Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Analiza Dokumentu Komisji Europejskiej „List of actions by the Commission to advance LGBTI equality” w kontekście jego zgodności z polskim porządkiem prawnym

Data publikacji: 22.09.2016

I. Uwagi ogólne

17 lutego br. Rada Unii Europejskiej przedstawiła projekt dokumentu dotyczącego odpowiedzi Rady na przyjętą przez Komisję Europejską w grudniu ubiegłego roku „Listę działań w przedmiocie postępu w zakresie równości LGBTI” (Response to the Commission's List of actions to advance LGBTI equality – Draft Council Conclusions). Projekt był przedmiotem obrad Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów 7 marca br. Ostatecznie, w wyniku sprzeciwu delegacji Węgier, dokument ten nie został przyjęty (wymagana była jednomyślność).

 

Jak już wskazywaliśmy w poprzedniej analizie, przedmiotowy Dokument KE jest programem wytyczającym ramy działań Unii Europejskiej w zakresie „przeciwdziałania dyskryminacji i dążenia do równouprawnienia” osób LGBTI. Obszary, w których działania te mają być realizowane to, w szczególności, prawo antydyskryminacyjne, edukacja, zatrudnienie, swoboda przepływu osób, kwestie związane z definicją i penalizacją mowy nienawiści oraz przestępstw z nienawiści, wzmacnianie subkultur LGBT poprzez kampanie społeczne i polityka zagraniczna. Jak wskazuje się w dokumencie, działania te mają być podejmowane zarówno wobec wszystkich państw członkowskich UE, jak i państw, które chcą przystąpić do UE.

 

Przyjęcie Dokumentu przez Radę UE, oznaczałoby, że wobec wszystkich państw członkowskich – w tym Polski – wywierana byłaby presja w celu dostosowania prawa wewnętrznego i procesu implementacji przepisów UE do zaleceń Komisji. Analogicznie, względem państw starających się o akcesję do UE wyżej wspomniane dostosowanie swojego prawa do wymogów Komisji stawiane byłoby jako warunek przystąpienia do UE.

 

Komisja, wydając przedmiotowy dokument, dokonała arbitralnej i nieuprawnionej wykładni przepisów prawa pierwotnego i wtórnego UE oraz dalece wykroczyła poza swoje kompetencje. Należy przypomnieć, że kwestie związane z polityką społeczną (w tym również działaniami na rzecz zwalczania nierówności, wykluczenia społecznego i dyskryminacji) należą do kompetencji dzielonych między Unię oraz państwa członkowskie (art. 4 i 7 TUE)[2], co za tym idzie, Unia w działaniach podejmowanych w tym obszarze zobowiązana jest do zachowania zasady subsydiarności. Co więcej, Unia Europejska może mieć jedynie kompetencje wspomagające i koordynujące lub uzupełniające jeśli chodzi o edukację, kulturę czy kwestie związane z ochroną zdrowia (art. 6 w zw. z art 7 TUE). Pomimo faktu, że Dokument KE nie ma charakteru wiążącego, praktyka działania instytucji unijnych dowodzi, że akty prawa miękkiego (ang. soft law), takie jak przedmiotowa lista działań, zgodnie z zasadą skutku pośredniego (ang. indirect effect) prawa UE powinny być brane pod uwagę w procesie wykładni prawa wewnętrznego[3] a także używane w celu doprecyzowania postanowień dyrektyw.

 

Jednocześnie, rozwiązania przedmiotowego Dokumentu stoją w sprzeczności z polskim porządkiem prawnym – poza tym, że stanowią one ingerencję w suwerenne prerogatywy państwa, naruszają szereg gwarancji znajdujących się w polskiej Konstytucji i ustawach zwykłych. W związku z tym wydaje się, że polska delegacja biorąca udział w negocjacjach w ramach Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów powinna opowiedzieć się za odrzuceniem negocjowanego dokumentu, tak, aby nie dopuścić do przyjęcia rozwiązań sprzecznych z polskim porządkiem prawnym.

 

 

II. Termin gender identity (tożsamość genderowa) a polskie prawo

 

Autorzy dokumentu, wskazując jako podstawę proponowanych działań art. 21 Karty Praw Podstawowych, postulują podjęcie działań skierowanych na przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na tożsamość genderową, przy czym art. 21 KPP nie uwzględnia gender identity jako przesłanki dyskryminacyjnej¸ jak i w ogóle nie odnosi się do pojęcia gender. Pojęcie gender identity nie posiada definicji prawnej i budzi liczne kontrowersje. Co istotne, sama Komisja Europejska[4], nie była w stanie udzielić odpowiedzi na pytania o definicję zawartych w dokumencie terminów, odsyłając osobę pytającą do literatury akademickiej. Pewną wskazówkę, co do tego, w jaki sposób to pojęcie rozumieć w tym kontekście dają postanowienia dokumentuZasady Yogyakarty. Zasady dotyczące stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w stosunku do orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej[5].  Tekst ten, pomimo faktu, że nie ma żadnej mocy prawnej (jest on po prostu zbiorem postulatów przyjętych podczas zorganizowanej przez homoseksualnych aktywistów w 2006 r. seminarium na Uniwersytecie Gadjah Mada w Yogyakarcie w Indonezji), przywoływany jest w licznych dokumentach wydawanych przez organizacje międzynarodowe (np. Agencja Praw Podstawowych[6], Rada Europy[7]). Definiuje on tożsamość genderową jako „głęboko odczuwane wewnętrzne i indywidualne doświadczenie płci społecznej (gender ­– przyp. OI), która może lub nie odpowiadać płci określonej przy urodzeniu, włączając w to osobiste odczucie własnej cielesności (które może prowadzić do modyfikacji wyglądu zewnętrznego lub biologicznych funkcji metodami medycznymi, chirurgicznymi lub innymi) i inne formy wyrażania własnej płciowości przez ubiór, mowę czy sposób zachowania”. Uznanie tożsamości genderowej jako jednej z przesłanek antydyskryminacyjnych oznacza w praktyce presję w kierunku Państw Członkowskich UE ( w tym Polski) mającą na celu przyjęcie przez nie m. in. praw dopuszczających tzw. metrykalną zmianę płci każdemu, kto uzna, że jego tożsamość genderowaróżni się od tożsamości płciowej poświadczonej wpisem do aktu urodzenia[8]. Takie rozwiązania naruszałyby art. 25 ust. 2 Konstytucji deklarujący bezstronność światopoglądową państwa oraz prowadziłyby do daleko idącej destabilizacji w sposobie pojmowania płci. Umożliwiłoby to bowiem zmianę treści aktu stanu cywilnego, poświadczającą obiektywny fakt przynależności płciowej, na podstawie subiektywnych odczuć jednostki, nie tworząc w tym zakresie żadnych ograniczeń.

 

Co więcej, wprowadzenie pojęcia gender identity do polskiego porządku prawa antydyskryminacyjnego stanowiłoby naruszenie postanowień polskiej ustawy antydyskryminacyjnej[9], zawierającej zamknięty katalog cech, ze względu na które zakazana jest dyskryminacja[10].  Należy przypuszczać, że ustalenie zamkniętego katalogu przesłanek przez ustawodawcę dyskryminacyjnych miało na celu zapobieżenie nadmiernemu rozszerzeniu pojęcia „dyskryminacja”, którego konsekwencją byłoby istotne ograniczenie wolności obywateli.

 

 

III. Nieuprawnione posługiwanie się pojęciem „rodzina” w odniesieniu do związków osób o skłonnościach homoseksualnych

 

Część dokumentu pt. „Poprawa praw i wzmocnienie gwarancji prawnych osób LGBTI i ich rodzin w zakresie obszarów znajdujących się w kompetencjach UE”[11] dotyczy działań podejmowanych przez Unię Europejską na rzecz „polepszenia” standardów ochrony osób LGBTI na poziomie prawa unijnego. Już w samym tytule przedmiotowej części dokumentu znajdują się niedopuszczalne z perspektywy prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej odwołania do pojęcia „rodzin osób LGBTI” (które mogą oznaczać zarówno ich rodziców, jak i osoby pozostające w jednopłciowych związkach partnerskich). Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 9 Karty Praw Podstawowych UE[12], jak i bogatym piśmiennictwem, prawo rodzinne materialne pozostaje poza kompetencjami UE[13]. Jak wynika z kontekstu dokumentu, proponowane ułatwienia mogą mieć swój wyraz w próbach stworzenia unijnych regulacji na poziomie rozporządzenia dotyczących jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w zakresie skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich.

 

Warto w tym kontekście przywołać uchwałę Sejmu RP z dnia 27 maja 2011 r. uznającą projekt unijnego rozporządzenia odnoszącego się do wspomnianych kwestii (KOM(2011) 127 wersja ostateczna)  za niezgodny z zasadą pomocniczości. Jak trafnie podniesiono w uzasadnieniu uchwały, wprowadzenie mechanizmów prawnych proponowanych przez to rozporządzenie (oraz – jak się wydaje – sugerowanych przez przedmiotowy Dokument KE) skutkowałoby „wprowadzeniem do porządków prawnych państw, które nie przewidują instytucji związków partnerskich, takich związków regulowanych prawem państwa rejestracji związku” czego rezultatem byłoby naruszenie zasady pomocniczości UE oraz art. 18 Konstytucji RP[14]. Co więcej, wywieranie na Polsce presji w celu przyjęcia podobnych rozwiązań, lub w ogóle – posługiwania się pojęciem „rodzina” w odniesieniu do związków osób praktykujących homoseksualizm, jest sprzeczne z postanowieniami Protokołu Brytyjskiego[15] oraz uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 kwietnia 2003 r. w sprawie suwerenności polskiego prawodawstwa w dziedzinie moralności i kultury[16]. Należy jednocześnie podkreślić, że brak instytucjonalizacji konkubinatu jak również związków osób tej samej płci nie jest sprzeczny z zakazującym dyskryminacji art. 32 ust. 2 Konstytucji. Należy zauważyć, że osoby podejmujące aktywność płciową w związkach homoseksualnych, na takich samych zasadach jak wszyscy, mogą wstąpić w związek małżeński z osobą płci przeciwnej[17].

 

 

IV. Wezwanie do przyjęcia nowej dyrektywy antydyskryminacyjnej[18].

 

W opisywanej części dokumentu znajduje się również postulat przyspieszenia prac nad nową dyrektywą antydyskryminacyjną (chodzi tu o projekt dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną [KOM (2008) 426]). Jak wskazują autorzy dokumentu, przyjęcie dyrektywy umożliwi rozszerzenie unijnego prawa antydyskryminacyjnego, a także zwiększenie kompetencji Komisji w zakresie monitoringu i uprawnień kontrolnych związanych z jego wykonywaniem przez poszczególne państwa.

 

Omawiany projekt dyrektywy antydyskryminacyjnej budzi znaczne kontrowersje na forum międzynarodowym – przeciwko jego przyjęciu protestują państwa, takie jak Niemcy[19] i Holandia, oraz liczne organizacje pozarządowe i stowarzyszenia przedsiębiorców[20]. Projekt dyrektywy zawiera szereg propozycji, które w istotnym stopniu ograniczają swobodę umów (art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji)  oraz wolność działalności gospodarczej (art. 20 oraz 22 Konstytucji RP). Dyrektywa rozszerza zakres obowiązywania prawa antydyskryminacyjnego, co w znacznym stopniu ograniczy możliwość korzystania z powyższych praw przez podmioty równorzędne. Szczególne zastrzeżenia budzi dalece nieprecyzyjna i szeroka definicja dyskryminacji zawarta w projekcie[21]. Jej wprowadzenie mogłoby doprowadzić do rozszerzającej wykładni przepisów antydyskryminacyjnych, a tym samym do naruszenia zasady pewności prawa, która stanowi jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawnego. Wątpliwości budzą również przepisy dyrektywy dotyczące molestowania[22] (bardzo szeroka definicja), odwrócenia ciężaru dowodu[23], udziału organizacji pozarządowych w postępowaniach ws. dyskryminacji[24] oraz zasad odpowiedzialności odszkodowawczej[25]. Ograniczenia te w ewidentny sposób nie spełniają kryteriów wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz wymogów zawartych w art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Co więcej, wykraczają poza zakres art. 19 TfUE[26]stanowiącego podstawę prowadzenia przez UE polityki antydyskryminacyjnej, a także nie spełniają zasad subsydiarności i proporcjonalności (art. 4 i 5 TFUE).

 

 

V. Działania edukacyjne i polityczne KE mające na celu zwiększenie społecznej akceptacji i tolerancji dla osób LGBTI

 

Kolejna część dokumentu poświęcona została kampaniom na rzecz zwiększenia społecznej tolerancji i akceptacji dla osób LGBTI. Zgodnie z dokumentem, Komisja będzie podejmowałaby działania na rzecz m.in. zwalczania negatywnych stereotypów dotyczących osób LGBTI, zwiększania wiedzy i społecznej świadomości dotyczącej praw osób LGBTI. Specjalny nacisk położony zostanie na zwalczanie homofobii w sporcie, czy zjawiska dokuczania osobom LGBTI, interseksualnym  oraz transgenderowym w szkołach. Wszystkie te działania podejmowane będą we współpracy nie tylko z państwami członkowskimi, ale także z organizacjami pozarządowymi, zarówno lokalnymi, jak i międzynarodowymi.

Działania edukacyjne (w tym także edukacja antydyskryminacyjna) należą do wyłącznej kompetencji państw członkowskich UE (art. 6 pkt e) TUE w zw. z. art. 165 TUE[27]). Jednocześnie, arbitralna ingerencja w treść nauczania, promująca kontrowersyjne i nacechowane ideologicznie pojęcia typu „tożsamość genderowa”, „prawa osób LGBTI”, używanie terminu „rodzina” w kontekście związków osób tej samej płci oraz promocja homoseksualnego trybu życia stanowi naruszenie gwarantowanej art. 25 ust. 2 Konstytucji RP zasady bezstronności światopoglądowej państwa oraz przysługujących rodzicom fundamentalnych praw dotyczących wychowania swoich dzieci w zgodzie z własnym światopoglądem (art. 48 ust. 1 Konstytucji RP).

 

 

VI. Jednostronne wsparcie KE dla organizacji i instytucji zajmującymi się „prawami LGBTI”

 

Liczne kontrowersje wzbudza również część przedmiotowego dokumentu KE dotycząca wsparcia dla organizacji pozarządowych działających na rzecz „praw” osób LGBTI oraz finansowania badań dotyczących dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamośćgenderową czy charakterystykę seksualną. Poza faktem, że jednostronne finansowanie badań poświęconych tej tematyce stanowić mogą pośrednią ingerencję w treść nauczania w szkołach (przede wszystkim wyższych) państw członkowskich jest niezgodne z art. 165 TUE, poprzez promowanie określonej ideologii, narusza ono również zasadę bezstronności światopoglądowej państwa, gwarantowanej w Konstytucji RP.

 

Kolejnym wątek, który powinien wzbudzić zdecydowany sprzeciw polskiej delegacji poruszony w dokumencie KE jest kwestia wspierania osób LGBTI na rynku pracy, tak aby – jako osoby narażone na dyskryminację – otrzymywały więcej wsparcia niż inne. Jest to przykład tzw. „dyskryminacji pozytywnej”, polegającej na zastosowaniu niedozwolonego kryterium różnicującego na korzyść grupy wykluczonej[28]. Należy podkreślić, że dyskryminacja pozytywna (będąca jedną z form dyskryminacji) od lat budzi wątpliwości z punktu widzenia jej zgodności z zasadą równości. Jak wskazuje się w literaturze, bardzo często tego typu dyskryminacja oceniana jest jako niesprawiedliwa i nieefektywna[29]. Choć prawo traktatowe UE zezwala na dyskryminację pozytywną, ma ona zawsze charakter wyjątku od zasady równego traktowania[30].  Nieuzasadniona i nieoparta na wyraźnych normach ustawowych dyskryminacja pozytywna stanowi także naruszenie zasady równości wszystkich obywateli wobec prawa, zawartej w art. 32 Polskiej Konstytucji.

 

 

VII. Konkluzje

 

Delegacja Rzeczypospolitej Polskiej powinna stanowczo sprzeciwić się próbom przyjęcia Konkluzji Rady. Pozostawały one w sprzeczności z licznymi postanowieniami prawa międzynarodowego, jak również z polskim porządkiem konstytucyjnym. W szczególności, naruszały one:

-        zasadę bezstronności światopoglądowej gwarantowanej w art. 25 ust. 2 Polskiej Konstytucji;

-        art. 18 Polskiej Konstytucji, mówiący, że „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.”

-        prawo rodziców do wychowywania dzieci w zgodzie z własnym światopoglądem (art. 48 ust. 1 Polskiej Konstytucji);

-        swobodę umów (art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji)  oraz wolność działalności gospodarczej (art. 20 oraz 22 Konstytucji RP).

-        zasadę równości wobec prawa wszystkich obywateli (art. 32 Konstytucji)

-        art. 1 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania.


[1] http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/lgbti_actionlist_en.pdf (dostęp: 22.02.2016).

[2] Traktat o Unii Europejskiej, Dziennik Urzędowy C 326 , 26/10/2012 P. 0001 – 0390.

[3] Zob. orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sygn. C-322/88 - Grimaldi v Fonds des maladies professionnelles; zob. więcej: M. Kenig-Witkowska, Prawo Instytucjonalne UE, 2015, s. 335-340.

[4] Answer given by Ms Jourová on behalf of the Commission, sygn. E-001112/2016, 5 kwietnia 2015 r. : “(…) Academic literature provides definitions of all relevant terms, including gender equality.”., zob. więcej:http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2016-001112&language=EN  , dostęp 18 kwietnia 2014 r.

[5] Zasady dotyczące stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w stosunku do orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej, przeł: A. Bodnar, J. Lora, A. Gliszczyńska, K. Sękowska – Kozłowska, A. Śledzińska – Simon, R. Wieruszewski; wydawca: Kampania Przeciw Homofobii, Warszawa 2009. Zob. więcej:   http://www.kph.org.pl/publikacje/b-y_zasady.pdf .

[6] European Union Agency for Fundamental Rights, Protection against discrimination on grounds of sexual orientation, gender identity and sex characteristics in the EU Comparative legal analysis Update 2015, Luxemburg 2015, s. 15 .   

http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/protection_against_discrimination_legal_update_2015.pdf .

[7]Thomas Hammarberg, Human Rights and Gender Identity Issue Paper, Council of Europe Commissioner for Human Rights, Strasbourg, 29 July 2009 CommDH/IssuePaper(2009)2 , zob. szczególnie: cz. V “Recommendations to Council of Europe member states Member states of the Council of Europe should: 1. Implement international human rights standards without discrimination, and prohibit explicitly discrimination on the ground of gender identity in national non-discrimination legislation. The Yogyakarta Principles on the Application of International Human Rights Law in relation to Sexual Orientation and Gender Identity should be used to provide guidance for national implementation in this field”;

[8] Protection against discrimination, dz. cyt.: “Regarding the legal recognition of gender identity, Member States should review their procedures for gender identity recognition with a view to making  them clear and easy to fulfil, avoiding prerequisites such as genital surgery  – which can lead to sterilisation – and/or forced or automatic divorces. EU Member States should consider following the example of countries in which gender recognition is based on self-determination of gender identity”, s. 7, 

[9] Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania.

[10] Tamże, art. 1 „Ustawa określa obszary i sposoby przeciwdziałania naruszeniom zasady równego traktowania ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną oraz organy właściwe w tym zakresie”.

[11] Strony w dokumencie nie są numerowane, analiza opisuje poszczególne zagadnienia w sposób chronologiczny i zgodny z kolejnością ich omówienia w dokumencie.

[12] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, art. 9: „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw.”

[13] Pogląd ten podzielany jest również w literaturze, por. J. Pawliczak, Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo, Warszawa 2014.  

[14] Uchwała Sejmu RP z dnia 27 maja 2011 r. w sprawie uznania projektu rozporządzenia Rady w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w zakresie skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich (KOM(2011) 127 wersja ostateczna) za niezgodny z zasadą pomocniczości Monitor Polski 2011, poz. 522.

[15] Protokół nr 7 w sprawie Stosowania Karty Praw Podstawowych do Polski i Zjednoczonego Królestwa.

[16] Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 kwietnia 2003 r. w sprawie suwerenności polskiego prawodawstwa w dziedzinie moralności i kultury

[17] Zob. więcej Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2010 r., I PK 201/09:„Nie zawsze … odmienne potraktowanie stanowi o braku równości i o dyskryminacji. Ocena owego zróżnicowania sytuacji podmiotów zawsze wynika z ustalenia, czy zróżnicowaniu temu można przypisać uzasadniony charakter. Trybunał Konstytucyjny uznaje, że konstytucyjna zasada równości wobec prawa polega na tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowane równo.”

[18] Projekt dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną KOM (2008) 426; projekt znajduje się na stronie internetowej: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52008PC0426&from=EN , dostęp 26 lutego 2016 r.

[19] Resolution of the Bundesrat (German Federal Council), Proposal for a Council Directive for the application of the principle of equal treatment regardless of religion or ideology, disability, age or sexual orientation KOM (2008) 426 endg.; Ratsdok. 11531/08.

[20] Business Europe, Position Paper: COMMISSION PROPOSAL FOR A DIRECTIVE ON “IMPLEMENTING THE PRINCIPLE OF EQUAL TREATMENT BETWEEN PERSONS IRRESPECTIVE OF RELIGION OR BELIEF, DISABILITY, AGE, OR SEXUAL ORIENTATION”, 14 listopada 2008 r.

[21] Art. 2 ust. 2 lit. a Projektu Dyrektywy, dz. cyt.

[22] Art.2 ust. 3 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.

[23] Art. 8 ust. 1 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.

[24] Art. 11 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.

[25] Art. 14 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.

[26] Art. 19 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowi, że „Bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów i w granicach kompetencji, które Traktaty powierzają Unii, Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.”

[27] Traktat o Unii Europejskiej, dz. cyt.

[28] A. Wróbel (red.), Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej – Komentarz, Warszawa, 2012 r. , s. 744.

[29] Ibidem.

[30] Ibidem, s. 745.

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej