handel https://ordoiuris.pl/handel pl Prawo do niedzielnego wypoczynku. Cykl "Gdy piłują chrześcijan..." https://ordoiuris.pl/wolnosci-obywatelskie/prawo-do-niedzielnego-wypoczynku-cykl-gdy-piluja-chrzescijan <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Prawo do niedzielnego wypoczynku. Cykl &quot;Gdy piłują chrześcijan...&quot; <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/127" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">filip.bator</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>czw., 08/17/2023 - 15:44</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p class="text-align-justify"><strong>Niektóre środowiska polityczne podejmują w Polsce próby zniesienia ograniczeń handlu w niedzielę. Dla wielu osób oznaczałoby to odebranie prawa do niedzielnego wypoczynku. Mimo, że Konstytucja RP wprost nie zapewnia prawa do wolnych niedziel, to jednak daje wyraz systemowi wartości, zgodnie z którym niedziela powinna być dniem wolnym od pracy. Więcej na ten temat w artykule dr. Bartosza Zalewskiego. Jest to kolejny tekst z cyklu "Gdy piłują chrześcijan".</strong></p> <p class="text-align-justify"><a data-entity-type="file" data-entity-uuid="4b35f6c2-f986-4410-a082-6da207943840" href="/sites/default/files/inline-files/Prawo_do_niedzielnego_wypoczynku.pdf"><strong>PRZECZYTAJ ARTYKUŁ - LINK</strong></a></p> <p class="text-align-justify">Ograniczenia handlu w niedzielę od lat obowiązują w wielu krajach, m.in. w Niemczech czy Francji. W Polsce ustawa w tej sprawie została podpisana w styczniu 2018 r. Później pojawiły się jednak próby zniesienia tych przepisów. Mowa m.in. o projekcie z 2020 r.</p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2023-08/AdobeStock_274730765.jpeg?itok=0xdaRuGD" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zrodlo-zdjecia--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--string.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div>Adobe Stock</div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/niedziela" hreflang="pl">niedziela</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/prawa-pracownicze" hreflang="pl">prawa pracownicze</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/konstytucja" hreflang="pl">konstytucja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/rodzina" hreflang="pl">rodzina</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/zakaz-handlu" hreflang="pl">zakaz handlu</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Thu, 17 Aug 2023 13:44:07 +0000 filip.bator 4750 at https://ordoiuris.pl TK rozstrzygnie w sprawie handlowych niedziel. Opinia Ordo Iuris przekazana sędziom https://ordoiuris.pl/wolnosc-sumienia/tk-rozstrzygnie-w-sprawie-handlowych-niedziel-opinia-ordo-iuris-przekazana-sedziom <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> TK rozstrzygnie w sprawie handlowych niedziel. Opinia Ordo Iuris przekazana sędziom <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/127" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">filip.bator</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>pt., 03/19/2021 - 09:54</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b>Trybunał Konstytucyjny będzie orzekał w sprawie zgodności ograniczenia handlu niedzielnego z Konstytucją RP. Wniosek w tej sprawie złożyła jeszcze w 2018 r. Konfederacja Lewiatan. Opinię dotyczącą ograniczenia niedzielnego handlu przekazał Trybunałowi również Instytut Ordo Iuris. Prawnicy przypominają, że, zgodnie z ustawą zasadniczą, władze publiczne powinny równoważyć potrzeby pracowników i pracodawców. Konstytucja gwarantuje też prawo do wypoczynku w dni ustawowo wolne. Podobne przepisy obowiązują też w innych krajach Unii Europejskiej.</b></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><a href="https://ordoiuris.pl/wolnosc-sumienia/opinia-amici-curiae-w-sprawie-rozpoznawanej-przez-trybunal-konstytucyjny-pod"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b>PRZECZYTAJ OPINIĘ - LINK</b></span></span></span></a></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">W opinii „przyjaciela sądu”, Instytut podkreśla, że ustawa jest w pełni zgodna z Konstytucją, a ewentualne mankamenty – związane głównie z obchodzeniem przepisów o ograniczeniu niedzielnego handlu – powinny być poprawione w drodze procesu legislacyjnego. Ordo Iuris odwołuje się również do prawodawstwa niemieckiego i francuskiego. W krajach tych od lat obowiązuje ograniczenie handlu niedzielnego. W Niemczech jest to zagwarantowane konstytucyjnie, a Trybunał w Karlsruhe orzekł, że służy ono nie tylko umożliwieniu spełniania praktyk religijnych przez chrześcijan, ale również regeneracji fizycznej i psychicznej, wzmacnianiu więzi rodzinnych czy realizacji prawa obywateli do zrzeszania się.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Instytut przypomniał również, że w polskiej Konstytucji przyjęty został model społecznej gospodarki rynkowej. Oznacza to, że władze publiczne powinny równoważyć potrzeby pracowników i pracodawców. Konstytucja gwarantuje również prawo do wypoczynku w dni określone ustawowo. Z kolei, z art. 9 Konkordatu wynika, że dniem takim powinna być niedziela.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">W 2018 r. zrzeszająca przedsiębiorców Konfederacja Lewiatan złożyła do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni. Konfederacja zarzuciła ustawie ograniczenie wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, bezpodstawne zróżnicowanie sytuacji prawnej przedsiębiorców, naruszenie zasad prawidłowej legislacji, a także zbyt krótkie „vacatio legis”<i>. </i>We wniosku brak jednak zarzutów dotyczących naruszenia swobody działalności gospodarczej.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">„Zarzuty Konfederacji Lewiatan nie zasługują na uwzględnienie. W szczególności dotyczy to tezy o tym, że ograniczenie handlu niedzielnego narusza wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. We wniosku podnosi się argument, że wolność ta jest ograniczona, ponieważ niektórzy pracownicy chcieliby pracować w niedzielę. Podobnie jednak znaleźć się mogą pracownicy, którzy chcą pracować dłużej niż osiem godzin dziennie. Nie jest to jednak podstawa do tego, by orzekać niekonstytucyjność przepisów kodeksu pracy dotyczących norm czasu pracy. Niedziela powinna być dniem wypoczynku spędzonym z rodziną, a nie za ladą w sklepie. Dla chrześcijan jest to natomiast dzień podejmowania praktyk religijnych, co również podlega ochronie konstytucyjnej” – komentuje dr Bartosz Zalewski z Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"><span style="font-size:12pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif">Orzeczenie w tej sprawie ma zapaść 24 marca.</span></span></span></p> <p style="text-align:justify; margin:0cm"> </p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2021-03/AdobeStock_237483080_0.jpeg?itok=6-SR9i42" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zrodlo-zdjecia--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--string.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div>Adobe Stock</div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/ordo-iuris" hreflang="pl">Ordo Iuris</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/konfederacja-lewiatan" hreflang="pl">konfederacja lewiatan</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/sklep" hreflang="pl">sklep</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/niedziela" hreflang="pl">niedziela</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/konstytucja" hreflang="pl">konstytucja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/trybunal-konstytucyjny" hreflang="pl">Trybunał Konstytucyjny</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Fri, 19 Mar 2021 08:54:17 +0000 filip.bator 3416 at https://ordoiuris.pl Opinia amici curiae w sprawie rozpoznawanej przez Trybunał Konstytucyjny pod sygnaturą K 10/18 https://ordoiuris.pl/wolnosc-sumienia/opinia-amici-curiae-w-sprawie-rozpoznawanej-przez-trybunal-konstytucyjny-pod <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--analiza-prawna.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> Opinia amici curiae w sprawie rozpoznawanej przez Trybunał Konstytucyjny pod sygnaturą K 10/18 <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--analiza-prawna.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/127" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">filip.bator</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--analiza-prawna.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>pt., 03/19/2021 - 09:45</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--analiza-prawna.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <p align="right" style="text-align:right; margin:0cm 0cm 8pt"> </p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">1. Uwagi wprowadzające – zagadnienia formalnoprawne</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">1.1. Legitymacja Wnioskodawcy</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><strong><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Niniejsza opinia <i>amici curiae </i>dotyczy wniosku Prezydenta Konfederacji Lewiatan z 17 maja 2018 r. rozpoznawanego przez Trybunał Konstytucyjny pod sygnaturą: K 10/18. Stosownie do art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP wśród podmiotów legitymowanych do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego znajdują się władze ogólnopolskich organizacji pracodawców. Pod względem formalnym Wnioskodawca - Prezydent Konfederacji Lewiatan - jest zatem legitymowany do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem. Zakres legitymacji w wymiarze materialnym określa art. 191 ust. 2 Konstytucji RP. Z przepisu tego wynika, że władze ogólnopolskich organizacji pracodawców mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Legitymacja materialna Wnioskodawcy – w świetle argumentacji powołanej w uzasadnieniu wniosku - nie budzi wątpliwości.</span></span></span></span></span></strong></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">1.2. Przedmiot zaskarżenia</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W przedmiotowym wniosku Prezydent Konfederacji Lewiatan wnosi o zbadanie zgodności: </span></span></span></span></span></p> <ol><li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 5 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni (dalej również jako: ustawa o ograniczeniu handlu w niedzielę lub u.o.h.)<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref1"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[1]</span></span></span></span></span></a> z art. 24 Konstytucji RP, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 32 Konstytucji RP i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w zakresie w jakim różnicuje pracowników co do swobody wykonywania przez nich pracy w określone dni; </span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 6 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 24 Konstytucji RP, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 32 Konstytucji RP i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w zakresie w jakim tworzy grupę podmiotów nieobjętych zakazem wynikającym z art. 5 powyższej ustawy i różnicuje pracowników co do swobody wykonywania przez nich pracy w określone dni; </span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 2 Konstytucji RP, w zakresie w jakim przepis powoduje nie dające się usunąć wątpliwości interpretacyjne;</span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 18 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 2 Konstytucji RP, w zakresie w jakim przepis ten przewiduje rażąco krótkie <i>vacatio legis</i> dla tego typu zmian legislacyjnych.</span></span></span></span></span></li> </ol><p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Uzasadnienie wniosku częściowo nie odpowiada zarzutom sformułowanym w <i>petitum, </i>a także nie spełnia kryteriów formalnych przewidzianych w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (dalej jako: u.o.t.p.TK)<a href="#_ftn2" name="_ftnref2" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref2"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[2]</span></span></span></span></span></a>. Stosownie do tego przepisu uzasadnienie wniosku powinno zawierać: przywołanie treści kwestionowanego wnioskiem przepisu wraz z jego wykładnią (czego brak, przepisy są jedynie częściowo sparafrazowane), przywołanie treści wzorców kontroli wraz z ich wykładnią (co nie jest spełnione w przypadku zarzutu pierwszego - brak przywołania treści art. 32 Konstytucji RP oraz jego wykładni), określenie problemu konstytucyjnego i zarzutu niekonstytucyjności, wskazanie argumentów lub dowodów na poparcie zarzutu niekonstytucyjności.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W związku z powyższym prawidłowa rekonstrukcja podniesionych przez Wnioskodawcę zarzutów – a tym samym konstrukcja <i>petitum </i>- powinna obejmować wniosek o zbadanie konstytucyjności:</span></span></span></span></span></p> <ol><li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 5 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 24 Konstytucji RP, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w zakresie w jakim różnicuje pracowników co do swobody wykonywania przez nich pracy w określone dni; </span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 6 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 32 Konstytucji RP, w zakresie w jakim tworzy grupę podmiotów nieobjętych zakazem wynikającym z art. 5 powyższej ustawy i różnicuje pracowników co do swobody wykonywania przez nich pracy w określone dni; </span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 2 Konstytucji RP, w zakresie w jakim przepis powoduje nie dające się usunąć wątpliwości interpretacyjne;</span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 18 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni z art. 2 Konstytucji RP, w zakresie w jakim przepis ten przewiduje rażąco krótkie <i>vacatio legis</i> dla tego typu zmian legislacyjnych.</span></span></span></span></span></li> </ol><p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W związku z tak zrekonstruowaną treścią wniosku, już w tym miejscu, antycypując dalszą argumentację, Fundacja Instytut Ordo Iuris przedkłada w przedmiotowej sprawie następującą opinię: </span></span></b></span></span></span></p> <ol><li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP;</span></span></b></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%"> art. 5 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 24 Konstytucji RP oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji RP; </span></span></b></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 6 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP;</span></span></b></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 18 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP;</span></span></b></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">w pozostałym zakresie postępowanie powinno ulec umorzeniu na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.</span></span></b></span></span></span></li> </ol><p style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; margin-left:36.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"> </p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">2. Geneza i struktura ustawy</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">2.1. Geneza ustawy. </span></span></b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Wysiłki w celu zapewnienie pracownikom handlu wolnych niedziel podejmowane były już w 2013 r. Wówczas do Sejmu wpłynął obywatelski projekt ustawy „WOLNA NIEDZIELA” o zmianie ustawy Kodeks pracy (druk 2113). Zgodnie z informacją Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej projekt został poparty przez 113 750 obywateli. 21 marca 2014 r. projekt został odrzucony w pierwszym czytaniu<a href="#_ftn3" name="_ftnref3" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref3"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[3]</span></span></span></span></span></a>. Tego samego dnia Sejm odrzucił w pierwszym czytaniu poselski projekt ustawy o zmianie Kodeksu pracy również przewidujący zakaz pracy w placówkach handlowych w niedzielę (druk 1612)<a href="#_ftn4" name="_ftnref4" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref4"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[4]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę wpłynął do Marszałka Sejmu 22 września 2016 r. (druk 870)<a href="#_ftn5" name="_ftnref5" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref5"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[5]</span></span></span></span></span></a>. Głównym inspiratorem obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę był NSZZ „Solidarność”. W uzasadnieniu projektu wskazano m.in., że w badaniach przeprowadzonych na grupie liczącej blisko 1000 osób zatrudnionych w sklepach wielkopowierzchniowych „...otrzymano wyniki jednoznacznie wskazujące na potrzebę posiada przez pracowników wolnej niedzieli. Wyłącznie 2 procent pracowników uznało, że korzystnym rozwiązaniem byłaby wypłata dodatkowego wynagrodzenia za pracę w te dni”<a href="#_ftn6" name="_ftnref6" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref6"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[6]</span></span></span></span></span></a>. Projekt poparło 518 220 obywateli polskich. Świadczy to o istnieniu rzeczywistego poparcia społecznego dla projektu. Sejm uchwalił ustawę 24 listopada 2017 r. głosami 254 posłów<a href="#_ftn7" name="_ftnref7" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref7"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[7]</span></span></span></span></span></a>. Do ustawy poprawki uchwalił Senat. 10 stycznia 2018 r. Sejm przyjął poprawki senackie. 30 stycznia 2018 r. ustawa została podpisana przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">2.2. Struktura ustawy. </span></span></b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Ustawa składa się z 5 rozdziałów, obejmujących: „Przepisy ogólne” (art. 1-4), „Ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta” (art. 5-7), „Ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy” (art. 8-9), „Przepisy karne” (art. 10-11), „Zmiany w przepisach obowiązujących i przepis końcowy” (art. 12-18). Ustawa skonstruowana jest w sposób prawidłowy, zapewniając kompleksową ochronę prawa do niedzielnego wypoczynku pracowników zatrudnionych w placówkach handlowych. Jak argumentowali projektodawcy, prosta nowelizacja Kodeksu pracy, jaką proponowano w poprzednich projektach dotyczących poprawy standardu ochrony prawa pracowników do wolnych niedziel, byłaby niewystarczająca. Wskazywali przy tym, że istnieje uzasadniona obawa, „…że pracodawcy mimo zakazu zatrudniania w niedziele stosowaliby inne formy świadczenia pracy np.: umowę zlecenia, które nie są regulowane przepisami Kodeksu Pracy”<a href="#_ftn8" name="_ftnref8" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref8"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[8]</span></span></span></span></span></a>. Ustawa zawiera zbiór autonomicznych definicji legalnych (art. 3). Zgodnie z art. 5 u.o.h. w niedziele i święta w placówkach handlowych zakazane są handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem, a także powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem. Szeroki katalog wyjątków od tej zasady określa art. 6 (przykładowo: usługi handlowe w zakładach hotelarskich, lecznice dla zwierząt, apteki, placówki handlowe na dworcach, piekarnie, cukiernie, lodziarnie <i>etc.</i>). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 27 u.o.h. zakaz, o którym mowa w art. 5 nie obowiązuje w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek. W art. 7 ustawy enumeratywnie wskazuje się wybrane niedziele w roku, w których zakaz handlu nie obowiązuje.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Oddzielnie określone zostały zasady dotyczące ograniczeń handlu w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy (art. 8 u.o.h.). W art. 10 u.o.h. przewidziane zostały również sankcje karne za jej naruszenie (kara grzywny od 1000 do 100 000 zł). </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Istotne znaczenie mają również przepisy przejściowe, określające stopniowe wchodzenie ustawy w życie. Stosownie do art. 16 ust. 1 u.o.h. w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 grudnia 2018 r. zakaz handlu nie obowiązywał w pierwszą i ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego. Natomiast zgodnie z art. 17 ust. 1 u.o.h. w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2019 r. zakaz handlu nie obowiązywał w ostatnią niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">3. Uwagi historyczne i prawnoporównawcze</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">3.1. Uwagi historyczno-prawne</span></span></b> </span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Tradycja wolnych niedziel jest dobrze ugruntowana w kulturze europejskiej. Swoimi korzeniami sięga ona prawa rzymskiego, bowiem pierwsze regulacje ustanawiające niedzielę dniem wolnym od pracy pochodzą z IV w. po Chr.