przerwanie https://ordoiuris.pl/przerwanie pl Aborcja na żądanie i Europejska Konwencja Praw Człowieka https://ordoiuris.pl/ochrona-zycia/aborcja-na-zadanie-i-europejska-konwencja-praw-czlowieka <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--analiza-prawna.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> Aborcja na żądanie i Europejska Konwencja Praw Człowieka <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--title--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--analiza-prawna.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/1" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">michal.ordo</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--analiza-prawna.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>wt., 09/20/2016 - 13:58</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--analiza-prawna.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <p class="text-align-justify">Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) wydał szereg orzeczeń dotyczących aborcji, zwłaszcza ostatnio, od czasu fundamentalnego orzeczenia z 2010 r. w sprawie <em>A. B. i C. przeciwko Irlandii</em>. W sprawach tych ETPCz orzekł o naruszeniu Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz) w konkretnych okolicznościach, w których życie albo zdrowie ciężarnej kobiety było zagrożone, albo gdy ciąża była wynikiem gwałtu. Celem niniejszego tekstu jest: po pierwsze, określenie racji jakimi kieruje się ETPCz rozstrzygając w sprawach związanych z aborcją, po drugie zaś odniesienie ich do większości przypadków dokonywanych aborcji, tj. „aborcji na żądanie”, zwanej również aborcją <em>na życzenie</em> (uzasadnianej nie ochroną życia lub zdrowia kobiety albo gwałtem na niej popełnionym, ale jej wolną wolą).</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">W swoich różnorodnych orzeczeniach ETPCz wprost oświadczył, że aborcja nie jest prawem wynikającym z Konwencji: nie istnieje prawo do aborcji<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn1" title="">[1]</a> albo do jej wykonania<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn2" title="">[2]</a>. Wprowadzenie przez państwo zakazu aborcji samo z siebie nie narusza Konwencji<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn3" title="">[3]</a>, choć państwo może zezwolić na jej przeprowadzanie ze względu na konkurujące prawa gwarantowane przez Konwencję, tzn. życie albo zdrowie ciężarnej kobiety. Innymi słowy, można powiedzieć, że ETPCz toleruje aborcję, jeśli jest ona uzasadniona chronionym przez konwencję dobrem pozostającym w proporcji do dobra poświęcanego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Nawet osoby promujące pogląd o „prawie do aborcji” nie kwestionują tego, że bezpośrednie albo pośrednie prawo do aborcji na żądanie albo ze względów społeczno-ekonomicznych nie występuje w żadnym międzynarodowym czy regionalnym traktacie, włączając w to Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn4" title="">[4]</a>. Aborcja na żądanie jest nielegalna w trzech czwartych krajów świata. Co więcej, w czasie prac nad Konwencją, aborcja na żądanie była szeroko uznawana za przestępstwo<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn5" title="">[5]</a>. Jest prawdą, że brak określonego prawa nie skutkuje zakazem, a zakaz nie jest równoznaczny z ustanowieniem normy prawnej, ale w świetle merytorycznej analizy argumenty wysuwane za dopuszczeniem aborcji na życzenie na mocy Konwencji zawsze zawodzą. Gdy przyłożyć argumentację i orzecznictwo ETPCz do tego typu, nie sposób znaleźć dla nich jakiegokolwiek uzasadnienia w Konwencji.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">W przypadkach, gdy aborcja jest legalna, ETPCz ustanowił, że dopuszczające ją uregulowania prawne powinny odpowiednio uwzględniać wielość legitymowanych interesów związanych z tą materią. ETPCz wielokrotnie podkreślał, że jeśli i tylko gdy:</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><em>państwo, działając w granicach swojego uznania, przyjmie ustawowe regulacje, dopuszczające aborcję w pewnych okolicznościach, prawne ramy ustanowione w tym celu powinny być ukształtowane w taki sposób, aby uwzględnić, w zgodzie z konwencyjnymi zobowiązaniami, odmienne, związane z aborcją interesy</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn6" title="">[6]</a>.