Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Analiza w sprawie uprawnień i obowiązków pracodawców w związku z wprowadzeniem obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 w sektorze służby zdrowia

Data publikacji: 01.03.2022

Główne tezy:

· Ministerstwo Zdrowia wydało oświadczenie w formie komunikatu medialnego co do kroków, jakie powinni powziąć pracodawcy w związku z wprowadzeniem obowiązkowych szczepień ochronnych personelu medycznego. Przedstawione uzasadnienie prawne może budzić wątpliwości, które zostaną rozstrzygnięte dopiero wówczas, gdy wykształci się w tym przedmiocie linia orzecznicza.

· Obawy pracodawców o ewentualne roszczenia odszkodowawcze pacjentów zakażonych Sars-CoV-2, wywodzone z faktu udzielania im świadczeń medycznych przez osoby, które nie przyjęły szczepienia przeciwko Covid-19 wydają się być bezpodstawne.

· Ewentualne zapytanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej o wypełnienie przez pracowników obowiązku szczepień ochronnych, powinno dotyczyć jedynie tego, czy pracodawca, który uznał szczepienia przeciwko Covid-19 za środek ochrony na danym stanowisku pracy, poinformował pracowników o możliwości przyjęcia szczepienia ochronnego w tym zakresie.

· W sytuacji, w której pracodawca nie decyduje się na prowadzenie rejestru wypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19, odpowiedzią wystarczającą wydaje się podanie informacji o braku statystyk w tym zakresie z uwagi na brak przepisów prawa, które nakładałyby na pracodawcę obowiązek jego prowadzenia.

· Niezasadne wydają się obawy, że zatrudnianie osoby, która z jakichkolwiek przyczyn nie wypełni obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19, może narazić pracodawcę na negatywne konsekwencje w przypadku kontroli organu prowadzącego rejestr podmiotów leczniczych z uwagi na niespełnienie przez niego warunków wykonywania działalności leczniczej.

· Celem zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami pracowników, którzy na terenie zakładu pracy zakazili się chorobą Covid-19 zasadnym będzie pisemne poinformowanie pracowników o zagrożeniach tą chorobą występujących na danym stanowisku pracy. Pracodawca powinien przy tym poinformować o możliwości przyjęcia szczepionki, o korzyściach które płyną z jej przyjęcia i możliwych ryzykach.

 

Wstęp

Obowiązek szczepień ochronnych pracowników służby zdrowia wprowadzony został nowelizacją z 22 grudnia 2021 roku zmieniającą rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii[1]. Zgodnie z zawartymi w rozporządzeniu regulacjami obowiązkowi szczepień ochronnych przeciwko COVID-19 podlegają osoby wykonujące zawód medyczny, realizujące usługi farmaceutyczne oraz studenci kierunków medycznych[2]. Wyżej wymienione osoby zobowiązane są w terminie do 1 marca 2022 roku poddać się szczepieniu ochronnemu, którego efektem będzie otrzymanie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID[3]. Z obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 zwolnione są osoby, które posiadają przeciwwskazania w zakresie ich stanu zdrowia do przyjęcia szczepionki[4]. Przebycie choroby Covid-19 i potwierdzenie tej okoliczności pozytywnym wynikiem testu diagnostycznego powoduje, że obowiązek wykonania szczepienia ochronnego przeciwko Covid-19 aktualizuje się dopiero z upływem 6 miesięcy od uzyskania pozytywnego wyniku testu na Covid-19[5].

Przepisy rozporządzenia w sprawie ogłoszenia na obszarze RP stanu epidemii mogą budzić wiele wątpliwości na gruncie praktycznym. Z rozporządzenia nie wynika w szczególności, kto i w jaki sposób powinien weryfikować, czy dana osoba wypełniła ciążący na niej obowiązek szczepień ochronnych przeciwko Covid-19, ani też czy brak wypełnienia tego obowiązku powoduje negatywne konsekwencje po stronie danej osoby jako pracownika, co rzutuje z kolei na sytuację pracodawcy. Rozporządzenie nie wprowadza wprost żadnych konsekwencji dla osób, które we wskazanym terminie nie wypełnią ciążącego na nich obowiązku szczepień. Przepisy materii rozporządzenia nie są też adresowane do pracodawców czy kierowników podmiotów prowadzących działalność leczniczą, zatem w istocie nie jest jasnym, czy osoby te powinny podjąć jakiekolwiek działania związane z weryfikacją, czy zatrudniani przez nich pracownicy dopełnili obowiązku nałożonego rozporządzeniem.

Istniejący stan niepewności w tym zakresie rodzi poważne obawy po stronie pracodawców. Obawiają się oni, że zatrudnianie osób, które nie poddały się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciwko Covid-19 może zrodzić negatywne konsekwencje dla zatrudniającego w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej za zakażenie pacjentów Sars-CoV-2 na terenie szpitala. Z drugiej strony zaś próby weryfikacji wypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19, czy jego egzekwowania, bądź zwolnienia niezaszczepionego pracownika, w sytuacji braku podstaw prawnych do tego typu działań, mogą prowadzić do wieloletnich sporów sądowych i destabilizacji służby zdrowia.

Z uwagi na powyższe w niniejszej analizie poruszono kwestie związane z sytuacją prawną pracodawców z sektora służby zdrowia zatrudniających osoby objęte obowiązkiem szczepień przeciwko Covid-19.

Zalecenia Ministerstwa Zdrowia w zakresie weryfikacji przez pracodawców wypełnienia przez pracowników obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19

Wskazać należy, że przez niespełna dwa miesiące od wejścia w życie omawianego rozporządzenia Ministerstwo Zdrowia nie wydało żadnych oficjalnych wytycznych co do kroków, jakie powinni powziąć pracodawcy w związku z wprowadzeniem obowiązkowych szczepień ochronnych personelu medycznego. Początkowo resort wskazywał, że rozporządzenie o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii nie nakłada na pracodawców żadnych obowiązków w zakresie postępowania z pracownikiem, który nie wypełnił obowiązku szczepień ochronnych, pozostawiając pracodawcy swobodę podjęcia decyzji co do dalszych działań[6].

Oficjalne zapytania do Ministerstwa Zdrowia w zakresie postępowania z pracownikami, którzy nie wypełnili obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 skierowała Polska Federacja Szpitali (PFSz) i Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych (OZZPiP). W odpowiedzi adresowanej do PFSz Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Waldemar Kraska wskazał, że obowiązek ten - zgodnie z rozporządzeniem - powinien być spełniony przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz osoby wykonujące czynności zawodowe w podmiotach leczniczych do 1 marca 2022 r. Ponadto pismo informowało, że niezastosowanie się do określonych zakazów, nakazów i ograniczeń, wprowadzanych w czasie epidemii, podlega sankcjom zawartym w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych wśród ludzi[7], tj. w rozdziale 8A – Kary pieniężne. Minister Zdrowia doprecyzował, iż z regulacji tych m.in. wynika, że kto w stanie epidemii nie stosuje się do obowiązku, o którym mowa w art. 46 ust. 4 pkt 7 ustawy, ustanowionego w rozporządzeniu, podlega karze pieniężnej. Kary pieniężne w powyższym zakresie wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, państwowy powiatowy inspektor sanitarny i państwowy graniczny inspektor sanitarny[8]. Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia nie wykraczała poza wskazane wyżej informacje.

Odpowiedzi na większość zadanych pytań co do sposobu postępowania wobec pracowników w związku z obowiązkiem szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 nie uzyskał także OZZPiP[9]. Pismo otrzymane od Ministerstwa Zdrowia nie wskazywało praw i obowiązków pracodawców, związanych z obowiązkiem szczepień pracowników, jak również nie odpowiadało na pytanie dotyczące ewentualnych konsekwencji grożących za nieegzekwowanie obowiązku jego wykonania. W zakresie procedur związanych z umocowaniem prawnym pracodawców do weryfikowania unijnych cyfrowych certyfikatów Covid, Ministerstwo Zdrowia wskazało na regulacje zawarte w projekcie ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii Covid-19 (druk nr 1846)[10]. Choć  projekt ten jest w trakcie procesu legislacyjnego[11], to wypowiedź Tomasza Latosa, przewodniczącego Sejmowej Komisji Zdrowia wskazuje, że nie zyskał on aprobaty[12]. Tymczasem OZZPiP skierował do Ministerstwa Zdrowia kolejne pismo, ponawiając zadane poprzednio pytania[13].

Minister Zdrowia Adam Niedzielski na temat weryfikacji wypełnienia obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 wypowiedział się 17 lutego 2022 roku w programie jednej z telewizji informacyjnych[14]. Wbrew wcześniejszemu stanowisku Ministerstwa, wskazał wówczas, iż pracodawca jest umocowany do weryfikacji wypełnienia przez pracownika obowiązku szczepień ochronnych na mocy przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy[15], które zobowiązują go „do zapewnienia bezpieczeństwa pracy”. Ponadto Minister Zdrowia zaznaczył, że działanie pracodawcy w związku z ewentualnym zwolnieniem pracownika, który nie wypełnił obowiązku szczepień ochronnych nie mogą być działaniami o charakterze dyskryminacyjnym, a pracodawca posiada inne instrumenty, które może zastosować, jak choćby reorganizacja pracy, która odpowiadałaby ryzykom epidemicznym. Dodał także, że zastosowane środki powinny być dostosowane do warunków poszczególnych podmiotów świadczących działalność leczniczą. Zastosowanie przepisów Kodeksu pracy w odniesieniu do weryfikacji i egzekucji obowiązku szczepień pracowników przeciwko Covid – 19 zostanie omówione poniżej.

Aktualnie Ministerstwo Zdrowia opublikowało artykuł prasowy[16], w którym wskazało, że pracodawca jest umocowany do weryfikacji wypełnienia przez pracowników zatrudnionych w podmiotach prowadzących działalność leczniczą i aptekach obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19. W przypadku jego niewypełnienia pracodawca może dokonać reorganizacji w sposobie świadczenia pracy, tak aby osoba niezaszczepiona nie stwarzała zagrożenia zakażenia wirusem Sars-CoV-2 innych osób. Stanowisko to wydaje się tracić z pola widzenia okoliczność, że zaszczepienie przeciwko Covid-19 nie przerywa transmisji wirusa, zatem nie eliminuje ewentualnego zagrożenia zakażenia chorobą w miejscu pracy[17]. Z uwagi na tę okoliczność różnicowanie sytuacji zawodowej osób zaszczepionych i niezaszczepionych wydaje się nieuzasadnione, a tym samym może stanowić dyskryminację. Resort wskazał również, że pracodawca może zwolnić pracownika, który nie wypełnił obowiązku wynikającego z rozporządzenia o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii. Działanie takie wydaje się być ryzykowne z uwagi na możliwość wejścia przez pracownika w spór z pracodawcą i dochodzenie przysługujących mu roszczeń przed sądem pracy. Aktualny stan prawny budzi bowiem wątpliwości co do samej zasadności prowadzenia statystyk dotyczących wypełnienia tego obowiązku przez pracodawców, a jak już wielokrotnie wskazywano, samo rozporządzenie o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii nie nakłada na nich żadnych obowiązków w tym zakresie. Uregulowania dotyczące weryfikacji przez pracodawców zaszczepienia przeciwko Covid-19 lub wystąpienia okoliczności wyłączających daną osobę z tego obowiązku nie mogły zresztą znaleźć się w materii komentowanego rozporządzenia, bowiem sprawy te wykraczają poza zakres przedmiotowy upoważnienia ustawowego, stanowiącego podstawę do jego wydania, wskazany w art. 46 ust. 2 i 4 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych.

Roszczenia odszkodowawcze pacjentów wobec podmiotów prowadzących działalność leczniczą, zatrudniających osoby, które nie wypełniły obowiązku szczepień przeciwko Covid-19

Pracodawcy zatrudniający osoby, których dotyczy obowiązek szczepień ochronnych przeciwko Covid-19, mogą mieć obawy związane z ewentualnymi roszczeniami odszkodowawczymi pacjentów za zakażenie wirusem Sars-CoV-2, do którego mogło dojść na terenie placówki. Z uwagi na powyższe należy wskazać, że obawy takie nie są uzasadnione, a zatrudnianie osób, które nie wypełnią obowiązku szczepień ochronnych, lub które są z tego obowiązku zwolnione, nie powinno uzasadniać roszczeń odszkodowawczych po stronie pacjentów. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na względny konsensus środowiska naukowego w kwestii tego, że zaszczepienie przeciwko Covid-19 nie zatrzymuje transmisji wirusa Sars-CoV-2. Chorować i przenosić zakażenie mogą zarówno osoby zaszczepione przeciwko Covid-19, jak i te, które nie przyjęły szczepienia ochronnego przeciwko tej jednostce chorobowej[18]. Wywodzenie zatem odpowiedzialności odszkodowawczej za zakażenie wirusem Sars-CoV-2 z faktu nieprzyjęcia szczepienia przeciwko Covid-19 przez osobę wykonującą czynności zawodowe w podmiocie prowadzącym działalność leczniczą jest bezpodstawne, bowiem samo przyjęcie szczepionki nie przesądza o braku możliwości zarażenia innych osób, a do uzyskania odszkodowania konieczne jest wykazanie adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego, którego udowodnienie może być w praktyce niemożliwe (o czym niżej).

W odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych z tytułu błędu medycznego należy wskazać, co następuje. Zadośćuczynienie za wywołanie rozstroju zdrowia oraz naprawienie szkody obejmujące wszystkie wynikłe z tego powodu koszty przewidują przepisy art. 444 i art. 445 w zw. z art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny[19]. Jedną z kluczowych przesłanek ustalenia odpowiedzialności za wywołanie rozstroju zdrowia jest zawinione działanie lub zaniechanie pozwanego[20]. Pozostałe elementy to skutek w postaci szkody (względnie krzywdy) i adekwatny związek przyczynowo-skutkowy między zawinionym działaniem lub zaniechaniem a powstałą szkodą (krzywdą). Przenosząc powyższe na grunt ewentualnych roszczeń odszkodowawczych pacjenta z tytułu zakażenia wirusem Sars-Cov-2, do którego miało dojść na terenie szpitala, powód byłby zobowiązany wykazać, że został zarażony przez konkretnego pracownika tego szpitala, z którym w oznaczonym czasie miał styczność. Oznacza to wykazanie, że dana osoba była w tym czasie zakażona wirusem Sars-CoV-2, a ponadto, że ówczesna faza choroby odznaczała się przenoszeniem wirusa na innych. W praktyce poczynienie tego typu ustaleń jest niewykonalne ze względów dowodowych. Z uwagi na powyższe obawy pracodawców o ewentualne roszczenia odszkodowawcze pacjentów zakażonych Sars-CoV-2, wywodzone z faktu udzielania im świadczeń medycznych przez osoby, które nie przyjęły szczepienia przeciwko Covid-19 wydaje się być bezpodstawne.

