Ostatnie ponad dwa lata to czas dyskusji na temat zasadności i zgodności z prawem regulacji wprowadzanych w związku epidemią COVID-19. Światowa Organizacja Zdrowia 11 marca 2020 roku oficjalnie uznała szerzenie się tej choroby za pandemię. Już dwa dni później w Polsce wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego a tydzień później stan epidemii, który trwał nieprzerwanie do 16 maja 2022 roku. W przygotowywanej monografii naukowej, Instytut Ordo Iuris, wraz z szerokim gronem ekspertów, ocenia wprowadzone w tym czasie obostrzenia z punktu widzenia prawnego, medycznego i ekonomicznego.
WESPRZYJ WYDANIE MONOGRAFII – LINK
Reakcja społeczeństwa na reakcję władz publicznych
Choć konstytucyjny obowiązek zwalczania chorób epidemicznych wymuszał na rządzących podjęcie natychmiastowych działań, to jednak żadne okoliczności nie uzasadniają tworzenia prawa naruszającego konstytucyjnie gwarantowane wolności i prawa człowieka. Władze publiczne powinny chronić zdrowie publiczne w sposób legalny, bowiem dobre intencje czy siła wyższa w postaci zarazy nie uchylają postanowień Konstytucji. Działania wykraczające poza jej ramy mogą okazać się przeciwskuteczne. Już na początku stanu epidemii w Polsce ostrzegaliśmy, że brak poszanowania prawa w działaniach władz podważy zaufanie jednostek do państwa i do prawa, a negatywne konsekwencje dotkną także obszar zwalczania COVID-19. Niestety tak właśnie się stało, a negatywne skutki związane z utrata zaufania do władz będą się zapewne utrzymywać długoterminowo.
Reakcja Ordo Iuris
Instytut Ordo Iuris nigdy nie zajmował stanowiska w sprawie szczepień ani w sprawie zasadności wprowadzanych restrykcji. Wskazywał jednak na potrzebę prawniczej analizy czy obostrzenia są skuteczne, niezbędne i proporcjonalne, a zatem czy wprowadzane regulacje są zgodne z Konstytucją. Do właściwej oceny stanowionego prawa konieczne okazało się bazowanie na ustaleniach naukowych specjalistów z innych dziedzin: ekonomistów, medyków, pedagogów, socjologów etc.
Jedną z form odpowiedzi Instytutu Ordo Iuris na potencjalny kryzys konstytucyjny stało się przygotowanie monografii naukowej. W tworzenie części prawnej zaangażowali się głównie eksperci Ordo Iuris. Zaprezentowano w niej rozważania o konstytucyjnych warunkach wprowadzania ograniczeń praw i wolności jednostek – zarówno w zwyczajnym trybie jak i w związku z ogłoszeniem któregoś ze stanów nadzwyczajnych. Prezes Instytutu Ordo Iuris mec. Jerzy Kwaśniewski przedstawia rozważania dotyczące tego, czy pandemia COVID-19 została wykorzystana do urzeczywistnienia idei rządu światowego i transnarodowego zarządzania. W kolejnych rozdziałach autorzy analizują restrykcje związane z COVID-19, wprowadzone w szeregu państw europejskich, w tym w Polsce, a także prawne aspekty wprowadzenia tzw. paszportów covidowych.
W medycznej części monografii, poruszono takie zagadnienia jak definicja pandemii, skuteczność interwencji niefarmaceutycznych w zwalczaniu COVID-19 (w tym obowiązku używania masek ochronnych), wpływ izolacji związanej z pandemią COVID-19 na zdrowie psychiczne człowieka, czy wreszcie skuteczność, bezpieczeństwo i etyka procesu produkcji szczepień ochronnych przeciwko COVID-19. W trzeciej części – ekonomicznej, oszacowano, czy to polityka ZeroCovid, czy polityka mniejszych restrykcji byłaby bardziej opłacalna dla polskiej gospodarki. Ukazano w tej części także konsekwencje pandemii COVID-19 dla finansów publicznych i prawa finansowego w Polsce oraz dane obrazujące implikacje polityki polskiego rządu prowadzonej w reakcji na COVID-19 w świetle makro- i mikroekonomii. Na przykładzie branży gastronomicznej, zwizualizowano także policzalną różnicę między polityką restrykcji prowadzoną w Polsce i w Anglii.
Rzetelne badania naukowe są konieczne
Naukowe podejście do problemu pozwala odnaleźć skuteczne rozwiązania dużo łatwiej niż opieranie się na własnych doświadczeniach czy uproszczonych faktach medialnych. Tylko takie nastawienie wobec problematyki ograniczeń praw i wolności wprowadzonych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 ocali debatę publiczną przed nadmierną polaryzacją, plemiennymi waśniami i dominacją emocji nad argumentami.
Zarówno w wypadku epidemii COVID-19, jak i w kolejnych, podobnych zagrożeniach dla zdrowia publicznego, przygotowanie planu działań przeciwepidemicznych powinno opierać się na badaniach naukowych. Wydanie omawianej monografii wpisuje się w merytoryczną debatę publiczną, wyznaczając drogę środka: powrotu do normalności. Droga ta pod względem prawnym zapewni poszanowanie praw i wolności każdego obywatela, a w aspekcie zdrowotnym pozwoli na ochronę zdrowia publicznego niezależnie od rodzaju schorzenia i adekwatnie do rzeczywistego niebezpieczeństwa, jakie stwarza swym stanem zdrowia jednostka dla społeczeństwa.
Dowiedz się więcej
Przygotowanie około siedmiuset stronicowej monografii to koszt przeszło 20 tys. złotych. Nie mam jednak wątpliwości, że waga opisywanych w niej problemów i postulowanych rozwiązań na przyszłość jest daleko cenniejsza dla całego społeczeństwa i dla poszczególnych jednostek.
Zapraszamy do włączenia się w prace nad monografią poprzez finansowe wsparcie jej wydania. Tylko dzięki zaangażowaniu Darczyńców wydanie tej niezwykle ważnej książki i oddziaływanie na zmianę prawa w Polsce i na arenie międzynarodowej będzie możliwe. Wsparcie można przekazać klikając w poniższy link. Zgodnie z zasadami opisanymi pod linkiem, Donatorzy monografii, którzy przekażą wsparcie do 20 lipca włącznie, otrzymają darmowe egzemplarze monografii.
Łukasz Bernaciński – członek Zarządu Ordo Iuris
