„Wspomagane samobójstwo” będzie legalne w Toskanii. Włoski region przeciwko życiu

Adobe Stock

• Rada Regionalna Toskanii zaakceptowała obywatelski projekt ustawy, na mocy którego w tej części Włoch zostanie zalegalizowane „wspomagane samobójstwo”.

• Nowe prawo określa zasady i tryb uzyskiwania pozwolenia na skorzystanie ze „wspomaganej śmierci”.

• Ustawa jest niejako odpowiedzią na wyrok Trybunału Konstytucyjnego Włoch, który w orzeczeniu z 2019 roku stwierdził, iż penalizowanie „wspomaganego samobójstwa” jest, co do zasady, niezgodne z tamtejszą ustawa zasadniczą.

• Na mocy ustawy Toskania stanie się pierwszym z 20 regionów Włoch, w którym zalegalizowano „wspomaganą śmierć”.

• Legislacja przyjęta przez Radę Regionalną Toskanii wywołuje kontrowersje związane z brakiem kompetencji lokalnego parlamentu do stanowienia prawa w tak fundamentalnej sprawie, jaką bez wątpienia jest ochrona życia ludzkiego.

Rada Regionalna Toskanii (Consiglio Regionale della Toscana), poparła propozycje legislacyjną, na mocy której w tym regionie Włoch zostanie zalegalizowane tzw. „wspomagana śmierć”. Zgodnie z tymi przepisami, Toskania stanie się pierwszym regionem Włoch, w którym uśmiercanie pacjenta na życzenie będzie możliwe.

14 stycznia 2024 roku Stowarzyszenie im. Luca Coscioniego na rzecz wolności badań naukowych (L'Associazione Luca Coscioni per la libertà di ricerca scientifica) złożyło przed prezydium Rady Regionalnej Toskanii obywatelski projekt ustawy, mający na celu zalegalizowanie „wspomaganego samobójstwa” w tej części Włoch. Samo „wspomagane samobójstwo” polega na „pomocy” osobie trzeciej w odebraniu sobie życia na jej prośbę. Następnie propozycja legislacyjna trafiła do Komisji Zdrowia Rady Regionalnej Toskanii, by ostatecznie zostać zaakceptowana przez lokalny parlament 11 lutego 2025 roku. Projekt przeszedł przez izbę stosunkiem głosów 27 do 13 - za głosowali przedstawiciele lewicy z Partii Demokratycznej (Partito Democratico,) ugrupowania Żywe Włochy (Italia Viva) oraz lewicowego Ruchu 5 Gwiazd (Movimento 5 Stelle), przeciw: deputowani centroprawicy z partii Włochy Naprzód (Forza Italia), jak i posłowie prawicowych partii Liga (Lega) oraz Bracia Włosi (Fratelli d’Italia), na czele których stoi obecna Premier Włoch Giorgia Meloni. Od głosu wstrzymała się jedna z deputowanych Partii Demokratycznej.

Ustawa przewiduje, że pacjent chcący uzyskać pozwolenie na skorzystanie ze „wspomaganego samobójstwa” musi być nieuleczalnie chory, a cierpienie – także psychiczne – ma być określane jako nie do zniesienia. Rozpatrywaniem wniosków ma natomiast zajmować się specjalna komisja, w skład której wchodzić będą lekarz opieki paliatywnej, psychiatra i anestezjolog, psycholog, lekarz medycyny sądowej i pielęgniarka, a także lekarz specjalizujący się w chorobie, którą dotknięta jest osoba wnioskująca o medycznie wspomagane samobójstwo. Zgodnie z nowo uchwalonymi przepisami, cała procedura powinna się zakończyć najpóźniej w ciągu 20 dni, licząc od dnia złożenia wniosku przez zainteresowaną osobę. W tym czasie Komisja sprawdzi, czy pacjent otrzymał odpowiednie informacje dotyczące możliwości dostępu do opieki paliatywnej, a jeśli wnioskodawca potwierdzi swój zamiar poddania się eutanazji, Komisja będzie zobowiązana zbadać dokumentację.

Sama ustawa jest niejako odpowiedzią na wyrok 242/2019 Trybunału Konstytucyjnego Włoch (Corte costituzionale della Repubblica Italiana) z 2019 roku, w którym to gremium wskazało, iż penalizowanie „wspomaganego samobójstwa” jest co do zasady niezgodne z Konstytucją Włoch. Ponadto Trybunał nakazał rządowi opracowanie prawa regulującego metodologię „wspomagania śmierci” w przypadku osób, które dotknięte są trwałym kalectwem, żyją w bólu i których życie jest podtrzymywane sztucznie. Do dnia dzisiejszego nie udało się jednak przyjąć odpowiedniego prawa na poziomie krajowym.

Przyjęcie projektu ustawy spotkało się z silną krytyką Kościoła Katolickiego oraz przedstawicieli organizacji konserwatywnych. „Strategia Radykałów wygrywa, wszyscy przegrywają. Tak możemy podsumować to, co zostało postanowione w głosowaniu wczoraj, 11 lutego, w Radzie Regionalnej Toskanii, pierwszym włoskim regionie, który zatwierdził ustawę o wspomaganym samobójstwie” – skomentował decyzję lokalnego parlamentu katolicki dziennikarz Ermes Dovico.

– Warto zauważyć, iż decyzja Rady Regionalnej Toskanii spotkała się również z krytyką wynikającą ze względów proceduralnych. Na mocy art. 117 Konstytucji Republiki Włoch kwestie dotyczące ochrony zdrowia znajdują się bowiem w zakresie kompetencji dzielonych pomiędzy państwem a regionami, które stanowią najwyższy szczebel państwowej administracji. W związku z tym państwo ustanawia podstawowe zasady w odniesieniu do ochrony zdrowia, podczas gdy regiony mogą przyjmować ustawy regionalne i organizować usługi opieki zdrowotnej na terytorium podlegającym ich jurysdykcji oraz gwarantować świadczenie takich usług. Ciężko jednak uznać, iż materia dotycząca prawnej regulacji „wspomaganego samobójstwa” jest zwykłą sprawą z zakresu ochrony zdrowia, o której decydować mogą lokalne legislatury. Należy również pamiętać o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego Włoch z 2019 roku, w którym wskazał on, że powyższa kwestia powinna być uregulowana na poziomie krajowym przez Parlament Włoch – komentuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.

Istnieje zatem duża szansa, że toskańskie prawo zostanie zaskarżone przez konserwatywny włoski rząd, z Premier Giorgią Meloni na czele. Na taki obrót spraw wskazuje zresztą część włoskiej prasy. W ostatnim czasie ma miejsce wiele podobnych działań prowadzonych w praktycznie wszystkich krajach Europy, jak np. podobna ustawa, procedowana aktualnie w brytyjskiej Izbie Gmin.

– Warto mieć na względzie, iż legalizacja „wspomaganego samobójstwa”, czy mówiąc innymi słowy „wspomaganej śmierci”, jest często pierwszym krokiem szerszych działań skierowanych przeciwko życiu – dodaje Patryk Ignaszczak.