NSA nie zgadza się z dopuszczalnością aktu urodzenia z „rodzicami” tej samej płci, ale oddala skargę kasacyjną

Adobe Stock

· Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę Prokuratora Okręgowego w Krakowie dotyczącą uznania transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia, w którym jako rodzice widnieją osoby tej samej płci.

· NSA przyznał przy tym, że nie podziela poglądu, według którego taka transkrypcja byłaby w polskim porządku prawnym dopuszczalna, jednak nie uwzględnił skargi z przyczyn proceduralnych.

· Prokurator na wcześniejszym etapie domagał się zawieszenia postępowania dotyczącego transkrypcji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie.

· Sąd stwierdził, że w tej sprawie doszło do wykonania wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z października 2018 r. wydanego w tej konkretnej sprawie, dopuszczającego możliwość transkrypcji, dlatego, jego zdaniem, postępowanie nie powinno być zawieszone.

· NSA podkreślił jednak, że nie zgadza się ze stanowiskiem wcześniejszego składu orzekającego i że dzisiejsze postanowienie nie stanowi nowego trendu w orzecznictwie.

· W postepowaniu uczestniczył Instytutu Ordo Iuris, który przekazał sądowi stanowisko w tej sprawie.  

W rozstrzyganej przez NSA sprawie, 4 czerwca 2019 r. zapadł wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie dopuszczający transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia, w którym jako rodziców uwzględniono osoby tej samej płci. Wcześniej Prokurator Okręgowy w Krakowie złożył wniosek o zawieszenie postępowania do czasu uzyskania odpowiedzi na budzące wątpliwości zagadnienie w analogicznej sprawie. Nie został on jednak uwzględniony, co stanowiło podstawę wniesienia skargi kasacyjnej. Ostatecznie, uchwała Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego udzielająca odpowiedzi została podjęta niecałe pół roku po ogłoszeniu orzeczenia WSA.

Co istotne, podobna sprawa była już przedmiotem rozpoznania Naczelnego Sądu Administracyjnego w odpowiedzi na zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, zgłoszone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów NSA z 2 grudnia 2019 r. (sygn. akt II OPS 1/19), sąd rozstrzygnął, że polskie przepisy nie dopuszczają transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.

Instytut Ordo Iuris został dopuszczony do zakończonego dziś postępowania w charakterze uczestnika w czerwcu 2020 r. Według Naczelnego Sądu Administracyjnego, przemawiał za tym interes społeczny i fakt, że przedmiot postępowania dotyczył działalności statutowej Ordo Iuris. W zajętym w sprawie stanowisku, Instytut podkreślał przede wszystkim niedopuszczalność dokonania transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia z uwagi na jego sprzeczność z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego. Akt urodzenia, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci, jest nie do pogodzenia z konstytucyjnie chronioną tożsamością instytucji rodzicielstwa oraz małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny. Naruszałoby to również gwarantowaną przez ustawę zasadniczą ochronę rodziny opartej na małżeństwie.

Instytut wskazywał, że sąd powinien zastosować zawartą w art. 107 pkt 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego tzw. klauzulę porządku publicznego, czyli odmowę dokonania transkrypcji w sytuacji sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. W przeciwnej sytuacji prowadziłoby to do faktycznego wprowadzenia wbrew polskiemu porządkowi prawnemu uznawania za rodziców dziecka osób tej samej płci, co jest wprost sprzeczne z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Z KRiO wyraźnie bowiem wynika, że rodzicami dziecka są osoby odmiennej płci - matka (kobieta) i ojciec (mężczyzna).

- Mamy do czynienia z rzadką sytuacją, kiedy z przyczyn proceduralnych skarga kasacyjna została oddalana, a jednocześnie skład orzekający w dniu dzisiejszym stwierdził, że nie podziela poglądu ze wspomnianego wyroku z 2018 r., a wyrok z dnia dzisiejszego nie zmienia w żaden sposób trendu orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Chodzi przede wszystkim o kompleksowo rozpatrującą to zagadnienie uchwałą składu siedmiu Sędziów NSA z 2 grudnia 2019 r. gdzie sąd rozstrzygnął, że polskie przepisy nie dopuszczają transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci. W tym miejscu należy wspomnieć o tym, że w orzecznictwie sądów administracyjnych jednoznacznie potwierdzona jest wykładnia art. 269 § 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która wskazuje na to, że żaden skład sądu administracyjnego nie może rozstrzygnąć sprawy w sposób sprzeczny ze stanowiskiem zawartym w uchwale powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, a skład który go nie podziela, może jedynie ponownie przedstawić dane zagadnienie odpowiedniemu składowi powiększonemu. Tym samym możemy stwierdzić, że w dniu dzisiejszym z powodu prawa procesowego i chronologii oddalono skargę kasacyjną, natomiast co do meritum – Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził stanowisko chroniące podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, tak by na przyszłość „tylnymi drzwiami”, metodą faktów dokonanych nie były wprowadzane nieznane w naszym porządku prawnym konstrukcje prawne, jak chociażby akt urodzenia wskazujący jako rodziców dziecka dwie osoby tej samej płci – wskazał radca prawny Wawrzyniec Knoblauch z Centrum Interwencji Procesowej Ordo Iuris.