodnie z którym „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej stoi na stanowisku, że uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy”.  Tym samym rządzący sformułowali wobec wszystkich instytucji publicznych (w tym sądy i organy samorządu terytorialnego) oczekiwanie, by te ignorowały orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wydane z udziałem sędziów wybranych przez Zjednoczoną Prawicę. Z treści uchwały wynika, że za „wydane z naruszeniem prawa” uznano nie tylko rozstrzygnięcia, w których wydaniu uczestniczyli sędziowie, których status jest kwestionowany. Chodzi bowiem o wszystkie postępowania, w których decyzje proceduralne podejmowała Julia Przyłębska jako prezes TK. Ciężko sobie wyobrazić, by znalazło się choć jedno orzeczenia Trybunału wydane od 2016 r., które wedle rządzących nie byłoby dotknięte wadą. To jednak nie wszystko.

 

Wypowiedzi Donalda Tuska odnoszące się do klauzuli sumienia lub w ogóle do problematyki aborcji dowodzą, że rządzący nie zamierzają respektować jakichkolwiek orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, bez względu na to, kiedy i w jakim składzie zostały wydane. Szef rządu – jak sam wyraźnie zaznaczył – „od dziś zobowiązał prokuraturę” do podejmowania działań, które są po prostu sprzeczne z wyrokiem Trybunału wydanym przez skład pod przewodnictwem Andrzeja Rzeplińskiego jeszcze podczas rządów Ewy Kopacz. I to jest właśnie najbardziej niepokojące. W państwie stanu wyjątkowego, które narodziło się 13 grudnia 2023 r. nie ma miejsca na poszanowanie norm konstytucyjnych, jakichkolwiek przepisów ustawowych oraz orzeczeń sądów lub trybunałów, które są sprzeczne z aktualną linią polityczną. Dzięki poparciu większości mediów i zgodzie najznaczniejszych podmiotów zagranicznych rządzi nami wyłącznie niczym nieskrępowana wola jednego człowieka. I tym człowiekiem jest Donald Tusk.

 

 

Dr Bartosz Zalewski – współpracownik Centrum Badań i Analiz Ordo Iuris

Czytaj Więcej
Subskrybuj aborcja