Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Opinia prawna o zgodności z prawem wystawiania jasełek i śpiewania kolęd w szkole i przedszkolu

Data publikacji: 12.12.2017

1. W pierwszej kolejności należy podnieść, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym, a więc szeroko rozumiane organy i instytucje publiczne, w tym przedszkola, mają obowiązek przestrzegać obowiązującego porządku prawnego.

Preambuła Konstytucji RP z 1997 r. wyraźnie stwierdza, że Naród ustanowił Konstytucję będąc wdzięcznym „za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu”. Preambuła ma znaczenie normatywne, tzn. wszystkie przepisy Konstytucji i ustaw muszą być interpretowane w taki sposób, aby zapewnić maksymalną realizację postanowień Preambuły, czyli w tym przypadku: kultywowanie i pielęgnowanie chrześcijańskiego dziedzictwa Narodu. Polska kultura jest niewątpliwie uformowana przez religię katolicką i związek ten jest niezaprzeczalny. Należy również odnotować, że art. 5 Konstytucji nakazuje Rzeczypospolitej Polskiej – czyli organom władzy państwowej i samorządowej – strzec dziedzictwa narodowego, a więc także chrześcijańskiego dziedzictwa Narodu.

Jednym z przejawów realizacji tej konstytucyjnej powinności jest wystawianie jasełek oraz śpiewanie kolęd w szkołach i przedszkolach, co ma przede wszystkich charakter kulturowy i jednocześnie stanowi fragment tożsamości konstytucyjnej państwa polskiego. Oczywiście jasełka i kolędy są wyraźnie inspirowane chrześcijaństwem (katolicyzmem) i zawsze w mniejszym lub większym stopniu zachowują charakter religijny, niemniej w tym kontekście (organizowanie przedstawienia w szkole lub przedszkolu) walor kulturowy zdecydowanie przeważa.

Należy pamiętać, iż zgodnie z preambułą ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe[1] nauczanie i wychowanie ma respektować chrześcijański system wartości i służyć rozwijaniu poczucia poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, którego elementem są jasełka i kolędy oraz uroczyste obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia (świąt państwowych[2]). Identycznie brzmiała zresztą preambuła ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty[3]. Tak więc organizacja jasełek, śpiewanie kolęd i uroczyste obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia w przedszkolach i szkołach jest nie tylko dopuszczalne, ale wręcz konieczne w świetle polskiego prawa.

 

2. Przepisy prawa wprost zapewniają prawo do odmawiania modlitwy i obecności krzyża w szkole i przedszkolu. Jest to §12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach[4]. Skoro wolno dzieciom się modlić, to tym bardziej wolno wystawiać jasełka i śpiewać kolędy, które nie są aktem religijnym sensu stricto, lecz jedynie posiadają wyraźne konotacje religijne.

Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 20 kwietnia 1993 r. stwierdził, że odmawianie modlitwy w szkole publicznej przez tych, którzy sobie tego życzą jest wypełnieniem konstytucyjnego prawa do swobody praktykowania religii, a uniemożliwienie tego typu praktyk stanowi naruszenie Konstytucji[5]. Analogicznie należy ocenić uniemożliwienie wystawienia jasełek i śpiewania kolęd ze względu na ich religijny charakter. Art. 53 ust. 6 Konstytucji wyraźnie zabrania zmuszania do nieuczestniczenia w praktykach religijnych, co obejmuje również przedstawienia o charakterze kulturowo-religijnym.

Poza tym, zgodnie z art. 13 ustawy o systemie oświaty na szkole i placówkach publicznych, jako instytucjach publicznych, ciąży obowiązek umożliwienia uczniom podtrzymywania ich tożsamości narodowej i religijnej, czego sposobem z pewnością jest wystawianie jasełek, śpiewanie kolęd oraz obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia.

 

3. Należy również zwrócić uwagę, że nie ma żadnego przepisu prawa (w tym międzynarodowego) stwierdzającego, iż polska szkoła czy przedszkole jest świeckie (podobnie jak nie ma przepisu, że Polska jest państwem laickim). Taki przepis obowiązywał w PRL, ale Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 13 lutego 1991 r., sygnatura akt S 1/91, stwierdził, że zasada świeckości szkoły jest niespójna z systemem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy też zaznaczyć, że Konstytucja RP w art. 25 ust. 2 nie posługuje się pojęciem „neutralności światopoglądowej”, lecz „bezstronności światopoglądowej”, która oznacza – „życzliwe zainteresowanie” i „życzliwe podejście” do religijności, co słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 25 listopada 2010 r., sygn. akt I ACa 363/10[6]. Trzeba też zwrócić uwagę, że art. 25 ust. 2 in fine Konstytucji gwarantuje każdemu – a więc także katolikom – swobodę wyrażania przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych w życiu publicznym.

 

4. Ponadto art. 48 ust. 1 zd. pierwsze Konstytucji RP gwarantuje, że „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami”. Również art. 53 ust. 3 zd. pierwsze Konstytucji gwarantuje, iż „Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami”[7]. System oświaty musi zatem respektować prawo rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z wiarą katolicką i w duchu tradycji narodowych. W szczególności nie jest dopuszczalne, aby zabraniać dzieciom, których rodzice sobie tego życzą, organizowania jasełek czy śpiewania kolęd. Zabronić im tego nie mogą ani władze placówki, ani inni rodzice.

Oczywiście, jeżeli dany rodzic kategorycznie nie życzy sobie udziału jego dziecka w jasełkach i śpiewania kolęd, to jego wola powinna zostać uszanowana, niemniej w żadnym razie nie jest dopuszczalne, aby zabraniał tego innym, ponieważ doszłoby wówczas z pewnością do naruszenia

  1. Preambuły, art. 5, art. 48 ust. 1 oraz art. 53 ust. 3 i 6 Konstytucji;
  2. Preambuły Prawa Oświatowego;
  3. art. 13 ustawy o systemie oświaty.

 

5. W społeczeństwie demokratycznym i pluralistycznym tolerancja wymaga, aby szanować poglądy innych ludzi, a więc także ateiści i agnostycy muszą tolerować poglądy innych osób, w tym katolików. W państwie demokratycznym w sytuacjach spornych decyduje większość, nie mniejszość ani jednostka (wówczas byłaby to, odpowiednio, oligarchia albo dyktatura).

 
 
Autor: dr Marcin Olszówka

[1] Dz. U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.

[2] Art. 1 pkt 1 lit. l i m ustawy o dniach wolnych od pracy z dnia 18 stycznia 1951 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 90); art. 9 ust. 1 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisanego w Warszawie 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318).

[3] Dz. U. z 2017 r. poz. 2198.

[4] Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.

[5] Sygn. akt U 12/92, pkt III.9; identyczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 30 stycznia 1991 r., sygn. akt K 11/90, pkt II.B, http://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Szukaj?cid=1.

[6] „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 4, s. 200, 209. O kontrowersjach związanych z ustaleniem treści tej zasady zob. np. W. Łączkowski, „Bezstronność” władz publicznych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, nr 2, s. 210–214; M. Olszówka, komentarz do art. 25 Konstytucji RP, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP, Tom I. Komentarz do art. 1-86, Warszawa 2016, s. 664-667).

[7] Prawo rodziców do wychowania dzieci jest również gwarantowane przez szereg wiążących Polskę umów międzynarodowych: art. 5 ust. 1 lit. b Konwencji w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty sporządzonej w Paryżu 15 grudnia 1960 r. (Dz. U. z 1964 r. Nr 40, poz. 268), art. 13 ust. 3 in fine Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych otwartego do podpisu w Nowym Jorku 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 169), art. 18 ust. 4 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych z 19 grudnia 1966 r (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167), art. 14 ust. 2 Konwencji o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.), art. 2 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 ze zm.) oraz art. 14 ust. 3 Karty praw podstawowych Unii Europejskich (Dz. Urz. UE C 202/2 z 7 czerwca 2016 r., s. 389).

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej