Ordo Iuris jedną z dwóch najbardziej znaczących organizacji antygenderowych w Europie

Wprowadzenie 

European Parliamentary Forum for Sexual and Reproductive Rights (EPF) to międzynarodowa organizacja, zrzeszająca posłów do Parlamentu Europejskiego, którzy zajmują się działalnością na rzecz tzw. praw seksualnych i reprodukcyjnych (sexual and reproductive rights) na terenie Unii Europejskiej oraz w innych krajach. Aktywność tej lewicowo-liberalnej organizacji, zrzeszającej posłów do parlamentów krajowych oraz deputowanych do Parlamentu Europejskiego, obejmuje m.in. promowanie i działalność na rzecz upowszechnienia, tzw. prawa do aborcji, powszechnego dostępu do edukacji seksualnej czy zwalczania “przemocy ze względu na płeć” (gender-based violence). Wbrew nazwie European Parliamentary Forum nie jest organizacją instytucjonalnie związaną z Parlamentem Europejskim czy instytucjami Unii Europejskiej. 

Pod koniec czerwca bieżącego roku EPF opublikowało raport zatytułowany “Nowa fala. Jak ekstremizm religijny odzyskuje władzę” (The next wave. How the religious extremism is reclaiming power). Wedle autorów jest to “przełomowy dokument”, który opisuje “przyspieszenie finansowego rozwoju ruchów działających na rzecz zniesienia wypracowanych przez dziesięciolecia praw seksualnych i reprodukcyjnych w Europie”. Raport odnosi się do przedziału czasowego, obejmującego okres od 2019 do 2023 roku. W dokumencie wielokrotnie wspomniano o działalności Ordo Iuris.

Wzrost znaczenia “skrajnej prawicy” i “radykalnych idei religijnych” w Europie? 

Dokument rozpoczyna się od stwierdzenia, iż w Europie ma aktualnie miejsce wzrost znaczenia “radykalnych idei religijnych”. Ten ostatni termin jest rozumiany przez autorów dokumentu jako ruch polityczny o charakterze antyfeministycznym i antygenderowym, który sprzymierzony z rosnącymi w siłę “autorytarnymi przywódcami” i “skrajnie prawicowymi populistami” ma przejmować demokratyczne instytucje, a także wpływać na prawo oraz dyskurs publiczny w Europie i poza nią. 

W ocenie autorów dokumentu za opisywanymi powyżej trendami ma stać sieć złożona z potentatów technologicznych, elit przemysłowych oraz organizacji pozarządowych mających udawać organizacje społeczeństwa obywatelskiego, które mają finansować “ogromny projekt inżynierii społecznej”. “Tam, gdzie rządzi skrajna prawica, dotacje rządowe trafiają do prywatnych przedsięwzięć religijnych, umożliwiając realizację ekstremistycznych programów pod pozorem świadczenia usług, ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji”  – możemy przeczytać w publikacji (s. 5). 

Ordo Iuris wśród najbardziej wpływowych podmiotów antygenderowych 

W dalszej części raportu autorzy przedstawiają najważniejsze twierdzenia zawarte w raporcie, a dotyczące finansowania ruchów prawicowych w Europie. Wskazują oni w tym kontekście na kilka organizacji odgrywających kluczową rolę w ruchu antygenderowym. Za najbogatszy tego typu podmiot uznają węgierskie Centrum Praw Podstawowych (Alapjogokért Központ), organizację partnerską Instytutu Ordo Iuris. Wymienia się tam również sieć 14 organizacji związanych z ruchem Tradycja, Rodzina, Własność (Tradition, Family and Property, TFP), wskazując na działające w Polsce Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. Ks. Piotra Skargi jako na jedną z najbardziej wpływowych i najlepiej finansowanych organizacji antygenderowych. 

W dokumencie zwrócone również uwagę na media zaangażowane w zwalczanie ideologii gender, wskazując w tym kontekście (oczywiście negatywnym) na kilka podmiotów, a wśród nich na działające w Polsce Radio Maryja i TV Trwam, które określono mianem “mediów ultrakatolickich” (ultra-Catholic media). Jako “inne godne uwagi media” wymieniono również portal Polonia Christiana. 

Prywatne biznesy na celowniku za wspieranie konserwatywnych wartości 

Kolejny rozdział raportu poświęcony jest zagadnieniu wspierania organizacji antygenderowych i prorodzinnych, w komentowanym dokumencie opisanym oczywiście obraźliwie jako ruchy o charakterze “ekstremistycznie religijnym”. “(…) katolicka sieć finansowa po cichu zyskuje na znaczeniu – nie tylko finansując aktywizm, ale także zmieniając europejską scenę polityczną”  – podkreśla się w raporcie (s. 34). 

W tym kontekście pada też nazwa Fundacji Rodziny Witaszków, która na łamach komentowanego dokumentu jest przedstawiana jako podmiot finansujący “ekstremistyczne inicjatywy religijne”  – za przykład takowych podaje się działające do niedawna w Warszawie Collegium Intermarium, w tekście opisane błędnie jako “Collegium InterMarium Ordo Iuris” (s. 38). Warto przy tym zauważyć, iż autorzy raportu opierają swe twierdzenia na artykule prasowym opublikowanym w polskojęzycznej wersji tygodnika Newsweek z lipca 2017 roku. 

Ordo Iuris wśród  organizacji konserwatywnych z najlepszym finansowaniem

W raporcie osobny rozdział poświęca się również organizacjom pozarządowych zajmujących się zwalczaniem ideologii gender. Za przykład jedneeo z najbardziej wpływowych i najlepiej finansowanych tego typu podmiotów podaje się Ordo Iuris podkreślając, iż Instytut prowadzi działalność międzynarodową, obejmującą tworzenie oddziałów i organizacji zależnych w Luksemburgu, Chorwacji i Hiszpanii (s. 78). Warto przy tym sprostować, iż Instytut nie otworzył oddziału ani żadnego innego podmiotu w Luksemburgu. Zauważa się tam również znaczenie działalności Ordo Iuris w obszarze sporów sądowych, przy jednoczesnym twierdzeniu, iż postępowania sądowe stają się obecnie podstawową specjalnością coraz większej liczby organizacji europejskich. (s.79).

Collegium Intermarium jako “wylęgarnia ekstremizmu” 

Jeden z podrozdziałów komentowanego dokumentu poświęcony jest instytucjom naukowym tworzonym przez, jak określające to autorzy raportu, “ruch religijnych ekstremistów w Europie”. Uwagę zwraca już sama nazwa podrozdziału oraz użyte tam obraźliwe, nacechowane pogardą i nienawiścią sformułowania takie, jak: “Wylęgarnie ekstremizmu. Rola szkolnictwa wyższego w kształtowaniu ideologii” (Hatcheries of  extremism: the role of higher education in ideological formation  – s. 108).

W tym kontekście odnotowuje się tam fakt otwarcia w 2021 roku Collegium Intermarium, które znowu, w sposób typowy dla autorów raportu jest obraźliwie określane mianem, “nieudanej fabryki stopni naukowych” (failed degree factory – s. 110). Wskazuje się tam, iż celem polskiej uczelni miało być wykształcenie nowej generacji ultrakonserwatywnych elit w Europie Środkowej i Wschodniej, a kadra nauczycielska składała się z “kluczowych postaci ruchu antygenderowego”. Warto równocześnie zauważyć, iż autorzy odwołują się do artykułu z portalu OKO.PRESS autorstwa Anny Mierzyńskiej z maja 2021 roku.  

Ordo Iuris jako jedna z dwóch najbardziej znaczących organizacji antygenderowych w Europie. 

Obszerny fragment raportu traktuje o różnego rodzaju think-tankach walczących z ideologią gender. Wśród dwóch najbardziej znaczących tego typu podmiotów w Europie, na pierwszym miejscu wymienia się Ordo Iuris, a za nim wspomniane uprzednio węgierskie Centrum Praw Podstawowych (s. 110). Jednocześnie autorzy podkreślają, iż Instytut stał w ostatnich latach za wieloma inicjatywami o charakterze antygenderowym oraz zauważają, iż oba wzmiankowane organizacje w 2021 roku zdecydowały się na utworzenie międzynarodowej struktury, Sojuszu na rzecz Wspólnego Dobra (Alliance for the Common Good). Także w tym podrozdziale autorzy nie mogli powstrzymać się od używania obraźliwych i stygmatyzujących sformułowań, w odniesieniu do opisywanych organizacji, posługując się terminami takimi jak “skrajna prawica” (far right) czy “ekstremiści” (extremists).  

Odnotowuje się tam również raport przygotowany przez Ordo Iuris oraz węgierskie Mathias Corvinus Collegium, w którym zaprezentowano propozycję daleko idącej reformy Unii Europejskiej. Autorzy stwierdzają, iż propozycje zawarte w publikacji zatytułowanej “Wielki reset: przywracanie suwerenności państw członkowskich w Unii Europejskiej” znacznie ograniczyłyby istniejące gwarancje demokratyczne i prawa człowieka wpisane w ramy instytucjonalne UE. Pomijają oni przy tym całkowicie zawarte w omawianej propozycji reformy UE liczne odniesienia do problematyki związanej z tzw. deficytem demokracji w Unii Europejskiej czy pozatraktatowym podważaniem suwerenności państw członkowskich przez instytucje unijne. 

Aborcjoniści zauważają aktywność Ordo Iuris na forum międzynarodowym 

Autorzy raportu EPF zauważają działalność “religijnych organizacji ekstremistycznych” (religious extremist organisations) w obszarze zdobywania wpływu na kształt norm międzynarodowych dotyczących praw człowieka. Na łamach raportu wyróżnia się zasadniczo dwa kierunki działań w tym obszarze:  

1. “psucie norm” (norm spoiling), rozumiane jako proces, w ramach którego podmioty bezpośrednio podważają istniejące normy w celu osłabienia ich wpływu. 
2. tworzenie alternatywnych norm (alternative norm creation), rozumiane jako tworzenie konkurencyjnych ram opartych na “fundamentalistycznych ideologiach religijnych”. 

W odniesieniu do “psucia norm” odnotowuje się uzyskanie przez Ordo Iuris statusu konsultacyjnego przy Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ (Economic and Social Council, ECOSOC) oraz zauważa się, iż Instytut skupił swoją działalność na aktywności prowadzonej w ramach Komisji do spraw Ludności i Rozwoju (Commission on Population and Development, CPD), koncentrując się na kwestiach dotyczących aborcji i edukacji seksualnej (s. 123 – 124). Także tutaj padają obraźliwe sformułowania, dotyczące “ekstremizmu” oraz ataków na “postępowe międzynarodowe instrumenty prawne mające na celu promowanie praw człowieka” (progressive international legal instruments that seek to advance human rights). Ponadto zwraca się uwagę na działania podejmowane przez szereg organizacji międzynarodowych, w tym Ordo Iuris, nakierunkowane na odrzucenie Umowy o partnerstwie Unii Europejskiej i Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku [Partnership Agreement between the EU and the African, Caribbean and Pacific (ACP) Group of States – s. 124 – 125].

W drugim z wymienionych obszarów autorzy dokumentu zwracają uwagę, iż w 2019 roku Ordo Iuris opracowało i zaproponowało projekt Konwencji o prawach rodziny. W tym kontekście zauważa się, iż projekt był alternatywą dla kontrowersyjnej Konwencji stambulskiej. 

Instytut wzmacnia pozycję w Afryce 

W jednym z podrozdziałów omawia się rosnący wpływ europejskich “ekstremistycznych” organizacji w Afryce, wskazując na znaczenie 5 europejskich podmiotów, w tym m.in. na działalność Ordo Iuris. Autorzy dokumentu wskazują, iż Instytut “umocnił swoją pozycję w regionie”, wystosowując petycję przeciwko przyjęciu Umowy o partnerstwie Unii Europejskiej i Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jako traktatowi, który ma narzucać lewicowe i liberalne wartości państwom w tej części świata (s. 132). Odnotowuje się także udział reprezentantów Ordo Iuris, w tym Prezesa Instytutu, mec. Jerzego Kwaśniewskiego w Konferencji w Nairobi (Kenia, maj 2025 roku). 

Podsumowanie

Dokonując oceny raportu należy zwrócić uwagę na kilka kwestii. W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż dokument został napisany z użyciem agresywnego, obraźliwego i mającego zdyskredytować opisywane tam podmioty języka. Świadczyć może o tym wielokrotne użycie terminów takich jak “skrajna prawica” czy “religijni ekstremiści”. Na uwagę zasługuje również fakt, iż opisując jednostki naukowe związane z konserwatystami, w tym Collegium Intermarium, autorzy nie powstrzymali się nawet przed użyciem tak skandalicznie obraźliwego i dehumanizującego sformułowania, jak “wylęgarnie ekstremizmu”. 

Warto również odnotować, iż znaczna część dokumentu została poświęcona działalności Instytutu Ordo Iuris, który jest wzmiankowany w tym tekście aż 69 razy. Ponadto Instytut został uznany za jedną z dwóch najważniejszych organizacji w Europie (wymienioną na pierwszym miejscu) wśród podmiotów walczących z ideologią gender. “Doceniono” także działalność Ordo Iuris na forum międzynarodowym, w obszarze sporów sądowych oraz ze względu na jego aktywność w Afryce. Zwrócono również uwagę na raport, zawierający propozycję reformy Unii Europejskiej. 

Tak szerokie opisanie działalności Ordo Iuris w raporcie wpływowej proaborcyjnej organizacji, cieszącej się wsparciem licznej grupy polityków w wielu krajach, jest dowodem na to, iż pomimo zaledwie 12 lat działalności Instytut ugruntował swoją pozycję jako jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych tego typu podmiotów w Unii Europejskiej, ale również na świecie.