Jak Polska przeciwdziała handlowi ludźmi? Opinia Ordo Iuris dla ONZ

Adobe Stock

· Specjalny sprawozdawca ONZ ds. handlu ludźmi wezwał do udziału w pracach nad przygotowywanym raportem na temat handlu ludźmi.

· W publikacji omówione zostaną postępy poczynione w zakresie reagowania na handel ludźmi w krajowych planach działania na rzecz kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, a także programach i procesach przejściowych dla państw wychodzących z konfliktu.

· Raport ma zostać przedstawiony 3. Komitetowi Zgromadzenia Ogólnego ONZ w październiku 2024 r.

· Dokument będzie miał na celu ocenę wdrożenia zaleceń sformułowanych w poprzednich raportach, skierowanych do państw członkowskich i organów ONZ.

· Instytut Ordo Iuris przygotował opinię, w której wskazał i opisał jak Polska w 2021 r. przyjęła Krajowy Plan Działań przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2022-2024.

· Ordo Iuris wskazał, że KPD jest dokumentem strategicznym określającym działania podejmowane przez Polskę w celu zwalczania handlu ludźmi i ochrony jego ofiar.

Instytut Ordo Iuris w opinii dla ONZ przedstawił polski Krajowy Plan Działań (KPD) przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2022-2024. Eksperci zaznaczyli, że Plan ten jest kolejnym z rzędu dokumentem określającym zadania w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi. Instytut podkreślił, że Polska jest zarówno krajem pochodzenia, krajem tranzytu, jak i krajem docelowym dla ofiar tego procederu. Ponadto eksperci Instytutu wskazali na raport, z którego wynika, że Polska wdrożyła szereg działań mających na celu m.in. sprawne diagnozowanie przypadków handlu ludźmi, stałe monitorowanie zjawiska, prowadzenie szkoleń czy proponowanie zmian legislacyjnych. Eksperci Ordo Iuris podkreślili, że działania te mają być weryfikowane i ulepszane ze względu na fakt, że zaangażowani przestępcy nieustannie szukają nowych sposobów na zwerbowanie kolejnych ofiar, a także zwiększają i zmieniają obszary ich działania (takie jak np. przemysł pornograficzny).

Ordo Iuris wskazał także na główne cele i zadania KPD. Należą do nich m.in. zapobieganie handlowi ludźmi, ochrona ofiar handlu ludźmi, podniesienie świadomości społecznej na temat tego zjawiska czy podniesienie standardu wsparcia udzielanego ofiarom handlu ludźmi (w tym małoletnim). Celem Planu jest również poprawa skuteczności instytucji odpowiedzialnych za ściganie przestępstwa handlu ludźmi poprzez doskonalenie narzędzi prawnych i struktur oraz wdrażanie najlepszych praktyk, a także podnoszenie kwalifikacji przedstawicieli instytucji i organizacji zaangażowanych w przeciwdziałanie handlowi ludźmi i wspieranie ofiar tego przestępstwa. KPD ma za zadanie także pogłębianie wiedzy na temat zjawiska handlu ludźmi i skuteczności podejmowanych działań, zwłaszcza w kontekście pracy przymusowej.

Instytut Ordo Iuris w dalszej części opinii opisał szkolenie personelu i współpracę międzyinstytucjonalną w ramach KPD. Eksperci Instytutu poinformowali ONZ o tym, że Plan ma na celu zintensyfikowanie działań prewencyjnych i szkoleniowych oraz wzmocnienie roli Wojewódzkich Zespołów ds. Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, tak aby wszystkie elementy składające się na system przeciwdziałania temu procederowi wzajemnie się uzupełniały. Działalność takich podmiotów jak Wojewódzkie Zespoły do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi oraz Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi umożliwia zapewnienie niezbędnego wsparcia i pomocy ofiarom na terenie Polski. Zespoły udzielają wsparcia ofiarom w ramach systemu pomocy społecznej, a także prowadzą działania prewencyjne poprzez kampanie informacyjne na temat handlu ludźmi m.in. wśród młodzieży, nauczycieli i przedsiębiorców. 

Eksperci Ordo Iuris prześledzili w swojej opinii także skalę handlu ludźmi w Polsce i programy pomocowe, powołując się na raport, z którego wynika, że Polska jest krajem docelowym dla ofiar handlu ludźmi, zarówno obywateli Rzeczypospolitej, jak i cudzoziemców. Obcokrajowcy najczęściej pochodzą z krajów europejskich (Ukraina, Białoruś, Rumunia), a także azjatyckich (m.in. Wietnam, Filipiny) i afrykańskich (Uganda, Sierra Leone). Wśród nich są kobiety, mężczyźni i dzieci, którzy są wykorzystywani do pracy przymusowej, prostytucji lub żebractwa. Ponadto istnieją również przypadki ofiar niewolnictwa domowego lub wymuszonych fikcyjnych małżeństw.

Instytut Ordo Iuris w dalszej części opinii wskazał także na dobre praktyki wdrożone w Polsce w celu powstrzymania tego procederu. Z realizacji raportu wynika, że w 2022 r. w Polsce wprowadzono liczne programy przeciwdziałania handlowi ludźmi, w tym polegające na wzmocnieniu współpracy z instytucjami organizującymi targi pracy w celu upowszechniania wiedzy o handlu ludźmi i popularyzacji zasad postępowania służących minimalizowaniu ryzyka tego zjawiska. Działania te obejmują też budowanie świadomości zagrożenia wyzyskiem i pracą przymusową, m.in. poprzez kampanię plakatową, opracowanie materiałów informacyjnych oraz realizację spotkań i warsztatów dla przedsiębiorców na temat procedur należytej staranności w obszarze praw człowieka w biznesie. W Polsce funkcjonują też inicjatywy mające za zadanie upowszechnianie wiedzy na temat zjawiska handlu ludźmi wśród młodzieży szkolnej i osób poszukujących pracy, poprzez organizację spotkań informacyjnych oraz opracowanie i dystrybucję materiałów informacyjnych na temat zjawiska handlu ludźmi (ze szczególnym uwzględnieniem handlu dziećmi), w tym przygotowanie materiałów informacyjno-edukacyjnych do wykorzystania przez nauczycieli i uczniów.

– Handel ludźmi jest poważnym przestępstwem naruszającym podstawowe prawa człowieka. Ważne jest, aby kontynuować działania mające na celu zwalczanie tego procederu i ochronę jego ofiar. KPD stanowi ważny krok w tym kierunku. Określa szereg ważnych zadań do zrealizowania w celu zwalczania handlu ludźmi i ochrony jego ofiar. Należy również zauważyć, że KPD jest dokumentem żywym, który może być aktualizowany w razie potrzeby. Oznacza to, że, w miarę pojawiania się nowych wyzwań i zagrożeń w zakresie handlu ludźmi, do KPD mogą zostać dodane nowe zadania – wskazuje Julia Książek, analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.