W analizowanej sytuacji nie występuje także możliwość uzyskania zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (dalej: u.p.p.)[21]. Nadmienić należy, że omawiane roszczenie odszkodowawcze wynika z samego faktu zawinionego naruszenia prawa pacjenta, a pokrzywdzony powinien jedynie wskazać konkretne prawa pacjenta, które zostały naruszone. Jednocześnie, do przyznania zadośćuczynienia za naruszenia praw pacjenta nie jest konieczne spełnienie przesłanki szkody na osobie, może być ono przyznane z uwagi na sam fakt naruszenia i nie jest zależne od jednoczesnego wystąpienia takiej szkody. O odpowiedzialności udzielającego świadczeń medycznych decyduje wyłącznie naruszenie wskazanych w ustawie praw pacjenta i zawinienie[22]. Jednakże u.p.p. nie zwiera uregulowań, które prowadziłyby do wniosku, że udzielanie mu świadczeń zdrowotnych przez osobę, która z jakiegokolwiek powodu nie została zaszczepiona przeciwko Covid-19, stanowi naruszenie praw pacjenta. W szczególności należy wskazać, że tezy takiej nie sposób wyprowadzić z treści art. 8u.p.p., zgodnie z którym pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Wymagania fachowe, o których mowa w tym przepisie odnoszą się do kwalifikacji zawodowych, wiedzy i doświadczenia, które dotyczą wykonywania zawodu medycznego na konkretnym stanowisku. Świadczenia zdrowotne mogą być bowiem udzielane wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny, które posiadają do ich udzielania wymagane prawem fachowe kwalifikacje zawodowe[23]. Z kolei przez określone w odrębnych przepisach warunki sanitarne, należy rozumieć wymagania dotyczące pomieszczeń i sprzętu. Dotyczy to spełnienia przez podmioty prowadzące działalność leczniczą warunków ogólnoprzestrzennych, sanitarnych i instalacyjnych[24].

Możliwość weryfikacji wypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 przez Państwową Inspekcję Sanitarną

Przechodząc do kwestii ewentualnego żądania od pracodawców informacji o wykonaniu wynikającego z rozporządzenia o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 przez osoby zatrudnione, należy wskazać, że podstaw takiego żądania nie sposób upatrywać w art. 13 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych. Przepis przywołanej jednostki redakcyjnej dotyczy kontroli realizacji działań zapobiegawczych, o których mowa w art. 11 i 12 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych i prowadzenia dokumentacji tych działań. Jak wynika z treści art. 11 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych kierownicy podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są obowiązani do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. Należy zwrócić uwagę na art. 11 ust. 2 pkt 4, który wskazuje na stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej w celu zapobieżenia przeniesieniu na inne osoby biologicznych czynników chorobotwórczych. Jakkolwiek do środków ochrony indywidualnej można zaliczyć szczepienia ochronne, na co wskazuje § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi[25], to stwierdzić trzeba, że uznanie danego szczepienia za środek ochrony indywidualnej powinno być poprzedzone analizą ryzyka zawodowego zranienia ostrym narzędziem oraz przeniesienia zakażenia w wyniku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny na danym stanowisku pracy, o czym mowa w § 3 ust. 1 przywołanego rozporządzenia. W przypadku uznania przez pracodawcę, że szczepienia przeciwko chorobie Covid-19 w danej placówce stanowią środek ochrony indywidualnej, powinien on poinformować pracowników o dostępnych szczepieniach, korzyściach płynących z ich przyjęcia, możliwych niepożądanych odczynach poszczepiennych oraz ewentualnych konsekwencjach ich nieprzyjęcia[26]. Zatem ewentualne zapytanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej o wypełnienie przez pracowników obowiązku szczepień ochronnych skierowane na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, powinno dotyczyć jedynie tego, czy pracodawca, który uznał szczepienia przeciwko Covid-19 za środek ochrony indywidualnej na danym stanowisku pracy poinformował pracowników o możliwości przyjęcia szczepienia ochronnego w tym zakresie.

Niezależnie od powyższego z uwagi na możliwość nałożenia administracyjnych kar pieniężnych za niewykonanie obowiązku szczepień ochronnych nałożonego w związku z ogłoszeniem na obszarze RP stanu epidemii, państwowy powiatowy inspektor sanitarny może dążyć do weryfikacji wykonania obowiązku szczepień przeciwko Covid-19. Stąd możliwe jest wyobrażenie sytuacji, w której w celu ustalenia osób, które nie wypełniły tego obowiązku, organ ten zwróci się do pracodawców o podanie informacji o stanie wypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19. W sytuacji, w której pracodawca nie decyduje się na prowadzenie tego rodzaju rejestru, odpowiedzią wystarczającą wydaje się podanie informacji o braku statystyk w tym zakresie z uwagi na brak przepisów prawa, które nakładałyby na pracodawcę obowiązek (a zarazem uprawniałyby go do) jego prowadzenia.

