Ustawa o poradach psychologicznych dla 13-latków może naruszać prawa rodziców. Ordo Iuris apeluje do Prezydenta

25 czerwca 2025 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z nowelizacją małoletni pacjent, który ukończył 13 lat, ma prawo do uzyskania, bez zgody przedstawiciela ustawowego (rodzica), świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej realizowanych w warunkach ambulatoryjnych, z wyłączeniem porad lekarskich, w ramach świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień.

W praktyce oznacza to, że 13-latek bez zgody rodzica może udać się do wybranego przez siebie psychologa lub psychoterapeuty. 

W przepisach nie zawarto jakiegokolwiek mechanizmu ochronnego – tzw. bezpiecznika – np. w postaci obowiązku podjęcia próby uzyskania zgody rodzica lub warunku, że wsparcie psychologiczne bez takiej zgody może być świadczone wyłącznie w sytuacjach rzeczywiście kryzysowych. Taka sytuacja prowadzi zarazem do pozbawienia rodziców możliwości wyboru dla swojego dziecka specjalisty (psychologa lub psychoterapeuty), który podziela ich poglądy i wyznawane przez nich wartości, a przynajmniej odnosi się do nich z szacunkiem.

Przyjęte rozwiązania prowadzą zatem do istotnego ograniczenia praw rodzicielskich. Co więcej, choć nowelizacja dotyczy przepisów rangi ustawowej, to odsyła ona do przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2019 r., co skutkuje ograniczeniem praw rodzicielskich nie w przewidzianej przez Konstytucję RP formie ustawy, ale w formie aktu podustawowego jakim jest rozporządzenie. Oznacza to, że Minister Zdrowia będzie mógł w formie jednoosobowej decyzji regulować zakres ingerencji w obszar konstytucyjnych praw rodziców, wyrażonych przede wszystkim w art. 47 (prawna ochrona życia rodzinnego), art. 48 (domyślna pełnia praw rodzicielskich rodziców nad ich dzieckiem) oraz art. 53 ust. 3 Konstytucji RP (prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego zgodnie ze swoimi przekonaniami).

– Uchwalone przez Sejm przepisy skutkują ograniczeniem praw rodziców nie tylko w obszarze opieki zdrowotnej dzieci, a także w obszarze wychowania. Porady psychologicznych mogą bowiem dotykać różnych kwestii w tym także kwestii światopoglądowych związanych np. z orientacją psychoseksualną czy tożsamością płciową. Już dziś nie stanowi dużego problemu znalezienie „odpowiedniego” psychologa, który wystawi zaświadczenie zalecające, aby do danej dziewczynki zwracać się tak, jakby była chłopcem, a do chłopca – tak, jakby był dziewczynką – zwraca uwagę r.pr. Marek Puzio, starszy analityk Instytutu Ordo Iuris.

Ustawa została przyjęta bez poprawek przez Senat 17 lipca 2025 r.  Obecnie oczekuje na podpis Prezydenta RP, który ma na to 21 dni liczone od dnia jej przedstawienia przez Marszałka Sejmu. Przed podpisaniem ustawy Prezydent może jednak wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją lub z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (weto). Ponowne uchwalenie ustawy przez Sejm wymaga wówczas większości 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Instytut Ordo Iuris, w opinii przekazanej do Kancelarii Prezydenta, zaleca zawetowanie ustawy lub skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego w celu sprawdzenia jej zgodności z Konstytucją.