Rodzina podmiotem prawa

Już jutro odbędzie się IV Kongres dla Życia i Rodziny, który w tym roku poświęcony będzie rodzinie jako centrum społeczeństwa. Wydarzenie  wpisuje się w obchody Dnia Praw Rodziny ustanowionego w ubiegłym roku przez Sejm. W uchwale wskazano wówczas, że rodzina powinna być traktowana jako podmiot praw. Kongres jest okazją do przypomnienia, że obowiązujące w Polsce przepisy nie zawsze są konsekwentne. W polskim systemie prawa wciąż funkcjonują budzące wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP definicje pojęcia „rodzina”, których stosowanie  przyczynia się do osłabienia więzi rodzinnych.

W uchwale ustanawiającej 22 października Dniem Praw Rodziny, posłowie zaznaczyli, że jest on „wyrazem troski o przyszłość rodziny opartej na trwałym związku mężczyzny i kobiety, otwartym na przekazywanie życia i zaspokojenie podstawowych potrzeb małżonków i dzieci”. W uchwale podkreślono konieczność mówienia o rodzinie jako podmiocie praw, a nie jedynie o sumie uprawnień przysługujących jej poszczególnym członkom.

Eksperci Instytutu Ordo Iuris przygotowali analizę definicji rodziny i członka rodziny funkcjonujących w obowiązującym w Polsce prawie. Wskazują w niej, że obowiązujące prawo nie zawsze jest spójne z normą ustrojową wyrażoną w art. 18 Konstytucji i zawiera różne definicje pojęcia „rodzina”. Choć część z definicji rodziny lub członka rodziny zawartych w polskim systemie prawnym realizuje normatywny model rodziny oparty na więzach biologicznych lub prawnych, to ustawodawca w kilku aktach zlekceważył normę konstytucyjną. Doprowadziło to do sytuacji, w której przyjęta definicja rodziny, zamiast promować i wzmacniać więzy rodzinne, prowadzi do ich osłabiania. Taka sytuacja występuje na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz ustawy o pomocy społecznej. W pierwszym przypadku wątpliwości budzi samo użycie pojęcia rodziny w odniesieniu do zjawiska przemocy. W drugim przypadku natomiast wątpliwości budzi otwarcie pojęcia rodziny na konkubinaty i inne formy kohabitacji.

„Nie ulega wątpliwości, że Konstytucja zobowiązuje organy władzy publicznej do otoczenia opieką i pomocą rodziny opartej na małżeństwie jako związku kobiety i mężczyzny, a także rodzicielstwa i macierzyństwa” – zaznacza Olaf Szczypiński, analityk Instytutu Ordo Iuris. W tym kontekście należy zatem odczytywać zobowiązanie przyjęte we wspomnianej uchwale, że Sejm „dołoży wszelkich starań, aby poprzez stanowienie odpowiedniego prawa polskie rodziny mogły czuć się bezpiecznie, trwając w przeświadczeniu o stałej trosce państwa o ich byt materialny oraz wszechstronny rozwój”.

W ramach obchodów tegorocznego Dnia Praw Rodziny, w dniu 26 października odbędzie się IV Kongres Życia i Rodziny. Deklaracja ideowa Kongresu wpisuje się w dążenia przedstawione w uchwale Sejmu. Poświęcony on będzie bowiem miejscu rodziny w porządku społecznym, nienaruszalnym prawom rodziców oraz przeciwdziałaniu chaotycznej polityce rodzinnej państwa. Prelegentami tegorocznej edycji są prezes Instytutu Ordo Iuris prof. Aleksander Stępkowski oraz wiceprezes adw. Jerzy Kwaśniewski.