 

Zobowiązania wynikające z ustawy o podmiotach prowadzących działalność leczniczą

Analizując możliwość weryfikowania wypełnienia przez pracowników obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 należy zwrócić uwagę na treść art. 17 ustawy z dnia 17 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (dalej: u.d.l.)[27]. Regulacja ta zawiera warunki, jakie musi spełnić podmiot leczniczy, by mógł prowadzić działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 u.d.l. podmiot leczniczy musi zapewniać udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach. Celem wypełniania tego obowiązku, jak wskazuje się w literaturze[28], podmiot leczniczy przed dopuszczeniem danej osoby do udzielania świadczeń zdrowotnych, musi przeprowadzić badania wstępne, okresowe lub kontrolne, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy[29]. Rozporządzenie to określa zakres wymienionych wyżej badań lekarskich pracowników oraz tryb ich przeprowadzania, dokumentowania i kontroli tych badań, jak również zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, o której mowa w przepisie art. 229 § 6 Kodeksu pracy. Akt ten ukierunkowany jest na ochronę zdrowia pracowników realizowaną poprzez wykonywanie profilaktycznych badań lekarskich odpowiadających czynnikom niebezpiecznym występującym na danym stanowisku. Przepisy zawarte w rozporządzeniu nie wyposażają pracodawców w żaden inny instrument zapewnienia odpowiedniego stanu zdrowia pracowników niż możliwość skierowania pracownika na wykonanie odpowiedniego badania lekarskiego z zakresu profilaktyki zdrowia[30]. Zatem warunkiem prowadzenia działalności przez podmiot leczniczy, polegającym na zapewnieniu wykonywania świadczeń zdrowotnych przez „osoby spełniające wymagania zdrowotne, o których mowa w odrębnych przepisach” jest skierowanie tych osób na odpowiednie badania z zakresu profilaktyki zdrowia i uzyskanie przez nie orzeczenia lekarskiego, w którym stwierdza się brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Niezasadne wydają się zatem obawy, że zatrudnianie osoby, która z jakichkolwiek przyczyn nie wypełni obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19, może narazić pracodawcę na negatywne konsekwencje w przypadku kontroli organu prowadzącego rejestr podmiotów leczniczych (wojewoda, okręgowa rada lekarska, okręgowa rada pielęgniarek i położnych, Krajowa Rada Fizjoterapeutów), z uwagi na niespełnienie przez niego warunków wykonywania działalności leczniczej, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 3 u.d.l.

 

Obowiązek zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

Kodeks pracy stanowi, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy[31]. Ponadto pracodawca jest zobowiązany chronić życie i zdrowie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu stanu nauki i techniki[32]. Konkretyzacja tych obowiązków znajduje się w art. 227 § 1 Kodeksu pracy, stanowiącym, że pracodawca jest zobowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i chorobom związanym z wykonywaną pracą. Obowiązek ten może stać się podstawą ustalenia szkody na osobie pracownika w przypadku, gdy zachoruje on na daną chorobę w związku z wykonywaną pracą, w efekcie działań lub ich braku po stronie pracodawcy. Niepoinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym, które doprowadzi do zarażenia się pracownika daną chorobą może stanowić podstawę zobowiązania pracodawcy do zapłaty zadośćuczynienia za doznane krzywdy z art. 445 k.c.[33] Niemniej należy zwrócić uwagę, że pracownik również jest odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów i zasad bhp. Zgodnie z art. 211 Kodeksu Pracy pracownik jest zobowiązany poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich, a także współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP. W kontekście obowiązku poddania się pracownika szczepieniom ochronnym przeciwko Covid-19 regulacje te budzą wątpliwości.

Obowiązkowym szczepieniom ochronnym w związku z wykonywaniem działalności leczniczej na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych i przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 roku w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych[34] może być szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. To ostatnie dotyczy osób, które wcześniej nie przyjęły szczepienia przeciwko tej chorobie. Zgodnie z art. 20 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych. Lista zalecanych szczepień ochronnych znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności[35]. Wśród zalecanych szczepień ochronnych nie wymieniono tam szczepienia przeciwko Covid-19. Obowiązek szczepień przeciwko Covid-19 został wprowadzony poprzez rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii[36]. Podstawę jego wydania stanowi art. 46 ust. 2 i 4 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych. Podstawa prawna obowiązku szczepień może być kwestionowana z uwagi na brak dostatecznej delegacji ustawowej w tym zakresie, jak również z powodu błędów występujących w ustawie o zwalczaniu chorób zakaźnych[37]. Ponadto należy zwrócić uwagę, że obowiązek szczepień przeciwko Covid-19 ma obecnie charakter tymczasowy, uzależniony od występowania na obszarze RP stanu epidemii. W momencie uchylenia rozporządzenia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii przestaną obowiązywać regulacje prawne wydane na jego podstawie. Z przestrzeni prawnej zniknie zatem obowiązek szczepień przeciwko Covid-19, o ile nie zostanie do tego czasu wprowadzony do art. 17 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych.

Odnosząc się do wskazanego przez Ministerstwo Zdrowia art. 221 § 4 i 5 Kodeksu pracy wskazać należy, , że choć przepisy umożliwiają pracodawcy złożenie zapytania w tym zakresie[38], to obowiązek przekazania pracodawcy informacji medycznej, która stanowi dane wrażliwe, może być kwestionowany na gruncie obowiązującego prawodawstwa unijnego, które wprowadza ogólny zakaz przetwarzania danych osobowych dotyczących stanu zdrowia[39]. Dane dotyczące stanu zdrowia podlegają szczególnej ochronie prawnej i aby pracodawca mógł domagać się od pracownika podania informacji w tym zakresie, muszą istnieć ku temu szczególne powody.  Nawet w przypadku stanu zdrowia, który w pewnych sytuacjach uniemożliwiałby wykonywanie obowiązków pracowniczych, możliwość zapytania przez pracodawcę o dane wrażliwe pracownika, podlega specjalnym rygorom[40]. Resort nie wspomina także, że w sytuacji, gdy przekazanie pracodawcy informacji o zaszczepieniu jest dopuszczalne na gruncie RODO[41], to pracodawca jako administrator danych osobowych byłby zobligowany do ochrony ujawnienia tych informacji wobec osób trzecich. Do takiego ujawnienia doszłoby zaś w sytuacji, gdyby pracodawca usiłował rozwiązać stosunek pracy z tym pracownikiem, czy dokonać innych zmian w zakresie wykonywanych czynności zawodowych, po otrzymaniu informacji o niewypełnieniu przez niego obowiązku szczepień wynikającego z rozporządzenia, a osoby postronne byłyby w stanie ustalić korelację między tymi zdarzeniami.

Polemizować można również z zawartym w materiale prasowym Ministerstwa Zdrowia stwierdzeniem, zgodnie z którym realizacja obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 stanowi przesłankę legalnego świadczenia przez tych pracowników pracy w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz aptekach i punktach aptecznych. Wskazać można chociażby na przesłanki wykonywania zawodu lekarza wymienione w art. 5 ustawy z 5 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej: u.z.l.)[42]. Stanowią one, że przyznanie prawa do wykonywania zawodu lekarza przez okręgową radę lekarską warunkuje m.in. posiadanie obywatelstwa polskiego lub obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiadaniem dyplomu lekarza wydanego przez polską szkołę wyższą potwierdzającego ukończenie co najmniej sześcioletnich studiów na kierunku lekarskim, posiadaniem pełnej zdolności do czynności prawnych, posiadaniem stanu zdrowia pozwalającego na wykonywanie zawodu lekarza oraz wykazywanie nienagannej postawy etycznej.

Lekarz może być odsunięty od wykonywania niektórych czynności zawodowych lub uznany za niezdolnego do wykonywania zawodu z uwagi na stan zdrowia dopiero na skutek orzeczenia komisji złożonej z lekarzy specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Orzeczenie komisji może być bowiem podstawą uchwały okręgowej rady lekarskiej o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu[43]. Zgodnie zaś z treścią art. 14 u.z.l. lekarz traci prawo wykonywania zawodu z mocy prawa w przypadku utraty obywatelstwa polskiego lub innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, ubezwłasnowolnienia całkowitego lub częściowego, upływu czasu na jaki zostało przyznane. Przytoczone regulacje pozwalają postawić tezę, że wypełnienie obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 wynikającego z rozporządzenia o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii nie jest warunkiem sine qua non wykonywania zawodu lekarza, nie przesądza też o utracie uprawnień do jego wykonywania. Zastrzeżenia mogą pojawić się w kwestii nienagannej postawy etycznej, co jednak każdorazowo powinno być przedmiotem rozstrzygnięcia okręgowej rady lekarskiej, poprzedzonej badaniem komisji.

Mając na uwadze powyższe z punktu widzenia pracodawcy celem zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami pracowników, którzy na terenie zakładu pracy zakazili się chorobą Covid-19 zasadnym będzie pisemne poinformowanie pracowników o zagrożeniach tą chorobą występujących na danym stanowisku pracy. Pracodawca powinien przy tym poinformować o możliwości przyjęcia szczepionki, o korzyściach które płyną z jej przyjęcia i możliwych ryzykach. Poprzestanie na tym zachowawczym działaniu uchroni także pracodawców od ewentualnych zarzutów bezprawnego ujawnienia danych osobowych dotyczących stanu zdrowia pracownika, czy też dyskryminowania w miejscu pracy z uwagi na stosunek pracownika do szczepień. Aktywność pracodawcy polegać może jedynie na wskazaniu kwestii, o których mowa w rozporządzeniu o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii, bowiem egzekwowanie zawartego w nim obowiązku szczepień należy do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

 

Zakończenie

Podsumowując należy uznać, że w obecnym stanie prawnym brak ciążących na pracodawcy obowiązków podejmowania działań zmierzających do weryfikacji czy obligowania pracownika do wypełnienia ciążącego na nim obowiązku szczepień przeciwko Covid-19. Tyn samym przyjąć należy, że pracodawca nie może stosować żadnych negatywnych konsekwencji wobec pracowników, którzy obowiązku tego nie zrealizowali (nałożenie ewentualnych sankcji może nastąpić natomiast ze strony Państwowej Inspekcji Sanitarnej). W szczególności niezasadne wydają się obawy o ewentualne roszczenia kierowane przez osoby, które domagałyby się odszkodowania za zakażenie wirusem Sars-CoV-2 na terenie szpitala zatrudniającego pracowników, którzy nie przyjęli szczepienia ochronnego. Aktualne przepisy nie wskazują też, aby konsekwencje wobec pracodawców mogły zostać wyciągnięte przez Państwową Inspekcję Sanitarną czy Państwową Inspekcję Pracy.

Celem zabezpieczenia się przed ewentualnymi zarzutami dotyczącymi przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawcy powinni jednak poinformować osoby wykonujące czynności zawodowe na terenie zakładów o ryzyku związanym z zakażeniem chorobą Covid-19 na danym stanowisku pracy, a także o możliwości przyjęcia szczepienia ochronnego przeciwko tej jednostce chorobowej oraz korzyściach i ryzykach związanych z jej podaniem. Informacja może dotyczyć także obowiązku przyjęcia szczepienia, jaki nakłada rozporządzenie o wprowadzeniu na obszarze RP stanu epidemii oraz możliwości nałożenia kary pieniężnej przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w przypadku jego niewypełnienia.

Z uwagi na brak niebudzącego wątpliwości umocowania pracodawców do weryfikacji posiadania przez pracowników unijnego cyfrowego zaświadczenia Covid, o którym mowa w rozporządzeniu wprowadzającym obowiązek szczepień, podejmowanie działań w tym zakresie może narażać pracodawców na zarzuty związane z naruszeniem przepisów RODO. Działania zmierzające do egzekwowania wypełnienia obowiązku szczepień przeciwko Covid-19 lub różnicowania sytuacji zawodowej pracowników w związku z jego wypełnieniem mogą być także uznane za niedozwoloną dyskryminację.

Ministerstwo Zdrowia opublikowało artykuł medialny, w którym wskazało uprawnienia pracodawców do weryfikacji wykonania obowiązku szczepień ochronnych przeciwko Covid-19 wynikającego z omawianego rozporządzenia, jednakże rozwiązania tam przedstawione dają pole do polemiki. Działania podjęte przez pracodawców mogą stać się podstawą roszczeń pracowników, których zasadność zostanie rozstrzygnięta dopiero z wykształceniem się linii orzeczniczej w tym zakresie. Wydaje się, że w obecnym stanie niepewności prawnej działania podejmowane przez dyrektorów zakładów prowadzących działalność leczniczą powinny być wyważone i skupiać się na analizie rzeczywistego zagrożenia występującego na danym stanowisku pracy i możliwości jego zminimalizowania poprzez przyjęcie szczepienia przeciwko Covid-19 przez konkretnego pracownika.

Apl. radc. Anna Wawrzyniak - analityk Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris

 
 

[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia z dnia 22 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2021 r. poz. 2398).

[2] Zob. § 12a ust. 1 pkt 1-3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz. 340).

[3] Ibidem, § 12a ust. 2

[4] Ibidem, § 12b.

[5] Ibidem, § 12a ust. 3.

[6] M. Kwiatkowska, Jakie są sankcje za niewypełnienie obowiązku szczepień dla osób wykonujących zawód medyczny?, LEX QA 1862337.

[7] Dz.U. z 2021 r., poz. 2069.

[8] J. Ojczyk, Resort zdrowia przyznaje, że pracodawcy nie mają jak kontrolować obowiązku szczepień, artykuł dostępny pod adresem internetowym: https://www.prawo.pl/zdrowie/czy-pracodawcy-moga-kontrolowac-obowiazek-szczepien-w-ochronie,513466.html, [dostęp: 17.02.2022r.].

[9] OBOWIĄZEK SZCZEPIEŃ PRZECIWKO COVID-19: odpowiedzi Ministra Zdrowia na pytania OZZPiP, tekst dostępny pod adresem internetowym: https://ozzpip.pl/obowiazek-szczepien-przeciwko-covid-19-odpowiedzi-ministra-zdrowia-na-pytania-ozzpip/, [dostęp: 17.02.2022r.].

[10] Tekst projektu dostępny pod adresem internetowym: https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?documentId=54E64B30B05F8992C12587AB005866FB, [dostęp: 17.02.2022r.].

[11] Zob. przebieg procesu legislacyjnego, druk 1846, dostępny pod adresem internetowym: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1846, [dostęp: 28.02.2022r.].

[12] W. Kuta, Latos: nie ma pomysłu na kolejną ustawę o weryfikacji covidowej, artykuł dostępny pod adresem internetowym: https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Latos-nie-ma-pomyslu-na-kolejna-ustawe-o-weryfikacji-covidowej,229240,14.html, [dostęp: 28.02.2022r.].

[13] OBOWIĄZEK SZCZEPIEŃ PRZECIWKO COVID-19: ponowne pytania skierowane przez OZZPiP do Ministra Zdrowia w dniu 02.02.2022, tekst dostępny pod adresem internetowym: https://ozzpip.pl/obowiazek-szczepien-przeciwko-covid-19-ponowne-pytania-skierowane-przez-ozzpip-do-ministra-zdrowia-02-02-2022/, [dostęp: 17.02.2022r.].

[14] Minister zdrowia odpowiada dyrektorom i mówi, jak powinna wyglądać weryfikacja szczepień medyków, artykuł dostępny pod adresem internetowym: https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Minister-zdrowia-odpowiada-dyrektorom-i-mowi-jak-powinna-wygladac-weryfikacja-szczepien-medykow,229615,1018.html, [dostęp: 17.02.2022r.].

[15] Dz. U. z 2020r., poz. 1320.

[16] Obowiązek szczepienia służb medycznych, artykuł dostępny pod adresem internetowym: https://www.gov.pl/web/zdrowie/obowiazek-szczepienia-sluzb-medycznych, [dostęp: 21.02.2022r.].

[17] Zob. M. Sobolewski, Obraz statystyczny polityki zdrowotnej – analiza skuteczności szczepień przeciwko SARS-CoV-2 w zapobieganiu transmisji wirusa, https://www.youtube.com/watch?v=NbxX-yD4oRc&ab_channel=RadioMaryja, [dostęp: 28.02.2022r.]; badania zebrane w P. Witczak, Przymus szczepień przeciw Covid-19: skuteczne narzędzie walki z pandemią czy bezpodstawny sanitaryzm?  [w:] Ograniczenia praw i wolności wprowadzone w Polsce w związku z pandemią Covid-19. Część druga – aspekty zdrowotne, [red.] Ł. Bernaciński, J. Kwaśniewski, Warszawa 2021, https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/Raport_OI_Raport_OI_COVID_cz2_aspekty_zdrowotne_2.pdf, [dostęp: 28.02.2022].

[18] Ibidem, zob. również P. Walewski, Zaszczepieni też chorują. Dlaczego trzecia dawka jest niezbędna?, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/2146028,1,zaszczepieni-tez-choruja-dlaczego-trzecia-dawka-jest-niezbedna.read, [dostęp: 28.02.2022].

[19] Dz.U. z 2020 r., poz.1740.

[20] A. Olejniczak, komentarz do art. 415, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania - część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014, uwaga 8.

[21] Dz.U. z 2020 r., poz. 849.

[22] Zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 10 marca 2021 r., sygn. akt. I ACa 1009/19, Biul.SAKa 2021, nr 2, poz. 6-7, LEX nr 3262345.

[23] D. Karkowska, Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz, WKP 2021, art. 8, uwaga nr 2.3.

[24] Ibidem, uwaga nr 3.

[25] Dz.U. z 2013 r., poz. 696.

[26] Zob. § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi.

[27] Dz.U. z 2021r., poz. 711.

[28] J. Nowak – Kubiak, Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, Warszawa 2012, komentarz do art. 17. 

[29] Dz.U. z 2016 r., poz. 2067.

[30] Zob. § 4 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników.

[31] Zob. art. 207 §1 Kodeksu pracy.

[32] Ibidem, art. 207 § 2.

[33] Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2010 r., sygn. akt I PK 95/10, LEX nr 1120323.

[34] Dz.U. z 2018 r., poz. 753.

[35] Dz.U. z 2012r., poz. 40.

[36] Dz. U. z 2021 r. poz. 2398. 

[37] Zob. A. Wawrzyniak, Między ochroną zdrowia publicznego, a dobrowolnością. Poradnik dotyczący obowiązku szczepień przeciwko Covid-19, Warszawa 2022, s. 28-30., https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/Poradnik_COVID_0.pdf, [dostęp: 19.02.2022r.].

[38] Zob. art. 221 § 4 Kodeksu pracy.

[39] Zob. art. 9 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz. U. UE. L. z 2016 r., Nr 119.

[40] Zob. wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2021r., sygn. I PSKP 3/21, LEX nr 3117740.

[41] Zob. art. 9 ust. 2 pkt g-i RODO.

[42] Dz.U. z 2021r., poz. 790.

[43] B. Sygit, D. Wąsik, Leksykon prawa medycznego, s.v. Lekarz, Warszawa 2017, Lex WKP 2017.

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej