Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

ANALIZA PRAWNYCH GWARANCJI ODMAWIANIA MODLITWY W SZKOLE I PRZEDSZKOLU

Data publikacji: 01.09.2017

Zgodnie z Konstytucją RP wolność religii obejmuje m.in. jej uzewnętrznianie indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie poprzez modlitwę (art. 53 ust. 2 Konstytucji RP[1]). Należy pamiętać, że prawo do publicznej modlitwy obejmuje nie tylko ceremonie organizowane przez związki religijne, ale również akty kultu inicjowane przez osoby indywidualne. Stąd też modlitwa w publicznej szkole, zarówno prywatna jak i sprawowana wspólnie z innymi, jest wykonywaniem konstytucyjne gwarantowanego prawa.

Wychowanie dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami jest jednym z fundamentalnych praw człowieka[2], obejmuje ono także przekazanie dziecku wartości religijnych wyznawanych przez rodziców. Dlatego też tylko rodzice są uprawnieni do decydowania o religijnym i moralnym wychowaniu swoich dzieci, a co za tym idzie o uczęszczaniu przez nie na lekcje religii czy odmawianiu modlitwy w szkole (przedszkolu). W podejmowaniu tego typu decyzji rodzice powinni brać pod uwagę stopień dojrzałości swoich dzieci, ich wolność sumienia i wyznania oraz ich przekonania (art. 53 ust. 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji[3]).

W demokratycznym państwie prawnym obowiązkiem władz publicznych jest zapewnienie każdemu swobody wyrażania swoich przekonań w życiu publicznym (art. 25 ust. 2 Konstytucji expressis verbis wspomina o przekonaniach religijnych)[4], w tym stworzenie warunków, w których będzie w pełni możliwe realizowanie uprawnień składających się na wolność sumienia i religii. W zakres tego obowiązku wchodzi także zagwarantowanie sposobności do ekspresji religijnej w przestrzeni publicznej, np. w formie modlitwy[5]. Organy władzy publicznej w zakresie wolności sumienia i religii mają zatem obowiązek odgrywać rolę „organizatorów” przestrzeni i sposobu do realizacji tejże wolności – zgodnie z indywidualnym wyborem każdego człowieka. W przypadku wyrażenia przez uczniów czy rodziców woli odmawiania modlitwy w placówkach edukacyjnych obowiązkiem ich dyrektorów – jako organu władzy publicznej – jest zapewnienie odpowiednich warunków do zrealizowania tego prawa. Innymi słowy dyrektorzy szkół, przedszkoli i innych placówek oświaty na życzenie uczniów lub rodziców muszą umożliwić odmawianie modlitwy
w instytucjach, którymi kierują. W przypadku zaś uniemożliwiania lub utrudniania przez władze szkoły odmawiania modlitwy przez uczniów dochodzi do naruszenia art. 53 ust. 6 Konstytucji RP, zgodnie z którym nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych[6].

Biorąc pod uwagę, że przepisy ustawy zasadniczej stosuje się bezpośrednio (art. 8 ust. 2 Konstytucji) realizowanie zapisanych w niej praw nie wymaga uszczegółowienia ani potwierdzenia w żadnym innym akcie normatywnym i każdy może powoływać się wprost na swoje konstytucyjne prawa oraz wolności, w tym wolność uzewnętrzniania religii i swobodę manifestowania przekonań religijnych. Niezależnie od tego uprawnienia, sposób organizacji modlitwy w szkole reguluje § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach[7], zgodnie z którym modlitwa w szkole może być odmawiana przed i po zajęciach. Zarówno z brzmienia tytułu tego rozporządzenia, jak i art. 12 ust. 1 ustawy dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty[8] wynika, że regulację tę stosuje się zarówno do szkół, jak i przedszkoli. Tak też przepisy te są wykładane w doktrynie[9].

Trzeba dodać, że w 1993 r. Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, w którym domagał się on m.in. stwierdzenia, że wspomniany § 12 rozporządzenia sposób organizacji modlitwy pozostaje w sprzeczności z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania[10] oraz art. 82 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 1952 r. (tzw. przepisów utrzymanych w mocy). Wnioskodawca uzasadniając swoją skargę wskazał, że zorganizowanie modlitwy stanowi zmuszanie uczniów do ujawnienia swoich przekonań religijnych i jest publicznym sprawowaniem kultu. Trybunał rozpatrując ten zarzut stwierdził w orzeczeniu z dnia 20 kwietnia 1993 r., że odmawianie modlitwy w szkole publicznej przez tych, którzy sobie tego życzą jest wypełnieniem konstytucyjnego prawa do swobody praktykowania religii, a uniemożliwienie tego typu praktyk stanowi naruszenie Konstytucji[11]. Poza tym, jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, zgodnie z (nadal obowiązującym) art. 13 ustawy o systemie oświaty na szkole, jako instytucji publicznej, ciąży obowiązek umożliwienia uczniom podtrzymywania ich tożsamości religijnej, czego sposobem może być publiczne odmawianie modlitwy[12].

 

Organizacja modlitwy w szkole i przedszkolu

 

Rozporządzenie – jako źródło prawa – wobec norm konstytucyjnych i ustawowych ma jedynie charakter wykonawczy. Jego celem jest przede wszystkim „techniczne” zapewnienie wykonania norm wyższego rzędu, które już obowiązują w porządku prawnym. W przypadku modlitwy w szkole (przedszkolu) prawodawca przewidział, że może ona odbywać się przed i po zajęciach, nie precyzując czy chodzi o całość zajęć wychowawczych danego dnia czy też o poszczególne jednostki lekcyjne. Biorąc pod uwagę, że prawa człowieka – zwłaszcza o tak fundamentalnym znaczeniu jak wolność sumienia i religii – należy chronić w jak najszerszym zakresie, stąd uprawnione jest przyjęcie, iż publiczna modlitwa w szkole (przedszkolu) może odbywać się zawsze w stosownych momentach, a wiec zarówno na początku i końcu cyklu zajęć, jak i poszczególnych jednostek lekcyjnych, a także w innych okolicznościach (np. przed posiłkami).

Inicjatywa odmawiania modlitwy w szkole może pochodzić zarówno od pojedynczego ucznia czy rodzica lub ich grupy, jak i rady samorządu uczniowskiego czy rady rodziców. Wydaje się, że te dwa organy – będące instytucjonalną reprezentacją społeczności uczniów i rodziców – są szczególnie uprawnione do przedstawienia dyrekcji szkoły tego typu propozycji. Należy pamiętać, że dyrektor szkoły (przedszkola) jest organem władzy publicznej, a więc w sytuacji zwrócenia się przedstawicieli społeczności szkolnej z wnioskiem o zorganizowanie modlitwy, ma on obowiązek umożliwienia realizacji praw osób wierzących w publicznej placówce oświaty.

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem winna być ona wyrazem wspólnego dążenia uczniów oraz taktu i delikatności ze strony nauczycieli. „Wspólne dążenie” nie oznacza konieczności udziału wszystkich uczniów w modlitwie, ani jednomyślności (konsensu) w podjęciu tego typu inicjatywy. Tym bardziej nie oznacza ono, że sprzeciw części uczniów czy rodziców wobec modlitwy innych uczniów w szkole (przedszkolu) skutecznie uniemożliwi im jej praktykowanie. Poszanowanie praw osób niechcących uczestniczyć w modlitwie nie może bowiem oznaczać uniemożliwienia innym realizacji ich prawa do uczestnictwa w modlitwie. Jak wskazał Sąd Najwyższy „osoba, która deklaruje się jako niewierząca, nie może […] oczekiwać, że nie będzie miała kontaktu z osobami wierzącymi, ich praktykami i symbolami religijnymi”[13]. Stąd też „wspólne dążenie uczniów” oraz „takt i delikatność ze strony nauczycieli” należy rozumieć jako przejaw umiejętności korzystania z przysługujących praw w pluralistycznym społeczeństwie.

 W sytuacji braku jednomyślności co do modlitwy w szkole (przedszkolu) rozwiązaniem niezgodnym z prawem w takim samym stopniu jest jej zupełne zaniechanie, jak i zmuszanie do niej czy jakaś forma wykluczenia ze społeczności szkolnej tych, którzy nie chcą jej podjąć. Istotą życia w pluralistycznym społeczeństwie jest umiejętność współistnienia ze sobą osób o różnych poglądach – także religijnych – a co za tym idzie możliwość wykonywania przysługujących im konstytucyjnie praw. Zauważyć należy, iż okoliczności związane z organizacją odmawiania modlitwy w szkole (przedszkolu) mogą być okazją do wychowania uczniów do życia w demokratycznym społeczeństwie, gdzie zarówno wierzący jak i niewierzący, mają prawo do wyrażania swoich przekonań.

 

Ochrona wykonywania prawa do modlitwy w szkole i przedszkolu

 

W przypadku naruszenia prawa do odmawiania modlitwy w publicznej szkole lub przedszkolu osoby poszkodowane powinny podjąć odpowiednie kroki prawne. Należy rozpocząć od próby ugodowego rozwiązania problemu np. poprzez oficjalne zwrócenie się do dyrekcji szkoły (przedszkola). Mogą to uczynić zarówno osoby indywidualne, jak i organy szkoły reprezentujące rodziców (rada rodziców) i uczniów (rada samorządu uczniowskiego). W tego typu piśmie należy wyraźnie wskazać przepisy prawa regulujące odmawianie modlitwy w szkole (przedszkolu) oraz określić sposób wykonywania tego uprawnienia.

W przypadku braku efektu tych działań należy udać się do organu nadzoru pedagogicznego (właściwe kuratorium oświaty) i organu prowadzącego placówkę oświaty (np. gmina, powiat). Pisma skierowane do tych organów powinny zawierać analogiczną do opisanych wyżej treść. Oczywiście należy zaznaczyć, jakie działania podjęto przed skierowaniem wniosku do organów nadzoru i organu prowadzącego. Ostatecznym krokiem jest skierowanie sprawy na drogę właściwego postępowania sądowego. Można również zgłaszać skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Swoboda sumienia jest jedynym z dóbr osobistych (art. 23 kodeksu cywilnego[14]). Stąd też w przypadku naruszenia tejże swobody można wystąpić z cywilnym roszczeniem o zaniechanie naruszeń, domagając się usunięcia skutków naruszenia oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 448 kodeksu cywilnego). Czyn stanowiący naruszenie dobra osobistego musi być zawiniony i bezprawny, tj. sprzeczny z obowiązującym porządkiem prawnym, przez które rozumie się „nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej, ale również nakazy i zakazy wynikające z norm moralnych i obyczajowych, czyli zasad współżycia społecznego”[15]. W świetle obowiązującego w Polsce stanu prawnego uniemożliwienie lub utrudnienie modlitwy w szkole (przedszkolu) bezsprzecznie jest działaniem bezprawnym.

Warto podkreślić, że publiczne wykonywanie aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej podlega także ochronie prawnokarnej. Zgodnie z kodeksem karnym[16], każdy kto złośliwie przeszkadza wykonywaniu tego typu aktu podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 195 § 1). W doktrynie za akt religijny na gruncie kodeksu karnego uznaje się poszczególne czynności lub ich zespoły, zaliczane do praktyk religijnych danej religii, jeżeli są one wykonywane publiczne, tj. w sposób, w którym jego postrzeganie lub udział w nim jest możliwy dla niedającej się określić liczby osób[17].

Utrudnienie lub uniemożliwienie odmawiania modlitwy w szkole (przedszkolu) ze względu na przynależność wyznaniową jest jedną z form ograniczenia człowieka w przysługującym mu prawie i jako takie stanowi przestępstwo z art. 194 kodeksu karnego. Sprawcy tego występku grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jest to przestępstwo skutkowe, które może zostać popełnione zarówno poprzez działanie jak i zaniechanie[18]. W przypadku wypełnienia znamion tych przestępstw istnieje możliwość wszczęcia wobec sprawców postępowania karnego. W tym celu należy złożyć stosowne zawiadomienie wraz z wnioskiem o ściganie przez właściwe organy ścigania.

Należy także pamiętać o możliwości zwrócenia się po pomoc do instytucji zajmujących się ochroną praw człowieka, zawłaszcza w zakresie wolności sumienia i religii. Pomoc ta może być przydatna na każdym etapie dochodzenia prawa do odmawiania modlitwy w placówkach edukacyjnych.

 

W skrócie

  • Wolność sumienia i religii jest fundamentalnym prawem człowieka.
  • Obowiązkiem władz publicznych (państwowych, samorządowych i wszystkich innych organów sprawujących władzę publiczną) jest zapewnienie warunków do manifestowania swoich przekonań religijnych.
  • Modlitwa w szkole jest jednym ze sposobów ekspresji religijnej, który jest respektowany i chroniony przez prawo. Uprawnienie to jest chronione aktami prawa międzynarodowego i krajowego, w tym Konstytucją RP.
  • Uczniowie i rodzice mają prawo inicjować i uczestniczyć w modlitwie
    w szkole publicznej. Dyrekcja szkoły (przedszkola) jest zobowiązana do umożliwienia takich praktyk.
  • Zakaz tego typu praktyk w imię poszanowania praw mniejszości niechcącej
    w nich uczestniczyć jest naruszeniem konstytucyjnie i ustawowo gwarantowanych praw.
  • W przypadku niejednomyślności społeczności szkolnej w kwestii publicznej modlitwy w trakcie zajęć, władze szkolne powinny wykorzystać tę sytuację do edukacji uczniów w zakresie tolerancyjnego współżycia w społeczeństwie osób wyznających różne przekonania religijne.
 

[1] Art. 53 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. brzmi: „Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują”.

[2] Gwarantowanym umowami międzynarodowymi wiążącymi Rzeczpospolitą Polską, np. art. 5 Konwencji w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzonej w Paryżu dnia 15 grudnia 1960 r. (Dz.U. z 1964 r. Nr 40, poz. 268); art. 2 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonym w Paryżu 20 marca 1952 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 ze zm.).

[3] Art. 48 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. brzmi: „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.”

Art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. brzmi: „Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.”

[4] Art. 25 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. brzmi: „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.”

[5] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt U 10/07, pkt V.5, http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Szukaj?cid=1; zob. też M. Olszówka, komentarz do art. 25 Konstytucji RP, [w:] red. M. Safjan, L. Bosek, Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, Warszawa 2016, s. 668-669.

[6] Art. 53 ust. 6 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. brzmi: „Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.”

[7] § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach brzmi: „W pomieszczeniach szkolnych może być umieszczony krzyż. W szkole można także odmawiać modlitwę przed i po zajęciach. Odmawianie modlitwy w szkole powinno być wyrazem wspólnego dążenia uczniów oraz taktu i delikatności ze strony nauczycieli i wychowawców” (Dz.U. Nr 36, poz. 155 ze zm.).

[8] Dz.U. 2015 poz. 2156 ze zm.

[9] Zob. A. Mezglewski, Nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach, [w:] A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 2008, s. 159-167. Takie samo stanowisko zawiera pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 7 grudnia 2016 r. do Opolskiego Kuratora Oświaty (znak: VII.5600.7.2016.MM), s. 2.

[10] Dz.U. Nr 29, poz. 155 ze zm.

[11] Sygn. akt U 12/92, pkt III.9; identyczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 30 stycznia 1991 r., sygn. akt K 11/90, pkt II.B, http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Szukaj?cid=1.

[12] W nauce prawa podkreśla się, że obowiązek ten wynika z natury demokratycznego państwa prawa, respektującego fundamentalne prawa człowieka i dotyczy umożliwienia podtrzymania cech wyróżniających grupę osób np. ze względu na wyznanie religijne, kulturę czy język (zob. M. Pilich, Komentarz do art. 13 ustawy o systemie oświaty, Lex). Publiczne odmawianie modlitw bez wątpienia jest jedną z cech wyróżniających wyznawców religii, stąd też obowiązkiem władz szkolnych jest jej umożliwienie i ochrona przed bezprawną ingerencją innych osób w wykonywanie podstawowych praw osób wierzących.

[13] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt II CSK 1/13, Lex 1388592.

[14] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.), dalej: k.c.

[15] A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 415 Kodeksu cywilnego, Lex.

[16] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 ze zm.).

[17] P. Petasz, Wolność religijna w Polsce i jej karnoprawna ochrona na gruncie art. 195 Kodeksu karnego z 1997 roku, „Gdańskie Studia Prawnicze”, 13(2005), s. 278.

[18] P. Kozłowska-Kalisz, Komentarz aktualizowany do art. 194 Kodeksu karnego, Lex.

Autor: Konrad Dyda

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej