Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Opinia prawna w przedmiocie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw

Data publikacji: 02.12.2021

Główne tezy opinii:

· Obywatelski projekt ustawy ma na celu zapewnienie ochrony życia dzieci nienarodzonych poprzez penalizację czynu zabronionego aborcji, przewidując odpowiedzialność karną kobiety ciężarnej.

·  Projekt zakłada zrównanie wymiaru kary dla kobiety dokonującej nielegalnej aborcji z karą przewidzianą za zabójstwo, ale uwzględnia możliwość zastosowania przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia.

·  Projekt przewiduje uchylenie obowiązującej ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Proponowane rozwiązania nie przewidują żadnej alternatywy w obszarze wskazanych w tym akcie obowiązków administracji rządowej i organów samorządowych, dotyczących wsparcia kobiet ciężarnych i rodzin.

·  Zmiany w przepisach karnych penalizujące dokonane przez kobiety przestępstwo nielegalnej aborcji są potrzebne, aby skutecznie podnieść poziom ochrony życia dziecka przed i po narodzeniu.

·  Zmianom w materii karnej powinna towarzyszyć skutecznie prowadzona polityka społeczna państwa, sprzyjająca ochronie kobiet ciężarnych, dzieci nienarodzonych, dzieci chorych i niepełnosprawnych, a także wsparciu rodzin.

·  Obecnie kluczowe znaczenie ma polityka prolife i jej egzekwowanie na każdym poziomie polityki społecznej państwa.

 

Przedmiot opinii

            Niniejsza analiza poświęcona jest projektowi ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw (druk nr 1693[1]). Projekt został wniesiony do Sejmu na przez grupę  obywateli podstawie art. 118 ust.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997  roku[2] i art. 10 ust. 1 ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli z dnia 24 czerwca 1999 roku[3] oraz na podstawie art. 32 ust.1 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej ustanowionego Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 30 lipca 1992 roku[4]. Inicjatorem projektu jest Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Stop aborcji” na rzecz ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw, zaś zawiadomienie o jego utworzeniu zostało przyjęte postanowieniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 marca 2021r.

            Obywatelski projekt ustawy ma na celu zapewnienie prawnej ochrony życia poczętego. Autorzy projektu wskazują, iż państwo zobowiązane jest strzec przyrodzonej godności ludzkiej, stanowiącej źródło wszelkich wolności i praw człowieka i obywatela. W szczególności prawodawca ma obowiązek ochrony życia ludzkiego, które jest fundamentem wszelkich praw ludzkich, zaś pozbawienie  człowieka prawa do życia oznacza pozbawienie go wszelkich praw w porządku doczesnym. Realizacja zasady przyrodzonej godności człowieka sformułowanej w art. 30 Konstytucji RP[5] oraz prawa do życia wynikającego z art. 38 ustawy zasadniczej ma w zamierzeniu projektodawców nastąpić poprzez wprowadzenie proponowanych przez nich zmian legislacyjnych w dwóch aktach prawnych. Są to: ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny[6]  (dalej: k.k.) oraz ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego[7] (dalej k.p.k.). Projekt przewiduje także uchylenie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży[8] (dalej: ustawa o planowaniu rodziny).

Autorzy projektu wskazują, iż obowiązujące przepisy k.k. przewidują  jedynie penalizację działania osób trzecich, które wykonują aborcję za zgodą kobiety, nakłaniają do popełnienia tego czynu lub w jego dokonaniu pomagają. Konstrukcja przepisu wyłącza zaś  w przypadku dokonania aborcji odpowiedzialność kobiety ciężarnej, która w obecnym stanie prawnym ma możliwość samodzielnego dokonania zabójstwa swojego nienarodzonego dziecka i nie poniesie za ten czyn żadnych negatywnych konsekwencji.  W obliczu aktualnie występującej ogólnej dostępności środków potrzebnych do dokonania aborcji farmakologicznej, których uzyskanie ułatwiają jawnie działające lobby aborcyjne, zdaniem autorów projektu, k.k. nie jest przygotowany do walki z przestępczością aborcyjną i przez to nie jest w stanie zapewnić skutecznej ochrony życia dziecka poczętego.    

 

Aktualny stan prawny

            Obecnie obowiązujące przepisy karne dotyczące aborcji obejmują art. 152 – 154 k.k. Art. 152 § 1 k.k. przewiduje, że kto za zgodą kobiety przerywa ciążę z naruszeniem przepisów ustawy, podlega karze pozbawienia wolości do lat 3. Zgodnie z § 2 tego przepisu, tej samej karze podlega ten, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy lub nakłania ją do dokonania aborcji z naruszeniem przepisów ustawy. Karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, podlegają zaś wyżej wskazane osoby, jeżeli  dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej.  Art. 153 k.k. penalizuje sytuację w której aborcja została dokonana bez zgody kobiety ciężarnej, stanowiąc zgodnie z§1, że karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 podlega ten, kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę , albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży. Wyższy wymiar kary pozbawienia wolności, bo od roku do lat 10, przewidziany jest we wskazanych wyżej sytuacjach, jeżeli dziecko poczęte było zdolne do samodzielnego życia poza organizmem matki[9]. Tożsama kara pozbawienia wolności przewidziana jest dla osoby dokonującej zabiegu aborcji, a także udzielającej pomocy i nakłaniającej do jej przeprowadzenia, o których mowa w art. 152 § 1 i 2 k.k. jeżeli jego następstwem jest śmierć kobiety ciężarnej[10]. W sytuacji , gdy dziecko osiągnęło wówczas zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki, a także gdy śmierć matki dziecka jest następstwem tzw. wymuszonej aborcji, o której mowa w art. 153 k.k., kara pozbawienia wolności wynosi od lat 2 do 12[11]. Aktualny stan prawny przewiduje zatem odpowiedzialność karną osób, które dokonują aborcji, ułatwiają jej przeprowadzenie lub nakłaniają ciężarną kobietę do zabicia nienarodzonego dziecka. Ustawa przewiduje wyższy wymiar kary w sytuacji, gdy dziecko zostało uśmiercone, kiedy było już zdolne do samodzielnego życia poza organizmem matki. Surowszej odpowiedzialności karnej podlegają sprawcy aborcji, która jest dokonana bez zgody matki dziecka, jako następstwo wymuszenia lub działania podstępnego. Ponadto ustawodawca przewidział wyższą odpowiedzialność karną sprawców, pomocników i podżegaczy do przestępstwa aborcji w sytuacji, gdy jej następstwem jest śmierć kobiety ciężarnej. Przytoczone przepisy ustawy karnej nie przewidują jednak odpowiedzialności samej kobiety ciężarnej, która godzi się na dokonanie zabiegu usunięcia ciąży lub sama dokonuje zabójstwa nienarodzonego dziecka.

            Aktualnie obowiązująca ustawa o planowaniu rodziny nie przewiduje penalizacji czynu polegającego na spowodowaniu śmierci dziecka poczętego. Skreślony art. 7 tejże ustawy, wprowadzał do k.k. art. 149a k.k., przewidujący karę pozbawienia wolności w wymiarze do lat dwóch dla sprawcy śmierci dziecka poczętego. Przy tym norma ta wyłączała karalność matki dziecka jako sprawcy tego przestępstwa. Obecnie ustawa o planowaniu rodziny w art. 4a wskazuje warunki dopuszczalności przerwania ciąży wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej[12]   oraz gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego[13].

 

Zakres proponowanych zmian

Projekt komentowanej ustawy przewiduje dodanie do art. 115 k.k. §25 wprowadzającego definicję dziecka jako człowieka w okresie od poczęcia do osiągniecia pełnoletności oraz definicję dziecka poczętego jako dziecka w okresie do rozpoczęcia porodu w rozumieniu art. 149 kk. Konsekwencją wprowadzenia tej definicji jest poszerzenie strony przedmiotowej czynu zabronionego zabójstwa stypizowanego w art. 148 k.k. Nowelizacja przewiduje wprowadzenie § 5 do wspomnianego art. 148 k.k. dotyczącego przestępstwa zabójstwa. Zgodnie z proponowaną treścią jeżeli sprawcą przestępstwa zabójstwa wskazanego w art. 148 § 1 k.k. lub sprawcą zabójstwa dokonanego  pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, o którym mowa w art. 148 § 4, jest matka dziecka poczętego, a czyn ten jest popełniony na szkodę takiego dziecka, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenia kary, a nawet odstąpić o jej wymierzenia. Projekt przewiduje więc rozszerzenie ochrony karnej wynikającej z art. 148 k.k. na dzieci poczęte, lecz jeszcze nie narodzone, a także przewiduje, że sprawcą tego czynu zabronionego może być także matka dziecka poczętego. Jednocześnie nowelizacja przewiduje możliwość zastosowania wobec  matki dziecka nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet wyłączenie karalności czynu.

            Projekt ustawy przewiduje uchylenie opisanych wyżej art. 153 – 154 k.k. Projektodawcy proponują dodanie do art. 155 k.k. dotyczącego nieumyślnego spowodowania śmierci §2, w myśl którego nie podlega karze matka dziecka poczętego, która powoduje śmierć swojego dziecka nieumyślnie.  Nieumyślne działanie kobiety ciężarnej, które spowodowało ciężki uszczerbek na zdrowiu dziecka jest także przedmiotem regulacji dodanych przez projektodawców do art. 156 k.k. Zgodnie z projektowanymi zmianami w sytuacji tej matka dziecka poczętego nie podlega karze. W przypadku zaś spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu przewidzianego w art. 155 § 1 k.k. oraz w sytuacji opisanej w art. 155 § 3 k.k., gdy jego następstwem jest śmierć dziecka poczętego, zgodnie z założeniami projektu wobec matki dziecka poczętego sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Podobne instytucje umożliwiające łagodniejszy wymiar kary lub odstąpienie od jej wymierzenia przewidzieli projektodawcy dla matki dziecka poczętego, która jest sprawcą przestępstwa uszczerbku na zdrowiu stypizowanego w art. 157 k.k. Tożsame regulacje przewidziane są przez twórców projektu dla matki dziecka poczętego, która naraziła dziecko poczęte na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 160 k.k., z jednoczesnym wyłączeniem karalności w przypadku działania nieumyślnego. Projekt przewiduje zatem wyłączenie możliwości ukarania matki dziecka w sytuacji nieumyślnego popełnienia czynów opisanych w art. 155 k.k., 156 k.k., 157 k.k. oraz 160 k.k. Należy zatem uznać, że odnosi się on do sytuacji, gdy szkoda na osobie dziecka nie narodzonego  nastąpiła na skutek nieumyślnych zaniedbań kobiety ciężarnej, czy też nie dochowania przez nią należytej ostrożności.

            Konsekwencją opisanych zmian legislacyjnych są przewidziane przez projektodawców zmiany w przepisach k.p.k.

            Projektodawcy zakładają także całkowite uchylenie ustawy o planowaniu rodziny. W uzasadnieniu projektu wskazują oni, że w jej obecnym brzmieniu zasadniczą treścią tego aktu jest wskazanie przesłanek umożliwiających zabicie dziecka poczętego. Powyższe działanie projektodawcy opisują jako sprzeczne z konstytucyjną ochroną życia każdego człowieka. W ocenie projektodawców powyższe uzasadnia uznanie ustawy o planowaniu rodziny jako akt zbędny, który należy usunąć z obowiązującego porządku prawnego.

 

Konkluzje

Obecnie obowiązujący stan prawny nie zapewnia całkowitej ochrony życia dzieci poczętych na gruncie prawa karnego. Przepisy te nie są wystarczające do skutecznego wyeliminowania działań przestępnych podejmowanych przez kobiety ciężarne, dokonujące aborcji. Niewątpliwie twórcy projektu dostrzegają ten problem, a także sprzeczną z prawem działalność środowisk proaborcyjnych, oferujących kobietom ciężarnym pomoc w doprowadzeniu do śmierci nienarodzonego dziecka, zwłaszcza przy pomocy środków farmakologicznych. Postawa dążąca do ochrony życia każdego człowieka zasługuje na uznanie, zwłaszcza że wyraża się w projekcie ustawodawczym, który pochodzi od obywateli. Niewątpliwie prace nad projektem powinny być kontynuowane i doprowadzić do wypracowania spójnych rozwiązań pozwalających z jednej strony na realną ochronę życia dzieci nienarodzonych, z drugiej zaś na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawców przestępstw zabójstwa każdego człowieka. Konsekwencją zmian legislacyjnych w tym obszarze powinno być zrównanie ochrony prawnej dziecka przed narodzeniem i po urodzeniu.

Celem zapewnienia ochrony życia dzieci nienarodzonych konieczne jest objęcie odpowiedzialnością karną matki dziecka, jeżeli jest ona sprawcą tego przestępstwa. Wymiar kary takiego czynu zabronionego leży w obszarze polityki karnej państwa i powinien uwzględniać motywację sprawcy, a także okoliczności dokonanego przestępstwa, jak i spełniać cele prewencyjne oraz przyczyniać się do kształtowania świadomości społeczeństwa w tym zakresie.  Proponowane przez projektodawców rozwiązania dotyczące zrównania odpowiedzialności karnej sprawców przestępstwa zabójstwa z odpowiedzialnością matki dziecka poczętego dokonującej nielegalnej aborcji, wydają się być zasadne, jednakże jedynie przy uwzględnieniu możliwości odstąpienia od wymierzenia kary. Decyzja w tym zakresie powinna zostać poddana ocenie sądu, który zważy okoliczności konkretnej sprawy i dokona ich prawidłowej oceny.

Rozwiązania przewidziane przez projekt zdają się być jednak zbyt daleko idące, zwłaszcza w zakresie uchylenia ustawy o planowaniu rodziny. Należy mieć na uwadze, że wbrew twierdzeniom projektodawców akt ten nie tylko przewiduje przesłanki prawnej dopuszczalności przeprowadzenia zabiegu aborcji, ale również dotyczy m.in. obowiązków organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego w zakresie zapewnienia kobietom w ciąży opieki medycznej, socjalnej i prawnej, a także obowiązku ich współdziałania z Kościołem Katolickim i innymi podmiotami organizującymi opiekę ciężarnych, funkcjonowanie rodzin zastępczych, czy przysposabianie dzieci.  W tym kontekście proponowane rozwiązania nie przedstawiają żadnych alternatywnych rozwiązań, prowadząc do zmniejszenia wagi problemów regulowanych materią wspomnianej ustawy. Prawdą jest, jak wskazano w uzasadnieniu projektu, że kwestie, o których mowa w art. 2 i 3 ustawy o planowaniu rodziny, przekazano do szczegółowej regulacji wyspecjalizowanym resortom administracji rządowej, jednak należy mieć na uwadze, że upoważnienie do wydawania poszczególnych rozporządzeń wynika z tejże ustawy, a jej uchylenie implikuje brak podstawy prawnej do wydania przepisów wykonawczych.

Odnosząc się zaś do wskazanych przez projektodawców przesłanek dokonania aborcji, ustawa o planowaniu rodziny przewiduje możliwość jej dokonania z uwagi na zagrożenie życia i zdrowia matki dziecka, jak i w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że ciąża jest następstwem popełnienia czynu zabronionego. Do niedawna ustawa ta przewidywała także możliwość zabicia dziecka nienarodzonego, u którego stwierdzono poważne wady rozwojowe. Wspomniany przepis ustawy o planowaniu rodziny, zawierający tzw. przesłankę eugeniczną dokonania aborcji w 2020 roku orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego[14] został uznany za niezgodny z ustawą zasadniczą. Wyrok ten rozszerzył prawną ochronę życia na dzieci poczęte, a jeszcze nienarodzone, które są chore i niepełnosprawne, na zasadzie równości z dziećmi zdrowymi, do czego zobowiązują prawodawcę zarówno przepisy konstytucyjne, jak i liczne akty prawa międzynarodowego[15]. Zgodnie z art. 38 Konstytucji RP państwo polskie stoi na straży życia ludzkiego, a obowiązek jego ochrony dotyczy w takim samym stopniu fazy prenatalnej jak i postnatalnej rozwoju człowieka[16] (i nie podlega różnicowaniu na podstawie jakiegokolwiek kryterium). Zwrócił na to uwagę Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 1997 r. stwierdzając, że „zakaz naruszania życia ludzkiego, w tym życia dziecka poczętego wynika z norm o charakterze konstytucyjnym. W takiej sytuacji ustawodawca zwykły nie może więc być uprawniony do decydowania o warunkach obowiązywania takiego zakazu, czyniąc tym samym normy konstytucyjne normami o charakterze warunkowym. Nie może w szczególności uzależniać go od regulacji zawartych w ustawach zwykłych”[17]. W wyroku z 2008 r. Trybunał podkreślił zaś, że „nie ma wątpliwości, że życie człowieka nie podlega wartościowaniu ze względu na jego wiek, stan zdrowia, przewidywany czas jego trwania, ani ze względu na jakiekolwiek inne kryteria” oraz że „zdecydowanie nieakceptowane w demokratycznym państwie prawnym, realizującym zasady sprawiedliwości społecznej i chroniącym życie oraz niezbywalną godność człowieka, byłoby ograniczenie prawnej ochrony życia człowieka w celu ochrony dóbr lokujących się niżej w hierarchii konstytucyjnej, np. własności i innych praw majątkowych, moralności publicznej, ochrony środowiska czy nawet zdrowia innych ludzi”[18]. Z art. 38 Konstytucji RP wynika też ogólna zasada in dubio pro vita humana, której obowiązywanie Trybunał Konstytucyjny również potwierdził w jednym ze swoich orzeczeń: „już w pierwszym z przepisów konstytucyjnych dotyczących wolności i praw osobistych zdaje się przesądzać o nadrzędności życia ludzkiego w hierarchii wartości chronionych przez prawo. Skłania ona jednocześnie do przyjęcia w procesie stanowienia prawa dyrektywy interpretacyjnej, wedle której wszelkie możliwe wątpliwości co do ochrony życia ludzkiego powinny być rozstrzygane na rzecz tej ochrony (in dubio pro vita humana) (…) Fakt, iż ochrona życia zapewniana jest każdemu bez wyjątku człowiekowi, oznacza także, iż niedopuszczalne byłoby różnicowanie wartości ludzkiego życia w zależności od np. pozycji społecznej albo wieku konkretnej osoby. Jest to bowiem ochrona życia jako takiego, bez względu na społeczną wartość jaką przedstawia”[19]. O nadrzędnej wartości życia ludzkiego, w tym życia dzieci poczętych, a jeszcze nie narodzonych, Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się także w odniesieniu do ochrony zapewnianej przez art. 2 Konstytucji RP[20], a także w kontekście ochrony macierzyństwa przewidzianej w art. 18 Konstytucji RP[21]. Mając na uwadze utrwaloną linię orzeczniczą w tym zakresie należy dążyć do wyeliminowania przepisów ustawowych, które pozostają z nią sprzeczne.

Niewątpliwie państwo może w pełni realizować swoje konstytucyjne gwarancje jedynie przy pomocy odpowiednich instrumentów prawa karnego. Trudno bowiem mówić o skutecznej ochronie prawa do życia poprzez ustanowienie normy prawnej postępowania zakazującej zabijania dziecka poczętego, jeżeli na jej straży ustawodawca nie ustanawia sankcji, grożącej za jej przekroczenie. Owa sankcja doznawać może jednocześnie osłabienia poprzez wprowadzenie szerokich przesłanek pozwalających na złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia kary. Jakkolwiek zmiany w obecnie obowiązujących przepisach karnych są potrzebne, niemniej uznać należy, że obecnie uwaga ustawodawcy powinna skupić się przede wszystkim na realizacji polityki prolife i jej egzekwowaniu na każdym poziomie polityki społecznej państwa. Powyższe może zostać zrealizowane poprzez wsparcie kobiet w ciąży, zwłaszcza w ciąży zagrożonej czy też w sytuacji stwierdzonych wad rozwojowych dziecka. Opieka państwa powinna być realizowana od  okresu prenatalnego, poprzez opiekę okołoporodową, a także po porodzie. Konieczna jest poprawa dostępności świadczeń zdrowotnych i socjalnych przysługujących ciężarnym, jak i matkom oraz dzieciom obarczonym niepełnosprawnością i osobom sprawujących nad nimi opiekę. Zmianom w przepisach karnych powinno towarzyszyć zagwarantowanie przez państwo należytych warunków do prawidłowego rozwoju ciąży i opieki nad dziećmi, zwłaszcza nad dziećmi chorymi. Systemowe stworzenie środowiska sprzyjającego ochronie życia poczętego nie tylko będzie zgodne z niezrealizowanymi dotąd zapowiedziami ustawodawcy, ale także poprzez zmianę świadomości społecznej może realnie przyczynić się do zmniejszenia liczby przypadków uciekania się przez kobiety ciężarne do aborcji z powodów społecznych i socjologicznych.

 

 

Apl rad. Anna Wawrzyniak - analityk Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris           

 
 

[1] Tekst projektu dostępny pod adresem internetowym: https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=1693, [dostęp: 2.12.2021r.].

[2] Dz. U. nr 78, poz. 483 z późn. zm..

[3] Dz. U. 2018 r., poz. 2120.

[4] M. P. z 2021r., poz. 483 z późn. zm.

[5] W uzasadnieniu projektu autorzy mylnie powołali się na art. 31 Konstytucji RP,  jednak mając na uwadze przytoczoną treść przepisu, należy uznać, iż mieli oni na myśli art. 30 ustawy zasadniczej.

[6] Dz.U. z 2020r., poz. 1444.

[7] Dz.U. z 2021r., poz. 534.

[8] Dz.U. z 1993r., nr 17, poz.78.

[9] Zob. art. 153 § 2 k.k.

[10] Zob. art. 154 § 1 k.k.

[11] Zob. art. 154 § 2 k.k.

[12] Zob. art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny.

[13] Zob. art. 4a ust. 1 pkt  3 ustawy o planowaniu rodziny.

[14] Wyrok TK z 22.10.2020 r., K 1/20, OTK-A 2021, nr 1.

[15] Zob. w szczególności art. 10 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., Dz. U. z 2012r., poz. 1169 z późn. zm.

[16] M. Szydło, Opinia prawna na temat petycji w sprawie ustawy o świadomym rodzicielstwie, Warszawa 2017, http://orka.sejm.gov.pl/petycje.nsf/nazwa/141/$file/141.pdf, s. 10-11; T. Sroka, komentarz do art. 38 Konstytucji RP, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP…, s. 941. L. Bosek, Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne, Warszawa 2012, s. 165-167; J. Haberko, Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, Warszawa 2010, s. 44; M. Królikowski, Problem interpretacji tzw. przesłanki eugenicznej stanowiącej o dopuszczalności zabiegu przerywania ciąży, [w:] L. Bosek, M. Królikowski (red.), Współczesne wyzwania bioetyczne, Warszawa 2010, s. 177.

[17] Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 r., K 26/96, pkt 4.1.

[18] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 września 2008 r., K 44/07, pkt III.7.4 i 7.5.

[19] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia 2004 r., 14/03, pkt III.4.1.

[20] Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 r., K 26/96, pkt 3.

[21] Ibidem.

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej