Wykorzystywanie organów samorządu terytorialnego przez aktywistów LGBT. Przykłady mechanizmów wsparcia, finansowania i patronatów

Konstytucja RP określa wzorce w zakresie instytucji małżeństwa, rodziny i dobra dziecka, do których wspierania zobowiązane są władze publiczne. Podstawowe znaczenie przypada w tym kontekście art. 18 Konstytucji RP, deklarującemu ochronę małżeństwa, rodziny, macierzyństwa i rodzicielstwa ze strony państwa. Przepis ten, z racji jego umiejscowienia w rozdziale I Konstytucji, stanowi zasadę[1] polityki państwa. Jego postanowienia określają cele działalności organów władzy publicznej i są normami programowymi dla państwa, wyrażając także przyjętą przez ustrojodawcę aksjologię konstytucyjną[2].

 

Stąd wszystkie działania podejmowane przez władze publiczne, przede wszystkim przez ustawodawcę, ale również przez organy władzy wykonawczej (administrację), powinny sprzyjać umocnieniu autorytetu instytucji małżeństwa, któremu z mocy tego artykułu państwo ma zapewnić nie tylko ochronę, ale i opiekę. Władze publiczne muszą uwzględniać, o czym przypomina Trybunał Konstytucyjny, potwierdzone w Konstytucji rozumienie rodziny „jako trwałego związku mężczyzny i kobiety nakierowanego na macierzyństwo i odpowiedzialne rodzicielstwo”[3].

 

Jakkolwiek zatem dopuszczalne jest prowadzenie debaty na temat powyższych wzorców, trudno uznać za właściwe, celowe i gospodarne wspieranie przez władze publiczne ze środków podatkowych przedsięwzięć politycznych i ideologicznych podważających ten konstytucyjny wzorzec. Dlatego temat powinien być przedmiotem szerszej dyskusji.

 

Biorąc pod uwagę mające odbyć się w niedalekiej perspektywie wybory samorządowe, na początku października Instytut Ordo Iuris, Centrum Życia i Rodziny, ZDR 3+ oraz Fundacja Mamy i Taty przygotowały ankietę dla kandydatów do organów samorządu terytorialnego wszystkich szczebli[4], w której mogli oni zadeklarować, czy i w jaki sposób będą wspierać małżeństwa i rodziny, których obowiązek ochrony wynika z art. 18 Konstytucji. Kolejnym krokiem na rzecz zwiększenia społecznej świadomości wyborców jest ujawnienie przykładowych mechanizmów wsparcia organów samorządu terytorialnego dla organizacji i inicjatyw, które otwarcie dążą do podważenia wskazanego na wstępie konstytucyjnego wzorca w zakresie instytucji małżeństwa.

 

W Polsce istnieje aż 314 powiatów oraz 2478 gmin (w tym 66 miast na prawach powiatu). Weryfikacja działań wszystkich jednostek samorządu terytorialnego pod kątem wsparcia przez ich organy inicjatyw kwestionujących tożsamość małżeństwa jako związku komplementarnego płciowo przekracza możliwości organizacji pozarządowej, która nie dysponuje środkami publicznymi. Z tego względu niniejszy dokument bynajmniej nie wyczerpuje całego tematu. Jego przedmiotem zdecydowanie nie jest całościowe spojrzenie na wieloaspektowy problem finansowania ruchu LGBT, a jedynie rzucenie światła na jego wycinek oraz zwrócenie uwagi na wydatkowanie środków publicznych przez władze samorządowe.

 

Przyjętym kryterium, ze względu na które umieszczamy poszczególne organizacje w niniejszym opracowaniu jest ich własna autoidentyfikacja jako podmiotu podejmującego działania na rzecz grup LGBT i podnoszącego postulat instytucjonalizacji związków jednopłciowych.

 

Oprócz zasygnalizowania zjawiska, niniejsze opracowanie ma zainspirować samych mieszkańców gmin i powiatów z całej Polski do uważnego obserwowania i monitorowania przez całą najbliższą kadencję działalności finansowanej lub wspieranej przez ich organy. W kadencji 2014-2018 wspomniane organizacje otrzymywały wsparcie o różnorodnym charakterze ze strony organów samorządu terytorialnego na wszystkich poziomach.

 

 

WOJEWÓDZTWA

 

1. Województwo Dolnośląskie

 

W 2015 r. Województwo Dolnośląskie objęło patronat honorowy nad projektem „Żywa Biblioteka” w kilku miejscowościach (Jelenia Góra, Wałbrzych, Mościsko)^[5], a w 2016 r. nad projektem „Rozwój Żywych Bibliotek na Dolnym Śląsku”^[6], w ramach którego w całym województwie odbywają się tzw. Żywe Biblioteki. Projekt polega na osobistej rozmowie z „Żywą Książką”, tj. przedstawicielem „grupy doświadczającej stereotypów, uprzedzeń, wykluczenia i dyskryminacji”, która trwa do 30 minut. W ramach „Żywych Bibliotek” obok osób niepełnosprawnych czy należących do mniejszości narodowych lub wyznaniowych występują aktywiści LGBT.

 

W sobotę 7 października 2017 r. we wrocławskim Marszu Równości wzięła udział Katarzyna Lubiniecka-Różyło jako oficjalny przedstawiciel województwa dolnośląskiego (jak sama zadeklarowała: „Od lat chodzę na marsze. Po raz pierwszy jestem tutaj jako przedstawicielka urzędu marszałkowskiego”)^[7].

 

W 2018 r. projekt „Żywa Biblioteka”, uwzględniający na liście prelegentów aktywistów LGBT, odbywał się w ramach zadania „Wielokulturowy Dolny Śląsk”, organizowanego przez Stowarzyszenie Różnorodności Społecznej UP-DATE, finansowanego z budżetu wojewódzkiego^[8] na kwotę 4.440,00 zł^[9].

 

2. Województwo Małopolskie

 

W latach 2014-2018 co roku „Żywa Biblioteka” odbywała się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie. Organizatorem była Fundacja na rzecz Różnorodności Polistrefa, natomiast w 2015 r. partnerem wydarzenia było ateistyczne i antyklerykalne stowarzyszenie Wszechnica Oświeceniowo-Racjonalistyczna^[10]. W sobotę 22 października 2016 r. na plakacie promocyjnym „Żywej Biblioteki” pojawił się logotyp Małopolski^[11], co oznacza patronat nad wydarzeniem Województwa Małopolskiego.

 

3. Województwo Mazowieckie

 

W sobotę 9 czerwca 2018 r. przez Warszawę przeszła tzw. Parada Równości – coroczna manifestacja aktywistów LGBT i polityków lewicy, której uczestnicy głosili hasła negujące konstytucyjnie poświadczoną tożsamość małżeństwa i rodziny, a także domagali się wprowadzenia do kodeksu karnego szczególnych regulacji dotyczących „mowy nienawiści”, tożsamości płciowej i orientacji seksualnej. W 2018 r. „platynowym partnerem” Parady Równości zostało Województwo Mazowieckie, którego Zarząd zakupił od organizatorów Parady pakiet promocyjny o wartości 25.000,00 zł, co stanowiło 23% kosztów całego wydarzenia^[12]. Wsparcie wiązało się z umieszczeniem logotypu Mazowsza na materiałach promujących Paradę, prezentacją banerów i roll-upów w takcie wydarzenia, reklamy w wydanym na tę okazję przewodniku, na Facebooku, a także w materiałach prasowych. Mazowsze miało także zapewnione stanowisko podczas Pikniku Równości (jest to impreza towarzysząca)^[13].

 

4. Województwo Śląskie

 

Zarząd Województwa Śląskiego w latach 2013-2018 zawarł 6 umów na łączną kwotę 61.890,00 zł ze Stowarzyszeniem Tęczówka, które realizowało na ich podstawie zadania publiczne takie jak „Safer – na straży bezpiecznego seksu”, „Zadbaj o swoją psyche” (poradnictwo i wsparcie psychologiczne dla społeczności LGBT w województwie śląskim), „Zdrowa psycha w edukacji” oraz zadania z zakresu programów zwalczania AIDS i zapobiegania zakażeniom HIV^[14]. Stowarzyszenie Tęczówka jest organizacją zrzeszającą aktywistów LGBT (ruch lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych), której działacze (według informacji dostępnych w Internecie) angażują się w negowanie konstytucyjnie poświadczonej tożsamości małżeństwa jako wyjątkowego związku kobiety i mężczyzny (promowanie prawnej instytucjonalizacji paw osób tej samej płci), a także konstytucyjnie chronionego prawa do życia na prenatalnym etapie rozwoju („strajki kobiet” i inna działalność proaborcyjna).

 

5. Województwo Zachodniopomorskie

 

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego w dniu 29 sierpnia 2018 r. podpisał umowę ze stowarzyszeniem Lambda Szczecin na finansowanie kwotą 3.000,00 zł brutto wydarzenia pt. „Szczecin Pride Festival”, które odbyło się w dniu 15 września 2018 r. w Szczecinie^[15]. Wydarzenie to było jednym z wydarzeń towarzyszących odbywającemu się tego dnia Marszowi Równości, organizowanemu przez aktywistów LGBT. Stowarzyszenie Lambda Szczecin zostało reaktywowane w 2018 r. Jego członkowie (zgodnie z informacjami dostępnymi na stronie internetowej) negują biologiczne uwarunkowania tożsamości płciowej oraz deklarują „wspieranie i współudział w pracach naukowych oraz szerzenie informacji o naukowych poglądach na temat homoseksualizmu”, jak również „prowadzenie działalności publicznej ukazującej środowisko osób homoseksualnych”.

 

MIASTA

 

Miasta najbardziej aktywnie współpracujące z organizacjami LGBT:

 

1. Poznań

 

W Poznaniu odbywa się jedno z największych wydarzeń LGBT, czyli Poznań Pride Week: tygodniowy cykl różnych happeningów, np. debaty, pokazy filmowe, a także Marsz Równości. Prezydenta miasta udzielił honorowego patronatu całemu wydarzeniu i osobiście uczestniczył w tegorocznym Marszu. W trakcie Poznań Pride Week komunikacja miejska miała eksponować tęczowe flagi, do czego jednak nie doszło ze względu na sprzeciw pracowników MPK Poznań.

 

Corocznym organizatorem Poznań Pride Week jest Stowarzyszenie Grupa Stonewall, będące jedną z najbardziej aktywnych organizacji zrzeszających aktywistów LGBT. Miasto Poznań podejmowało współpracę i zawierało umowy z Grupą Stonewall, m.in. w 2017 r. o organizację i wsparcie przedsięwzięć adresowanych do mieszkańców dotyczące konferencja „Dziecko zagrożone homofobią. Homoseksualność w rodzinie a polityka społeczna miasta”[16]. W sumie Grupa Stonewall otrzymała od miasta 21.780,00 zł^[17].

 

Ponadto Miasto Poznań podpisało umowy ze Stowarzyszeniem Kobiet Konsola, w wyniku których Konsola otrzymała 10.000,00 zł od miasta, a także udostępniono im miejsca należące do Urzędu Miasta Poznania^[18]. Stowarzyszenie Konsola jest organizatorem poznańskiej „Manify”, angażuje się także w tzw. „czarne protesty”^[19].

 

Na 2019 r. planowany jest Program Współpracy m.in. z Fundacją „Akceptacja”. Fundacja zajmuje się kwestią osób transpłciowych, prowadząc m.in. poradnictwo prawne i psychologiczne skierowane do środowisk LGBT. Miasto miało podjąć z fundacją współpracę w zakresie potrzeb osób transpłciowych i ich otoczenia^[20].

 

2. Gdańsk

 

Prezydenta Gdańska udzielił honorowego patronatu i osobiście uczestniczył w tegorocznym Marszu Równości.