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">To sformułowanie stało się zasadniczą podbudową regulacji aborcji przez ETPCz. Dlatego państwa posiadają swobodę decyzji w kwestii zezwolenia na przerywanie ciąży bądź jego braku, lecz gdy narodowy ustawodawca zdecyduje się na legalizację aborcji, ETPCz może ocenić jej ramy prawne, sprawdzając, czy w danej sytuacji nie została zagrożona równowaga między różnymi prawami i interesami dotyczącymi omawianej kwestii. ETPCz stwierdził, obradując w składzie Wielkiej Izby, iż <em>z przeglądu tego typu spraw wynika jasno, że zagadnienie to zawsze było zdeterminowane wyważeniem różnorodnych i czasami konkurujących ze sobą praw lub wolności</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn7" title="">[7]</a>. W konsekwencji, gdy państwo zdecyduje się zezwolić na aborcję, jego <em>granice uznania co do sposobu wyważenia między konkurującymi prawami nie są nieograniczone</em>; w takim wypadku, ETPCz <em>musi nadzorować, czy kolizja tego rodzaju praw stanowi odpowiednie wyważenie konkurujących ze sobą dóbr</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn8" title="">[8]</a>.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">ETPCz już wskazał kilka takich <em>różnych legitymizowanych interesów</em>, do których należy na przykład interes społeczeństwa w ograniczeniu liczby aborcji<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn9" title="">[9]</a> czy interesy społeczeństwa związane z ochroną moralności<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn10" title="">[10]</a>. ETPCz wskazał także kilka praw gwarantowanych przez Konwencję, które mogą być ograniczone przez aborcję; status nienarodzonego dziecka jednak wciąż nie został jasno zdefiniowany. Można sądzić, że prawo nienarodzonego dziecka do życia stanowi jedyny dotyczący aborcji zapis, który wynika z Konwencji. Nie jest tak; w przeciwnym razie, jak byłoby możliwe uzasadnienie ograniczeń w dostępie do aborcji, takich jak zakaz aborcji dokonywanych ze względu na płeć lub zakaz późnej aborcji? Takie prawa wynikają z art. 3 i 8. ETPCz zastosował do przypadku nienarodzonego dziecka w sprawie<em>Boso przeciwko Włochom</em> zakaz tortur, w sprawie <em>X. Przeciwko Zjednoczonemu Królestwu </em>przysługujące „potencjalnemu ojcu” prawo do uszanowania życia rodzinnego, które również w sprawie <em>P. i S. przeciwko Polsce</em> zostało wskazane jako przysługujące potencjalnej babci. Występują również inne prawa ograniczone przez aborcję w pewnych sytuacjach, w szczególności wolność sumienia pracowników służby zdrowia<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn11" title="">[11]</a> i instytucji medycznych<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn12" title="">[12]</a>. Obecnie przed ETPCz znajduje się kwestia praw osób niepełnosprawnych w odniesieniu do przypadków tzw. <em>wrongful birth</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn13" title="">[13]</a><em> </em>i <em>wrongful life</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn14" title="">[14]</a>.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Dla ETPCz, jak jest pokazane w jego orzecznictwie, aborcja powinna mieć (przynajmniej pozornie) obiektywny<em> </em>motyw mogący przeważyć różnorodne konkurujące prawa i dobra naruszone przez procedurę przerwania ciąży, a znane i gwarantowane przez Konwencję, mianowicie ochronę życia i zdrowia ciężarnej kobiety.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Kiedy badamy orzecznictwo ETPCz, okazuje się, że nigdy nie przyznał on, iż „wolna wola” albo „autonomia” kobiety mogłaby wystarczyć do uzasadnienia aborcji. Prawo do aborcji nie wywodzi się z prawa do osobistej autonomii; zostało to ostatnio ponownie potwierdzone w sprawie <em>P. i S. przeciwko Polsce </em>i w sprawie <em>A. B. i C. przeciwko Irlandii</em>, w której Wielka Izba ETPCz <em>utrzymała, że z art. 8</em>[gwarantującego osobistą autonomię]<em> nie można wywieść prawa do aborcji</em> (§ 214). Aborcja na żądanie nie znajduje uzasadnienia na gruncie Konwencji, dotyka jednak praw gwarantowanych przez Konwencję i dóbr przez nią uznanych. Ograniczenie tych praw przez aborcję na żądanie nie jest zrównoważone ani uzasadnione <em>żadnym</em> konkurującym prawem gwarantowanym przez Konwencję. W konsekwencji aborcja na żądanie narusza Konwencję, chociaż stanowi zdecydowaną większość wszystkich przypadków dokonanych aborcji. Naruszenie to jest tym bardziej rażące, gdy weźmie się pod uwagę nie tylko negatywne zobowiązania państw, sprowadzające się do zakazu pozbawiania życia, lecz także pozytywne zobowiązania do ochrony i wsparcia życia ciężarnej kobiety oraz życia rodzinnego.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Co do aborcji nie stanowiących przypadku aborcji na żądanie, ich niezbędność i proporcjonalność, jak również ich przyczyna i cel, aby pozostały w zgodzie z Konwencją<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn15" title="">[15]</a>, powinny zostać dowiedzione.</p> <p class="text-align-justify">           </p> <p class="text-align-justify">Dla ETPCz jedynym sposobem na stwierdzenie, że aborcja na żądanie nie narusza Konwencji, byłoby ogłoszenie, iż nienarodzone dziecko nie jest osobą. Oprócz tego należałoby odmówić ochrony pozostałych praw i interesów, na które aborcja ma wpływ. W tym celu ETPCz musiałby  uznać, że status dziecka przed narodzeniem jest przedmiotem <em>luki prawnej</em>. Jeśli, z jednej strony, ETPCz zezwala państwom, w granicach ich uznania, na określenie w ich wewnętrznym porządku prawnym kwestii <em>kiedy rozpoczyna się prawo do życia</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn16" title="">[16]</a>, to, z drugiej strony, ETPCz od czasu orzeczenia w sprawie<em>Brüggemann and Scheuten przeciwko Federalnej Republice Niemiec</em> (§ 60) i <em>R. H. przeciwko Norwegii</em>(s. 167) zawsze odmawiał wyłączenia nienarodzonego dziecka z zakresu swojej kognicji i nie stwierdził, że nie jest ono osobą w rozumieniu Konwencji. W sprawie <em>Vo przeciwko Francji</em> Wielka Izba ETPCz stwierdziła, że <em>nie jest ani pożądaną, ani nawet możliwą, w obecnym stanie rzeczy, na potrzeby art. 2 Konwencji, abstrakcyjna odpowiedź na pytanie, czy nienarodzone dziecko jest osobą</em>, oraz dodała, iż<em>można uznać za wspólny pogląd państw, że embrion/płód przynależy do rasy ludzkiej</em>, i <em>wymaga ochrony w imię godności człowieka </em>(§ 85). Jak wyjaśnił sędzia Jean-Paul Costa, <em>gdyby art. 2 traktować jako nie mający żadnego zastosowania, wówczas – i to dotyczy również obecnej sprawy – nie miałoby sensu ani rozpatrywanie zagadnienia ochrony płodu i możliwego naruszenia art. 2, ani też używanie tej argumentacji celem ustalenia braku naruszenia tej klauzuli</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn17" title="">[17]</a><em>.</em></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify"><em>Prima facie </em>można sądzić, że aborcja na żądanie jest akceptowana przez Konwencję, ponieważ ETPCz nie potępił jeszcze państwa, które na nią zezwala. Wynika to nie tylko z generalnej tolerancji aborcji w Europie, ale również z faktu, że bezpośredni poszkodowani przez aborcję nie mieli nigdy szansy przeżyć i złożyć skargi do ETPCz, oraz z postrzegania przeciwników aborcji nie jako poszkodowanych<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn18" title="">[18]</a>. Dotychczas tylko ciężarne kobiety, jako poszkodowane, mogły skutecznie skarżyć utrudnienia w dostępie do legalnej aborcji, błędy lekarskie lub powikłania aborcyjne<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn19" title="">[19]</a>. ETPCz przyznał jednak, że <em>potencjalny ojciec </em>(…) <em>mógł uważać się za poszkodowanego</em> przez aborcję dokonaną na jego nienarodzonym dziecku<a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn20" title="">[20]</a>. Powodem, dla którego ETPCz nie stwierdził naruszenia praw ojca, był jedynie fakt, że w tych sprawach przeprowadzone aborcje podyktowane były zdrowiem matki i dlatego znalazły uzasadnienie w oczach ETPCz. Sędzia Jean-Paul Costa zauważył jednak <em>a contrario,</em> <em>że osiągnięto by przeciwną konkluzję, gdyby ustawodawstwo było ukształtowane w odmienny sposób i nie naruszało słusznej równowagi między ochroną płodu i interesów matki.</em> <em>Potencjalnie, dlatego, ETPCz rozpatruje kwestię zgodności z art. 2 we wszystkich sprawach, w których „życie” płodu zostało zniszczone</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn21" title="">[21]</a>. ETPCz przyznał również na gruncie art. 8, że <em>interesy i perspektywy życiowe matki nieletniej dziewczyny w ciąży także muszą być wzięte pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczącej tego, czy ciąża powinna być donoszona do końca</em><a href="file:///C:/Users/user/Desktop/Aborcja%20na%20%C5%BC%C4%85danie%20(t%C5%82um%20).doc#_ftn22" title="">[22]</a>. Z tego samego powodu również <em>potencjalny dziadek </em>może posiadać <em>locus standi</em>.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Być może, pewnego dnia ojciec albo dziadkowie nienarodzonego dziecka złożą skargę do ETPCz i odniosą sukces w ocaleniu życia ich dziecka. Wszystkim, co taki ojciec albo dziadkowie powinni zrobić, jest przefaksowanie do ETPCz na podstawie art. 39 Statutu ETPCz listu z żądaniem podjęcia pilnych i tymczasowych środków w celu uniknięcia realizacji poważnego i bliskiego ryzyka naruszenia praw podstawowych. Muszą więc zażądać ochrony prawa do życia (art. 2), fizycznej integralności i godności (art. 3) ich nienarodzonego dziecka albo wnuka oraz ochrony ich prawa do życia rodzinnego (art. 8). Krewni nienarodzonego dziecka mogliby skutecznie otrzymać od ETPCz nakaz zawieszenia procedury aborcyjnej, jeśli przedstawią, że nie jest ona uzasadniona ochroną innych, porównywalnie doniosłych i jednocześnie chronionych przez Konwencję, dóbr; mogą również poinformować ETPCz, że są gotowi wychowywać dziecko. Ta procedura jeszcze nigdy nie została wykorzystana do wstrzymania aborcji, ale mogłaby być efektywnym sposobem chronienia życia. Pozostawałoby to w ciągłości z oryginalnym znaczeniem Konwencji oraz dorobkiem orzeczniczym ETPCz.</p> <p class="text-align-justify"><em> </em></p> <p class="text-align-justify">Dotychczas ETPCz odmawiał wyjęcia nienarodzonego dziecka z zakresu obowiązywania Konwencji i tym samym uczynienia go „nagim”, bez jakiejkolwiek ochrony prawnej. Jak dotąd ETPCz szedł tak daleko, jak mógł, w tolerowaniu aborcji, nie kwestionując jednak człowieczeństwa dziecka nienarodzonego. Obecnie zwolennicy aborcji, w imię praw człowieka, żądają by ETPCz zrezygnował z tych niedopowiedzeń i całkowicie pozbawił nienarodzone dziecko ochrony prawnej.</p> <p class="text-align-justify"><em> </em></p> <p class="text-align-justify">Wciąż jednak jeszcze ETPCz może zachować swoją misję ochrony każdego ludzkiego istnienia, zwłaszcza najsłabszego. Jest prawdą, że ludzie, przynajmniej w krajach zachodnich, w rzeczywistości nie troszczą się o życie dziecka przed urodzeniem. Być może dlatego, że obcy jest nam ten rodzaj zagrożenia: nie stajemy wszak przed ryzykiem bycia poddanym aborcji. Bardziej dbamy o prawa człowieka, których sami możemy być pozbawieni. Jednak aborcja na żądanie nie jest niczym więcej niż dominacją urodzonego nad jeszcze nienarodzonym. Można powiedzieć, że aborcja jest legitymizowana, ale ta legitymizacja stanowi jedynie jeden z rodzajów przemocy. I nawet, jeśli nazywamy tę przemoc wolnością, nie powinna ona przesłonić prawdziwych podstaw i źródeł praw człowieka.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--body--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-zdjecie2.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-zdjecie2.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--analiza-prawna--field-zdjecie2.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/default_images/zaslepka_0.png?itok=_FoH7507" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-zdjecie2--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <a href="/ochrona-zycia">Ochrona życia</a> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/analyses_block/field--node--field-kategoria--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-ekspert.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-ekspert.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <span>Autor: </span> dr Grégor Puppinck <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-ekspert--analiza-prawna.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--analiza-prawna.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/aborcja" hreflang="pl">aborcja</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/prawa-czlowieka" hreflang="pl">prawa człowieka</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/godnosc-czlowieka" hreflang="pl">godność człowieka</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/ciaza" hreflang="pl">ciąża</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/przerwanie" hreflang="pl">przerwanie</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--analiza-prawna.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--analiza-prawna.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><p class="text-align-justify">tłum. <em>Filip Ludwin.</em></p> <p class="text-align-justify">Artykuł stanowi tłumaczenie tekstu zamieszczonego na stronie: <a href="http://www.ejiltalk.org/abortion-on-demand-and-the-european-convention-on-human-rights/">http://www.ejiltalk.org/abortion-on-demand-and-the-european-convention-on-human-rights/</a></p> <p class="text-align-justify">[1]    Silva Monteiro Martins Ribeiro przeciwko Portugalii.<br /> [2]    Jean-Jacques Amy przeciwko Belgii.<br /> [3]   Silva Monteiro Martins Ribeiro przeciwko Portugalii; zob. również przypadek dwóch skarżących, którzy nieskutecznie skarżyli zakaz aborcji na żądanie w sprawie A. B. i C. przeciwko Irlandii.<br /> [4]    Ch. Zampas, J. Gher, Abortion as a Human Right – International and Regional Standards, „Human Rights Law Review” 2008, vol. 8, nr 2, s. 287.<br /> [5]    Brüggemann and Scheuten przeciwko Federalnej Republice Niemiec, § 64.<br /> [6]    A. B. i C. przeciwko Irlandii, § 249; R. R. przeciwko Polsce, § 187; P. i S. przeciwko Polsce, § 99; zob. także Tysiąc przeciwko Polsce, § 116.<br /> [7]    Vo przeciwko Francji, § 80.<br /> [8]    A. B. i C. przeciwko Irlandii, §§ 238, 237.<br /> [9]    Odièvre przeciwko Francji, § 45.<br /> [10]  Open Door i Dublin Well Woman przeciwko Irlandii, § 63; A. B. i C. przeciwko Irlandii, §§ 222-227.<br /> [11]  Tysiąc przeciwko Polsce, § 121; R. R. przeciwko Polsce, § 206.<br /> [12]  Rommelfanger przeciwko Federalnej Republice Niemiec.<br /> [13]  K. przeciwko Litwie. [Przypadek wrongful birth dotyczy sytuacji, gdy rodzice skarżą postępowanie lekarza lub personelu medycznego, którego postępowanie nie pozwoliło rodzicom na dokonanie aborcji płodu obciążonego wadami genetycznymi lub innego rodzaju uszkodzeniami – przyp. tłumacza].<br /> [14]  M. P. przeciwko Rumunii. [Przypadek wrongful life dotyczy takiej samej sytuacji, co wrongful birth, z tą różnicą, że skarżącym jest niepełnosprawne dziecko – przyp. tłumacza].<br /> [15]  A. B. i C. przeciwko Irlandii, § 249; R. R. przeciwko Polsce, § 187; P. i S. przeciwko Polsce, § 99.<br /> [16]  Vo przeciwko Francji, § 82.<br /> [17]  Zdanie odrębne w sprawie Vo przeciwko Francji, § 11.<br /> [18]  Borre Arnold Knudsen przeciwko Norwegii i X. przeciwko Austrii.<br /> [19]  Csoma przeciwko Rumunii.<br /> [20]  Boso przeciwko Włochom, zob. także X. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu.<br /> [21]  Zdanie odrębne w sprawie Vo przeciwko Francji, § 13.<br /> [22]  P. i S. przeciwko Polsce, § 109.</p> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Tue, 20 Sep 2016 11:58:52 +0000 michal.ordo 158 at https://ordoiuris.pl Ministerstwo Zdrowia zapowiada wprowadzenie wymogu uzyskania recepty w celu zakupu „ellaOne” https://ordoiuris.pl/ochrona-zycia/ministerstwo-zdrowia-zapowiada-wprowadzenie-wymogu-uzyskania-recepty-w-celu-zakupu <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--title--aktualnosc.html.twig * field--node--title.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--title.html.twig * field--string.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> Ministerstwo Zdrowia zapowiada wprowadzenie wymogu uzyskania recepty w celu zakupu „ellaOne” <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--title--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--uid--aktualnosc.html.twig x field--node--uid.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--uid.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <span> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'username' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> <span lang="" about="/user/30" typeof="schema:Person" property="schema:name" datatype="">ordoiuris.admin</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/user/username.html.twig' --> </span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--uid.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--created--aktualnosc.html.twig x field--node--created.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--created.html.twig * field--created.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <span>pon., 04/11/2016 - 12:38</span> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field--node--created.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'links__node' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * links--node.html.twig x links.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/navigation/links.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--body--aktualnosc.html.twig * field--node--body.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--body.html.twig * field--text-with-summary.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <p class="text-align-justify">Ministerstwo Zdrowia przedstawiło projekt ustawy Prawo farmaceutyczne, wprowadzającą wymóg uzyskania recepty w celu zakupu pigułek „ellaOne”[1]. Niestety, dopuszczenie sprzedaży „ellaOne” w jakiejkolwiek formie równoznaczne jest ze stworzeniem wyłomu w polskim prawie chroniącym życia człowieka na każdym etapie jego rozwoju. W celu zwrócenia uwagi Ministerstwa Zdrowia na sprzeczność projektowanych norm z polskim porządkiem prawnym, Instytut Ordo Iuris wziął udział w konsultacjach społecznych dotyczących przepisów mających dozwalać (choć na receptę) na obrót <strong><a data-entity-type="file" data-entity-uuid="931339c0-08fd-4dfd-80be-d5cf412222bb" href="/sites/default/files/inline-files/pd3_0.pdf">wczesnoporonnymi tabletkami ellaOne</a></strong><strong>.</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Pod koniec ubiegłego miesiąca Minister Zdrowia poinformował opinię publiczną o podjęciu kroków mających na celu ograniczenie dostępności środka „ellaOne” poprzez ustawowe zakwalifikowanie go do <strong>kategorii leków wydawanych na receptę<strong>[2]</strong>.</strong> Jak można przypuszczać na podstawie powyższej wypowiedzi, przedmiotowy projekt ustawy, choć nie odnosi się wprost do tabletek „ellaOne”, służyć ma ograniczeniu obrotu tym środkiem. Jak wynika z korespondencji przeprowadzonej przez jednego z polskich dziennikarzy z MZ, ograniczenie dostępności tego środka ma na celu „zapewnienie pacjentowi maksymalnego bezpieczeństwa farmakoterapii”[3]. Niestety, wprowadzenie wymogu uzyskania recepty w celu zakupu „ellaOne” <strong>jest działaniem tylko z pozoru chroniącym kobiety i dzieci przed niebezpiecznymi dla zdrowia i życia skutkami</strong> zażycia tego środka.  </p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">O skutkach ubocznych i zagrożeniach dla zdrowia kobiety jakie płyną z zażycia pigułki„ellaOne” Instytut <em>Ordo Iuris</em> <a href="/wolnosc-gospodarcza/opinia-o-projekcie-rozporzadzenia-zmieniajacego-rozporzadzenie-w-sprawie"><strong>informował wielokrotnie przy okazji wydania przez Komisję Europejską decyzj</strong>i</a> dopuszczającej ten środek do obrotu na rynku farmaceutycznym bez recepty. Stanowisko w tej sprawie wydała również <strong><a href="http://www.nia.org.pl/news/2827/1/stanowisko-nr-vi22015-prezydium-naczelnej-rady.html">Naczelna Izba Aptekarska</a></strong>. Poza licznymi zagrożeniami płynącymi z zastosowania przez kobietę środka „ellaOne”, dopuszczenie go do sprzedaży równoznaczne jest ze stworzeniem wyłomu w polskim prawie chroniącym życia człowieka na każdym etapie jego rozwoju.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Pigułka „ellaOne”, określana często dla celów marketingowych mylącym mianem „antykoncepcji awaryjnej”, jest w praktyce środkiem o potencjalnie <strong>wczesnoporonnym</strong> działaniu. Składnik aktywny pigułek, którym jest octan uliprystalu w dawce 30mg, jest pochodną substancji czynnej niesławnych tabletek <strong>RU-486, służących do przeprowadzenia aborcji farmakologicznej.</strong> Octan uliprystalu oddziałuje na receptory progesteronu, doprowadzając m. in. do zmian w endometrium, co skutkuje niemożnością zagnieżdżenia się zarodka i w rezultacie jego obumarciem. Polski system prawny, na czele z  Konstytucją[4], ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego <a href="file:///C:/Users/Pawe%C5%82/Downloads/Stanowisko%20MZ%20a%20EllaOne%20uaktualnione.docx#_ftn5" title="">[5]</a> oraz przepisami ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży <a href="file:///C:/Users/Pawe%C5%82/Downloads/Stanowisko%20MZ%20a%20EllaOne%20uaktualnione.docx#_ftn6" title="">[6]</a>, stoi na straży ludzkiego życia od momentu poczęcia. Zgodnie z zasadami polskiego prawa, <strong>aborcja co do zasady uznawana jest za przestępstwo</strong>, a enumeratywnie wyliczone przesłanki zezwalające na przeprowadzenie aborcji – budzące skądinąd liczne wątpliwości natury prawnej – mają charakter zbliżony do kontratypu. Tym samym, dopuszczenie do obrotu środka o potencjalnie wczesnoporonnym działaniu stanowi wyłom w polskim prawie i <em>de facto</em>dopuszcza możliwość przeprowadzenia aborcji na żądanie.</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Pomimo licznych <strong><a href="https://www.protestuj.pl/zaprotestuj-przeciwko-legalizacji-aborcji-farmakologicznej-w-polsce--,36,k.html">protestów społeczeństwa obywatelskiego</a></strong>, jak i ekspertyz środowisk naukowych, Ministerstwo Zdrowia nie zdecydowało się na podjęcie kroków mających na celu wprowadzenie zakazu obrotu pigułkami „ellaOne”. W przywoływanej już korespondencji przeprowadzonej z jednym z dziennikarzy, rzecznik MZ wskazuje, że powodem zaniechania działań zmierzających do zakazania tego środka są przepisy prawne wynikające z prawa unijnego i krajowego. W piśmie, MZ podaje nieprawdziwe informacje, jakoby do wprowadzenia do obrotu środka „ellaOne” obligowała Polskę decyzja Komisji Europejskiej[7], przepisy Dyrektywy 2001/83/WE oraz krajowe przepisy ustawy prawo farmaceutyczne (art. 30 i 33)[8].</p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Tymczasem, jak wynika z przytaczanych przez MZ przepisów prawa unijnego, środki antykoncepcyjne i wczesnoporonne, do których zalicza się „ellaOne” <strong>mogą zostać objęte ograniczeniem lub zakazem ich sprzedaży przez poszczególne państwa członkowskie<strong>[9]</strong>.</strong> Stanowisko w tej sprawie zajęła również sama Komisja Europejska, jednoznacznie stwierdzając, że „środki antykoncepcyjne i poronne podlegają szczególnym zasadom wynikającym z dyrektywy 2001/83/WE, ponieważ na mocy <strong>jej art. 4 ust. 4 państwa członkowskie są upoważnione do stosowania do tych produktów własnych restrykcyjnych przepisów. Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 726/2004 wspomniane odstępstwo może być również stosowane w odniesieniu do produktów objętych centralnym pozwoleniem”<strong>[10]</strong>.</strong></p> <p class="text-align-justify"> </p> <p class="text-align-justify">Jak wynika z powyższego, nic nie stoi na przeszkodzie, by polski rząd wprowadził ustawowo zakaz obrotu środkami o potencjalnie wczesnoporonnym charakterze, do których zalicza się „ellaOne”. Co więcej, wprowadzenie ustawowego zakazu jest konieczne w celu ochrony wartości chronionych przez polską konstytucję. W celu dowiedzenia się więcej, zachęcamy do zapoznania się z kompleksową opinią wysłaną przez Instytut Ordo Iuris w ramach <strong><a data-entity-type="file" data-entity-uuid="da1ca5dc-2c5a-431f-9aed-dcc2aa790b91" href="/sites/default/files/inline-files/pd4_0.pdf">konsultacji społecznych dotyczącą projektowanych przez Ministerstwo zmian</a></strong>.</p> <p> </p> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--body--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig * field--node--field-kategoria.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-kategoria.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> Kategoria } <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-kategoria--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: x field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig * field--node--field-zdjecie.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-zdjecie.html.twig * field--image.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_formatter' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * image-formatter--node--aktualnosc--field-zdjecie.html.twig x image-formatter.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image_style' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'image' --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <img src="/sites/default/files/styles/artykul_full/public/2016-09/aa10.jpg?itok=9TjhAIc0" width="250" height="250" alt="" typeof="foaf:Image" /> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-style.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/image-formatter.html.twig' --> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/news_block/field--node--field-zdjecie--aktualnosc.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-tagi--aktualnosc.html.twig x field--node--field-tagi.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-tagi.html.twig * field--entity-reference.html.twig * field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <hr> <ul class="tags_list"> <li class="label label-ordo2"><a href="/ellaone" hreflang="pl">ellaOne</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/recepta" hreflang="pl">recepta</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/tabletka-po" hreflang="pl">tabletka po</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/ciaza" hreflang="pl">ciąża</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/przerwanie" hreflang="pl">przerwanie</a></li> <li class="label label-ordo2"><a href="/mz" hreflang="pl">MZ</a></li> </ul> <!-- END OUTPUT from 'themes/custom/ordoiuris/templates/page_node/field--node--field-tagi.html.twig' --> <!-- THEME DEBUG --> <!-- THEME HOOK: 'field' --> <!-- FILE NAME SUGGESTIONS: * field--node--field-przypisy--aktualnosc.html.twig * field--node--field-przypisy.html.twig * field--node--aktualnosc.html.twig * field--field-przypisy.html.twig * field--text-long.html.twig x field.html.twig --> <!-- BEGIN OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> <div><p>[1] Art. 2  pkt 1 i art. 8 projektu Ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zmieniających Ustawę prawo farmaceutyczne z dnia 23 marca 2016 r. ,<a href="https://legislacja.rcl.gov.pl/docs/2/12283610/12343891/12343892/dokument213566.pdf">https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12283610/12343891/12343892/dokument213566.pdf</a> .</p> <p>[2] Polska Agencja Prasowa, Radziwiłł: nie zabronimy stosowania ellaOne, ale będzie to pod kontrolą lekarza<a href="http://www.pap.pl/aktualnosci/news,494307,radziwill-nie-zabronimy-stosowania-ellaone-ale-bedzie-to-pod-kontrola-lekarza.html">http://www.pap.pl/aktualnosci/news,494307,radziwill-nie-zabronimy-stosowania-ellaone-ale-bedzie-to-pod-kontrola-lekarza.html#sthash.Epwzm7dT.dpuf</a> , dostęp 13 kwietnia 2015 r.</p> <p>[3] Pisma z dnia 24.03.2016 sygn. BPP.0620.402.2016 oraz 29.03.2016, sygn. BPP.0620.402.2016 </p> <p>[4] art. 30 w zw. Z art. 38 Konstytucji RP</p> <p>[5] Wyrok TK z 28.05.1997r., K 26/96</p> <p>[6] Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. 1993 nr 17 poz. 78)</p> <p>[7] Decyzja Wykonawcza Komisji z dnia 7.1.2015 w sprawie zmiany wydanego decyzją K(2009)4049 pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi „ellaOne - octan uliprystalu” (sygn. C(2015)51 ).<a href="http://ec.europa.eu/health/documents/community%20register/2015/20150107130448/dec_130448_pl.pdf">http://ec.europa.eu/health/documents/community register/2015/20150107130448/dec_130448_pl.pdf</a></p> <p>[8] Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, Dz.U. 2001 nr 126 poz. 1381</p> <p>[9] Art. 4 (4) Dyrektywy 2001/83/WE w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi, unormowania unijne dotyczące dopuszczania produktów leczniczych na rynek Państw UEht<a href="tp://ec.europa.eu/health/files/eudralex/vol-1/dir_2001_83_cons2009/2001_83_cons2009_pl.pdf">tp://ec.europa.eu/health/files/eudralex/vol-1/dir_2001_83_cons2009/2001_83_cons2009_pl.pdf</a></p> <p>[10] Zob. więcej Odpowiedź Komisji Europejskiej z dnia 27 maja 2015 r. na pytanie nr. P-001651/2015 zadane przez europosła Marka Jurka, sygn. Odpowiedzi: E-007013/2015.</p> </div> <!-- END OUTPUT from 'core/themes/stable/templates/field/field.html.twig' --> Mon, 11 Apr 2016 10:38:07 +0000 ordoiuris.admin 507 at https://ordoiuris.pl