Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Opinia prawna w sprawie zakresu jurysdykcji Rzeczpospolitej Polskiej względem cudzoziemców koczujących w okolicach Usnarza Górnego

Data publikacji: 21.09.2021

Główne tezy

1. Istnieje domniemanie jurysdykcji terytorialnej państwa.

2. W wyjątkowych sytuacjach przyjmuje się koncepcję jurysdykcji eksterytorialnej, szczególnie gdy przedstawiciele państwa działają poza terytorium państwa, uzyskując jednak skuteczną kontrolę nad obcym terytorium lub osobami znajdującymi się poza terytorium państwa.

3. Cudzoziemcy koczujący w okolicach Usnarza Górnego znajdują się na terytorium Białorusi, a białoruskie służby państwowe sprawują nad nimi efektywną kontrolę.

4. Okoliczności faktyczne przesądzają, że cudzoziemcy koczujący przy polskiej granicy na terytorium Białorusi nie podlegają polskiej jurysdykcji.

5. Polska Straż Graniczna zasadnie uznaje, że nie ma przesłanek do przyjęcia przez nią wniosków o objęcie ochroną międzynarodową od cudzoziemców znajdujących się na terytorium Białorusi i pozostających pod efektywną kontrolą białoruskich służb państwowych.

 

Przedmiot opinii

Przedmiotem opinii jest odpowiedź na pytanie, czy cudzoziemcy koczujący w okolicy Usnarza Górnego po białoruskiej stronie granicy polsko-białoruskiej są objęci jurysdykcją Rzeczypospolitej Polskiej. Cudzoziemcy próbowali nielegalnie przekroczyć granicę, lecz zostali skutecznie powstrzymani przez polską Straż Graniczną. Migranci mieli wykrzykiwać do funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz napisać na transparentach, że chcą złożyć wniosek o ochronę międzynarodową. Ustalenie czy cudzoziemcy pozostają pod polską jurysdykcją jest kluczowe do trafnej oceny zakresu odpowiedzialności władz polskich w przedmiotowej sprawie.

 

Stan faktyczny

Cudzoziemców pozostających na terytorium Białorusi pilnują funkcjonariusze białoruskiej służby granicznej uniemożliwiając im wejście w głąb kraju[1]. Doniesienia medialne wskazywały, że w grupie cudzoziemców dochodzi do rotacji osób koczujących przy granicy, co miałoby dotyczyć w szczególności kobiet i dzieci transportowanych w nieznane miejsce[2]. Ponadto opublikowane w mediach społecznościowych nagrania ujawniły, że strona białoruska regularnie dostarcza posiłki grupie cudzoziemców koczujących przy polsko-białoruskiej granicy[3].

Media informują, że białoruskie służby nie tylko dowożą ich na granice, ale nakazują nawet fizyczne przepychanie ich poza swoje terytorium[4]. Białoruskie źródła informują, że istnieją nagrania FRONTEXu, na których widać, jak samochody służbowe białoruskiej straży granicznej eskortują duże grupy migrantów bezpośrednio do samej granicy. Ponadto białoruscy pogranicznicy mieli usuwać drut kolczasty, aby ułatwić migrantom przekroczenie granicy[5]. Na licznych filmach oraz fotografiach widać nieustannie obecnych funkcjonariuszy służb białoruskich pilnujących imigrantów. Pojawiają się również informacje, że białoruskie służby nie pozwalają zawrócić imigrantom i przetrzymują ich siłowo przy granicy[6].

Jednocześnie interakcja migrantów z polską Służbą Graniczną ograniczona jest do biernego powstrzymania migrantów od nielegalnego przekraczania granicy państwowej. W szczególności Służba Graniczna nie ma swobodnego dostępu do migrantów i nie ogranicza ich przemieszczania się na terytorium państwa, w którym się znajdują.

Z powyższych okoliczności wynika, że efektywną kontrolę na cudzoziemcami koczującymi w Usnarzu Górnym sprawują służby białoruskie.

 

Jurysdykcja państwa na gruncie orzecznictwa ETPCz

Artykuł pierwszy Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności[7] nakłada na Państwa-Strony obowiązek zapewnienia każdemu człowiekowi, podlegającemu ich jurysdykcji prawa i wolności określone w rozdziale I Konwencji. Odnosząc się do pozytywnych obowiązków państw w zakresie zapewnienia praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji ETPCz podkreślił, że zobowiązania te nie mogą być interpretowane w sposób nakładający niemożliwe lub nieproporcjonalne obowiązki. Zgodnie z art. 1 jurysdykcja państwa wyznacza zakres obowiązków państw-stron[8]. Zakres terytorialny stosowania EKPCz określa art. 56 Konwencji. Konwencja nie definiuje pojęcia „jurysdykcji państwa”, jednakże pojęcie to zostało określone przez doktrynę i orzecznictwo. Powszechnie przyjmuje się, że pojęcie „jurysdykcja” dla celów art. 1 Konwencji należy interpretować w sposób zgodny ze znaczeniem tego terminu w prawie międzynarodowym publicznym[9].