<a href="#_ftn9" name="_ftnref9" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref9"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[9]</span></span></span></span></span></a> Taki stan rzeczy nie był w zasadzie kwestionowany aż do XVIII stulecia, kiedy to jego krytykę podjęli Monteskiusz i Wolter<a href="#_ftn10" name="_ftnref10" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref10"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[10]</span></span></span></span></span></a>. Wolne niedziele – co oczywiste – wspierane były autorytetem Kościoła Katolickiego<a href="#_ftn11" name="_ftnref11" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref11"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[11]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">3.2. Uwagi komparatystyczne</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Należy zauważyć, że w Europie Zachodniej brak jest jednolitego standardu ochrony prawa pracowników do niedzielnego wypoczynku. Niektóre państwa dopuszczają handel w niedziele, inne z kolei limitują możliwość podejmowania działalności związanej z handlem w różny sposób (przykładowo dopuszczając handel w określonych strefach, wyróżnionych ze względu na zaangażowanie miejscowej ludności w obsługę turystów). Warte uwagi są dwa modele występujące w największych pod względem liczebności populacji państwach Unii Europejskiej, tj. w Niemczech i we Francji.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">3.2.1. Prawodawstwo niemieckie</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W Republice Federalnej Niemiec zagadnienie to regulowane jest na szczeblu konstytucyjnym<a href="#_ftn12" name="_ftnref12" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref12"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[12]</span></span></span></span></span></a>. Już konstytucja Republiki Weimarskiej z 1919 r. stanowiła w art. 139, że niedziele i święta są prawnie chronione jako dni wypoczynku oraz wytchnienia (<i>Der Sonntag und die staatlich anerkannten Feiertage bleiben als Tage der Arbeitsruhe und der seelischen Erhebung gesetzlich geschützt</i>). Przepis ten – z mocy art. 140 aktualnie obowiązującej niemieckiej ustawy zasadniczej (<i>Grundgesetz</i>) – obowiązuje do dnia dzisiejszego.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W niemieckim prawodawstwie federalnym zagadnienie to uregulowane jest także w ustawie z 1956 r. (<i>Gesetz über den Ladenschluß</i>, skrótowo jako: <i>Ladenschlussgesetz</i> lub LadSchlG)<a href="#_ftn13" name="_ftnref13" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref13"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[13]</span></span></span></span></span></a>. W § 3 LadSchlG wprowadza się ogólną zasadę, zgodnie z którą placówki sprzedaży (<i>Verkaufsstellen</i>) powinny pozostawać zamknięte w niedzielę. Wyjątki od niej – obejmujące różne zakresy czasowe i przedmiotowe – określone są w odniesieniu do aptek (§ 4 LadSchlG), saloników prasowych (§ 5 LadSchlG), stacji benzynowych (§ 6 LadSchlG), punktów handlowych na dworcach, lotniskach oraz w portach (§ 7-9 LadSchlG). Poszczególnym landom pozostawiona decyzję w sprawie niektórych placówek handlowych funkcjonujących w uzdrowiskach oraz kurortach (§ 10 LadSchlG), dopuszczalności 2-godzinnego funkcjonowania takich placówek na obszarach wiejskich (§ 11 LadSchlG). Ustawa dopuszcza również umożliwienie funkcjonowania w niedziele placówek sprzedających produkty mleczne oraz świeże owoce, piekarni, cukierni oraz kwiaciarni (§12 LadSchlG). Władze poszczególnych landów mogą również wprowadzić cztery dodatkowe niedziele handlowe z okazji różnego rodzaju tradycyjnych targów, jarmarków oraz innych tego rodzaju wydarzeń (§ 14 LadSchlG). Precyzyjnie uregulowana jest sytuacja pracowników wykonujących w związku z wskazanymi wyjątkami swoje obowiązki w niedzielę (§ 17 LadSchlG).</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Ustawa niemiecka wydaje się regulować zagadnienia związane z niedzielami wolnymi dla pracowników handlu w sposób o wiele bardziej precyzyjny niż ustawa polska. Charakterystyczne jest precyzyjne określenie warunków pracy w niedziele pod względem temporalnym oraz przedmiotowym (wyliczenia towarów, które mogą być przedmiotem obrotu w związku z działalnością placówki), nawet jeżeli przepisy mają charakter blankietowy, wyznaczając delegację do wydania aktów prawnych przez władze poszczególnych landów. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Podkreślić też należy, że zagadnienie dopuszczalności handlu w niedzielę – wprowadzonego przez władze krajowe Berlina w cztery kolejne niedziele adwentowe - było przedmiotem rozpoznania przed Federalnym Trybunałem Konstytucyjnym w Karsluhe. W uzasadnieniu wyroku z 1 grudnia 2009 r. Trybunał wskazał, że ochrona wolnych od pracy w handlu niedziel zapewnia podstawy dla ludzkiej rekreacji oraz podtrzymywaniu współżycia społecznego i porządku publicznego, stanowiąc zarazem gwarancję dla licznych praw podstawowych<a href="#_ftn14" name="_ftnref14" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref14"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[14]</span></span></span></span></span></a>. Trybunał podkreślił też, że w perspektywie historycznej niedziele wolne od pracy w placówkach handlowych zakorzenione były nie tylko w tradycji chrześcijańskiej, ale również w idei ochrony wolności ludzkiej oraz równości przedstawicieli wszystkich klas społecznych<a href="#_ftn15" name="_ftnref15" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref15"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[15]</span></span></span></span></span></a>. Jak akcentował Trybunał, art. 139 konstytucji Republiki Weimarskiej ma zatem określoną treść religijną zakorzenioną w tradycji chrześcijańskiej, która idzie w parze z celem społecznym o charakterze świeckim<a href="#_ftn16" name="_ftnref16" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref16"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[16]</span></span></span></span></span></a>. Trybunał wskazał także, że wolne od pracy niedziele i święta nie tylko sprzyjają i chronią korzystanie z wolności religii, ale również służą regeneracji fizycznej i psychicznej, są elementem ochrony małżeństwa i rodziny, umożliwiają praktyczną realizację prawa do zrzeszania się, a wreszcie w sposób szczególny odnoszą się do godności osoby ludzkiej, wyznaczając granicę ekonomicznemu wykorzystaniu człowieka, służąc jego dobru<a href="#_ftn17" name="_ftnref17" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref17"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[17]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">3.2.2. Prawodawstwo francuskie </span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">We Francji wolne niedziele dla pracowników handlu gwarantowane są ustawą z 13 lipca 1906 r. o cotygodniowym wypoczynku w niedzielę (<i>Loi sur le repos hebdomadaire du dimanche</i>)<a href="#_ftn18" name="_ftnref18" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref18"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[18]</span></span></span></span></span></a>. Zauważyć należy, że ustawa ta wpisywała się w długą tradycję francuskich aktów prawnych, gwarantujących pracownikom wolne niedziele, jakie wydawane były w XIX w.<a href="#_ftn19" name="_ftnref19" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref19"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[19]</span></span></span></span></span></a> W literaturze podkreśla się, że ustawa z 1906 r. pozbawiona jest wymiaru religijnego, co jedynie potwierdza tezę o uniwersalnym charakterze wolnej niedzieli, która jest dobrem istotnym tak dla chrześcijan, jak i dla osób bezwyznaniowych<a href="#_ftn20" name="_ftnref20" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref20"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[20]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Regulacja francuska ma szerszy charakter niż ustawa obowiązująca w Polsce. Zgodnie z art. 1 ustawy z 1906 r. obejmuje ona zarówno pracowników handlu, jak i przemysłu oraz usług. Art. 2 ustawy francuskiej przewiduje pewne odstępstwa od tej ogólnej zasady, motywowane koniecznością zaspokajania potrzeb społecznych lub zakłóceniami w funkcjonowaniu zakładu pracy. Skorzystanie z tych wyjątków wymaga jednak spełnienia wymogów formalnych, przewidzianych w art. 8-9 ustawy, a zatem przede wszystkim uzyskania zgody właściwego miejscowo prefekta, która może być wydana po uzyskaniu opinii rady miejskiej, izby handlowej oraz lokalnych związków zawodowych i związków pracodawców. Istnieją również wyłączenia przedmiotowe spod ogólnego zakazu pracy w niedzielę, gdzie pracownicy rotacyjnie wykonują swoje obowiązki. Dotyczy to przykładowo zakładów świadczących usługi hotelarskie, restauracji, kwiaciarni, sklepów tytoniowych, szpitali, hospicjów, aptek, itp. (art. 3 ustawy francuskiej).</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W ostatnich latach zagadnienie wolnych niedziel stało się przedmiotem ożywionej debaty publicznej i pewnych zmian legislacyjnych, zmierzających do faktycznego ograniczenia praw pracowniczych. Jest to przede wszystkim wynikiem tzw. ustawy Macrona z 2015 r. (<i>loi du Macron</i>)<a href="#_ftn21" name="_ftnref21" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref21"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[21]</span></span></span></span></span></a>, która złagodziła wymogi formalne wydania przez prefekta zgody na prowadzenie działalności w niedzielę (art. 241 wskazanej ustawy), a ponadto wprowadziła możliwość tworzenia specjalnych stref turystycznych, w których handel niedzielny może być prowadzony (art. 242 wskazanej ustawy). We Francji dostrzegalna jest zatem tendencja do obniżenia standardu ochrony prawa pracowników do wolnej niedzieli.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Nadmienić wypada, że w swoim pierwotnym kształcie regulacja francuska nieco przypominała rozwiązania polskie, obowiązujące w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej jako: k.p.)<a href="#_ftn22" name="_ftnref22" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref22"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[22]</span></span></span></span></span></a>. Zgodnie z art. 151<sup>9</sup> § 1 k.p. dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Art. 151<sup>10</sup> k.p. przewiduje z kolei szereg odstępstw od tej zasady, zbliżonych do wyjątków określonych w art. 2 i 3 francuskiej ustawy z 1906 r.<a href="#_ftn23" name="_ftnref23" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref23"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[23]</span></span></span></span></span></a> Trzeba jednak zauważyć, że ochrona prawa do wypoczynku niedzielnego jest w polskich realiach o wiele słabsza, brakuje bowiem procedury wyrażenia zgody na funkcjonowanie zakładu pracy w niedzielę, jaką przewidział prawodawca francuski w art. 8-9 ustawy z 1906 r. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">4. Ograniczenie handlu w niedziele a Konstytucja RP i akty prawa międzynarodowego</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">4.1. Perspektywa podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Ocena regulacji ustalającej ograniczenia handlu w niedzielę z perspektywy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu uwzględniać musi dwa zasadnicze przepisy Konstytucji RP, a mianowicie art. 20, zgodnie z którym: „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej” oraz art. 22, który stanowi, że: „Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny”. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W pierwszym rzędzie ustalenia wymaga, czym jest „wolność działalności gospodarczej” w kontekście obydwu wskazanych przepisów. Pojęcie to stało się obiektem licznych dociekań naukowych, które zaowocowały powstaniem bogatej literatury<a href="#_ftn24" name="_ftnref24" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref24"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[24]</span></span></span></span></span></a>. Odnosząc się etapu prac nad Konstytucją RP, M. Zdyb wskazywał, że „…idei ładu prawnego w gospodarce nie można rozpatrywać w opozycji do ładu moralnego czy ładu ekonomicznego. Łącznie tworzą one bowiem ład publiczny w państwie”<a href="#_ftn25" name="_ftnref25" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref25"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[25]</span></span></span></span></span></a>. Autor ten z wielką erudycją wywodził, że: „[l]ansowana dziś często teoria aksjologicznej neutralności prawa czy tzw. «moralny sytuacjonizm» prowadzą do relatywizmu w sferze wartości oraz założenia, że «wszystko» jest względne. Również wolność gospodarcza, sprawiedliwość, uczciwość kupiecka itd. Taka filozofia jest dziś podwójnie niebezpieczna. Po pierwsze - kruszy fundamenty, na których wspierała się kultura narodu polskiego. Katolicki system wartości wmontowany jest poprzez wielowiekowe tradycje w filozofię myślenia Polaków o państwie, gospodarce i prawie. Stąd obronę katolickich wartości w Polsce traktowano zawsze jako obronę suwerenności, zwłaszcza duchowej. Po drugie — wyzwolenie prawa od wartości, relatywizm prawniczy, rodzi pokusę jego instrumentalizacji i «wyzwolenia prawa z prawa»”<a href="#_ftn26" name="_ftnref26" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref26"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[26]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Z powyższego wyprowadzić należy wniosek, że pojęcie „wolności działalności gospodarczej”, o której mowa w art. 20 i 22 Konstytucji RP powinno być interpretowane z uwzględnieniem tradycyjnych wartości, które niejako zrosły się z „chrześcijańskim dziedzictwem Narodu”, o którym mowa w preambule do ustawy zasadniczej. Tezę tą potwierdza historyczna proweniencja pojęcia „społecznej gospodarki rynkowej”, o której mowa w art. 20 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem, to właśnie wolność działalności gospodarczej stanowi jeden z trzech filarów społecznej gospodarki rynkowej<a href="#_ftn27" name="_ftnref27" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref27"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[27]</span></span></span></span></span></a>. Dwa pozostałe to własność prywatna oraz solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych<a href="#_ftn28" name="_ftnref28" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref28"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[28]</span></span></span></span></span></a>. Należy jednocześnie odróżniać pojęcie społecznej gospodarki rynkowej od gospodarki wolnorynkowej, czy tym bardziej od jej skrajnej odmiany, jaką jest leseferyzm. Gospodarka wolnorynkowa opierająca się na założeniu mocno ograniczonej (a nawet zgoła żadnej) ingerencji państwa w procesy ekonomiczne nie występuje obecnie w czystej postaci w żadnym państwie europejskim. Społeczna gospodarka rynkowa stanowi swoisty kompromis między postulatami liberalnymi oraz socjalistycznymi.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Twórcą pojęcia społecznej gospodarki rynkowej (niem. <i>soziale Marktwirtschaft</i>) był Alfred Müller-Armack<a href="#_ftn29" name="_ftnref29" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref29"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[29]</span></span></span></span></span></a>. Jego doktrynalnym fundamentem jest koncepcja ordoliberalizmu, wypracowana w Niemczech przez przedstawicieli tzw. Szkoły Fryburskiej<a href="#_ftn30" name="_ftnref30" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref30"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[30]</span></span></span></span></span></a>. Ordoliberalizm wyraźnie odwoływał się do rozwiązań wypracowanych przez katolicką naukę społeczną i postulował wdrażanie ich w praktyce<a href="#_ftn31" name="_ftnref31" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref31"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[31]</span></span></span></span></span></a>. Skutkiem tego zasadne wydaje się sięgnięcie do nauczania papieskiego odnoszącego się do zagadnienia praw pracowniczych. Zagadnienie konieczności zapewnienia pracownikom wypoczynku pojawiło się w encyklice <i>Rerum Novarum </i>papieża Leona XIII. Papież odnosił się jednak przede wszystkim do ograniczenia dziennego wymiaru pracy, który nie powinien „wykraczać poza liczbę godzin dozwoloną przez siły ludzkie”<a href="#_ftn32" name="_ftnref32" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref32"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[32]</span></span></span></span></span></a>. Brak wzmianki o konieczności wypoczynku niedzielnego wynika zapewne z tej prozaicznej przyczyny, że w XIX w. za oczywistość uchodziło, że niedziela ma pozostawać dniem wolnym od pracy. Więcej uwagi wypoczynkowi niedzielnemu poświęcił papież Jan Paweł II, który w encyklice <i>Labrem Exercens </i>stwierdził, że: „[i]nną dziedziną świadczeń [społecznych – uwaga O.I.] jest ta, która wiąże się z prawem do wypoczynku — przede wszystkim chodzi tutaj o regularny wypoczynek tygodniowy, obejmujący przynajmniej niedzielę, a prócz tego o dłuższy wypoczynek, czyli tak zwany urlop raz w roku, ewentualnie kilka razy w roku przez krótsze okresy”<a href="#_ftn33" name="_ftnref33" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref33"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[33]</span></span></span></span></span></a>. Papież ten określił niedzielę, jako „dzień radości, odpoczynku i solidarności”<a href="#_ftn34" name="_ftnref34" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref34"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[34]</span></span></span></span></span></a>, wskazując zarazem, że: „[t]akże w obecnej sytuacji historycznej mamy obowiązek tak działać, aby wszyscy mogli zaznać wolności, odpoczynku i odprężenia, które są człowiekowi niezbędne ze względu na jego ludzką godność oraz związane z nią potrzeby religijne, rodzinne, kulturowe i społeczne, trudne do zaspokojenia, jeśli nie jest zagwarantowany przynajmniej jeden dzień w tygodniu dający wszystkim możliwość wspólnego odpoczynku i świętowania”<a href="#_ftn35" name="_ftnref35" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref35"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[35]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Powyższe pozwala przypuszczać, że wolne niedziele są elementem solidarności partnerów społecznych, o której mowa w art. 20 ustawy zasadniczej<a href="#_ftn36" name="_ftnref36" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref36"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[36]</span></span></span></span></span></a>. Przedmiotowa regulacja nie może zatem pozostawać w sprzeczności z wolnością gospodarczą. Dość oczywiste jest bowiem, że nie jest możliwa taka interpretacja dwóch pojęć mieszczących się w jednym przepisie, która prowadzi do wniosków wzajemnie sprzecznych. Co więcej, założenie, że wolne niedziele godzą w wolność gospodarczą prowadziłoby do wniosku, że wolność gospodarcza ma prymat względem solidarności partnerów społecznych. Oznaczałoby to dekompozycję całego systemu aksjologicznego, który wywodzić należy z zasady społecznej gospodarki rynkowej, która straciłaby swój wymiar „społeczny”, stając się koncepcją radykalnie liberalną<a href="#_ftn37" name="_ftnref37" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref37"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[37]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%"> Nie można zatem rozpatrywać ograniczenia, a nawet całkowitego zakazu handlu w niedzielę w kategoriach ograniczeń wolności gospodarczej, o których mowa w art. 22 Konstytucji RP. Jakkolwiek ograniczenie handlu w niedzielę wynika z ustawy szczególnej, niemniej jednak jest to w istocie regulacja z zakresu ochrony praw pracowniczych. Nie zmienia tego w żaden sposób okoliczność, że jest ona ograniczona do określonej kategorii pracowników (pracownicy zatrudnieni w placówkach prowadzonych przez przedsiębiorców wykonujących zarobkową działalność handlową – art. 1 ust. 2 u.o.h.). Świadczy o tym również wyraźne odesłanie do przepisów Kodeksu pracy zawarte w art. 2 u.o.h. Jasnym jest jednocześnie, że kwalifikacja przepisów, jako dotyczących prawa pracy dokonywana jest nie tylko poprzez jego umiejscowienie w systemie aktów prawnych (tj. w Kodeksie pracy, pragmatykach pracowniczych), ale także poprzez ocenę merytoryczną treści przepisu, związaną z ustaleniem, czy wpływa on na prawa i obowiązki stosunku pracy.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Skoro zatem przepisy ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę kwalifikować należy jako przepisy z zakresu prawa pracy, to w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego nie powinny być w ogóle rozpatrywane w kategoriach ograniczeń wolności gospodarczej, o których mowa w art. 22 Konstytucji RP. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 19 stycznia 2010 r.: „…pojęcie ograniczeń wolności prowadzenia działalności gospodarczej nie obejmuje takich regulacji ustawowych, które mają charakter uniwersalny i odnoszą się do wszystkich przedsiębiorców, stawiając im wymagania i obowiązki w zakresie: (…) przestrzegania norm prawa pracy (…)”<a href="#_ftn38" name="_ftnref38" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref38"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[38]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Powyższe prowadzi do wniosku, że przepisy ustanawiające ograniczenia handlu w niedzielę są w pełni zgodne z art. 20 Konstytucji RP, przyczyniając się do pełniejszej realizacji zasady solidarności partnerów społecznych, która jest jednym z filarów społecznej gospodarki rynkowej. Nie są też sprzeczne z art. 22 ustawy zasadniczej, bowiem w ogóle nie mogą podlegać ocenie jako „ograniczenia wolności gospodarczej”, w ogóle nie przynależąc do tej kategorii.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">4.2. Perspektywa praw pracowników</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Konstytucja nie przewiduje <i>expressis verbis </i>prawa pracownika do wypoczynku niedzielnego<a href="#_ftn39" name="_ftnref39" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref39"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[39]</span></span></span></span></span></a>. Jednakże zgodnie z art. 66 ustawy zasadniczej pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy, co jednoznacznie przesądza, że ustawodawca zwykły ma obowiązek takiego kształtowania treści norm ustawowych, by prawo to zostało zrealizowane. Jednocześnie, zgodnie z art. 81 Konstytucji RP, prawo do dni wolnych od pracy może być dochodzone jedynie w granicach przewidzianych przez ustawę<a href="#_ftn40" name="_ftnref40" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref40"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[40]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Jak wskazuje się w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego: „[f]unkcja niedzieli, w kręgu kultury chrześcijańskiej, nie była zasadniczo tożsama z rolą dnia wolnego od pracy. Wedle tradycji chrześcijańskiej istnieje odwieczny rytm dni roboczych i świąt, przy czym za święta uznawane były także niedziele, przez co niedzieli było bliżej do świąt chrześcijańskich niż do dni wolnych od pracy, jednakże przemiany społeczne, kulturowe i cywilizacyjne doprowadziły do stopniowego traktowania niedzieli jako dnia wolnego pracy (…)”<a href="#_ftn41" name="_ftnref41" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref41"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[41]</span></span></span></span></span></a>. Z powyższego wysnuć należy wniosek, że kulturowo ugruntowane jest, by to właśnie niedziela uznana została za dzień wolny od pracy, który pracownik może dedykować zarówno praktykom religijnym, jak i wykorzystać na inne sposoby, takie jak rekreacja czy spędzanie czasu z rodziną. W tym względzie regulacja zapewniające możliwie najlepsze gwarancje niedzielnego wypoczynku przyczynia się do pełniejszej realizacji szeregu przepisów Konstytucji, w tym zwłaszcza art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy zasadniczej, który stanowi, że państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny oraz art. 18 Konstytucji RP, który statuuje zasadę ochrony i opieki władz Rzeczypospolitej nad rodziną.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Pomimo, że na ogół wskazuje się swobodę prawodawcy w określeniu, które dni w roku mają być wolnymi od pracy (w tym również od pracy w handlu)<a href="#_ftn42" name="_ftnref42" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref42"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[42]</span></span></span></span></span></a>, to podkreślić trzeba, że swoboda ta nie jest niczym nieograniczona. Przede wszystkim prawodawca musi uwzględniać w tej materii inne postanowienia Konstytucji RP, w tym w szczególności dotyczące możliwości uprawiania kultu, publicznej modlitwy, uczestniczenia w obrzędach religijnych, wynikające z wolności religii, o których mowa w art. 53 ust. 2 ustawy zasadniczej. Ponadto określenie, które dni mają być wolne od pracy, musi czynić zadość obowiązkowi współdziałania państwa oraz kościołów i związków wyznaniowych dla dobra człowieka i dobra wspólnego, o którym mowa w art. 25 ust. 3 Konstytucji RP. Rekonstrukcja obowiązku zapewnienia pracownikom dni wolnych od pracy, który ciąży na ustawodawcy, mającym wskazać, jakie to będą konkretnie dni, powinna także uwzględnić treść preambuły do Konstytucji RP, w której wyraźnie wspomina się o „kulturze zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu”. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Poczynione uwagi powinny skłaniać do zagwarantowania prawa do wypoczynku niedzielnego wszystkim osobom zatrudnionym na warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p., a zatem tym, którzy zobowiązani są do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, w zamian za wynagrodzenie. Wyjątki w tym względzie powinny być określone wyłącznie z uwzględnieniem przesłanek określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP<a href="#_ftn43" name="_ftnref43" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref43"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[43]</span></span></span></span></span></a>. <i>De lege ferenda </i>należy zatem rozważyć zmiany na gruncie Kodeksu pracy, które uniemożliwiłyby arbitralne narzucanie pracownikom obowiązku pracy w niedziele.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">4.3. Ograniczenie handlu w niedziele a wiążące Polskę prawo międzynarodowe</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Stosownie do art. 7 pkt d) Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych<a href="#_ftn44" name="_ftnref44" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref44"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[44]</span></span></span></span></span></a> Państwa-Strony uznają prawo każdego do korzystania ze sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy, obejmujących w szczególności „wypoczynek, wolny czas i rozsądne ograniczenie czasu pracy, okresowe płatne urlopy oraz wynagrodzenie za dni świąteczne”. Ograniczenie handlu w niedziele pozostaje w pełni koherentne ze wskazanym postanowieniem.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Co więcej, stosownie do art. 9 Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską<a href="#_ftn45" name="_ftnref45" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref45"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[45]</span></span></span></span></span></a> niedziele – obok innych wymienionych w tym przepisie dni świątecznych – są dniami wolnymi od pracy. Wskazane postanowienie powinno być odczytywane w odpowiednim kontekście interpretacyjnym. Stosownie bowiem do art. 9 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Bez żadnych wątpliwości stwierdzić trzeba, że do konstytucyjnego pojęcia prawa międzynarodowego zaliczają się wszystkie obowiązujące Polskę umowy międzynarodowe (traktaty), w tym także Konkordat. Stosownie do art. 91 ust. 2 Konstytucji RP umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie – a do takich zalicza się Konkordat<a href="#_ftn46" name="_ftnref46" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref46"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[46]</span></span></span></span></span></a> – mają pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Oznacza to, że ocena konstytucyjności ustawy ograniczającej handel w niedzielę odbywać się powinna z uwzględnieniem art. 9 oraz 91 ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 9 Konkordatu.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">5. Skutki społeczne ustawy</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Dwiema bezpośrednio zainteresowanymi skutkami ustawy grupami są przedsiębiorcy (podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie handlu) oraz pracownicy i osoby zatrudnione w placówkach handlowych na podstawie umów cywilnoprawnych (wedle terminologii ustawy określani jako „zatrudnieni” – art. 3 pkt 5 u.o.h.). Pośrednio ustawa dotyczy także konsumentów. W dyskursie politycznym pojawił się nawet zarzut, jakoby naruszała ona rzekome „prawo człowieka do spędzania niedzieli w centrum handlowym”<a href="#_ftn47" name="_ftnref47" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref47"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[47]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Projektodawcy w żaden sposób nie ukrywali, że ustawa o ograniczeniu handlu w niedzielę ma na celu przede wszystkim poprawę sytuacji pracowników. Argumentowali m.in., że: „[r]ekompensata pracy w niedziele innym wolnym dniem w tygodniu nie jest rozwiązaniem wystarczającym dla wielu pracowników. Formy spędzania czasu wolnego w niedziele znacząco różnią się od możliwości dostępnych w powszednie, robocze dni, dlatego pracownicy zatrudnieni w niedziele nie mogą skorzystać z udziału w wielu wydarzeniach kulturalnych, społecznych, rozrywkowych, z których korzystają osoby zatrudnione np.: w podstawowym systemie czasu pracy. W praktyce zatem ustawowe gwarancje otrzymania za pracę w niedzielę innego dnia wolnego od pracy nie są wystarczającą kompensatą i nie zapewniają pracownikom zatrudnionym w handlu możliwości integracji z rodziną w niedzielę, która ponadto w tradycji polskiej jest dniem świętym i rodzinnym”<a href="#_ftn48" name="_ftnref48" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref48"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[48]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Argumentacja ta zasługuje na pełną aprobatę. Niedziela jest dniem szczególnym w polskiej tradycji i kulturze. Jest to jedyny dzień tygodnia, który można w całości poświęcić rodzinie. W tym względzie cele ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę zostały zrealizowane. Na podstawie analizy danych geolokalizacyjnych, firma Selectivv Mobile House ustaliła, że spośród 511 221 badanych osób, ok. 40% wybrało się w niedzielę 11 marca 2018 r. na spacer do parku lub na plac zabaw, 19% odwiedziło stacje benzynowe, a zaledwie 3% zdecydowało się na zakupy on-line<a href="#_ftn49" name="_ftnref49" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref49"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[49]</span></span></span></span></span></a>. Jak wskazuje się w opracowaniu Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii „[w] świetle przeprowadzonych analiz, obserwowanych trendów i zjawisk, nie rekomenduje się wprowadzania zmian w obecnym modelu dochodzenia do pełnego ograniczenia handlu w niedziele, przy czym niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionego badania i obserwacji handlu detalicznego oraz oddziaływania ograniczenia niedzielnego na placówki małego formatu”<a href="#_ftn50" name="_ftnref50" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref50"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[50]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">6. Zarzuty wnioskodawcy</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">6.1. Zarzut sprzeczności art. 5 u.o.h. z art. 24, art. 32, art. 31 ust. 3 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji RP</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Pierwszy z podniesionych przez Wnioskodawcę zarzutów stanowi dość karkołomną próbą podważenia konstytucyjności przepisów chroniących niedzielny wypoczynek pracowników zatrudnionych w placówkach prowadzących działalność handlową z perspektywy praw pracowniczych. Kwestionowany przez Wnioskodawcę przepis stanowi: „W niedziele i święta w placówkach handlowych: 1) handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem, 2) powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem - są zakazane”.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Wnioskodawca wnosi o zbadanie zgodności przytoczonego przepisu </span></span><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">z art. 24 Konstytucji RP, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 32 Konstytucji RP i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w zakresie w jakim różnicuje pracowników co do swobody wykonywania przez nich pracy w określone dni. W uzasadnieniu wniosku brak jednak odniesień do art. 32 Konstytucji RP (zob. pkt 3 uzasadnienia). Treść uzasadnienia pozwala zrekonstruować zarzut Wnioskodawcy w sposób odmienny niż zostało to ujęte w <i>petitum </i>wniosku. W istocie znosi się on do sprzeczności art. 5 u.o.h. z art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP oraz z art. 24 zd. pierwsze Konstytucji RP. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W zakresie art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP Wnioskodawca zarzuca, że art. 5 u.o.h. stanowi nieproporcjonalną ingerencję (ograniczenie) w wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Wnioskodawca w sposób nieprawidłowy zdekodował treść normatywną art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. Wskazuje on mianowicie, że z art. 65 ust. 1 ustawy zasadniczej wynika adresowany do prawodawcy nakaz „nieingerowania w swobodę wykonywania oznaczonej pracy w oznaczonym miejscu” (pkt 3.3 uzasadnienia). Podzielenie tego stanowiska przez Trybunał stawiałoby pod znakiem zapytania konstytucyjność wszelkich przepisów ochronnych prawa pracy. Przykładowo przepisy dotyczące wymiaru czasu pracy mogłyby okazać się niekonstytucyjne z uwagi na to, że niektórzy pracownicy chcieliby pracować dłużej niż 8 godzin dziennie lub 40 godzin tygodniowo (por. art. 129 § 1 k.p.). Byłaby to furtka dla pracodawców, by podważać kolejne regulacje chroniące pracownika – będącego niewątpliwie stroną słabszą w stosunkach pracy<a href="#_ftn51" name="_ftnref51" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref51"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[51]</span></span></span></span></span></a> – poprzez zaskarżanie do Trybunału Konstytucyjnego rozwiązań niepozwalających maksymalizować zysków z uwagi na rzekomą wolność pracowników.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Co więcej, proponowana przez Wnioskodawcę interpretacja art. 65 ust. 1 Konstytucji RP stoi w całkowitej sprzeczności z pozostałymi regulacjami konstytucyjnymi. Byłaby ona nie do pogodzenia z zasadą społecznej gospodarki rynkowej, wracając Polskę do rzeczywistości XIX-wiecznego, nieskrępowanego niczym kapitalizmu. Co więcej, Wnioskodawca zupełnie ignoruje treść art. 66 ust. 2 Konstytucji, który wyraźnie uprawnia pracownika do korzystania z określonych przez prawodawcę w ustawie dni wolnych od pracy. Przepis ten pozostaje w związku z prawem do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy<a href="#_ftn52" name="_ftnref52" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref52"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[52]</span></span></span></span></span></a>. Ustalenie jednego dnia w tygodniu – konkretnie niedzieli – dniem wolnym od pracy nie jest nieproporcjonalną ingerencją w wolność pracowników (czy raczej wolność właścicieli placówek handlowych do korzystania z pracy osób zatrudnionych), a stanowi niezbędne minimum, konieczne dla regeneracji fizycznej i psychicznej, wzmacniania więzi rodzinnych (czego w przypadku rodzin wychowujących dzieci - z uwagi na istniejący obowiązek szkolny - nie rekompensuje żaden inny dzień wolny w tygodniu) i wreszcie podejmowania praktyk religijnych przez chrześcijan. Jak już wskazano, do podobnych wniosków doszedł niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny<a href="#_ftn53" name="_ftnref53" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref53"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[53]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Art. 5 u.o.h. powinien być zatem rozpatrywany jako przepis chroniący prawa i wolności, o których mowa w art. 66 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Jego znaczenie jest jednak szersze, ponieważ jego treść bezpośrednio wiąże się z konstytucyjną zasadą ochrony rodziny i rodzicielstwa (art. 18 Konstytucji RP oraz art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP) oraz z wolnością uzewnętrzniania religii (w przypadku tych wyznań, dla których niedziela jest dniem świętym - art. 53 ust. 2 Konstytucji RP). Wnioskodawca pomija zatem cały kontekst interpretacyjny, co doprowadziło do błędnej wykładni art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W zakresie w jakim Wnioskodawca zarzuca, że art. 5 u.o.h. jest sprzeczny z art. 24 Konstytucji RP należałoby powielić powyższą argumentację. Stosownie do art. 24 Konstytucji RP: „Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy”. Przepis ten powinien być odczytywany w tym samym co art. 65 ust. 1 Konstytucji RP kontekście interpretacyjnym. Z zasady ochrony pracy nie sposób wyprowadzić wniosku o dopuszczalności (a wedle Wnioskodawcy wręcz konieczności) ograniczenia praw pracowniczych w imię nieskrępowanej możliwości eksploatacji sił pracownika.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W literaturze przedmiotu wskazuje się, że art. 24 Konstytucji RP stanowi „konstytucyjną afirmację pracy i jest normą programową skierowaną do państwa jako ustawodawcy i kontrolera”<a href="#_ftn54" name="_ftnref54" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref54"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[54]</span></span></span></span></span></a>. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wiąże się z art. 24 Konstytucji RP funkcję zupełnie odmienną od tej, jaką widziałby Wnioskodawca. Trybunał wskazał mianowicie, że „[z] zasady zawartej w art. 24 Konstytucji wynika obowiązek stwarzania przez państwo gwarancji ochrony pracowników, w tym ochrony przed niezgodnymi z prawem lub nieuzasadnionymi działaniami pracodawcy, oraz kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy”<a href="#_ftn55" name="_ftnref55" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref55"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[55]</span></span></span></span></span></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Wnioskodawca słusznie wskazuje, że „[n]akaz ochrony pracy ze strony państwa nie może zostać sprowadzony wyłącznie do zapewnienia właściwej pozycji zatrudnionych w stosunkach pracowniczych. Musi również uwzględnić ekonomiczne i prawne uwarunkowania działalności pracodawców” (pkt 3.8 uzasadnienia wniosku). Nie sposób jednak wyprowadzić z tej tezy niekonstytucyjności przepisu zapewniającego prawo do niedzielnego wypoczynku. Rolą organów władzy publicznej nie jest bowiem wyłącznie tworzenie warunków pozwalających pracodawcom na maksymalizację zysków. Władze publiczne odpowiadają za takie ukształtowanie stosunków pracodawca-pracownik, które umożliwią zapewnienie należytej równowagi pomiędzy interesami tych dwu grup osób. Można by zatem uznać regulację, która ustanawia trzy lub cztery dni w tygodniu wolnymi od pracy w placówkach handlowych za nieproporcjonalnie ingerującą w wolność prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP) lub groźną dla pełnego produktywnego zatrudnienia (art. 65 ust. 5 Konstytucji RP). W przypadku, gdy ustawodawca wprowadził jeden taki dzień tygodniowo (oraz dopuścił pewne wyjątki od zakazu handlu niedzielnego) nie sposób mówić o działaniach, które nosiłyby znamiona nieproporcjonalnej ingerencji we wskazane sfery. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">6.2. Zarzut sprzeczności art. 6 u.o.h. z art. 24 Konstytucji RP, art. 65 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 32 Konstytucji RP i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W zakresie zarzutu drugiego stwierdzić należy, że Wnioskodawca w żaden sposób nie wyjaśnia na czym miałoby polegać naruszenie praw pracowniczych (art. 65 ust. 1 Konstytucji RP) oraz konstytucyjnej zasady ochrony pracy (art. 24 Konstytucji RP) w związku z wprowadzonymi w art. 6 u.o.h. wyłączeniami od zakazu prowadzenia działalności handlowej przez wymienione w tym przepisie placówki. W tym zakresie – jak już wskazano w pkcie 1 przedłożonej opinii – postępowanie powinno ulec umorzeniu. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Istota zarzutu Wnioskodawcy znosi się zatem do naruszenia konstytucyjnej zasady równości, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz „ewentualnego skutku dyskryminującego”, tj. naruszenia zakazu dyskryminacji, o którym mowa w art. 32 ust. 2 Konstytucji RP. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Art. 32 ust. 1 Konstytucji RP statuuje zasadę równości wobec prawa oraz równego traktowania przez władze publiczne. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego przepis ten statuuje równość podmiotów, które charakteryzują się określoną cechą, uznaną przez prawodawcę za istotną<a href="#_ftn56" name="_ftnref56" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref56"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[56]</span></span></span></sup></sup></a>. Nadmienić można, że stanowisko to podzielone zostało przez Naczelny Sąd Administracyjny<a href="#_ftn57" name="_ftnref57" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref57"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[57]</span></span></span></span></span></a>. Zasadnicze znaczenie dla ustalenia, czy doszło do naruszenia zasady równości ma zatem weryfikacja, czy dana klasa podmiotów charakteryzuje się określoną cechą istotną. Klasa ta nie może być ustalona w sposób zbyt szeroki, to bowiem doprowadziłoby do sytuacji, w której test dopuszczalnego zakresu odstępstw od zasady równości przyniesie niemal zawsze negatywne wyniki<a href="#_ftn58" name="_ftnref58" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref58"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[58]</span></span></span></span></span></a>. W efekcie, w konstytucyjnej zasadzie równości kryje się „założenie różnego traktowania podmiotów i sytuacji, które nie mają podobnego (identycznego) charakteru”<a href="#_ftn59" name="_ftnref59" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref59"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[59]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 1996 r., sygn. akt K 10/96 wskazano, że wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych musi zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących argumentach. Argumenty te muszą mieć:</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">- po pierwsze, charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz służyć realizacji tego celu i treści;</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">- po drugie, argumenty te muszą mieć charakter proporcjonalny, a więc waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych;</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">- po trzecie, argumenty te muszą pozostawać w jakimś związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych<a href="#_ftn60" name="_ftnref60" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref60"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[60]</span></span></span></span></span></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Zaskarżony przepis – wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy – spełnia wszystkie wymienione przesłanki. Zróżnicowanie sytuacji podmiotów wynikające z art. 6 u.o.h. opiera się o dwa zasadnicze kryteria. Pierwsze to kryterium istotnego interesu publicznego w zakresie normalnego funkcjonowania społeczeństwa (jak w przypadku stacji paliw płynnych, placówek handlowych na dworcach i w temu podobnych obiektach) lub bezpieczeństwa sanitarnego (jak w przypadku aptek i punktów aptecznych, hurtowni farmaceutycznych, zakładów pogrzebowych), względnie dobrostanu zwierząt (jak w przypadku zakładów leczniczych dla zwierząt). W pozostałych przypadkach chodzi o specyficzny charakter prowadzonej działalności, która wiąże się bądź z aktywnościami podejmowanymi przede wszystkim w weekendy, w ramach wspólnych wyjść rodzinnych lub spotkań towarzyskich, bądź też ze specyficznym charakterem sprzedawanych towarów (handel rybny, skup produktów rolnych, mleka, itd.). Zasadniczo zatem wyłączenia dobrane zostały w sposób racjonalny. Niektóre z nich wymagają doprecyzowania, by uniemożliwić obchodzenie zakazu handlu niedzielnego, to jednak jest zadaniem prawodawcy, nie zaś Trybunału Konstytucyjnego.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Interesy uzasadniające wyselekcjonowanie wymienionej w art. 6 u.o.h. grupy podmiotów są na tyle istotne, by uznać proporcjonalność przedmiotowej regulacji. Jest to oczywiste w przypadku choćby stacji paliw płynnych czy aptek i punktów aptecznych. Podobnie w przypadku placówek, których działalność jest związana z rekreacją ludności oraz kulturą – w istocie przyczynia się to do pełniejszej realizacji celów ustawy. W pozostałych przypadkach chodzi o kwestie związane ze specyficznym przedmiotem działalności – tak choćby w przypadku skupu wybranych produktów rolnych wyłączenie jest racjonalne z uwagi na to, że zbiory są w znacznej mierze uzależnione od warunków atmosferycznych i niekiedy jest konieczny wywóz tych produktów do skupu również w niedzielę.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Jednocześnie spełnione jest kryterium trzecie. Umożliwienie funkcjonowania wskazanych podmiotów w niedzielę wiąże się z ochroną zdrowia ludzkiego i normalnym funkcjonowaniem ludności, swobodą działalności gospodarczej, ochroną gospodarstw rodzinnych będących podstawą ustroju rolnego RP. Tym samym nie można mówić o naruszeniu zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP), a tym bardziej o dyskryminacji podmiotów objętych zakazem handlu w niedzielę (32 ust. 2 Konstytucji RP).</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Nadmienić należy, że prawodawca dopuszcza osobistą, wykonywaną we własnym imieniu i na własny rachunek pracę przedsiębiorcy prowadzącego działalność handlową w niedzielę (art. 6 ust. 1 pkt 27 u.o.h.). Odpowiada to łacińskiej zasadzie <i>volenti non fit iniuria </i>– „chcącemu nie dzieje się krzywda”. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">6.3. Zarzut sprzeczności art. 3 pkt 7 u.o.h. z art. 2 Konstytucji RP</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Stosownie do kwestionowanego przepisu: „Ilekroć w ustawie jest mowa o: […] wykonywaniu pracy w handlu oraz wykonywaniu czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych – należy przez to rozumieć wykonywanie takiej pracy lub takich czynności przez pracownika lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24.00 w sobotę a godziną 24.00 w niedzielę, i między godziną 24.00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24.00 w święto”. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Jako wzorzec kontroli powołano natomiast art. 2 Konstytucji RP: „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. Przepis ten statuuje zatem zasadę demokratycznego państwa prawnego, z której wyprowadzić można dalsze, bardziej szczegółowe zasady<a href="#_ftn61" name="_ftnref61" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref61"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[61]</span></span></span></sup></sup></a>. Do zasad tych z całą pewnością zaliczyć można zasadę pewności i określoności prawa<a href="#_ftn62" name="_ftnref62" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref62"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[62]</span></span></span></sup></sup></a>. Odnośnie do tej zasady – jako elementu składającego się na standard demokratycznego państwa prawnego – Trybunał Konstytucyjny wskazał: „Jednym z istotniejszych [jego elementów – uwaga O.I.] jest zasada przyzwoitej legislacji, w tym – wymaganie określoności przepisów, które «muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny» (L. Garlicki, Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sejmowy, 1999, nr 6, s. 124). Od razu trzeba podkreślić, że standard ten wymagany jest «zwłaszcza, gdy chodzi o ochronę praw i wolności oraz o sytuacje, gdy istnieje możliwość stosowania sankcji wobec obywatela» (jak wyżej)”<a href="#_ftn63" name="_ftnref63" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref63"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[63]</span></span></span></sup></sup></a>. </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Jak zauważa się w literaturze przedmiotu: „Pewność prawa w europejskim kręgu kulturowym jest postrzegana jako istotna wartość, stanowiąca podstawę porządków prawnych budowanych w oparciu o zasadę państwa prawnego”<a href="#_ftn64" name="_ftnref64" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref64"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[64]</span></span></span></sup></sup></a>. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zauważono z kolei, że: „Kierując się tą zasadą [tj. zasadą określoności – uwaga </span></span><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">O.I.] Trybunał Konstytucyjny reprezentuje stanowisko, iż przekroczenie pewnego poziomu niejasności przepisów prawnych stanowić może samoistną przesłankę stwierdzenia ich niezgodności zarówno z przepisem wymagającym regulacji ustawowej określonej dziedziny np. ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw (art. 31 ust. 3 zd. pierwsze Konstytucji), jak z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą państwa prawnego”<a href="#_ftn65" name="_ftnref65" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref65"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[65]</span></span></span></sup></sup></a>. W tym kontekście zasada pewności (określoności) prawa może być również określana mianem zasady jednoznaczności, mieszcząc się w ogólnym wymogu poprawnej legislacji<a href="#_ftn66" name="_ftnref66" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref66"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[66]</span></span></span></sup></sup></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Z zasady tej wyprowadzić należy po pierwsze wymóg, by przepisy prawa skonstruowane były w sposób poprawny logicznie i językowo<a href="#_ftn67" name="_ftnref67" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref67"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[67]</span></span></span></sup></sup></a>. Jeżeli wymóg ten jest spełniony, wówczas należy zweryfikować, czy użyte w danym przepisie terminy i sformułowania są na tyle precyzyjne, że możliwe jest ustalenie ich desygnatów. Ma to istotne znaczenie, bowiem „ustawodawca nie może poprzez niejasne formułowanie tekstu przepisów pozostawiać organom mającym je stosować nadmiernej swobody przy ustalaniu w praktyce zakresu podmiotowego i przedmiotowego ograniczeń konstytucyjnych wolności i praw jednostki”<a href="#_ftn68" name="_ftnref68" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref68"><sup><sup><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[68]</span></span></span></sup></sup></a>.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Przechodząc do rekonstrukcji podniesionego przez Wnioskodawcę zarzutu niekonstytucyjności należy przytoczyć fragment z uzasadnienia wniosku <i>in extenso. </i>Wnioskodawca wskazał, że „[z]akwestionowany przepis jest sformułowany w sposób, który uniemożliwia jego prawidłową interpretację, a co za tym idzie i implementację. Skutkiem braku poprawności legislacyjnej jest naruszenie zasady pewności prawa i zaufania do prawa. Przypis wprowadza definicję ram czasowych niedzieli i święta nie uwzględniając istniejącej już regulacji i definicji w Kodeksie Pracy. Obydwie te obowiązujące regulacje zawierają więc definicje doby niedzielnej i świątecznej, przy czym są to definicje niespójne i pewnym zakresie wykluczające się. W Ustawie jest mowa, że doba niedzielna obejmuje «okres 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24.00 w sobotę a godziną 24.00 w niedzielę» (a w przypadku doby świątecznej - między godziną 24.00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24.00 w święto). Z kolei Kodeks Pracy w art. 151<sup>9</sup> § 2 wskazuje, że niedziela i święto trwa «między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina»” (pkt 5.2 uzasadnienia wniosku).</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Jakkolwiek między regulacją zawartą w art. 151<sup>9</sup> § 2 k.p. a art. 3 ust. 7 u.o.h. istnieje rozbieżność, to ze stanowiskiem Wnioskodawcy nie można się zgodzić. Relacja obydwu przepisów daje się ustalić w oparciu o normalne reguły kolizyjne – w tym przypadku o zasadę <i>lex specialis derogat legi genrali, </i>na co wskazuje się zresztą w literaturze przedmiotu: „</span></span><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W odniesieniu do wykonywania pracy w handlu i wykonywania czynności związanych z handlem obowiązuje regulacja szczególna. Przepis art. 3 pkt 7 u.o.h. określa niedziele i święta zgodnie z ich znaczeniem kalendarzowym, czyli jako kolejne 24 godziny przypadające między godziną 24.00 w sobotę lub dzień poprzedzający święto a godziną 24.00 w niedzielę lub święto. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, gdyż ustawa – odmiennie niż art. 151<sup>9</sup> § 2 k.p. – nie przewiduje możliwości wprowadzenia innej regulacji tego zagadnienia (przez partnerów społecznych lub pracodawcę)”<a href="#_ftn69" name="_ftnref69" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref69"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[69]</span></span></span></span></span></a>. Brak zatem podstaw do kwestionowania konstytucyjności art. 3 ust. 7 u.o.h.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">6.4. Zarzut sprzeczności art. 18 u.o.h. z art. 2 Konstytucji RP</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Wnioskodawca podniósł również zarzut zbyt krótkiego <i>vacatio legis </i>u.o.h.: „</span></span><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Przepis art. 18 przewiduje rażąco krótkie <i>vacatio legis</i> dla tego typu zmian legislacyjnych i w związku z tym narusza zdaniem Wnioskodawcy następujące zasady konstytucyjne: zasadę demokratycznego państwa prawnego, zasadę poprawnej legislacji, zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Na mocy zakwestionowanego przepisu Ustawa weszła w życie z dniem 1 marca 2018 r. Zważywszy, że Ustawa ta została opublikowana w dniu 5 lutego 2018 roku w Dzienniku Ustaw, <i>vacatio legis</i> wynosiło zaledwie 23 dni” (pkt 6.2 uzasadnienia Wniosku). </span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Odpowiednie <i>vacatio legis </i>rzeczywiście stanowi element konstytucyjnej zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, którą wyprowadza się z szerszej zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP)<a href="#_ftn70" name="_ftnref70" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref70"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[70]</span></span></span></span></span></a>. Wnioskodawca ignoruje jednak fakt stopniowego wprowadzenia ograniczeń w niedzielnym handlu w życie (art. 16-17 u.o.h.). Ponadto art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych<a href="#_ftn71" name="_ftnref71" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref71"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[71]</span></span></span></span></span></a> stanowi, że a</span></span><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">kty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Także z „Zasad Techniki Prawodawczej” (dalej jako: ZTP)<a href="#_ftn72" name="_ftnref72" style="color:navy; text-decoration:underline" title="" id="_ftnref72"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif">[72]</span></span></span></span></span></a> wynika jedynie, że szczegółowe wyjaśnienie okresu <i>vacatio legis </i>wymagane jest tylko w przypadku, gdy termin jej wejścia w życie został ustalony na mniej niż 14 dni (§ 12 ust. 2 ZTP). Przypomnieć też należy, że zasadniczy zakaz wykonywania pracy w niedzielę wynikał już uprzednio z przepisów Kodeksu pracy (art. 151<sup>9</sup> i n. k.p.). Nadmienić wypada, że treść projektu była szeroko konsultowana, a także omawiana w mediach na długo przed uchwaleniem ustawy. Harmonogram i program posiedzeń Parlamentu jest jawny, podobnie jak treść procedowanego projektu ustawy. Oznacza to, że przedsiębiorcy mogli już wcześniej przygotować się do prawdopodobnych zmian prawnych.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">Brak jest zatem podstaw, by twierdzić, że wprowadzone w ustawie <i>vacatio legis </i>było nieproporcjonalnie krótkie czy też stanowił rozwiązanie precedensowe, mogące zaskoczyć jakiegokolwiek pracodawcę. Ustawodawca nie wprowadził rozwiązania zupełnie nieznanego polskiemu systemowi prawnemu, rozszerzając je jedynie (i to w bardzo stopniowy sposób). <i>Vacatio legis </i>nie jest krótsze niż wymagane ustawowo minimum – a wręcz przeciwnie jest ono dłuższe. Zarzut Wnioskodawcy uznać należy za bezzasadny.</span></span></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><b><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">7. Podsumowanie</span></span></b></span></span></span></p> <p style="margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">W świetle przedstawionej argumentacji Fundacja Instytut na rzecz kultury prawnej Ordo Iuris pragnie przedstawić następującą opinię:</span></span></span></span></span></p> <ol><li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP;</span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%"> art. 5 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 24 Konstytucji RP oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji RP; </span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 6 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP;</span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">art. 18 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni jest zgodny z art. 2 Konstytucji RP;</span></span></span></span></span></li> <li style="margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:6.0pt; text-align:justify; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:11pt"><span style="line-height:115%"><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-size:12.0pt"><span style="line-height:115%">w pozostałym zakresie postępowanie powinno ulec umorzeniu na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.</span></span></span></span></span></li> </ol><div>  <div id="ftn72"> </div> </div> <div>  <div id="ftn1"> <p class="MsoFootnoteText" style="text-align:justify; margin:0cm">Autor - r. pr. dr Bartosz Zalewski - Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris</p> </div> <div id="ftn69"> </div> </div> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-zdjecie2.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-zdjecie2.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--analiza-prawna--field-zdjecie2.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2021-03/AdobeStock_237483080.jpeg?itok=GB5krnQP" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <a href="/wolnosc-sumienia">Wolność Sumienia</a> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--analiza-prawna.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/ordo-iuris" hreflang="pl">Ordo Iuris</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/analiza" hreflang="pl">analiza</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/niedziela" hreflang="pl">niedziela</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/konstytucja" hreflang="pl">konstytucja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/trybunal-konstytucyjny" hreflang="pl">Trybunał Konstytucyjny</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/konkordat" hreflang="pl">konkordat</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><div id="ftn1"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref1" name="_ftn1" title="" id="_ftn1">[1]</a> Tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 466.</p> <div id="ftn2"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref2" name="_ftn2" title="" id="_ftn2">[2]</a> Dz. U. z 2019 r. poz. 2393.</p> </div> <div id="ftn3"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref3" name="_ftn3" title="" id="_ftn3">[3]</a> Szczegóły dotyczące głosowania dostępne są pod adresem internetowym: http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&amp;nrkadencji=7&amp;nrposiedzenia=64&amp;nrglosowania=12 (dostęp: 15 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn4"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref4" name="_ftn4" title="" id="_ftn4">[4]</a> Druk dostępny jest pod adresem internetowym: http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/C96425030D7CCB2BC1257BB40045E19E/%24File/1612.pdf (dostęp: 15 marca 2021 r.). Szczegóły dotyczące głosowania dostępne są pod adresem internetowym: http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&amp;NrKadencji=7&amp;NrPosiedzenia=64&amp;NrGlosowania=10 (dostęp: 15 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn5"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref5" name="_ftn5" title="" id="_ftn5">[5]</a> Szczegóły dotyczące przebiegu prac legislacyjnych dostępne są pod adresem internetowym: http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=870 (dostęp: 15 marca 2021 r.). Druk dostępny jest pod adresem internetowym: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/65031EB21E0B978CC1258036005797DE/%24File/870.pdf (dostęp: 15 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn6"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref6" name="_ftn6" title="" id="_ftn6">[6]</a> Uzasadnienie obywatelskiego projektu Ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, s. 1.</p> </div> <div id="ftn7"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref7" name="_ftn7" title="" id="_ftn7">[7]</a> Szczegóły dotyczące głosowania dostępne są pod adresem internetowym: http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&amp;nrkadencji=8&amp;nrposiedzenia=52&amp;nrglosowania=61 (dostęp: 15 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn8"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref8" name="_ftn8" title="" id="_ftn8">[8]</a> Uzasadnienie obywatelskiego projektu Ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, s. 2.</p> </div> <div id="ftn9"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref9" name="_ftn9" title="" id="_ftn9">[9]</a> Jako pierwszy niedziele wolne od prowadzenia czynności urzędowych wprowadził cesarz Konstantyn Wielki w 321 r. (C.I. 3, 12, 2 oraz C.Th. 2, 8, 1).</p> </div> <div id="ftn10"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref10" name="_ftn10" title="" id="_ftn10">[10]</a> R. Beck, Histoire du dimanche de 1700 à nos Tours, Paris 1997, s. 109-111.</p> </div> <div id="ftn11"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref11" name="_ftn11" title="" id="_ftn11">[11]</a> Ibidem, s. 17 i n. Zob. także: Jan Paweł II, List apostolski Dies Domini, 1-4.</p> </div> <div id="ftn12"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref12" name="_ftn12" title="" id="_ftn12">[12]</a> A. Dylus, Czy przegraliśmy wolną niedzielę, „Chrześcijaństwo – świat – polityka. Zeszyty społecznej myśli Kościoła” 3/4 (2007), s. 24.</p> </div> <div id="ftn13"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref13" name="_ftn13" title="" id="_ftn13">[13]</a> BGBI Teil I, Nr. 50, s. 875 i n. z późn. zm.</p> </div> <div id="ftn14"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref14" name="_ftn14" title="" id="_ftn14">[14]</a> Wyrok I Izby Senatu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 1 grudnia 2009 r. w połączonych sprawach 1 BvR 2857/07 i 2858/07, § 139.</p> </div> <div id="ftn15"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref15" name="_ftn15" title="" id="_ftn15">[15]</a> Ibidem § 140.</p> </div> <div id="ftn16"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref16" name="_ftn16" title="" id="_ftn16">[16]</a> Ibidem § 141.</p> </div> <div id="ftn17"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref17" name="_ftn17" title="" id="_ftn17">[17]</a> Ibidem § 145.</p> </div> <div id="ftn18"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref18" name="_ftn18" title="" id="_ftn18">[18]</a> Journal Officiel du 14 juillet 1906, s. 4831.</p> </div> <div id="ftn19"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref19" name="_ftn19" title="" id="_ftn19">[19]</a> Pierwsza ustawa w tym względzie – wyraźnie nawiązująca do stanu prawnego sprzed rewolucji – wydana została w 1814 r. Po niej wydane jeszcze szereg aktów prawnych, które dostosowywały szczegółowe rozwiązania do aktualnych potrzeb społecznych i ekonomicznych – zob. R. Beck, Esprit et genèse de la loi du 13 juillet 1906 sur le repos hebdomadaire, „Histoire, économie &amp; société” 3/28 (2009), s. 7 i n.</p> </div> <div id="ftn20"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref20" name="_ftn20" title="" id="_ftn20">[20]</a> Ibidem, s. 6-7. Zob. także: A. Dylus, op. cit., s. 15-16. Autorka odnosi się do pojawiającej się w debacie publicznej na temat wolnych niedziel argumentacji, zgodnie z którą państwo nie powinno chronić wartości istotnych z punktu widzenia religijnego. Niezależnie od absurdalności tej tezy w jej wymiarze ogólnym, należy przyznać rację Autorce, wskazującej, że wolna niedziela jest w pierwszym rzędzie dobrem publicznym.</p> </div> <div id="ftn21"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref21" name="_ftn21" title="" id="_ftn21">[21]</a> Loi n° 2015-990 du 6 août 2015 pour la croissance, l'activité et l'égalité des chances économiques, Journal Officiel de la République Française n°0181 du 7 août 2015 page 13537 texte n° 1.</p> </div> <div id="ftn22"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref22" name="_ftn22" title="" id="_ftn22">[22]</a> Dz. U. z 2018 r., poz. 917.</p> </div> <div id="ftn23"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref23" name="_ftn23" title="" id="_ftn23">[23]</a> Zgodnie z art. 15110 k.p. praca w niedziele i święta jest dozwolona m.in. w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, w ruchu ciągłym, przy pracy zmianowej, przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich, etc.</p> </div> <div id="ftn24"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref24" name="_ftn24" title="" id="_ftn24">[24]</a> Przykładowo: A. Domańska, Konstytucyjne podstawy ustroju gospodarczego Polski na tle porównawczym, Warszawa 2001; J. Ciapała, Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej, Szczecin 2009; K. Klecha, Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP, Warszawa 2009; R. Biskup, Wolność gospodarcza w wymiarze podmiotowym, Lublin 2011; P. Czarnek, Wolność gospodarcza. Pierwszy filar społecznej gospodarki rynkowej, Lublin 2014; D. Sypniewski [red.], U. Legierska, A. Małkowska, Ograniczenia wolności podejmowania działalności gospodarczej, Ryki 2016, M. Zdyb, Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP, „Rejent” 7/5(73) (1997), s. 145-166; A. Ogonowski, Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 1 (2012), s. 213-235; M. Magdziarczyk, Wolność działalności gospodarczej – od idei do zasady ustrojowej, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 349 (2018), s. 135-143. Zagadnienie to jest również poruszane w szeregu podręczników do prawa konstytucyjnego oraz publicznego prawa gospodarczego.</p> </div> <div id="ftn25"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref25" name="_ftn25" title="" id="_ftn25">[25]</a> M. Zdyb, op. cit., s. 152.</p> </div> <div id="ftn26"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref26" name="_ftn26" title="" id="_ftn26">[26]</a> Ibidem, s. 154.</p> </div> <div id="ftn27"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref27" name="_ftn27" title="" id="_ftn27">[27]</a> K. Zaradkiewicz, komentarz do art. 20, [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1-86, [red.] L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016, nb. 110.</p> </div> <div id="ftn28"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref28" name="_ftn28" title="" id="_ftn28">[28]</a> Ibidem, nb. 152 oraz 156.</p> </div> <div id="ftn29"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref29" name="_ftn29" title="" id="_ftn29">[29]</a> Ibidem, nb. 24; M. Granat, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, [red.] W. Skrzydło, Lublin 2008, s. 140; J. Wawro, Społeczna gospodarka rynkowa. Recepta na kryzys, Jarosław-Rzeszów 2012, s. 39; R. Illinicz, Normatywny sens pojęcia "społeczna gospodarka rynkowa" w Konstytucji RP, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 7/4 (2007), s. 164.</p> </div> <div id="ftn30"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref30" name="_ftn30" title="" id="_ftn30">[30]</a> J. Wawro, op. cit., s. 39; R. Illinicz, op. cit., s. 163.</p> </div> <div id="ftn31"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref31" name="_ftn31" title="" id="_ftn31">[31]</a> K. Zaradkiewicz, op. cit., nb. 32. Zob. także: J. Wawro, op. cit., s. 39 oraz s. 63.</p> </div> <div id="ftn32"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref32" name="_ftn32" title="" id="_ftn32">[32]</a> Leon XIII, Rerum Novarum, 33.</p> </div> <div id="ftn33"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref33" name="_ftn33" title="" id="_ftn33">[33]</a> Jan Paweł II, Labrem Exercens, 19.</p> </div> <div id="ftn34"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref34" name="_ftn34" title="" id="_ftn34">[34]</a> Idem, Dies Domini, rozdz. IV.</p> </div> <div id="ftn35"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref35" name="_ftn35" title="" id="_ftn35">[35]</a> Ibidem, rozdz. IV, 66.</p> </div> <div id="ftn36"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref36" name="_ftn36" title="" id="_ftn36">[36]</a> K. Zaradkiewicz podkreśla związek solidarności społecznej z katolicką nauką społeczną – zob. K. Zaradkiewicz, op. cit., nb. 156. Oczywistym jest również, że „partnerzy społeczni”, o których mowa w art. 20 Konstytucji to przede wszystkim pracownicy i pracodawcy – K. Zeidler, W sprawie wykładni i treści ideowych art. 20 Konstytucji RP z 1997 r., „Gdańskie Studia Prawnicze” 37 (2017), s. 85-86. Zob. także: R. Illinicz, op. cit., s. 166.</p> </div> <div id="ftn37"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref37" name="_ftn37" title="" id="_ftn37">[37]</a> Por. K. Zaradkiewicz, op. cit, nb. 28.</p> </div> <div id="ftn38"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref38" name="_ftn38" title="" id="_ftn38">[38]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 19 stycznia 2010 r., sygn. akt SK 35/08, OTK-A 2010, Nr 1, poz. 2, pkt III 1.8.</p> </div> <div id="ftn39"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref39" name="_ftn39" title="" id="_ftn39">[39]</a> Zob. L. Garlicki, S. Jarosz-Żukowska, komentarz do art. 66, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, [red.] L. Gralicki, M. Zubik, Wyd. Sejmowe 2016, uwaga 14.</p> </div> <div id="ftn40"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref40" name="_ftn40" title="" id="_ftn40">[40]</a> Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 października 2000 r., sygn. akt K 12/00, OTK 2000/7/255, pkt III 4: „Trybunał Konstytucyjny (…) uważa, że choć nie sprowadza to art. 66 (i innych podobnych przepisów) do roli postanowienia o czysto programowym charakterze, to jednak redukuje zakres jego bezpośredniej stosowalności (oraz innych przepisów wskazanych w art. 81). W szczególności oznacza to ograniczenie zakresu roszczeń, jakie na podstawie art. 66 mogą przysługiwać jednostce. W każdym razie, za niedopuszczalne można uznawać wysuwanie roszczeń o charakterze pozytywnym, opartych wyłącznie na art. 66, a idących dalej niż to wynika z odpowiednich ustaw. Znaczenie prawne art. 66 (i innych podobnych przepisów) rysuje się natomiast w płaszczyźnie negatywnych obowiązków ustawodawcy, bo polega na wskazaniu mu pewnych minimalnych obowiązków. Innymi słowy, jeżeli regulacja ustawowa zejdzie poniżej pewnego minimum ochrony i doprowadzi do sytuacji, gdy dane prawo zostanie wydrążone z rzeczywistej treści, to - choćby w oparciu o zakaz naruszania "istoty" praw i wolności (art. 31 ust. 3 zd. 2) - będzie można postawić takiej regulacji zarzut niekonstytucyjności i to zarówno w procedurze wniosku lub pytania prawnego, jak i w drodze skargi konstytucyjnej”.</p> </div> <div id="ftn41"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref41" name="_ftn41" title="" id="_ftn41">[41]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r., sygn. akt K 27/11, OTK-A 2012/9/102, pkt III 3.1.</p> </div> <div id="ftn42"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref42" name="_ftn42" title="" id="_ftn42">[42]</a> Ibidem; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 maja 2013 r., sygn. akt SK 11/11, OTK-A 2013/4/40, pkt III 3.2; L. Garlicki, S. Jarosz-Żukowska, komentarz do art. 66…, uwaga 14.</p> </div> <div id="ftn43"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref43" name="_ftn43" title="" id="_ftn43">[43]</a> Przepis ten stanowi, że: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”.</p> </div> <div id="ftn44"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref44" name="_ftn44" title="" id="_ftn44">[44]</a> Dz. U. z 1977 r., Nr 38 poz. 169.</p> </div> <div id="ftn45"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref45" name="_ftn45" title="" id="_ftn45">[45]</a> Dz. U. z 1998 r., Nr 51 poz. 318.</p> </div> <div id="ftn46"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref46" name="_ftn46" title="" id="_ftn46">[46]</a> Zob. ustawę z dnia 8 stycznia 1998 r. o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, Dz. U. z 1998 r., Nr 12 poz. 42.</p> </div> <div id="ftn47"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref47" name="_ftn47" title="" id="_ftn47">[47]</a> Zob. wypowiedzi K. Laubnauer w audycji „A teraz na poważnie” w radiu TOK FM dostępne pod adresem internetowym: http://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103454,22438790,prawo-czlowieka-do-zakupow-w-niedziele-jest-mnie-istotne-niz.html (dostęp: 16 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn48"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref48" name="_ftn48" title="" id="_ftn48">[48]</a> Uzasadnienie obywatelskiego projektu Ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, s. 4.</p> </div> <div id="ftn49"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref49" name="_ftn49" title="" id="_ftn49">[49]</a> A. Warchał, M. Warchał, Raport z badań nad skutkami ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni – aspekty prawne, psychologiczne, społeczne i gospodarcze [opracowane na zlecenie Krajowego Sekretariatu Banków, Handlu i Ubezpieczeń NSZZ „Solidarność”], s. 8; materiały prasowe dostępne pod adresem internetowym: https://businessinsider.com.pl/finanse/handel/zakaz-handlu-w-niedziele-co-robili-polacy-gdy-sklepy-byly-zamkniete/82sqbzx (dostęp: 16 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn50"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref50" name="_ftn50" title="" id="_ftn50">[50]</a> MPiT, Ocena wpływu ograniczenia handlu w niedzielę, s. 3 – plik dostępny pod adresem internetowym:  <a href="https://www.gov.pl/documents/910151/911704/MPiT_Analiza_niedziela_20190403.pdf/9a9961e0-9126-f406-a05c-9de979cbbd9d">https://www.gov.pl/documents/910151/911704/MPiT_Analiza_niedziela_20190403.pdf/9a9961e0-9126-f406-a05c-9de979cbbd9d</a> (dostęp: 16 marca 2021 r.).</p> </div> <div id="ftn51"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref51" name="_ftn51" title="" id="_ftn51">[51]</a> Tak też Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 października 2005 r., sygn. akt SK 48/03, OTK-A 2005/9/101, pkt 3.</p> </div> <div id="ftn52"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref52" name="_ftn52" title="" id="_ftn52">[52]</a> Por. T. Liszcz, Prawo pracy, Warszawa 2012, s. 331-332.</p> </div> <div id="ftn53"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref53" name="_ftn53" title="" id="_ftn53">[53]</a> Zob. wyrok I Izby Senatu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 1 grudnia 2009 r. w połączonych sprawach 1 BvR 2857/07 i 2858/07, § 145.</p> </div> <div id="ftn54"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref54" name="_ftn54" title="" id="_ftn54">[54]</a> A. Sobczyk, D. Buch, objaśnienia do art. 24, [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1-86, [red.] L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016, Warszawa 2016, nb. 3.</p> </div> <div id="ftn55"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref55" name="_ftn55" title="" id="_ftn55">[55]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2005 r., sygn. akt K 36/03, OTK-A 2005/9/98, pkt 4.</p> </div> <div id="ftn56"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref56" name="_ftn56" title="" id="_ftn56">[56]</a> Zob. przykładowo wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 6 maja 1998 r., sygn. akt K 37/97, OTK 1998/3/33, pkt III.3; z 20 października 1998 r., sygn. akt K 7/98, OTK 1998/6/96, pkt III.4; z 13 maja 2014 r., sygn. akt SK 61/13, OTK-A 2014/5/52, pkt III.4.1; z 21 lipca 2014 r., sygn. akt K 36/13, OTK-A 2014/7/75, pkt III.2.1.</p> </div> <div id="ftn57"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref57" name="_ftn57" title="" id="_ftn57">[57]</a> Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 maja 2000 r., sygn. akt OPK 1/00.</p> </div> <div id="ftn58"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref58" name="_ftn58" title="" id="_ftn58">[58]</a> L. Garlicki, M. Zubik, objaśnienia do art. 32, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, [red.] L. Garlicki, M. Zubik, Wyd. Sejmowe 2016, uwaga 10</p> </div> <div id="ftn59"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref59" name="_ftn59" title="" id="_ftn59">[59]</a> L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015, s. 97. Tezę tę w pełni podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 września 2009 r., sygn. akt II OSK 1443/08.</p> </div> <div id="ftn60"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref60" name="_ftn60" title="" id="_ftn60">[60]</a> Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 1996 r., sygn. akt K 10/96, OTK 1996/4/33, pkt III.2.</p> </div> <div id="ftn61"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref61" name="_ftn61" title="" id="_ftn61">[61]</a> W wyroku z 15 lutego 2005 r., sygn. akt K 48/04, OTK-A 2006/2/25, Trybunał Konstytucyjny stwierdził: „Z zasady demokratycznego państwa prawnego wynikają daleko idące konsekwencje, zarówno gdy chodzi o same wymagania co do techniki legislacyjnej (zasada przyzwoitej legislacji, określoności przepisów), jak i co do bezpieczeństwa prawnego (zasada ochrony zaufania do państwa i prawa, zasada ochrony praw nabytych)” (pkt III.3).</p> </div> <div id="ftn62"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref62" name="_ftn62" title="" id="_ftn62">[62]</a> Zob. P. Tuleja, objaśnienia do art. 2, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, [red.] L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016, nb. 19.</p> </div> <div id="ftn63"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref63" name="_ftn63" title="" id="_ftn63">[63]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2000 r., sygn. akt K 7/99, OTK 2000/1/2, pkt. III.1.</p> </div> <div id="ftn64"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref64" name="_ftn64" title="" id="_ftn64">[64]</a> J. Zegarlicki, Pewność prawa jako istotna wartość państwa prawnego, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” t. 6, nr 2 (2017), s. 151.</p> </div> <div id="ftn65"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref65" name="_ftn65" title="" id="_ftn65">[65]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2002 r., sygn. akt K 6/02, OTK-A 2002/3/33, pkt III.3.2.</p> </div> <div id="ftn66"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref66" name="_ftn66" title="" id="_ftn66">[66]</a> P. Tuleja, op. cit., nb. 27.</p> </div> <div id="ftn67"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref67" name="_ftn67" title="" id="_ftn67">[67]</a> Ibidem.</p> </div> <div id="ftn68"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref68" name="_ftn68" title="" id="_ftn68">[68]</a> Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2002 r., sygn. akt K 6/02, OTK-A 2002/3/33, pkt III.3.2.</p> </div> <div id="ftn69"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref69" name="_ftn69" title="" id="_ftn69">[69]</a> K. Jaśkowski, komentarz do art. 1519, [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2021, uwaga 2.</p> </div> <div id="ftn70"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref70" name="_ftn70" title="" id="_ftn70">[70]</a> M. Stefaniuk, Zasada odpowiedniego vacatio legis jako element zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 25/1 (2016), s. 59 i n.</p> </div> <div id="ftn71"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref71" name="_ftn71" title="" id="_ftn71">[71]</a> Dz. U. z 2019 r. poz. 1461.</p> </div> <div id="ftn72"> <p class="text-align-justify"><a href="#_ftnref72" name="_ftn72" title="" id="_ftn72">[72]</a> Załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad Techniki Prawodawczej”, Dz. U. z 2016 r., poz. 283.</p> </div> </div> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Fri, 19 Mar 2021 08:45:35 +0000 filip.bator 3415 at https://ordoiuris.pl Analiza obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę https://ordoiuris.pl/wolnosc-gospodarcza/analiza-obywatelskiego-projektu-ustawy-o-ograniczeniu-handlu-w-niedziele <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--analiza-prawna.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> Analiza obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--analiza-prawna.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/1" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">michal.ordo</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--analiza-prawna.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>czw., 09/22/2016 - 11:56</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--analiza-prawna.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <p class="text-align-justify"><strong>Wprowadzenie</strong></p> <p class="text-align-justify">Projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, który został przedstawiony w ramach inicjatywy obywatelskiej, ma na celu wprowadzenie zakazu handlu w placówkach handlowych oraz wykonywania innych czynności sprzedażowych w podmiotach świadczących usługi na rzecz handlu. Określa on ponadto warunki, na jakich może zostać wyłączone stosowanie tych zakazów, w ramach których przewiduje ograniczenie handlu w wybrane dni przez wskazanie godziny, do której może być on prowadzony.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Z uwagi na fakt, że projekt przewiduje nieznany dotychczas w polskim porządku prawnym model ograniczenia handlu w niedziele w drodze zakazu handlu, do oceny trafności przyjętego rozwiązania niezbędna jest analiza porównawcza przepisów przyjętych w tych państwach Europy, które przewidują ograniczenie handlu w niedziele. W dalszej kolejności przeprowadzona zostanie analiza projektu w związku z obowiązującymi normami prawa polskiego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>1. Ograniczenia handlu w niedzię w wybranych państwach europejskich i przyjęte w nich wyłączenia</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>A) Niemcy</strong></p> <p class="text-align-justify">W Niemczech prawo dotyczące handlu w niedziele zawarte jest w <em>Ladenschlussgesetz[1]</em> obejmującym przepisy dotyczące godzin otwarcia sklepów. Od reformy w 2006 roku (tzw. <em>Föderalismusreform</em>) kompetencje dotyczące ustalania czasu otwarcia sklepów przekazano krajom związkowym. W większości landów niedziele pozostawiono dniami wolnymi od handlu, jednak dopuszczono <em>verkaufsoffener Sonntag,</em> czyli niedziele handlowe. I tak na przykład: w Badenii-Wirtembergii dozwolono na trzy takie niedziele w roku, w Brandenburgii – sześć. W Berlinie sklepy mogą być otwarte w 9 niedziel, jednak wyznaczono kilka stref mających charakter turystyczny, w których ograniczenie to nie obowiązuje. W niektórych krajach związkowych mogą być także wprowadzone wyjątki w interesie publicznym lub w innych szczególnych okolicznościach. Inaczej unormowana jest ta kwestia w przypadku aptek (z zasady są zamknięte, jednak na drzwiach musi być wskazany adres apteki dyżurnej), stacji benzynowych oraz sklepów na stacjach kolejowych i lotniskach (mogą być otwarte bez przerwy). Istnieje również wyłączenie w postaci możliwości sprzedaży pieczywa, kwiatów, gazet oraz nabiału[2].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>B) Austria</strong></p> <p class="text-align-justify">Podobnie kwestia uregulowana jest w Austrii. Zgodnie z § 3 <em>Öffnungszeitengesetz[3]</em> od godziny 18 w sobotę do 6 rano w poniedziałek obowiązuje tzw. „cisza niedzielna”. Handel dozwolony jest jednie w miejscach turystycznych, zgodnie z decyzją władz lokalnych, na stacjach kolejowych i lotniskach. Również stacje benzynowe nie są objęte zakazem handlu.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>C) Grecja</strong></p> <p class="text-align-justify">Niedziele wolne od handlu występują także w Grecji. Wyjątkiem objęte są sklepy spożywcze, cukiernie, zakłady fotograficzne, kwiaciarnie i antykwariaty, a także stacje benzynowe. Władze lokalne mogą jednak zezwolić na prowadzenie działalności w niedziele niewielkim sklepom o powierzchni do 250 m<sup>2</sup>. Wszystkie sklepy otwarte są w dwie niedziele przed świętami Bożego Narodzenia i jedną przed Wielkanocą oraz w pierwsze niedziele każdego sezonu wyprzedaży (łącznie 4)[4].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>D) Belgia</strong></p> <p class="text-align-justify">W Belgii zasadą jest zakaz zatrudniania pracowników na podstawie umowy o pracę w niedzielę (art. 11 belgijskiego Prawa Pracy[5]). Reguła ta dopuszcza wyjątki wskazane w królewskim dekrecie[6], które dotyczą masarni, piekarni, sklepów spożywczych gdy pracuje w nich poniżej 5 osób, sklepów z prasą, stacji benzynowych, sklepów ze sprzętem medycznym i chirurgicznym, sklepów z wyrobami tytoniowymi oraz kwiaciarni. Dodatkowo zezwolono na sprzedaż w niedzielę przed Bożym Narodzeniem oraz dodatkowe dwie, wybrane przez sprzedawcę. Super- i hipermarketom przysługują trzy, dodatkowe do powyższych, niedziele handlowe w roku[7]. W miejscowościach turystycznych sklepy mogą być otwarte w niedziele od 1 maja do 30 września, w okolicy świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy oraz 13 dodatkowych niedziel[8]. Sklepy, które mogą skorzystać z odstępstwa pozwalającego im zatrudniać pracowników w niedzielę, mogą być czynne tylko od 8 rano do południa (art. 14 § 1 Prawa Pracy).</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>E) Francja</strong></p> <p class="text-align-justify">We Francji przysługuje pracownikom prawo do odpoczynku w niedziele (art. L 3132-3 Kodeksu Pracy[9]). Są jednak dopuszczalne wyjątki, pod warunkiem, że pracodawca wyznaczy inny dzień wolny, a pracownik wyrazi dobrowolnie zgodę na pracę w niedziele. Sklepy spożywcze mogą być otwarte do godziny 13:00. Wyłączenie obejmuje także sklepy ogrodnicze, meblowe, kwiaciarnie. Domy towarowe mogą obyć otwarte przez pięć niedziel w ciągu roku. Od 2009 roku na obszarach turystycznych restrykcje dotyczące handlu w niedziele przestały obowiązywać. Oprócz tego na obszarach miejskich, zamieszkałych przez ponad milion osób, możliwe jest wydłużenie czasu otwarcia sklepów w niedziele[10]. Dodatkowy wyjątek został ustanowiony dla osób prowadzących sklepy na dworcach kolejowych wymienionych w rozporządzeniu[11].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>F) Luksemburg</strong></p> <p class="text-align-justify">Według luksemburskiego Kodeksu Pracy (art. 231-1.[12]) pracownicy zatrudnieni w sektorze publicznym i prywatnym nie mogą wykonywać pracy w niedziele (od północy do północy), jednak są przewidziane wyjątki od tej zasady. Dopuszczono także możliwość prowadzenia handlu w niedziele w godzinach 6:00-13:00. Dla niektórych obszarów Minister może dopuścić pewne odstępstwa od tych ram czasowych. Piekarnie, sklepy mięsne, cukiernie, kioski i sklepy z pamiątkami mają wydłużone godziny pracy i są otwarte do 18:00[13].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>G) Norwegia</strong></p> <p class="text-align-justify">Zgodnie z § 2 lit. a) norweskiej ustawy <em>Lov om helligdager og helligdagsfred[14]</em> niedziele traktowane są jak dni wolne od pracy. Wyjątki od tej reguły zawarte są w § 5 i dotyczą sklepów (głównie spożywczych i kiosków), o powierzchni sprzedaży nieprzekraczającej 100m<sup>2</sup>, stacji benzynowych o powierzchni do 150m<sup>2</sup>, sklepów na kempingach (w sezonie), sklepów w okolicach turystycznych (po uzyskaniu zgody władz lokalnych). Wyłączone spod restrykcji są także aukcje, galerie sztuki, targi w miejscach, które nie są zwykle wykorzystywane do takich celów, sklepy w strefach bezcłowych na lotniskach oraz sprzedaż wyrobów domowych i rzemiosła.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>H) Holandia</strong></p> <p class="text-align-justify">W Holandii ogólny zakaz handlu w niedziele może być wyłączony przez władze lokalne. Swobodę w kwestii prowadzenia działalności mają stacje benzynowe, sklepy na lotniskach, stacjach kolejowych i w szpitalach[15].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>I) Wielka Brytania</strong></p> <p class="text-align-justify">26 sierpnia 1994roku[16] w Anglii i Walii wszedł w życie <em>Sunday Trading Act 1994[17] </em>uchylający<em>Shops Act 1950. </em>Od tego dnia zostały zniesione restrykcje odnoszące się do godzin zamknięcia sklepów. Wyjątek dotyczy tylko dużych sklepów (Schedule 1[18]). Sklepy o powierzchni powyżej 280 m<sup>2 </sup>mogą być otwarte w niedziele tylko przez 6 kolejnych godzin wybranych pomiędzy godziną 10 a 18 (art. 4). Zwolnione z tego ograniczenia są duże sklepy znajdujące się na lotniskach i stacjach kolejowych, zarejestrowane apteki sprzedające wyłącznie produkty lecznicze oraz sprzęty medyczne i chirurgiczne, gospodarstwa rolne sprzedające głównie własne produkty, sklepy zajmujące się sprzedażą elementów eksploatacyjnych do silników i rowerów, a także sklepy z elementami do statków morskich i powietrznych znajdujące się w portach lub na lotniskach oraz stoiska wystawowe. Pracownicy, którzy nie zgadzają się na pracę w niedziele mogą odmówić wykonywania swoich obowiązków w tym dniu, o ile zgłoszą to swojemu pracodawcy z trzymiesięcznym wyprzedzeniem, w trakcie którego mają jednak obowiązek pracować w niedziele (<em>Employment Rights Act 1996</em>, art. 40[19]).</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">W Irlandii Północnej obowiązują podobne ograniczenia, jak w Anglii, z takim wyjątkiem, iż sklepy w niedziele mogą być otwarte przez 5 godzin od 13 do 18 (art. 5 <em>The Shops (Sunday Trading &amp; c.) (Northern Ireland) Order 1997[20]</em>). Wyjątki (zbliżone do występujących w Anglii i Walii) zawarte są w art. 4 tej ustawy.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">W Szkocji zasady otwarcia sklepów nie są uregulowane, jednak na podstawie <em>Sunday Working (Scotland) Act 2003[21]</em> zrównano sytuację pracowników szkockich z pracownikami z Anglii i Walii, co pozwala im odmówić pracy w niedziele.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">EuroCommerce wskazuje ponadto, że handel w niedziele jest także ograniczony w Islandii. Zgodnie jednak z art. 3 ustawy o dniach wolnych od pracy[22] niedziela nie jest zaliczana do świąt, w trakcie których obowiązuje zakaz handlu. Ponadto, ograniczenia w handlu w niedziele mogą występować w Hiszpanii. Nie ma tam jednak regulacji na poziomie centralnym. Decyzja należy do poszczególnych Regionów[23].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Praktyka wybranych krajów europejskich wskazuje, że w części z nich (9 na 31 państw uwzględnionych w zestawieniach EuroCommerce) handel w niedzielę jest ograniczony lub niedozwolony. Przepisy materialne przyjmują zazwyczaj dwie formy: połączone są z przepisami regulującymi godziny otwarcia sklepów w ciągu całego tygodnia, w związku z tym przyjmują formę prawną zakazu handlu (m.in. Niemcy i Austria) albo uregulowane są w prawie pracy, co oznacza, że przyjmują one formę zakazu pracy (m. in. Francja, Belgia, Luksemburg). W przepisach występują również różne wyłączenia: przedmiotowe, powierzchniowe, funkcjonalne albo ograniczenia godzinowe lub wymienność dni (np. Belgia).</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>2. Społeczne i ekonomiczne aspekty ograniczenia handlu w niedziele</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>2.1. </strong><strong>Korzyści dla mniejszych placówek w porównaniu ze sklepami wielkopowierzchniowymi</strong></p> <p class="text-align-justify">Jedynym państwem Unii Europejskiej, w którym handel w niedziele ograniczono dopiero w ciągu ostatnich kilku dekad są Węgry, gdzie ograniczenie obowiązywało od 15 marca 2015 r. do 17 kwietnia 2016 r., a więc przez niewiele ponad rok. Zapowiadając jego zniesienie, węgierski minister gospodarki narodowej Mihály Varga zastrzegł, że czyni to wyłącznie ze względu na wyrażany w sondażach brak poparcia społecznego wobec nowego rozwiązania. Podkreślił, że większość z celów, zakładanych przez rząd przy jego uchwalaniu, została osiągnięta[24]. Przygotowany przez ministerstwo raport wymienia m.in. 5,6%-owy wzrost obrotów w sektorze drobnego handlu i 1,8%-owy wzrost zatrudnienia w nim[25] (o 3300 pracowników, podczas gdy kolejne 6363 miejsca pracy pozostawały wciąż nieobsadzone). Wzrost obrotów odnotowały różne rodzaje sklepów; przede wszystkim sklepy spożywcze – o 4,9%.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Środowiska, związane z inicjatywą obywatelską, dostrzegają ów rozdźwięk pomiędzy rzeczywistymi efektami wprowadzenia ograniczenia a jego odbiorem społecznym (w polskiej debacie publicznej często przywoływany jest sam fakt wycofania się Węgier z inicjatywy, bez podania przyczyn). Marek Lewandowski, rzecznik prasowy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, zadeklarował na antenie Polskiego Radia, że „robimy to wspólnie. Chcemy uniknąć tego błędu, który zrobili Węgrzy, a więc wprowadzili to administracyjnie, bez żadnych konsultacji, bardzo szybko”[26].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Pomijając ten odosobniony przypadek, zdecydowana większość dostępnych badań dotyczy odwrotnego procesu – znoszenia ograniczeń handlu w niedziele i święta. W Quebecu zniesienie ograniczeń w 1990 r. poskutkowało wzrostem cen w sklepach wielkopowierzchniowych, ale spadkiem – w mniejszych placówkach (zostały one zmuszone do ich obniżenia, aby zachować konkurencyjność). Ogółem nastąpił wzrost cen o ok. 5%[27]. W Szwecji zniesienie ograniczeń miało miejsce w 1972 r., przez co do 1993 r. udział sklepów wielkopowierzchniowych w rynku wzrósł z 30 do 70%. W tym samym czasie udział małych i średnich przedsiębiorstw spadł z 70 do 19% (radykalny spadek udziału mniejszych sklepów w rynku potwierdzają również inne badania[28]). W Niemczech po reformie z 1996 r. prognozowano wzrost obrotów sklepów wielkopowierzchniowych o 5-7% i spadek obrotów mniejszych sklepów o 1-2%[29].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>2.2. </strong><strong>Europejska tradycja prawna</strong></p> <p class="text-align-justify">Należy podkreślić, że ograniczenie handlu w niedziele nie jest rozwiązaniem nowym, lecz funkcjonującym od wieków w europejskiej tradycji prawnej. Już „w IV w. prawo państwowe Cesarstwa Rzymskiego uznało podział czasu na tygodnie, stanowiąc, że w «dniu słońca» sędziowie, mieszkańcy miast oraz członkowie różnych cechów rzemieślniczych mieli nie pracować” – przypominał papież Jan Paweł II w liście apostolskim <em>Dies Domini</em> z 31 maja 1998 r. (cytowanym przez projektodawcę w uzasadnieniu). Zaznaczał on zarazem, że „związek między dniem Pańskim a dniem odpoczynku całego społeczeństwa jest istotny i znaczący nie tylko z punktu widzenia ściśle chrześcijańskiego”, a „świąteczny odpoczynek jest prawem człowieka pracy, które państwo powinno gwarantować”[30].</p> <p class="text-align-justify">W tradycji anglosaskiej akty prawne, całkowicie lub w ograniczonym stopniu zakazujące handlu określonymi towarami lub w określone dni tygodnia, nazywane są <em>blue laws</em>. Geneza tego pojęcia sięga XVII w. i ustawodawstwa purytańskich kolonii amerykańskich[31]. Współcześnie ograniczenia te istnieją już tylko w niektórych stanach i dotyczą głównie handlu alkoholem. Proces odchodzenia od <em>blue laws</em>nazywany jest tam <em>deregulacją</em>.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Obowiązujący na gruncie porządku prawnego Unii Europejskiej zwyczaj, zgodnie z którym to niedziela stanowi dzień, co do zasady przeznaczony na odpoczynek, również nie budził wątpliwości, aż do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE z 12 listopada 1996 r.[32]. Pomimo tego kontrowersyjnego wyroku, niedzielne ograniczenie handlu wciąż stanowi europejski standard, obowiązujący w zdecydowanej większości państw tzw. „starej Unii” (z wyjątkiem Portugalii i Irlandii), tzn. sprzed akcesji z 2004 r.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>2.3. </strong><strong>Zmiana kulturowa</strong></p> <p class="text-align-justify">W jednym z badań przeprowadzono również analizę zachowań niemieckich konsumentów po wydłużeniu godzin pracy sklepów w dni powszednie w 1996 r. Nawet tak niewielka zmiana prawna, nie dotycząca niedziel, poskutkowała zmianą kulturową. „Już po trzech latach dało się zauważyć wyraźną zmianę funkcji zakupów z utylitarnej w hedonistyczną”[33]. Sobotnie zakupy stały się zabawą, wzrósł m.in. odsetek posiłków, spożywanych poza domem oraz zakupów, dokonywanych bez wyraźnej potrzeby. Autorzy badania ostrzegają, że zniesienie niedzielnego ograniczenia spowodowałoby podobne efekty na jeszcze większą skalę[34]; inne badania sugerują z kolei zanik religijności, a długofalowo nawet wzrost spożycia alkoholu i narkotyków[35].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>3. Analiza projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Projektowana ustawa przyjmuje model zakazu handlu obowiązujący w niektórych krajach europejskich (m.in. Niemcy i Austria). Wydaje się jednak, że model ten odbiega od preferowanej przez polską Konstytucję koncepcji ustroju gospodarczego. W związku z tym, konieczne jest uwzględnienie w kontekście analizowanego projektu przepisów Konstytucji przewidujących ochronę pracy zarówno w wymiarze zbiorowym jak i indywidualnym.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>3.1.</strong><strong> Konstytucyjna ochrona pracy</strong></p> <p class="text-align-justify">Zasadę ochrony pracy ustanawia art. 24 Konstytucji RP, który stanowi, że praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej, a Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Bezpośrednim rozwinięciem i uszczegółowieniem postanowień konstytucyjnych jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 1998 r. Nr. 21, poz. 94 ze zm., dalej jako: kp) oraz przepisy wykonawcze określające szczegółowe prawa oraz obowiązki stron stosunku pracy. Ochrona warunków pracy przysługuje każdemu, kto wykonuje pracę, bez względu na podstawę[36]. Zdaniem L. Garlickiego, pojęcie „ochrony” oznacza podejmowanie środków prawnych, politycznych i faktycznych osłabiających negatywne skutki wynikające z silniejszej pozycji pracodawcy. W jego zakresie mieści się więc obowiązek państwa ingerowania w stosunki między pracownikami i pracodawcami wówczas, gdy okaże się to konieczne dla zapewnienia należytej równowagi między uczestnikami procesu pracy[37].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Umieszczenie zasady ochrony pracy w rozdziale pierwszym Konstytucji świadczy o tym, że jest to zasada ustrojowa Rzeczypospolitej. Skoro więc ustrojodawca zobowiązał organy państwa do ochrony pracy, znaczy to, że przypisał on pracy ludzkiej nie tylko w wymiarze ekonomicznym, lecz także społecznym[38]. Jest ona bowiem podstawą dla bezpiecznego życia rodzinnego. Dlatego też w bezpośrednim związku z ochroną pracy powinno pozostawać wynikające z art. 47 Konstytucji prawo do ochrony prawnej życia prywatnego i rodzinnego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Zasady prawa pracy wymiar indywidualny przyjmują w art. 66 Konstytucji, którego ust. 2 stanowi, że pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów. Ustęp ten przewiduje także, iż ustawa powinna określać maksymalne normy czasu pracy. Nie uchybia temu przepisowi wskazanie, zgodnie z art. 81 Konstytucji, że praw określonych w art. 66 można dochodzić tylko w granicach sprecyzowanych w ustawie. Konkretyzacja indywidualnych uprawnień należy do ustawodawcy pod warunkiem, że nie naruszają one istoty omawianego przepisu. Konstytucja nie reguluje wymiaru czasu pracy, liczby dni wolnych od pracy, a jedynie nakazuje unormowanie tych kwestii w ustawie. Dlatego treść tych indywidualnych uprawnień należy odczytywać w zgodzie z instytucjami prawa pracy[39]. Podmiotem wynikających z tego przepisu praw jest pracownik, co na tle art. 66 ust. 1 należy rozumieć literalnie, a więc jedynie jako osobę wykonującą pracę na podstawie stosunku pracy[40].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Powyższa ochrona realizowana jest obecnie w przepisach prawa pracy, gdzie przyjmuje formę zasady, zgodnie z którą niedziele i święta określone w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 90) są co do zasady dniami wolnymi od pracy (art. 151<sup>9</sup> § 1 kp). Kodeks pracy wskazuje jednocześnie wyłączenia przedmiotowe dopuszczalności pracy w niedziele i święta (art. 151<sup>10</sup> kp). Natomiast możliwość ograniczenia handlu dotyczy jedynie dni świątecznych i nie realizuje się w drodze zakazu handlu, a poprzez zakaz pracy. Zgodnie z art. 151<sup>9a</sup> kp „praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona”. Przez termin „święta” należy tu rozumieć dni wolne od pracy wymienione enumeratywnie w art. 1 pkt 1 ustawy o dniach wolnych od pracy, tj. 13 dni w roku.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>3.2. </strong><strong>Kolizja z przepisami Kodeksu pracy</strong></p> <p class="text-align-justify">W związku z powyższym na uwagę zasługuje forma prawna przewidzianych w projekcie ustawy zakazów. Zgodnie z proponowanym brzmieniem ustawy: „Handel w niedziele w placówkach handlowych jest zakazany” (art. 3 ust. 1 projektu). Jest ona więc odmienna od obowiązującej obecnie. Należy podkreślić, że projektowana ustawa pozostaje bez wpływu na wspomniane wyżej przepisy prawa pracy. Oznacza to, że obok powyższych rozwiązań, jeśli ustawa zostanie przyjęta w obecnym kształcie, będzie funkcjonowała inna forma prawna ograniczenia odnosząca się jedynie do niedziel. Nieuwzględnienie w projekcie zmian w regulacji już obowiązującej może prowadzić także do problemów interpretacyjnych np. w sytuacji, gdy święto będzie przypadać w niedzielę. Powstaje wątpliwość, które przepisy będą miały wówczas zastosowanie. Dualizm rozwiązań może więc skutkować niepewnością co do prawa, który to stan jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą państwa prawnego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Wydaje się, że dodatkową intencją projektodawcy było poszerzenie katalogu osób, które miałyby prawo do wolnej niedzieli, a tym samym wzmocnienie gwarancji konstytucyjnych. W obecnym stanie prawnym zakaz pracy dotyczy jedynie pracowników, a więc nie obejmuje on osób wykonujących pracę na podstawie innych umów niż umowa o pracę. Oczywiście wchodzi tu w grę szereg wyjątków, które ostatecznie mogą prowadzić do wykonywania pracy także przez pracowników w sposób zgodny z prawem (np. praca zmianowa). Ponadto, obecnie obowiązujące przepisy dotyczące zakazu pracy w placówkach handlowych nie różnicują sytuacji pod względem ilości osób wykonujących pracę, ani pod względem powierzchni, na której odbywa się handel.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>3.3. </strong><strong>Definicja „placówki handlowej” w świetle obecnej praktyki</strong></p> <p class="text-align-justify">W związku z powyższym na uwagę zasługuje także przewidziana w projekcie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele definicja „placówki handlowej” (art. 2 ust. 1 pkt 1 projektu). Jest to zmiana w stosunku do obecnej sytuacji, w której pojęcie to należy wykładać posługując się słownikiem języka polskiego, Polską Klasyfikacją Działalności oraz orzecznictwem sądów. Obecnie przyjmuje się więc, że placówki handlowe to wszelkie instytucje, których główną działalnością jest działalność handlowa (hurtowa, detaliczna). Są to zatem takie placówki, które kupują wyroby w celu ich odsprzedaży. W piśmie Ministerstwa Pracy jako przykłady placówek handlowych wymienia się: sklepy, stoiska, magazyny, hurtownie, stacje paliw, składy węgla, składy materiałów budowlanych, składnice, domy towarowe, domy wysyłkowe, czy biura zbytu. Zdaniem resortu, pojęcie placówki handlowej powinno także odnosić się do nowoczesnych form sprzedaży i kupna towarów (np. sprzedaż internetowa), pod warunkiem, że czynności charakterystyczne dla sprzedaży tych towarów będą dokonywane przez pracownika. Przyjmując interpretację Ministerstwa, dla oceny czy dana placówka powinna być objęta zakazem pracy w święta, decydujące znaczenie ma, czy główną prowadzoną w niej działalnością jest działalność handlowa (zob. DPR-079-578/JS/MF/07). Wykorzystana w projekcie ustawy definicja nieznacznie odbiega od tej obecnie funkcjonującej. Zdefiniowanie omawianego pojęcia może z jednej strony zwiększyć pewność co do prawa, z drugiej jednak, prowadzić do problemów interpretacyjnych w stosunku do wyrobionej już od 2007 r. praktyki.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>3.4. </strong><strong>Zastrzeżenia dotyczące techniki legislacyjnej</strong></p> <p class="text-align-justify">Na dodatkową uwagę zasługują nieścisłości legislacyjne, wśród których należy wymienić: błędne określenie przepisów odsyłających oraz krzyżowanie się treści niektórych przepisów.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 8 projektu niedziela oznacza „dzień w rozumieniu art. 151<sup>9</sup> §1 Kodeksu pracy, w którym praca wykonywania jest zgodnie z treścią § 2 art. 151<sup>9</sup> § 1 Kodeksu Pracy”. Za błąd należy już uznać niewłaściwe oznaczenie odesłania w części przepisu, która mówi o wykonywaniu pracy przez ponowne użycie po wskazaniu artykułu § 1. Przepis nie może jednocześnie odsyłać do § 2 i § 1 tego samego artykułu w odniesieniu do tego samego terminu. Powinien on zatem brzmieć następująco: „dzień w rozumieniu art. 151<sup>9</sup> §1 Kodeksu pracy, w którym praca wykonywania jest zgodnie z treścią § 2 art. 151<sup>9</sup> Kodeksu Pracy”.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Zgodnie z art. 151<sup>9</sup> kp, niedziela stanowi dzień wolny od pracy określony w przepisach o dniach wolnych od pracy natomiast wykonywanie pracy w niedzielę oznacza „pracę wykonywaną między godziną 6<sup>00</sup> w tym dniu a godziną 6<sup>00</sup> w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina”. Jednocześnie w art. 3 ust. 5 projektowanej ustawy wskazano, że „Zatrudnienie w <strong>niedziele</strong>[podkr. OS] obejmuje handel i wykonywanie innych czynności sprzedażowych w 24 kolejnych godzinach, poczynając od godziny, w której zatrudniony rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy przypadającym od godziny 6.00 w niedzielę do godziny 6.00 dnia następnego”. Przepis ten w części, w której określa wykonywanie pracy krzyżuje się z treścią art. 2 ust. 2 pkt 8.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>Wnioski i rekomendacje</strong></p> <p class="text-align-justify">Założenia przedstawionego projektu stanowią realizację dyrektyw konstytucyjnych obligujących władze publiczne do otoczenia rodziny szczególną ochrona i opieką (art. 18 Konstytucji RP) oraz obligujących Rzeczpospolitą Polską do ochrony pracy, a państwo do nadzoru nad warunkami wykonywania pracy (art. 24 Konstytucji RP). Gwarancje wolnej niedzieli odgrywają w kontekście tych zasad konstytucyjnych niebagatelną rolę i uwzględnia je w swoim ustawodawstwie szereg państw europejskich.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Przeprowadzona analiza porównawcza wskazuje, że w Europie gwarancje dotyczące wolnej niedzieli realizowane są  w dwóch modelach: zakazu handlu albo zakazu pracy. W Polsce obowiązuje obecnie model zakazu pracy, który w kontekście handlu ograniczony jest jedynie do 13 świątecznych dni w roku, które nie muszą przypadać w niedziele. Projekt, mając za przedmiot zbiór dni krzyżujący się z wymienionym, przyjmuje odmienne rozwiązanie – zakaz handlu. W związku z tym przedstawić należy następujące rekomendacje dotyczące modyfikacji treści projektu: </p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">- Mając na uwadze zasadę określoności przepisów prawa konieczny jest wybór jednego modelu formy prawnej dla ograniczenia handlu w niedziele i święta. Wprowadzając natomiast drugie równoległe rozwiązanie należy pamiętać o ujednoliceniu przepisów i usunięcie kolizji z przepisami prawa pracy. Możliwe są tu więc przynajmniej trzy rozwiązania: dostosowanie Kodeksu pracy do rozwiązań przyjętych w projekcie, zmiana proponowanych rozwiązań, tak, aby były spójne z Kodeksem pracy lub wprowadzenie do projektowanej ustawy tzw. norm kolizyjnych.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">- Ewentualna decyzja o wprowadzeniu w miejsce zakazu handlu zakazu pracy w niedzielę w określonych sektorach gospodarki nie musiałaby obejmować jedynie osób zatrudnionych na podstawie przepisów Kodeksu pracy, ale mogłaby uwzględnić także osoby zatrudnione w oparciu o umowy cywilnoprawne. Należy pamiętać, że „praca” w rozumieniu art. 24 Konstytucji powinna mieć możliwie najszerszy zakres. Ograniczenia pracy w niedziele mogłaby odnosić się także do innych stosunków niż te wynikające z prawa pracy z  poszanowaniem prawa pracy, stanowiąc <em>lex specialis</em> w stosunku do przepisów Kodeksu pracy regulujących tę materię.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">- Aby tekst projektu pozostawał zgodny z zasadami prawidłowej legislacji, konieczne jest usunięcie pojawiających się w jego treści błędów legislacyjnych. Warto także, z zachowaniem istoty projektowanych przepisów, rozważyć możliwość skrócenia tekstu projektu.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">- Ostatnią, lecz nie mniej ważną rekomendacją, jest zmiana tytułu projektu ustawy. Jego brzmienie powinno afirmować rolę niedzieli jako dnia wolnego od pracy, szczególnie w kontekście życia rodzinnego. Projekt mógłby więc nosić tytuł: „ustawa o wolnej niedzieli” albo „ustawa o ochronie życia rodzinnego w niedzielę”. Propozycje te, w myśl zasad techniki prawodawczej, w pełniejszy sposób odzwierciedlać będą zasadniczy przedmiot i cel projektowanej regulacji.</p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-zdjecie2.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-zdjecie2.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--analiza-prawna--field-zdjecie2.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/default_images/zaslepka_0.png?itok=_FoH7507" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <a href="/wolnosc-gospodarcza">Wolność Gospodarcza</a> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-ekspert.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-ekspert.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <span>Autor: </span> Katarzyna Jusińska, Olaf Szczypiński, Tymoteusz Zych <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--analiza-prawna.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/niedziela" hreflang="pl">niedziela</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/inicjatywa-obywatelska" hreflang="pl">inicjatywa obywatelska</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/kodeks-pracy" hreflang="pl">kodeks pracy</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><hr align="left" size="1" width="33%" /><p><sup><sup>[1] </sup></sup>Tekst aktu dostępny pod adresem:  <a href="http://www.gesetze-im/">http://www.gesetze-im</a><a href="http://www.gesetze-im-internet.de/ladschlg/BJNR008750956.html#BJNR008750956BJNG000101308">internet.de/ladschlg/BJNR008750956.html#BJNR008750956BJNG000101308</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[2]</sup></sup><sup> </sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, <a href="http://www.eurocommerce.eu/media/106542/shop-opening%20hours-22092014.pdf">http://www.eurocommerce.eu/media/106542/shop-opening%20hours-22092014.pdf</a>, s.6, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[3]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&amp;Gesetzesnummer=20002816&amp;ShowPrintPreview=True">https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&amp;Gesetzesnummer=20002816&amp;ShowPrintPreview=True</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[4]</sup></sup><sup> </sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 6.</p> <p><sup><sup>[5]</sup></sup><sup> </sup><em>16 MARS 1971. - Loi sur le travail.</em> Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&amp;la=F&amp;cn=1971031602&amp;table_name=loi">http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&amp;la=F&amp;cn=197103</a><a href="http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&amp;la=F&amp;cn=1971031602&amp;table_name=loi">1602&amp;table_name=loi</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[6]</sup></sup><sup> </sup><em>3 DECEMBRE 1987<strong> </strong>Arrêté royal concernant l'occupation de travailleurs le dimanche dans le secteur de la distribution</em>. Akt dostępny pod adresem: <a href="http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&amp;la=F&amp;cn=1987120330&amp;table_name=loi">http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&amp;la=F&amp;cn=1987120330&amp;table_name=loi</a></p> <p><sup><sup>[7] </sup></sup><a href="http://www.emploi.belgique.be/defaultTab.aspx?id=395">http://www.emploi.belgique.be/defaultTab.aspx?id=395#</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[8] </sup></sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 1.</p> <p><sup><sup>[9]</sup></sup><sup> </sup><em>Code du travail</em>, tekst aktu dostępny pod adresem:  <a href="https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000006072050&amp;dateTexte=20160602">https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000006072050&amp;dateTexte=20160602</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[10]</sup></sup><sup> </sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 5.</p> <p><sup><sup>[11]</sup></sup><sup> </sup>Arrêté du 9 février 2016 pris pour l'application de l'article L. 3132-25-6 du code du travail et autorisant l'ouverture dominicale des commerces de détail situés dans des gares NOR: EINI1524191A Version consolidée au 01.06.2016, akt dostępny pod adresem: <a href="https://www.legifrance.gouv.fr/eli/arrete/2016/2/9/EINI1524191A/jo">https://www.legifrance.gouv.fr/eli/arrete/2016/2/9/EINI1524191A/jo</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[12]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem:<a href="http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/codes/code_travail/Code_du_Travail.pdf">http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/codes/code_travail/Code_du_Travail.pdf</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[13]</sup></sup><sup> </sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 8.</p> <p><sup><sup>[14]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="https://lovdata.no/dokument/NL/lov/1995-02-24-12">https://lovdata.no/dokument/NL/lov/1995-02-24-12</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[15]</sup></sup><sup> </sup><em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 9.</p> <p><sup><sup>[16]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/uksi/1994/1841/made">http://www.legislation.gov.uk/uksi/1994/1841/made</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[17]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1994/20">http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1994/20</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[18]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1994/20/schedule/1">http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1994/20/schedule/1</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[19]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1996/18/part/IV/crossheading/optingout-of-sunday-work">http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1996/18/part/IV/crossheading/optingout-of-sunday-work</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[20]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/nisi/1997/2779/contents">http://www.legislation.gov.uk/nisi/1997/2779/contents</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p><sup><sup>[21]</sup></sup><sup> </sup>Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2003/18">http://www.legislation.gov.uk//ukpga/2003/18</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p>[22] Tekst aktu dostępny pod adresem: <a href="https://eng.velferdarraduneyti.is/media/acrobat-enskar_sidur/16012012_Holiday-Allowance-Act-No-30-1987.pdf">https://eng.velferdarraduneyti.is/media/acrobat-enskar_sidur/16012012_Holiday-Allowance-Act-No-30-1987.pdf</a>, dostęp 6 czerwca 2016.</p> <p>[23] <em>Overview: Legislation regarding shop opening hours in Europe</em>, s. 11-12.</p> <p><em>[24]</em><em> A kormány a vasárnapi pihenőnap visszavonását javasolja</em>, 11 kwietnia 2016 r., <a href="http://www.kormany.hu/hu/hirek/a-kormany-a-vasarnapi-pihenonap-visszavonasat-javasolja">http://www.kormany.hu/hu/hirek/a-kormany-a-vasarnapi-pihenonap-visszavonasat-javasolja</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p><em>[25]</em><em> JELENTÉS a Kormány részére a kiskereskedelmi szektorban történő vasárnapi munkavégzés tilalmáról szóló 2014. évi CII. törvény eddigi hatásairól</em>,<a href="http://www.kormany.hu/download/9/6c/a0000/20160408_Jelent%C3%A9s%20vas%C3%A1rnap%20OPG.pdf">http://www.kormany.hu/download/9/6c/a0000/20160408_Jelent%C3%A9s%20vas%C3%A1rnap%20OPG.pdf</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p><em>[26]</em><em> Rzecznik „Solidarności”: na Węgrzech zakaz handlu w niedzielę doprowadził do wzrostu zatrudnienia</em>,<a href="http://www.polskieradio.pl/7/473/Artykul/1658222,Rzecznik-Solidarnosci-na-Wegrzech-zakaz-handlu-w-niedziele-doprowadzil-do-wzrostu-zatrudnienia">http://www.polskieradio.pl/7/473/Artykul/1658222,Rzecznik-Solidarnosci-na-Wegrzech-zakaz-handlu-w-niedziele-doprowadzil-do-wzrostu-zatrudnienia</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[27] Georges Tanguay, Luc Vallée and Paul Lanoie, <em>Shopping Hours and Price Levels in the Retailing Industry: A Theoretical and Empirical Analysis</em> (1995),<a href="http://www.thefreelibrary.com/Shopping+hours+and+price+levels+in+the+retailing+industry%3A+a...-a017294865">http://www.thefreelibrary.com/Shopping+hours+and+price+levels+in+the+retailing+industry%3A+a...-a017294865</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[28] Steven A. Morrison, Robert J. Newman, <em>Hours of operation restrictions and competition among retail firms</em> (1983),<a href="https://www.researchgate.net/publication/229705025_Hours_of_Operation_Restrictions_and_Competition_Among_Retail_Firms">https://www.researchgate.net/publication/229705025_Hours_of_Operation_Restrictions_and_Competition_Among_Retail_Firms</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[29] Dirk Pilat, <em>Regulation and performance in the distribution sector</em> (1997),<a href="https://www.researchgate.net/profile/Dirk_Pilat/publication/5204847_Regulation_and_Performance_in_the_Distribution_Sector/links/0fcfd50b9f4489e7e6000000.pdf">https://www.researchgate.net/profile/Dirk_Pilat/publication/5204847_Regulation_and_Performance_in_the_Distribution_Sector/links/0fcfd50b9f4489e7e6000000.pdf</a>, s. 52-53, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p><em>[30]</em><em> List Apostolski Dies Domini Ojca Świętego Jana Pawła II do biskupów, kapłanów i wiernych o świętowaniu niedzieli</em>,<a href="https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/apost_letters/1998/documents/hf_jp-ii_apl_05071998_dies-domini.html">https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/apost_letters/1998/documents/hf_jp-ii_apl_05071998_dies-domini.html</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[31] Maarten Goos, <em>Sinking the Blues: the Impact of Shop Closing Hours on Labor and Product Markets</em> (2004),<a href="http://cep.lse.ac.uk/pubs/download/dp0664.pdf">http://cep.lse.ac.uk/pubs/download/dp0664.pdf</a>, s. 6, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[32] „W art. 5 <em>Dyrektywy o Czasie Pracy</em> w brzmieniu z 23 listopada 1993 roku przewidziano, że minimalny tygodniowy okres odpoczynku «zasadniczo powinien obejmować niedzielę». W dniu 12 listopada 1996 roku, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) uchylił to postanowienie. Trybunał stwierdził, że «Rada nie wyjaśniła, dlaczego niedziela jako dzień odpoczynku w tygodniu ma większe znaczenie dla zdrowia oraz bezpieczeństwa pracowników, niż jakikolwiek inny dzień tygodnia»”, <a href="http://www.solidarnosckatowice.pl/files/baza_plikow/wolna%20niedziela/wn_uzasadnienie.pdf">http://www.solidarnosckatowice.pl/files/baza_plikow/wolna%20niedziela/wn_uzasadnienie.pdf</a>, s. 3, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[33] Jolanta Adamiec, Danuta Łukasz, <em>Ekonomiczno-społeczne aspekty handlu w niedzielę</em>,<a href="http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/4D5CDF1C495209EEC1257BEC004563AC/$file/Infos_154.pdf">http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/4D5CDF1C495209EEC1257BEC004563AC/$file/Infos_154.pdf</a>, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[34] Marko Grünhagen, Stephen J. Grove, James W. Gentry, <em>The Dynamics of Store Hour Changes and Consumption Behavior: Results of a Longitudinal Study of Consumer Attitudes toward Saturday Shopping in Germany</em> (2000),<a href="https://core.ac.uk/download/files/153/6699003.pdf">https://core.ac.uk/download/files/153/6699003.pdf</a>, s. 17-18, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[35] Jonathan Gruber, Daniel M. Hungerman, <em>The church vs. the mall: what happens when religion faces increased secular competition?</em> (2006), <a href="http://www.nber.org/papers/w12410.pdf">http://www.nber.org/papers/w12410.pdf</a>, s. 26, dostęp 24 sierpnia 2016 r.</p> <p>[36] L. Garlicki, <em>Komentarz do art. 24</em>, w: <em>Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz</em>, red. L. Garlicki, t. V, Warszawa 2007, s. 4.</p> <p>[37] Tamże, s. 3.</p> <p>[38] Tamże, s. 2.</p> <p>[39]  L. Garlicki, <em>Komentarz do art. 66</em>, w: <em>Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz</em>, red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003, s. 4.</p> <p>[40] Tamże, s. 5.</p> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Thu, 22 Sep 2016 09:56:20 +0000 michal.ordo 221 at https://ordoiuris.pl Etyczne konsekwencje wyroku TS UE w sprawie Brustle C-34/10 https://ordoiuris.pl/ochrona-zycia/etyczne-konsekwencje-wyroku-ts-ue-w-sprawie-brustle-c-3410 <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--analiza-prawna.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> Etyczne konsekwencje wyroku TS UE w sprawie Brustle C-34/10 <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--analiza-prawna.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/1" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">michal.ordo</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--analiza-prawna.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>wt., 09/20/2016 - 12:19</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--analiza-prawna.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <p class="text-align-justify">18 października 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie prejudycjalne w sprawie C-34/10 pomiędzy Olivierem Brüstle a Greenpeace e.V., który ma istotne znaczenie dla ochrony ludzkiego embrionu.<strong> </strong>We wspomnianym wyroku luksemburscy sędziowie doprecyzowali prawną definicję ludzkiego embrionu a także, opierając się na szacunku należnym ludzkiej godności, wyłączyli z możliwości opatentowania wszelkie procedury, które mogłyby pociągać za sobą zniszczenie ludzkiego embrionu np. te, w ramach których używane są komórki macierzyste pochodzące z embrionu.</p> <p class="text-align-justify">W opisywanej sprawie Oliver Brüstle, obywatel Niemiec, zgłosił wniosek patentowy dotyczący produkcji, w oparciu o komórki macierzyste pochodzące z ludzkich embrionów, tzw. <em>prekursorów</em>neuronów (specjalnych komórek macierzystych, z których mogą się rozwinąć komórki nerwowe) używanych do leczenia chorób neurologicznych. Na wniosek Greenpeace, federalny trybunał patentowy (<em>Bundespatentgericht)</em>, orzekł, że patent ten jest nieważny, ponieważ dotyczy on procedur pozyskiwania prekursorów neuronów z komórek macierzystych ludzkich embrionów.</p> <p class="text-align-justify">Federalny Trybunał Sprawiedliwości (<em>Bundesgerichtshof</em>), rozpatrując apelację wniesioną przez Pana Brüstle zdecydował o zwróceniu się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o wydanie orzeczenia prejudycjalnego dotyczącego interpretacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Komisji 98/44/CE z 6 lipca 1998 roku, dotyczącej prawnej ochrony wynalazków biotechnologicznych (Dyrektywa). Federalny Trybunał Sprawiedliwości zauważył, że Dyrektywa wyłączając zdolność patentową „wykorzystania ludzkich embrionów dla celów przemysłowych lub handlowych”, nie definiuje pojęcia „embriony ludzkie”, a także nie precyzuje, co prawodawca rozumiał przez ich „wykorzystywanie”.</p> <p class="text-align-justify">Artykuł 6 Dyrektywy stanowi:</p> <p class="text-align-justify"><em>„1. Wynalazki uważa się za nie mające zdolności patentowej w przypadku, gdy ich handlowe wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; jednakże wykorzystanie nie jest uważane za sprzeczne jedynie dlatego, że jest ono zakazane przepisami ustawowymi lub wykonawczymi.</em></p> <p class="text-align-justify"><em>2. Na podstawie ust. 1 uważa się za niemające zdolności patentowej, w szczególności: </em>(…)</p> <p class="text-align-justify"><em>c) wykorzystywanie embrionów ludzkich do celów przemysłowych lub handlowych;”</em></p> <p class="text-align-justify"><em> </em></p> <p class="text-align-justify">Pytanie postawione przez sędziów <em>Bundesgerichtshof </em>dotyczyło przede wszystkim tego czy wyłączenie możliwości uzyskania patentu dotyczącego ludzkiego embrionu dotyczy wszystkich etapów życia poczynając od zapłodnienia komórki jajowej czy też można zezwolić na opatentowanie w określonych przypadkach, np. przed konkretnym etapem rozwoju albo jeśli dotyczy to embrionu sklonowanego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>I. </strong><strong>Trybunał Sprawiedliwości UE (TS UE) przedstawił następujące odpowiedzi na trzy zadane pytania</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <ol><li class="text-align-justify">Po pierwsze, w świetle celu dyrektywy, TSUE uznał, że termin „ludzki embrion” użyty w artykule 6 par. 2 ust. c Dyrektywy musi być interpretowany szeroko. Trybunał uznał w szczególności, że na potrzeby artykułu 6, każda ludzka komórka jajowa musi być uznawane za „ludzkie embriony” od momentu jej zapłodnienia, który zapoczątkowuje proces rozwoju istoty ludzkiej: „<em>każda ludzka komórka jajowa po zapłodnieniu, każda niezapłodniona, ludzka komórka jajowa, w którą wszczepiono jądro komórkowe z dojrzałej ludzkiej komórki i każda niezapłodniona, ludzka komórka jajowa, której podział i dalszy rozwój został stymulowany przez partenogenezę stanowi „ludzki embrion” w świetle treści artykułu 6 par. 2 ust. c Dyrektywy” </em>(§38). Trybunał orzekł, że ludzkie embriony stworzone w wyniku procesu klonowania i partenogenezy również powinny zostać objęte tym terminem, innymi słowy niezapłodniona komórka jajowa, do której wszczepiono jądro dojrzałej, ludzkiej komórki oraz niezapłodniona ludzka komórka przeznaczona do podziału i do rozwoju przez partenogenezę również są ludzkimi embrionami. Sędziowie TS UE terminem tym objęli zatem nawet te organizmy, które nie powstały w wyniku zapłodnienia, lecz w drodze zastosowania technik w inny sposób inicjujących proces rozwoju organizmu ludzkiego.</li> <li class="text-align-justify">Po drugie, TS UE uznał, że zakaz udzielania ochrony patentowej na „wykorzystywanie ludzkich embrionów dla celów przemysłowych lub handlowych” obejmuje również wykorzystywanie embrionów do badań naukowych, ponieważ udzielenie patentu dla wynalazku zakłada możliwość wykorzystania do celów przemysłowych i handlowych. Dlatego też wykorzystywanie ludzkich embrionów dla celów badań naukowych, które mogłoby być przedmiotem wniosku patentowego nie może zostać odróżnione od wykorzystania do celów przemysłowych lub handlowych i tym samym nie może być wyłączone spod zakazu udzielania patentu. Trybunał doprecyzował, że „<em>jedynie wykorzystywanie ludzkiego embrionu dla celów terapeutycznych oraz diagnostycznych, które jest przydatne dla samego embrionu jest możliwe do opatentowania” </em>(§ 46), np. wyleczenie z choroby genetycznej albo zwiększenie szans na przeżycie.</li> <li class="text-align-justify">Po trzecie, TS UE orzekł, że „<em>Artykuł 6 par. 2 ust. c Dyrektywy wyłącza prawo do udzielenia ochrony patentowej wynalazkowi w przypadku, gdy rozwiązanie techniczne, które stanowi przedmiot wniosku patentowego wymaga uprzedniego zniszczenia ludzkiego embrionu lub jego wykorzystania, jako bazy materiału, bez względu na etap, w którym to ma mieć miejsce <br /> i nawet, jeśli opis rozwiązania technicznego nie odwołuje się do użycia ludzkich embrionów”</em><br /> (§ 53). Nie jest bowiem możliwe oddzielenie przedmiotu patentu od konieczności uprzedniego zniszczenia embrionu nawet, jeśli następstwo między tymi dwoma zdarzeniami nie jest natychmiastowe.<em> </em></li> </ol><p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>II.  </strong><strong>Definicja embrionu oraz zasada ludzkiej godności</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>Orzeczenie w sprawie Brüstle zawiera definicję ludzkiego embrionu i ogranicza jego wykorzystywanie.</strong></p> <p class="text-align-justify">TSUE nie przyjął materialistycznego i arbitralnego rozumienia określenia embrion, według którego zapłodniona komórka jajowa nie ma statusu embrionu dopóki nie osiągnie określonego etapu rozwoju, np. po jej implantacji. Trybunał wybrał interpretację celowościową tego pojęcia i uznał, że embrion „<em>rozpoczyna proces rozwoju człowieka”</em>. Dlatego ludzka komórka jajowa musi być uważana za ludzki embrion od momentu, w którym zaczyna się proces rozwoju człowieka bez względu na to czy jest to zainicjowane przez zapłodnienie czy przez jakąkolwiek inna procedurę.</p> <p class="text-align-justify">TS UE jako bazę dla swojej argumentacji przyjął kontekst oraz cele Dyrektywy 98/44/CE. Zasada szacunku dla ludzkiej godności jest zawarta w preambule do Dyrektywy i służy interpretacji artykułu 6:</p> <p class="text-align-justify"><em>„(16) Prawo patentowe musi być stosowane z uwzględnieniem podstawowych zasad chroniących godność i integralność osoby; istotne jest potwierdzenie zasady, że ciało ludzkie, w każdym stadium jego formowania się lub rozwoju, włącznie z komórkami zarodkowymi, oraz zwykłe odkrycie jednego z jego elementów lub jednego z jego produktów, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu ludzkiego, nie może być opatentowane; zasady te są zgodne <br /> z kryteriami zdolności patentowej właściwej dla prawa patentowego, zgodnie, z którym zwykłe odkrycie nie może być opatentowane;”</em></p> <p class="text-align-justify">TSUE orzekł, że opatentowanie wszelkich wynalazków zakładających zniszczenie ludzkiego embrionu na różnych etapach jego tworzenia lub rozwoju włączając w to komórki rozrodcze, nie może być dozwolone, aby zachować szacunek dla podstawowej zasady ochrony godności <br /> i integralności osoby. To tego punktu Rzecznik Generalny Yves Bot stwierdził w swojej opinii do tej sprawy dostarczonej 10 marca 2011 roku, że „<em>To pokazuje, że ludzka godność jest zasadą, która musi być stosowana nie tylko do istniejących osób ludzkich, do nowonarodzonego dziecka, ale również do ludzkiego ciała od pierwszego etapu jego rozwoju, np. do zapłodnienia”</em>(§ 96).</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><strong>III. </strong><strong>Konsekwencje orzeczenia w sprawie Brüstle</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Po pierwsze, konsekwencją orzeczenia w sprawie Brüstle w sferze praktyki jest zakaz udzielania ochrony patentowej jakiejkolwiek technice, której celem jest produkcja prekursorów komórek z komórek macierzystych w sposób, jaki został opisany w sprawie Pana Brüstle. Jak podkreślili sędziowie w Luksemburgu pobranie komórek macierzystych z ludzkiego embrionu na etapie rozwoju, jakim jest blastocysta prowadzi <em>ipso facto </em>(według obecnego stanu wiedzy naukowej) do zniszczenia embrionu. Z drugiej strony, jeśli techniki te same w sobie nie są zabronione, zakaz przyznania im ochrony patentowej prowadzi do tego, że w zauważalny sposób ograniczony zostaje ich rozwój, ponieważ badania naukowe w dzisiejszych czasach polegają w dużej mierze na uzyskiwaniu patentów oraz mających ostatecznie zapewnić korzyści ekonomiczne.</p> <p class="text-align-justify">W kontekście orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), decyzja w sprawie Brüstle kończy stan zamieszania, który ETPCz zazwyczaj tworzy w temacie ochrony życia. Objawiał się on tym, iż sędziowie w Strasburgu pod pretekstem, że nie ma porozumienia pośród państw członkowskich w tym temacie, odmawiali odpowiedzi na pytanie czy embrion/płód/nienarodzone dziecko jest „osobą” w rozumieniu artykułu 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (Vo. przeciwko Francji, sprawa no. 53924/00 z 4 lipca 2004 r.). W obecnie toczących się oraz w przyszłych sprawach przez ETPCz wyrok w sprawie Brüstle może stanowić poważny argument pozwalający Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka przyznać prawną ochronę człowiekowi w prenatalnej fazie życia.</p> <p class="text-align-justify">Również w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej implikacje orzeczenia w sprawie Brüstle mogą być znaczące. Od szeregu lat każde negocjacje budżetu Wieloletnich Ram Finansowych na badania, innowacje i rozwój technologii prowadzą do długich debat oraz dyskusji wokół finansowania badań na embrionach z europejskich środków publicznych.</p> <p class="text-align-justify">W tym kontekście należy wskazać, że Unia Europejska wprowadziła nowy program na lata 2014-2020 „Horyzont 2020”, którego budżet wynosi 90 milionów euro i jest ukierunkowany na wspieranie wzrostu innowacji w Unii Europejskiej. Program ten nie wspomina o zobowiązaniu, które Unia Europejska podjęła 24 lipca 2006 r. na potrzeby siódmego Programu badawczego (2007-2013)[1], do:<em>„kontynuowania tych samych ram etycznych odnośnie decydowania o finansowaniu prze UE badań nad komórkami macierzystymi pochodzącymi z ludzkich embrionów jak miało to miejsc w szóstym Programie Ramowym”</em> zwłaszcza, że „<em>będzie kontynuować obecną praktykę i nie będzie wnosić do Komitetu Regulacyjnego propozycji projektów, które zawierają działalność badawczą prowadzącą do zniszczenia ludzkich embrionów, co obejmuje również działalność mającą na celu otrzymywanie komórek macierzystych. Wyłączenie finansowania takiego etapu badań nie uniemożliwia jednak Wspólnocie finansowania kolejnych etapów badań dotyczących komórek macierzystych pochodzących z ludzkich embrionów.”<strong>[2]</strong></em>. Powyższe zobowiązanie jest interpretacją artykułu 6 „Zasad Etycznych” z Decyzji UE z dnia 18 grudnia 2006 r. dotyczącej siódmego Programu Ramowego („<em>badania na komórkach macierzystych tak dojrzałych jak i pochodzących z embrionu mogą być finansowane w zależności od treści propozycji naukowej lub ram prawnych Państw(a) Członkowskich(kiego), których(ego) dotyczą.”)</em></p> <p class="text-align-justify">Jeżeli w oparciu o Horyzont 2020 Unia Europejska zdecyduje się na finansowanie badań nad komórkami macierzystymi, co z konieczności prowadzi do niszczenia embrionów, to taka decyzja może zostać zaskarżona do TS UE na podstawie artykułu 263 TFUE. W konsekwencji TS UE może uznać taką decyzję za niezgodną z zasadą szacunku dla ludzkiej godności.</p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-zdjecie2.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-zdjecie2.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--analiza-prawna--field-zdjecie2.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/default_images/zaslepka_0.png?itok=_FoH7507" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <a href="/ochrona-zycia">Ochrona życia</a> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-ekspert.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-ekspert.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <span>Autor: </span> dr Grégor Puppinck <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--analiza-prawna.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/embrion-klonowanie" hreflang="pl">embrion klonowanie</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/zaplodnienie" hreflang="pl">zapłodnienie</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/komorka-jajowa" hreflang="pl">komórka jajowa</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><p>[1] Decyzja nr 1982/200/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. dotycząca siódmego Programu Ramowego Wspólnoty Europejskiej dotyczącego badań, rozwoju technicznego oraz działalności demonstracyjnej (2007-2013).</p> <p>[2] Dziennik Ustaw Unii Europejskiej, L 412/42, z 30.12.2006. Oświadczenia Komisji Re artykuł 6 §12.</p> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Tue, 20 Sep 2016 10:19:05 +0000 michal.ordo 142 at https://ordoiuris.pl Wolna niedziela to zasada w większości krajów zachodniej Europy https://ordoiuris.pl/wolnosc-gospodarcza/wolna-niedziela-zasada-w-wiekszosci-krajow-zachodniej-europy <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Wolna niedziela to zasada w większości krajów zachodniej Europy <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/1" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">michal.ordo</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>wt., 09/06/2016 - 13:13</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p class="text-align-justify">Złożony do Sejmu obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele poparło ponad pół miliona Polaków. Analiza pokazuje, że podobne rozwiązania są standardem w państwach zachodniej Europy, a ich przyjęcie może mieć pozytywny wpływ na gospodarkę.  </p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Analitycy Instytutu <em>Ordo Iuris</em> porównali przepisy o dniach wolnych od pracy obowiązujące w większości państw Europy, zbadali przepisy obywatelskiego projektu i sprawdzili, jak jego przyjęcie może wpłynąć na gospodarkę.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">W 9 na 31 poddanych analizie krajów handel w niedziele jest ograniczony lub niedozwolony. Wolna niedziela stanowi zasadę obowiązującą w niemal wszystkich państwach zachodniej Europy, z wyjątkiem Portugalii i Irlandii. W większości z tych krajów został przyjęty zakaz pracy w handlu. Nie pozwala on na zatrudnianie w niedzielę pracowników, ale małe punkty handlowe mogą być prowadzone np. przez właściciela. Dalej idące rozwiązanie - zakaz handlu – które przewiduje także obywatelska inicjatywa – jest znane w ustawodawstwie Niemiec oraz Austrii.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Doświadczenia Węgier, gdzie podobne przepisy obowiązywały przez ponad rok, potwierdzają pozytywny wpływ tego rozwiązania na gospodarkę, przede wszystkim w sektorze drobnego handlu. Przywołane badania wskazują, że także w innych krajach na gwarancjach wolnej niedzieli najczęściej korzystają indywidualni przedsiębiorcy i rodzinne firmy. Nie znajdują potwierdzenia obawy dotyczące ogólnego spadku obrotów w handlu.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Założenia przedstawionego projektu stanowią realizację dyrektyw konstytucyjnych obligujących władze publiczne do otoczenia rodziny szczególną ochroną i opieką (art. 18 Konstytucji RP) oraz do ochrony pracy i nadzoru nad warunkami wykonywania pracy (art. 24 Konstytucji RP) W bezpośrednim związku z tą zasadą pozostaje wynikające z art. 47 Konstytucji prawo do ochrony prawnej życia prywatnego i rodzinnego. Analitycy proponują przy tym kilka zmian, które mogłyby zostać rozważone podczas prac parlamentarnych. Tytuł ustawy powinien afirmować rolę niedzieli jako dnia wolnego od pracy, szczególnie w kontekście życia rodzinnego. Projekt mógłby więc nosić tytuł: „ustawa o wolnej niedzieli” albo „ustawa o ochronie życia rodzinnego w niedzielę”. Wskazane jest także wybranie jednolitej formy prawnej dla proponowanego ograniczenia handlu w niedziele i obowiązującego już ograniczenia możliwości zatrudniania osób w święta będące dniami ustawowo wolnymi od pracy.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele to kolejna z szeregu obywatelskich inicjatyw ustawodawczych zgłoszonych w ciągu ostatnich miesięcy. Projekt, pod którym podpisało się 518 tys. obywateli, uzyskał podobne poparcie, jak inicjatywa „Stop aborcji”, którą poparło blisko pół miliona Polaków. Znacznie mniejszym poparciem cieszyły się: proaborcyjna inicjatywa „Ratujmy kobiety”, która zdołała przekonać do siebie 215 tysięcy osób, oraz projekt „Świecka szkoła”, pod którym podpisało się niewiele ponad 100 tysięcy Polaków. W przypadku inicjatyw „Ratujmy kobiety” i „Świecka szkoła”wskazywano na nieprawidłowości podczas zbiórki podpisów.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2016-09/shop.jpg?itok=GdtTaUVE" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zrodlo-zdjecia--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zrodlo-zdjecia.html.twig * field--string.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div>fotolia.com</div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/niedziela" hreflang="pl">niedziela</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/wolne-od-pracy" hreflang="pl">wolne od pracy</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/gospodarka" hreflang="pl">gospodarka</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/przedsiebiorcy" hreflang="pl">przedsiębiorcy</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/pracownik" hreflang="pl">pracownik</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Tue, 06 Sep 2016 11:13:11 +0000 michal.ordo 232 at https://ordoiuris.pl Węgierski sąd surowo karze za proceder, który rząd polski chce zalegalizować https://ordoiuris.pl/ochrona-zycia/wegierski-sad-surowo-karze-za-proceder-ktory-rzad-polski-chce-zalegalizowac-0 <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--title--test33.html.twig x field--node--title.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--title.html.twig' --> <span>Węgierski sąd surowo karze za proceder, który rząd polski chce zalegalizować</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--title.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--test33.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/30" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">ordoiuris.admin</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--test33.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>pon., 06/01/2015 - 11:38</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--body--test33.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><p class="text-align-justify">Sąd Okręgowy w Budapeszcie skazał 8 osób za nielegalny obrót komórkami macierzystymi pozyskanymi z ciał dzieci poddanych aborcji oraz wykorzystywanie ich w celach zarobkowych podczas zabiegów chirurgii plastycznej. W zależności od skali zaangażowania w proceder sąd wymierzył skazanym kary pozbawienia wolności lub wysokie kary grzywny. W uzasadnieniu orzeczenia sąd przychylił się do argumentów, które organizacja ADF International podniosła w opinii przekazanej sądowi w 2013 r.</p> <p class="text-align-justify"><br /> W lipcu 2009 r. policja aresztowała dziewięć osób za wykorzystywanie ciał dzieci poddanych aborcji dla celów zarobkowych. Jak ujawniono w toku dochodzenia, w węgierskiej klinice Kaposvár specjalizującej się w chirurgii plastycznej, setki pacjentów zgadzały się na dokonanie zabiegu wstrzyknięcia komórek macierzystych uzyskiwanych z embrionów ludzkich – taka terapia kosztowała 25 tys. dolarów. Procedura stosowana w klinice nie została zaakceptowana przez Komitet Etyki przy węgierskiej Radzie Naukowej.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Sąd skazał oskarżonych na karę grzywny i więzienia w zależności od stopnia osobistego zaangażowania w przestępstwo. Jedyną spośród oskarżonych, która uniknęła skazania, była recepcjonistka, wobec której nie dowiedziono, że wiedziała o nielegalnej działalności prowadzonej w klinice.</p> <p class="text-align-justify"><br /> „Każde dziecko zasługuje na to, by traktować je z godnością i szacunkiem, a nie jako produkt wykorzystywany dla celów komercyjnych” – stwierdził wicedyrektor ADF International, Roger Kiska. Komentując wyrok, prawnik podkreśla także, że „cywilizowane społeczeństwo ceni wartość życia ludzkiego i nie może sprowadzać dzieci do roli składnika dowolnej procedury kosmetycznej”.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Procedowany obecnie w polskim Sejmie, rządowy projekt ustawy legalizującej procedurę in vitro, umożliwi legalne wykorzystywanie zarodków ludzkich do pozyskiwania z nich komórek macierzystych. W świetle art. 23 ust. 1 projektu rządowego, wystarczy, że pracownik laboratorium uzna dziecko w stadium zarodkowym za niezdolne do prawidłowego rozwoju, by można było je dowolnie zużyć w jakimkolwiek celu. Jak widać na przykładzie wyroku Węgierskiego sądu, jednym z obszarów komercyjnego zastosowania ciał tych dzieci, jest przemysł kosmetyczny.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Jeśli rządowy projekt ustawy zostanie uchwalony, proceder, za który węgierskie sądy orzekają surowe kary, będzie w Polsce całkowicie legalny.</p> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-kategoria--test33.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div> <div>Kategoria</div> <div>Ochrona życia</div> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-zdjecie--test33.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--test33--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2016-09/wegry.jpg?itok=YVfw4Jeq" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--test33.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--test33.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/aborcja" hreflang="pl">aborcja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/komorki-macierzyste" hreflang="pl">komórki macierzyste</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/wegry" hreflang="pl">węgry</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Mon, 01 Jun 2015 09:38:03 +0000 ordoiuris.admin 2113 at https://ordoiuris.pl Węgierski sąd surowo karze za proceder, który rząd polski chce zalegalizować https://ordoiuris.pl/ochrona-zycia/wegierski-sad-surowo-karze-za-proceder-ktory-rzad-polski-chce-zalegalizowac <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Węgierski sąd surowo karze za proceder, który rząd polski chce zalegalizować <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/30" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">ordoiuris.admin</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>pon., 06/01/2015 - 11:38</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p class="text-align-justify">Sąd Okręgowy w Budapeszcie skazał 8 osób za nielegalny obrót komórkami macierzystymi pozyskanymi z ciał dzieci poddanych aborcji oraz wykorzystywanie ich w celach zarobkowych podczas zabiegów chirurgii plastycznej. W zależności od skali zaangażowania w proceder sąd wymierzył skazanym kary pozbawienia wolności lub wysokie kary grzywny. W uzasadnieniu orzeczenia sąd przychylił się do argumentów, które organizacja ADF International podniosła w opinii przekazanej sądowi w 2013 r.</p> <p class="text-align-justify"><br /> W lipcu 2009 r. policja aresztowała dziewięć osób za wykorzystywanie ciał dzieci poddanych aborcji dla celów zarobkowych. Jak ujawniono w toku dochodzenia, w węgierskiej klinice Kaposvár specjalizującej się w chirurgii plastycznej, setki pacjentów zgadzały się na dokonanie zabiegu wstrzyknięcia komórek macierzystych uzyskiwanych z embrionów ludzkich – taka terapia kosztowała 25 tys. dolarów. Procedura stosowana w klinice nie została zaakceptowana przez Komitet Etyki przy węgierskiej Radzie Naukowej.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Sąd skazał oskarżonych na karę grzywny i więzienia w zależności od stopnia osobistego zaangażowania w przestępstwo. Jedyną spośród oskarżonych, która uniknęła skazania, była recepcjonistka, wobec której nie dowiedziono, że wiedziała o nielegalnej działalności prowadzonej w klinice.</p> <p class="text-align-justify"><br /> „Każde dziecko zasługuje na to, by traktować je z godnością i szacunkiem, a nie jako produkt wykorzystywany dla celów komercyjnych” – stwierdził wicedyrektor ADF International, Roger Kiska. Komentując wyrok, prawnik podkreśla także, że „cywilizowane społeczeństwo ceni wartość życia ludzkiego i nie może sprowadzać dzieci do roli składnika dowolnej procedury kosmetycznej”.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Procedowany obecnie w polskim Sejmie, rządowy projekt ustawy legalizującej procedurę in vitro, umożliwi legalne wykorzystywanie zarodków ludzkich do pozyskiwania z nich komórek macierzystych. W świetle art. 23 ust. 1 projektu rządowego, wystarczy, że pracownik laboratorium uzna dziecko w stadium zarodkowym za niezdolne do prawidłowego rozwoju, by można było je dowolnie zużyć w jakimkolwiek celu. Jak widać na przykładzie wyroku Węgierskiego sądu, jednym z obszarów komercyjnego zastosowania ciał tych dzieci, jest przemysł kosmetyczny.</p> <p class="text-align-justify"><br /> Jeśli rządowy projekt ustawy zostanie uchwalony, proceder, za który węgierskie sądy orzekają surowe kary, będzie w Polsce całkowicie legalny.</p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2016-09/wegry.jpg?itok=YVfw4Jeq" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/aborcja" hreflang="pl">aborcja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/handel" hreflang="pl">handel</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/komorki-macierzyste" hreflang="pl">komórki macierzyste</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/wegry" hreflang="pl">węgry</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> Mon, 01 Jun 2015 09:38:03 +0000 ordoiuris.admin 419 at https://ordoiuris.pl