 

Rada Miasta Gdańska, pod przykryciem troski o osoby niepełnosprawne i starsze uchwaliła tzw. Model na rzecz Równego Traktowania, który wprowadza do życia społecznego Gdańska postulaty środowisk propagujących ideologie LGBT oraz gender, podważając przy tym prawo rodziców do zapewnienia dziecku wychowania zgodnego z ich przekonaniami[21]. Uchwalając Model, Rada Miasta mogła przekroczyć swoje kompetencje – pod koniec sierpnia wojewoda pomorski zaskarżył uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

 

W ramach modułu edukacyjnego “Program wsparcia prokreacji dla mieszkańców Gdańska na lata 2017-2020” stworzono broszury „Zdrovve love”, które miały trafić do szkół ponadpodstawowych. Publikacja prezentuje permisywne, wulgarne podejście do edukacji seksualnej, perswadując uczniom m.in. możliwość zmiany płci.

 

Powołano także Radę ds. Równego Traktowania, w skład której wchodzą m.in. przedstawiciele Stowarzyszenie Tolerado (otrzymało w 2015 r. kwotę 4.000 zł na realizację zadania publicznego^[22]), głównego organizatora gdańskiego Marszu Równości, aktywnej organizacji LGBT. Miasto przeznaczyło 34.269 zł na organizację Gali Gdańskiej Nagrody Równości w której Rada  stanowiła Kapitułę rekomendującą laureatów^[23].

 

Środki publiczne trafiły także do, wspominanego wyżej, Stowarzyszenia im. St. Brzozowskiego. Za 80.000 zł, przekazanych przez miasto w ramach działań na rzecz równego traktowania i antydyskryminacyjnych, dofinansowano w 2018 r. Klub Sąsiedzki – Świetlica Krytyki Politycznej w Trójmieście oraz projekt „Bez względu na płeć”.^[24]

 

Odnotować wypada także dofinansowanie tegoroczny Zlotu ZHP w Gdańsku kwotą 180.000,00 zł, na którym organizowano tzw. „Namiot dla każdego” – miejsce do spotkań i rozmowy m.in. z osobami identyfikującymi jako „gej” czy „osobą transpłciową”, a także miejsce wystąpienia Roberta Biedronia.

 

3. Warszawa

 

Głównym organizatorem Parady Równości w Warszawie jest Fundacja Wolontariat Równości. Obok niej, jako organizator Parady występuje także…  Teatr Studio, instytucja miejska, wpisana do Rejestru Instytucji Kultury m.st. Warszawy i wspierana finansowo z budżetu miasta.

 

Miasto stołeczne Warszawa przekazywało środki publiczne niektórym organizatorom Parady Równości^[25]. Należy tu przede wszystkim wskazać na umowy zawierane ze stowarzyszeniem Lambda Warszawa, jedną z najważniejszych organizacji LGBT. W sumie Stowarzyszenie Lambda Warszawa w latach 2014-2018 otrzymało hojne wsparcie w wysokości 366.485,00 zł, które przeznaczono m.in. na „poradnictwo”, „edukację zdrowotną” czy wydanie informatora na temat równości dla warszawskich organizacji pozarządowych.

 

Odnotować trzeba wsparcie udzielone Polskiemu Towarzystwu Prawa Antydyskryminacyjnego, aktywnie kontestującemu konstytucyjny wzorzec małżeństwa i walczącemu o związane z małżeństwem przywileje dla środowisk LGBT.^[26] Przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Antydyskryminacyjnego wzięli również udział w Paradzie Równości. W sumie Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego w latach 2014-2018 otrzymało 147.200,00 zł wydatkowane na „poradnictwo prawne” i „prawno-psychologiczne”.

       

Miasto stołeczne Warszawa dofinansowało także działalność Stowarzyszenia Stanisława Brzozowskiego (związanego z „Krytyką Polityczną”). W sumie Stowarzyszenie Brzozowskiego w latach 2014-2018 otrzymało 200.000 zł, w tym na projekty „WEB Aktywni” „Kongres Rysowników”, „Uniwersytet Krytyczny” i „Fabrykę Sensów Osobistych”.

 

Z kolei promowane przez portal Queer.pl Zjednoczenie Na Rzecz Żyjących z HIV/AIDS "Pozytywni w Tęczy” otrzymało w latach 2014-2018 łącznie 99.100 zł.

 

4. Łódź

 

W Łodzi powołano Pełnomocnik Prezydenta Miasta Łodzi ds. Równego Traktowania, która podczas tegorocznego Marszu Równości odczytała list Prezydenta Miasta. Głównym organizatorem Marszu Równości w Łodzi jest Fundacja Nowoczesnej Edukacji „Spunk”, zajmująca się głównie prowadzeniem nieformalnej, permisywnej edukacji seksualnej młodzieży^[27]. Jednocześnie jest to jedna z najbardziej znanych i aktywnych organizacji LGBT w Polsce.

 

Miasto Łódź podjęło współpracę z Fundacją „Spunk”, kiedy została wyłoniona w trybie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego dotyczącego edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży, w ramach zadania „Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyka HIV”^[28]. Projekt otrzymał Honorowy Patronat Rzecznika Praw Obywatelskich. Polegał na przeprowadzeniu warsztatów dla młodzieży gimnazjalnej i szkoleń dla ich opiekunów, dotyczących m.in. tożsamości płciowej i orientacji psychoseksualnej.[29] Z tego tytułu Fundacja otrzymała dotację w wysokości 138.675,00 zł na realizację wskazanego zadania w latach 2016 – 2018.

 

5. Kraków

 

Krakowski Marsz Równości odbywa się podczas Festiwalu Queerowy Maj. Jego głównym organizatorem jest Stowarzyszenie Queerowy Maj. Miasto Kraków nie uczestniczyło w organizacji Marszów Równości, jednak w 2017 r. Prezydent Miasta objął wydarzenie honorowym patronatem. Miasto zaprzecza jednak współpracy z Queerowym Majem. Stowarzyszenie podejmuje jednak współpracę z innymi podmiotami, które zawierały umowy z miastem.

 

Jednym z partnerów Marszu Równości jest Krakowski Klub Sportowy Krakersy skupiający osoby identyfikujące się jako LGBT. Klub kilkukrotnie otrzymywał honorowy patronat Prezydenta Miasta nad organizowanymi przez siebie wydarzeniami; w latach 2012, 2013, 2016, 2017 - nad GLAM CUP Kraków (Gay and Lesbian Amateur Cup) - międzynarodowy turniej siatkówki i koszykówki dla społeczności LGBT oraz nad Międzynarodową Konferencją „Gender and Sexual Diversity in Sport” .

 

Miasto Kraków zawarło również umowy z innym partnerem krakowskiego Marszu Równości, Stowarzyszeniem Profilaktyki i Wsparcia w zakresie HIV/AIDS „Jeden Świat”. Umowy zawarte w latach 2015-2018 opiewają w sumie na kwotę 37.671,18 zł^[30].

 

6. Katowice

 

Od 1 sierpnia do 30 listopada Wydział Edukacji i Sportu Urzędu Miasta Katowice realizował projekt „Kuźnia Różnorodności”. Wykonanie części zadań powierzono Stowarzyszeniu Tęczówka. Dotacja wynosiła 8.800 zł^[31]. Projekt był realizowany w 6 katowickich szkołach w ramach zadania publicznego „Edukacja antydyskryminacyjna, której celem jest dążenie do poszanowania godności, wolności i prawa do odrębności oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami dla szkół podstawowych, ponadpodstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych”. W 2018 r. na realizację projektu „Kuźnia różnorodności” urząd miasta przeznaczył aż 10.000,00 zł[32]. O ile w 2017 r. „Kuźnia” była tylko jednym z kilku projektów, o tyle w 2018 r. całość zadania dotyczącego edukacji antydyskryminacyjnej przypadła tylko temu projektowi, ponieważ znaczna część dotychczasowych środków została przeznaczona na nowopowstały zespół do spraw „walki z faszyzmem”[33].

 

„ŻYWA BIBLIOTEKA”: PROPAGANDA LGBT W GMINACH I POWIATACH

 

W latach 2014-2018 w gminach i powiatach w całej Polsce były organizowane tzw. Żywe Biblioteki. Projekt polega na osobistej rozmowie z „Żywą Książką”, tj. przedstawicielem „grupy doświadczającej stereotypów, uprzedzeń, wykluczenia i dyskryminacji”, która trwa do 30 minut. Następnie „Książkę” może „wypożyczyć” inna osoba. W Polsce „Żywa Biblioteka” pojawiła się w marcu 2007 r. w Warszawie, zorganizowana jako jedno z wydarzeń w ramach „Globalnej Wioski – Święta Różnorodności” przez Stowarzyszenie Lambda Warszawa, zrzeszające aktywistów LGBT i innych przeciwników wyjątkowego statusu małżeństwa, kwestionujących jego naturalną tożsamość jako związku kobiety i mężczyzny i propagujących swobodę wyboru „tożsamości płciowej”.

 

Część z „Żywych Bibliotek” w latach 2014-2018 odbyła się w bibliotekach, szkołach, domach kultury i innych budynkach publicznych podlegających organom jednostek samorządu terytorialnego, gdzie została wykorzystana przez ruch LGBT i skrajną lewicę do promowania antyrodzinnych postaw i postulatów politycznych. „Biblioteki” bywały także promowane w telewizji publicznej (TVP Olsztyn^[34]). Wiele spośród „Bibliotek” finansowane było przez Fundację im. Stefana Batorego, m.in. w ramach projektu “Wirtu@lni-Re@lni”, realizowanego w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

 

Pełna lista miejsc, w których były organizowane „Żywe Biblioteki” dostępna jest w załączonej tabeli. Już pobieżna jej analiza pozwala zauważyć, że wydarzenia te realizowane są często w mniejszych miejscowościach, stanowiąc niejako formę eksponowania agendy LGBT w tych ośrodkach. Patronat nad „Żywymi Bibliotekami” obejmowali m.in. burmistrz Strzelina (województwo dolnośląskie)^[35], burmistrz Żmigrodu (województwo dolnośląskie)^[36], prezydent Katowic (województwo śląskie)^[37], starosta powiatu giżyckiego (województwo warmińsko-mazurskie)^[38], partnerem wydarzenia był Samorządowy Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach^[39], w Słupsku wydarzenie kilkukrotnie było finansowane przez Urząd Miasta^[40].

 

Wśród zaproszonych prelegentów pojawiły się m.in. takie osoby jak: aktywiści LGBT, feministki, homoseksualiści, pary homoseksualne, weganie, freeganie, uchodźcy, imigranci, osoby narodowości innej niż polska, muzułmanie, protestanci, ksiądz katolicki, siostra zakonna, osoby rozwiedzione, „antyfacet” („mężczyzna, który do pracy zakłada szpilki i spódniczkę, walcząc z kultem macho”), drag queen, ateiści, osoby niepełnosprawne, uzależnione, „genderowiec”, straight edge, punk, „demiseksualna lesbijka”, bezdomni, obcokrajowcy, „matka osoby niebinarnej”, matka dzieci z zespołem Aspergera, policjanci, ekolog, „gej-aktywista”, ateistka-apostatka, transwestyta, aktywistka o prawa zwierząt etc. Nietrudno zauważyć, że osoby te zostały dobrane w taki sposób, by stwarzać wrażenie pluralizmu i różnorodności, a obok osób reprezentujących autentyczne grupy społeczne, borykające się nierzadko z realnymi problemami, zostali umieszczeni przedstawiciele lobby LGBT, aktywiści skrajnej lewicy czy osoby z zaburzeniami psychicznymi. Organizatorzy zrównują narracje wszystkich tych osób, każąc traktować wszystkie opisane sytuacje na równi, jako kwestię swobodnego wyboru.

 

Autorzy: Marta Kowalczyk, Nikodem Bernaciak