Jurysdykcja państwa oznacza „kompetencję państwa do władczego kształtowania sytuacji faktycznej i prawnej osób i rzeczy”[10]. Pojęcie jurysdykcji nierozerwalnie wiąże się z pojęciem zwierzchnictwa terytorialnego państwa, choć nie są to pojęcia tożsame. Zwierzchnictwo terytorialne jest władzą najwyższą, pełną i wyłączną, w związku z czym żadna inna władza nie może działać na terytorium danego państwa bez jego zgody[11]. Zasadę tę wyrażały już łacińskie maksymy qui in territorio meo est, etiam meus subditus est oraz quidquid est in territorio, est etiam de territorio.

W ugruntowanym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) podkreśla się, że z punktu widzenia prawa międzynarodowego publicznego słowa „podlegające ich jurysdykcji” w rozumieniu art. 1 Konwencji należy interpretować w ten sposób, że jurysdykcyjna kompetencja państwa przede wszystkim jest warunkowana terytorialnym zwierzchnictwem państwa[12]. Ponadto istnieje domniemanie, że jurysdykcja jest sprawowana na całym terytorium państwa. Domniemanie to może być obalone w wyjątkowych okolicznościach, w szczególności, gdy państwo nie może wykonywać władzy na części swojego terytorium. Może to być wynikiem okupacji wojskowej przez siły zbrojne innego państwa, które skutecznie kontroluje dane terytorium[13], akty wojny lub buntu lub działania obcego państwa wspierające utworzenie państwa separatystycznego na terytorium danego państwa[14].

Europejski Trybunał Praw Człowieka przyjmuje także w najnowszym orzecznictwie, że jurysdykcja państwa rozciąga się nie tylko na terytorium państwa w sensie geograficznym, ale także na terytoria:

  1. okupowane przez to państwo,
  2. na których państwo sprawuje „skuteczną kontrolę”,
  3. na których władza jest sprawowana z nieustannym, wojskowym, gospodarczym i politycznym wsparciem ze strony tego państwa[15].

Zobowiązania podjęte przez Umawiające się Państwo na podstawie art. 1 Konwencji obejmują, oprócz obowiązku powstrzymania się od ingerowania w korzystanie z gwarantowanych praw i wolności, pozytywne obowiązki podjęcia odpowiednich kroków w celu zapewnienia poszanowania tych praw i wolności w ramach swojego terytorium[16].

Wykonywanie jurysdykcji jest warunkiem koniecznym dla pociągnięcia Układającego się Państwa do odpowiedzialności za działania lub zaniechania, które można mu przypisać, a które dają podstawy do postawienia zarzutu naruszenia praw i obowiązków wskazanych w Konwencji. Kompetencja jurysdykcyjna Państwa z art. 1 Konwencji ma zasadniczo charakter terytorialny. Domniemywa się, iż jurysdykcja jest zwykle wykonywana na terytorium danego Państwa. I odwrotnie, działania Układających się Państw mające miejsce lub wywołujące skutki poza granicami ich terytoriów mogą stanowić wykonywanie jurysdykcji w rozumieniu art. 1 Konwencji jedynie w wyjątkowych przypadkach[17].

 

Wyjątki uzasadniające jurysdykcję eksterytorialną w kontekście praw migrantów

Trybunał uznaje, że zasadą jest jurysdykcja terytorialna a jedynie w wyjątkowych okolicznościach działania Układających się Państw dokonane poza ich terytorium lub wywołujące tam skutki mogą stanowić wykonywanie przez nie ich jurysdykcji w rozumieniu art. 1 Konwencji. Trybunał uznaje także odpowiedzialność państwa za zapewnienie wolności i praw gwarantowanych w Konwencji w sytuacji, gdy w wyniku działań zbrojnych zgodnych z prawem lub bezprawnych państwo sprawuje skuteczną kontrolę nad obszarem położonym poza jego terytorium krajowym. Obowiązek ten może wynikać zarówno z faktu kontroli bezpośrednio sprawowanej przez siły zbrojne, jak i przez podległą administrację lokalną[18]. Innymi wyjątkami są niektóre działania przedstawicieli dyplomatycznych lub konsularnych, którzy znajdują się za granicą zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego oraz sytuacja, w której Układające się Państwo za zgodą, na wniosek lub za wiedzą rządu odnośnego terytorium wykonuje wszystkie lub część władzy publicznej normalnie wykonywanej przez taki rząd. W pewnych okolicznościach za wyjątek od zasady jurysdykcji terytorialnej uznaje się stosowanie siły przez przedstawicieli Państwa działających poza jego terytorium, gdy osoba w taki sposób doprowadzona pod kontrolę organów władzy tego Państwa znajduje się pod jurysdykcją tego Państwa w rozumieniu art. 1 Konwencji. Zasada ta jest stosowana, gdy osoba fizyczna zostaje aresztowana przez funkcjonariuszy danego Państwa działających poza jego granicami. Wymagane jest w takich wypadkach sprawowanie fizycznej władzy i kontroli nad tymi osobami[19].

Przykładowo w sprawie Hirsi Jamaa ETPCz potwierdził, że „odpowiedzialność Układającego się Państwa może także powstać wówczas, gdy w wyniku działań militarnych - bez względu na to, czy legalnych, czy nielegalnych - Państwo to wykonuje skuteczną kontrolę nad obszarem znajdującym się poza jego terytorium krajowym. Odpowiedzialność ta jednakże jest wykluczona wówczas [...], gdy działanie eksterytorialne jest jedynie chwilowe, gdyż brzmienie art. 1 nie obejmuje takiego rozumienia "jurysdykcji". W każdym przypadku kwestia, czy istnieją wyjątkowe okoliczności wymagające i uzasadniające uznanie przez Trybunał, iż Państwo wykonywało jurysdykcję poza swoim terytorium, musi zostać rozstrzygnięta w odniesieniu do konkretnych okoliczności faktycznych, jak ma to miejsce w przypadku zupełnego i wyłącznego sprawowania kontroli nad więzieniem lub statkiem”[20]. Dla Trybunału jasne było, że „zawsze wówczas, gdy Państwo poprzez swoich przedstawicieli działających poza jego terytorium sprawuje kontrolę i władzę nad osobą, a tym samym wykonuje swą jurysdykcję, Państwo to jest zobowiązane na podstawie art. 1 do zapewnienia każdemu człowiekowi praw i wolności określonych w rozdziale I Konwencji, które są istotne w sytuacji takiej osoby”[21]. Należy także wskazać na podobną sprawę Ilias i Ahmed przeciwko Węgrom[22], która dotyczyła przetrzymywania migrantów w strefie tranzytowej przez 23 dni. Natomiast w sprawie M. K. i inni przeciwko Polsce jurysdykcja państwa została uznana ze względu na podjęcie działań przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w kolejowym punkcie kontroli granicznej oraz na samochodowym przejściu granicznym[23].

Również przedstawiciele doktryny praw człowieka wskazują, że eksterytorialne rozszerzenie jurysdykcji w zakresie wynikających z Konwencji Genewskiej dotyczącej uchodźców z 1951 roku obowiązków państw wobec migrantów, dotyczy „terytorium (włącznie ze statkami), nad którymi wykonuje ono efektywną kontrolę”[24]. Dopiero ustalenie efektywnej kontroli wobec migrantów pozwala natomiast na zakwalifikowanie ich porzucenia poza granicami państwa (np. na otwartych wodach), zawrócenia albo skierowania do państwa trzeciego, za sprzeczne z zasadą non-refoulement.

Spod jurysdykcji państwa są wyłączone także akty eksterytorialne o charakterze ściśle jednorazowym, postanowienia art. 1 Konwencji nie obejmują bowiem „przyczynowo-skutkowego” pojęcia jurysdykcji[25].

 

Jurysdykcja państwa w dokumentach Organizacji Narodów Zjednoczonych

Warto podkreślić, że pojęciem „jurysdykcji państwa” posługują się także inne wiążące akty prawa międzynarodowego[26], a objaśnienie tego pojęcia, pojawiające się m.in. w dokumentach Organizacji Narodów Zjednoczonych[27] nie odbiega od orzecznictwa ETPCz przyjętego na gruncie EKPCz. W szczególności potwierdzają one tezę, że jurysdykcja państwa obejmuje wszystkie obszary, nad którymi państwo sprawuje skuteczną kontrolę przez jakąkolwiek władzę – cywilną lub wojskową[28].

Komitet Przeciwko Torturom ONZ (Committee against Torture) – CAT w wydawanych dokumentach utrzymuje, że pojęcie „w każdym miejscu w obrębie swej jurysdykcji”, występujące na gruncie art. 2 Europejskiej Konwencji o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu albo karaniu obejmuje de iure całe terytorium państwa oraz terytorium podlegające faktycznej kontroli Państwa-Strony i musi być stosowane w celu ochrony każdej osoby, obywatela lub obcokrajowca bez dyskryminacji. Komitet podkreśla, że ​​obowiązek państwa w zakresie zapobiegania torturom dotyczy również wszystkich osób, które działają de iure lub de facto w imieniu, w lub na polecenie Państwa-Strony[29].

Podobnie Komitet ONZ ds. Praw Dziecka podkreśla, że ​​państwa mają obowiązek szanować i zapewniać prawa dziecka w ramach ich jurysdykcji, przy czym ta nie ogranicza się do jedynie do „terytorium” państwa. Obejmuje ona również działalność podmiotów niepaństwowych, takich jak przedsiębiorstwa międzynarodowe zarejestrowane, mające siedzibę lub prowadzące w znacznym zakresie działalność na terytorium Państwa, która to działalność może mieć negatywny wpływ na prawa dziecka w innych krajach[30].

 

Podsumowanie

Mając na uwadze przytoczone normy prawa publicznego międzynarodowego znajdujące zastosowanie do oceny zakresu jurysdykcji, w tym wyjątkowych okoliczności uzasadniających ustalenie jurysdykcji państwa poza jego granicami, należy podkreślić, że Polska:

  1. nie okupuje terytorium Białorusi,
  2. nie ogranicza zwierzchnictwa terytorialnego Białorusi,
  3. nie ingeruje w sprawy wewnętrzne Białorusi,
  4. nie sprawuje skutecznej kontroli w miejscowościach przygranicznych leżących po stronie Białorusi w okolicy Usnarza Górnego,
  5. nie wspiera ruchów separatystycznych wojskowo, gospodarczo, politycznie, ani w żaden inny sposób,

co zaś w okolicznościach Usnarza Górnego najważniejsze:

  1. funkcjonariusze polskiej Straży Granicznej nie podejmowali działań po białoruskiej stronie granicy, ani nie uzyskali skutecznej kontroli nad cudzoziemcami.

Tym samym nie ulega wątpliwości, że cudzoziemcy znajdujący się na terytorium Białorusi nie podlegają polskiej jurysdykcji.

Jednocześnie Polska respektuje nienaruszalność granic państwowych, wynikającą zarówno z norm prawa publicznego międzynarodowego jak i znajdującą potwierdzenie w art. 5 Konstytucji RP. W wykonaniu tej zasady, Polska wypełnia swoje zobowiązania do ochrony granicy polskiej oraz zewnętrznej granicy Unii Europejskiej i oferuje pomoc humanitarną za pomocą legalnych środków takich jak konwój humanitarny, który oczekuje na zezwolenie na legalne przekroczenie granicy na wyznaczonym przejściu granicznym.

Jednocześnie na Polskę nie mogą być nakładane obowiązki niemożliwe lub nieproporcjonalne do wykonania, w szczególności wiążące się z: (i) nielegalnym działaniem organów władzy publicznej na suwerennym terytorium państwa sąsiedniego (jak udzielanie pomocy, wbrew woli Białorusi, z naruszeniem umów międzynarodowych, których stroną jest RP i z narażeniem państwa na konflikt z Białorusią w związku z wtargnięciem na jej terytorium), bądź (ii) przyzwoleniem na nielegalne działania innych ze strony państwa (nielegalne przekraczanie granicy z naruszeniem umów i zwyczajów międzynarodowych).  Zasadą państwa prawnego jest, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa[31].

Ponadto Polska wywiązuje się ze zobowiązań międzynarodowych w pierwszej kolejności zapobiegając nielegalnej migracji[32], a także zapewniając pomoc i przyjmując na siebie odpowiedzialność za osoby, które przekroczyły granicę i znalazły się na terytorium Rzeczypospolitej w legalny sposób, jak również wobec tych, którzy przekroczyli granicę państwową i znaleźli się na terytorium polskim nielegalnie[33].

 

Autorzy

Adw. Jerzy Kwaśniewski – Prezes Zarządu Instytutu Ordo Iuris

Łukasz Bernaciński – Dyrektor Centrum Analiz Legislacyjnych

Maria Podlodowska – Analityk Centrum Analiz Legislacyjnych

 
 

 

[1] B. Bodalska, Pat na polsko-białoruskiej granicy. Około 50 osób nie ma dokąd się udać, https://www.euractiv.pl/section/migracje/news/bialorus-migranci-granica-polska-lukaszenka/ (dostęp: 20.09.2021).

[2] Radio Białystok, Wśród osób koczujących na granicy z Białorusią nie ma już kobiet z dziećmi, https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/203465 (dostęp: 20.09.2021).

[3] Nagranie opublikowane przez Straż Graniczną dostępne pod adresem: https://mobile.twitter.com/Straz_Graniczna/status/1431335390879920132 (dostęp: 20.09.2021).

[4] B. Bodalska, op. cit.

[5] Reżim Łukaszenki sterował kryzysem na granicy. Wykorzystywał biura turystyczne., https://www.money.pl/gospodarka/biura-turystyczne-zalatwialy-uchodzcom-wizy-pozniej-musieli-sobie-radzic-sami-6676042233195328a.html, dostęp 28 sierpnia 2021).

[6] B. Bodalska, op. cit.

[7] Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), zwana dalej: Konwencja, EKPCz.

[8] K. U. Gałka, Kryterium jurysdykcji państwa a odpowiedzialność za naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka uwagi na tle orzecznictwa Strasburskiego dotyczącego państwa terytorialnego, "Polski Przegląd Stosunków Międzynarodowych" 2014, nr 4, s.42.

[9] Ilaşcu and Others v. Moldova and Russia, 48787/99, § 312, zob.  Także Gentilhomme i Inni przeciwko Francji, nr 48205/99, 48207/99 i 48209/99, § 20, wyrok z dnia 14 maja 2002 r. Banković i inni przeciwko Belgii i Innym (dec.) [WI], nr 52207/99, §§ 59-61 , ECHR 2001-XII oraz Assanidze przeciwko Gruzji [GC], nr 71503/01, § 137, ECHR 2004-II.

[10] M. J. Wasiński, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie. Skrypt wykładu, Łódź, 2014, s.116.

[11] W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa, 2013, s. 174.

[12] Zob. Banković i in., § 59.

[13] Zob. Loizidou przeciwko Turcji (wstępne zastrzeżenia), wyrok z 23 marca 1995 r., Seria A nr 310; Cypr przeciwko Turcji , § 76-80; Banković i inni, § 70-71.

[14] Zob. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 13 lipca 2021 r., Aslanian v. Mołdawia i Rosja, 74433/11.

[15] Ibidem., § 38.

[16] Ilaşcu and Others, § 313, zob. także Z. i Inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [GC], nr 29392/95, § 73, ECHR 2001-V.

[17] Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7 lipca.2011 r., Al-Skeini i inni v. Wielka Brytania, LEX nr 863836.

[18] Ilaşcu and Others, § 314.

[19] Zob. szerz. Al.-Skeini i inni; M. A. Nowicki [w:] Komentarz do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wyd. VII, Warszawa 2017, art. 1.

[20] Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka  z 23 lutego2012 r., Jamaa i inni v. Włochy, 27765/09,  LEX nr 1117478.

[21] Ibidem.

[22] Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 14 marca 2017 r., Ilias i Ahmed v. Węgry, 47287/15.

[23] Zob. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 23 lipca 2020 r., M. K. i inni v. Polsce,  40503/17, § 126-132.

[24] I. Bantekas, L. Oette, International Human Rights Law and Practice, Third Edition, Cambridge University Press 2020, s. 606.

[25] M. A. Nowicki, op. cit.

[26] Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. 1977 nr 38 poz. 167), Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, sporządzona w Strasburgu w dniu 26 listopada 1987 r. (Dz.U. 1995 nr 46 poz. 238).

[27] Consideration of Reports Submitted by States Parties Under Article 19 of the Convention, https://repositories.lib.utexas.edu/handle/2152/26510 (dostęp: 17.09.2021).

[28] Consideration of Reports Submitted by States Parties Under Article 19 of the Convention, § 15.

[29] CAT/C/GC/2, § 7.

[30] Open-ended intergovernmental working group on trans national corporations and other business enterprises with respect to human rights Second session, 24 – 28 October 2016.

[31] Art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

[32] Art. 1 ust. 10 Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o współpracy w zwalczaniu przestępczości, podpisanej w Mińsku dnia 8 grudnia 2003 r., (Dz.U.2005.125.1044), Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białoruś w sprawie przejść granicznych, sporządzona w Warszawie dnia 24 kwietnia 1992 r., (M.P. 2003 nr 37 poz. 518).

[33] Art. 13 pkt 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i i Rady UE nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona)( Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 180/31).

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej