Wytyczne Leszczyny podżeganiem do zabójstwa – Ordo Iuris zawiadamia Prokuraturę

30 sierpnia 2024 r. Minister Zdrowia Izabela Leszczyna wydała: Wytyczne w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży. W toku konferencji prasowej związanej z wprowadzeniem wytycznych, która miała miejsce właśnie w dniu 30 sierpnia 2024 r. Prezes Rady Ministrów Donald Tusk wskazał, że kolejne próby zdobycia w Sejmie większości na rzecz projektów czyniących legalną aborcję do 12 tygodnia zakończyły się niepowodzeniem. Wobec tego miał pracować wspólnie z minister Leszczyną nad wytycznymi, które zmienią w takiej sytuacji realia. 

W wytycznych na płaszczyźnie art. art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wskazano: Ustawa o planowaniu rodziny nie precyzuje także pojęcia „zagrożenie”, pozostawiając je do oceny lekarza działającego na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, przepisy nie posługują się w tym przypadku żadnym wartościowaniem, nie wskazują, że zagrożenie ma być nagłe bądź bezpośrednie i nie powinny być tak interpretowane.

Stanowisko to pomija regulację art. 157a § 2 k.k., zgodnie z którym nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego. § 1 tego artykułu stanowi, że kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

W doktrynie na płaszczyźnie regulacji art. 157a § 2 k.k. podnosi się, że: Działania lecznicze podjęte w celu uchylenia niebezpieczeństwa muszą być konieczne, tzn. że bez ich podjęcia stan niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia kobiety ciężarnej lub dziecka poczętego przerodziłby się, zgodnie z naszą wiedzą i doświadczeniem, w skutek w postaci śmierci lub istotnej utraty zdrowia. (tak Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117-211a Opublikowano: WKP 2017). Konieczność tych działań oznacza, że poświęcenie zdrowia dziecka poczętego musi okazać się jedynym sposobem uratowania jego życia lub zdrowia albo życia kobiety ciężarnej. (tak Giezek Jacek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).

W świetle więc tej regulacji uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego nie jest usprawiedliwiane samym zagrożeniem dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, a dopiero koniecznością poświęcenia dziecka poczętego dla uchylenia zagrożenia dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej. 

Warunek wstępny wszelkiej interpretacji norm prawnych stanowi założenie spójności systemu prawa i racjonalności ustawodawcy (tak Zakrzewski Piotr, Stopniowanie winy w prawie karnym, opublikowano: WK 2016; podobnie Duszka-Jakimko Hanna, Kozicka Beata, Jasność prawa a (nie)przejrzystość języka prawnego, opublikowano: PPP 2018/1/9-20). 

Konstytucja najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Stosownie zaś do postanowień ustępu 2 tego artykułu przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

W orzecznictwie i doktrynie podnosi się, że z art. 8 wynika nakaz stosowania wykładni prokonstytucyjnej aktów podkonstytucyjnych. (…) wykładnia prokonstytucyjna umożliwia wskazanie takiego sposobu rozumienia przepisu, który najpełniej odpowiada normom, zasadom i wartościom konstytucyjnym (zob. NSA – II OPS 2/12). Nakaz wykładni prokonstytucyjnej może być zatem uznany za dyrektywę wykładni optymalizacyjnej, bowiem spośród różnych możliwych sposobów rozumienia przepisu ustalonych jako zgodne z Konstytucją obliguje on do wyboru takiego rozumienia, które będzie zgodne z Konstytucją w stopniu najwyższym. Stosowanie powyższych metod wykładni umożliwia „promieniowanie” ustawy zasadniczej na inne normy prawne, gwarantując spójność aksjologiczną systemu prawnego, pewność prawa oraz stabilizację i przewidywalność rozstrzygnięć (zob. TK – K 27/98, K 44/16). (Tuleja Piotr (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, opublikowano: WKP 2023). 

Konstytucja w całokształcie swych postanowień daje wyraz pewnemu obiektywnemu systemowi wartości, którego urzeczywistnianiu służyć powinien proces interpretacji i stosowania poszczególnych przepisów konstytucyjnych. Dla określenia tego systemu wartości centralną rolę odgrywają postanowienia o prawach i wolnościach jednostki, usytuowane przede wszystkim w rozdziale II konstytucji. Wśród tych postanowień centralne z kolei miejsce zajmuje zasada przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. Poszanowanie i ochrona prawa do życia stanowi jedną z podstawowych przesłanek realizacji tej zasady. (tak wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 marca 1999 r., K 2/98, LEX nr 36396). 

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego za życiem

Życie ludzkie (…) stanowi fundamentalne dobro człowieka (tak orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., K 26/96). W orzeczeniu tym wskazano również: Demokratyczne państwo prawa jako naczelną wartość stawia człowieka i dobra dla niego najcenniejsze. Dobrem takim jest życie, które w demokratycznym państwie prawa musi pozostawać pod ochroną konstytucyjną w każdym stadium jego rozwoju. Wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w fazie prenatalnej, nie może być różnicowana. Brak jest bowiem dostatecznie precyzyjnych i uzasadnionych kryteriów pozwalających na dokonanie takiego zróżnicowania w zależności od fazy rozwojowej ludzkiego życia. Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc wartością chronioną konstytucyjnie. Dotyczy to także fazy prenatalnej.

(…) z uwagi na fundamentalny charakter prawa do życia w aksjologii konstytucyjnej, nie każde z dóbr wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji może uzasadniać godzące w nie rozwiązania. Bez potrzeby dalszego poszerzania argumentacji można stwierdzić, że zdecydowanie nieakceptowane w demokratycznym państwie prawnym, realizującym zasady sprawiedliwości społecznej i chroniącym życie oraz niezbywalną godność człowieka, byłoby ograniczenie prawnej ochrony życia człowieka w celu ochrony dóbr lokujących się niżej w hierarchii konstytucyjnej, np. własności i innych praw majątkowych, moralności publicznej, ochrony środowiska czy nawet zdrowia innych ludzi. Warunkiem ograniczenia prawa do prawnej ochrony życia jest więc zaistnienie sytuacji, w której jest niewątpliwe, że nie da się ono pogodzić z analogicznymi prawami innych osób. Przesłankę tę można określić ogólnie jako wymaganie symetrii dóbr: poświęcanego i ratowanego. (tak wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 września 2008 r., sygn. akt K 44/07, LEX nr 441911). 

„Ryzyko dla matki legalizujące przerwanie ciąży musi być poważne”

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 października 2006 r., I KZP 18/06, LEX nr 196378, wskazał, że Ochrona prawnokarna dziecka poczętego jest w Polsce konsekwencją traktowania jako zasady zakazu przerywania ciąży i zwrócił uwagę na: humanistyczne racje dyrektywy interpretacyjnej in dubio pro vitae.

Zwrócić również należy uwagę na płaszczyźnie art. 152 k.k. w zw. z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, że: Analiza literatury pozwala stwierdzić, że większość autorów przychyla się do poglądu, iż ryzyko dla matki legalizujące przerwanie ciąży musi być poważne (tak Tymiński Radosław (red.), Kodeks karny. Przepisy stosowane w sprawach medycznych. Komentarz. Opublikowano: WKP 2023).

Wytyczne Leszczyny naruszają zasadę spójności prawa

Przyjęta w wytycznych wykładnia regulacji art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w świetle powołanego wyżej orzecznictwa i poglądów doktryny w sposób oczywisty narusza zasadę spójności polskiego systemu prawnego. Prowadzi ona do mniej intensywnej ochrony życia dziecka poczętego od ochrony jego zdrowia. W sposób oczywisty uderza w konstytucyjną aksjologię stawiając jakiekolwiek zagrożenie dla zdrowia matki przed życiem dziecka poczętego, co jest następstwem naruszenia wynikającego z art. 8 Konstytucji nakazu stosowania wykładni prokonstytucyjnej ustawy oraz współstosowania interpretacyjnego Konstytucji. 

Zgodnie z art. 148 § 1 k.k. kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Od kiedy dziecku przysługuje pełna ochrona przewidziana w Kodeksie karnym dla człowieka

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 października 2008 r., I KZP 13/08, LEX nr 453603, wskazał: (…) pełna prawnokarna ochrona zdrowia i życia przysługuje dziecku nienarodzonemu od:

1. rozpoczęcia porodu (naturalnego),
2. w wypadku operacyjnego zabiegu cięcia cesarskiego kończącego ciążę na żądanie kobiety ciężarnej – od podjęcia pierwszej czynności medycznej bezpośrednio zmierzającej do przeprowadzenia takiego zabiegu,
3. w wypadku konieczności medycznej przeprowadzenia zabiegu cięcia cesarskiego lub innego alternatywnego zakończenia ciąży – od zaistnienia medycznych przesłanek takiej konieczności. 

W powołanym rozstrzygnięciu zaznaczono również: Czynności zmierzające do przeprowadzenia zabiegu cięcia cesarskiego w sytuacji konieczności medycznej mają swój początek – z punktu widzenia obowiązków szeroko ujmowanego personelu opieki medycznej – w procesie diagnostycznym, rozpoczynanym zazwyczaj od wywiadu chorobowego, za pomocą którego możliwe jest ustalenie, czy zachodzą wskazania do przeprowadzenia zabiegu i – z punktu widzenia kobiety ciężarnej – w takim jej zachowaniu, które umożliwia przeprowadzenie tego rodzaju badań. W ramach takiego kontaktu (osoba należąca do personelu medycznego – kobieta ciężarna) istnieje bowiem pierwsza możliwość dokonania oceny, czy zachodzą wskazania do przeprowadzenia zabiegu. Jeżeli w trakcie tych czynności wyjdą na jaw takie okoliczności dotyczące dziecka poczętego, jego matki albo ich obojga, które wskazują na możliwość i zarazem konieczność przeprowadzenia cięcia cesarskiego dla ratowania zdrowia lub życia, wówczas trzeba podjąć dalsze czynności, które umożliwią przeprowadzenie zabiegu. Zaistnienie takich okoliczności oznacza obiektywną konieczność przeprowadzenia alternatywnego zakończenia ciąży. Wystąpienie takiej konieczności wyznacza początek okresu, w którym powinno nastąpić oddzielenie dziecka od organizmu matki, co jest tożsame z okresem porodu w rozumieniu art. 149 k.k. Od tej chwili przysługuje dziecku nienarodzonemu pełna prawnokarna ochrona przewidziana w obowiązującym Kodeksie karnym dla człowieka.

Na takim samym stanowisku Sąd Najwyższy stanął w wyroku z dnia 27 września 2010 r. V KK 34/10, LEX nr 612469, w postanowieniu z dnia 26 marca 2009 r., I KZP 2/09, LEX nr 486166, Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 listopada 2020 r. II AKa 444/18, LEX nr 3164517, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 28 stycznia 2019 r., II AKa 262/18, LEX nr 2724244.

Wytyczne dopuszczają możliwość pozbawienia życia dziecka, kiedy przysługuje mu już pełna prawnokarna ochrona życia 

Wytyczne wskazują w szczególności: Przepisy ustawy o planowaniu rodziny nie regulują natomiast terminu, w jakim możliwe jest przerwanie ciąży w sytuacji, gdy zagraża ona życiu lub zdrowiu kobiety ciężarnej. Z prawnego punktu widzenia przeprowadzenie procedury przerwania ciąży w tych okolicznościach nie powinno być zatem warunkowane czasem trwania ciąży. Wytyczne przyjmują więc, że aborcja w trybie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży jest dopuszczalna do urodzenia się dziecka, a więc nawet w sytuacji zaistnienia przesłanek konieczności medycznej przeprowadzenia zabiegu cięcia cesarskiego lub innego alternatywnego zakończenia ciąży. Innymi słowy wytyczne dopuszczają możliwość pozbawienia życia dziecka w prenatalnej fazie rozwoju, gdy przysługuje mu już pełna prawnokarna ochrona życia i gdy możliwym jest zniesienie konfliktu między życiem dziecka poczętego a życiem lub zdrowiem kobiety ciężarnej w drodze oszczędzenia obu kolidujących dóbr prawnych.

Pozbawienie życia dziecka w Oleśnicy następstwem wytycznych premiera Tuska i minister Leszczyny

Konsekwencją tak dokonanej wykładni przedmiotowej regulacji była dokonana w Oleśnicy aborcja dziecka w 36 tygodniu ciąży z powołaniem się na zagrożenie ciąży dla życia psychicznego matki, mimo wcześniejszej propozycji lekarzy niezwłocznego zakończenia ciąży w drodze cesarskiego cięcia bez uśmiercania dziecka, właśnie ze względu na zły stan psychiczny matki. 

Zgodnie z art. 18 § 2 k.k. odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego. Na płaszczyźnie tej regulacji w orzecznictwie podnosi się, że nakłanianie skierowane być musi do konkretnej osoby lub do zindywidualizowanego kręgu osób (ad certam personam) niekoniecznie znanego podżegającemu z imienia i nazwiska. (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 marca 2022 r., II AKa 139/21, LEX nr 3341108). Podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 października 2005 r., II KK 184/05, LEX nr 163969, czy Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 lutego 2006 r., II AKa 207/05, LEX nr 180361. 

Wobec powyższego zwrócić należy uwagę, że wytyczne wprost wskazują ich adresatów, a są to: Dyrektorzy Szpitali, Ordynatorzy/Kierownicy Oddziałów. W trakcie wspomnianej wyżej konferencji prasowej Minister Leszczyna zaznaczyła, że: Wytyczne staną się wykładnią dla lekarzy i dla podmiotów leczniczych. Taki zbiór adresatów wytycznych jest możliwy do zindywidualizowania, i to personalnie.

Po oznaczeniu adresatów wytyczne mówią dalej: Przekazuję Państwu Wytyczne w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży, zwracając się z uprzejmą prośbą o ich właściwe stosowanie, a przez to poszanowanie praw pacjentek oraz zapewnienie im należytej opieki. Adresaci wytycznych są więc nakłaniani do takiego stosowania przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży, która w świetle powołanej wyżej argumentacji stanowi realizację znamion art. 152 § 1 k.k., art. 152 § 3 k.k. i art. 148 § 1 k.k.. 

Podżeganie do zabójstwa czy polecenie zabójstwa?

Z wypowiedzi zaś premiera Donalda Tuska na konferencji prasowej w dniu 30 sierpnia 2024 r. wynika, że wspólnie i w porozumieniu z Minister Leszczyną, chcąc, aby adresaci wytycznych, stosując wadliwie art. 4a ust. 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego, przerywali za zgodą kobiet ich ciąże, abortując również dzieci poczęte, które osiągnęły zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, także w wypadkach zaistnienia przesłanek medycznych konieczności przeprowadzenia zabiegu cesarskiego cięcia lub innego alternatywnego zakończenia ciąży, nakłaniali ich do tego, realizując tym sposobem znamiona art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 152 § 1 k.k., art. 152 § 3 k.k. i art. 148 § 1 k.k..

Co więcej, wytyczne akcentując możliwość wymierzenia kary umownej w wysokości do 2% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a nawet rozwiązania umowy, za niezastosowanie się do ich treści dają podstawę do rozważenia zachowania Donalda Tuska i Izabeli Leszczyny w kategorii sprawstwa polecającego (art. 18 § 1 k.k.).

Przestępstwo przekroczenia uprawień

Zgodnie z art. 231 § 1 k.k. funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.W wypadku przedmiotowej regulacji Przedmiotem ochrony jest także ustrój konstytucyjny państwa, rozumiany jako „całokształt zasad, w oparciu o które jest zorganizowana i wykonywana władza publiczna” (S. Hoc [w:] Kodeks karny…, red. R.A. Stefański, teza 11 komentarza do art. 127 k.k.). (por. Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212-277d, opublikowano: WKP 2017). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 września 2022 r., II USK 590/21, LEX nr 3490191, na płaszczyźnie regulacji art. 231 § 1 k.k. wskazał: Z treści tego przepisu wynika, że aby doszło do popełnienia określonego w nim przestępstwa, czyn w nim określony musi być zarówno popełniony przez funkcjonariusza publicznego, jak i musi polegać na przekroczeniu uprawnień lub nie dopełnieniu obowiązków, a zatem bezpośrednio związany jest z czynnościami służbowymi funkcjonariusza. Sensem tego przepisu jest bowiem to, że funkcjonariusz podejmuje czynności służbowe bez odpowiedniej podstawy lub nie podejmuje czynności służbowych, do których był zobowiązany. 

Naruszenie konstytucyjnego systemu źródeł prawa

Wytyczne podważają (obchodzą) konstytucyjny system źródeł prawa, o czym świadczy ich relacja do regulacji ustawowych, w szczególności dotyczących przerywania ciąży. Sposób ich sformułowania i kontekst ich przyjęcia wskazuje wyraźnie, że intencją Prezesa Rady Ministrów i Ministra Zdrowia – występującego tu jako prawodawca – jest uzupełnienie przepisów ustawy i doprowadzenie do faktycznego poszerzenia dostępu do aborcji (do czego nie doszło wobec odrzucenia w trzecim czytaniu projektu ustawy praktycznie likwidującego karalność zabijania dzieci nienarodzonych¹). Konstytucja ustanawia zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego, co oznacza, że poza aktami wymienionymi w ustawie zasadniczej nie jest dopuszczalne stanowienie prawa powszechnie obowiązującego. Wśród aktów tych nie ma wytycznych, co oznacza, że taka forma stanowienia prawa powszechnie obowiązującego jest niedopuszczalna. W świetle art. 93 Konstytucji zaskarżone wytyczne Ministra Zdrowia mogłyby stanowić akt prawa wewnętrznie obowiązującego, czyli taki, który jest skierowany do jednostek organizacyjnie podległych podmiotowi stanowiącemu. Niemniej już adresaci wskazani w treści wytycznych Ministra Zdrowia (Dyrektorzy Szpitali, Ordynatorzy/Kierownicy Oddziałów) nie zaliczają się do kręgu jednostek organizacyjnie podległych Ministrowi Zdrowia. Poza tym zaskarżone wytyczne zawierają szczegółowe postanowienia, które są niezgodne z prawem powszechnie obowiązującym, co jest zakazane na mocy art. 93 ust. 3 Konstytucji.

Zasady praworządności poszły do kosza

Wydając wytyczne Minister Zdrowia w osobie Izabeli Leszczyny i Prezes Rady Ministrów – Donald Tusk naruszyli zasady praworządności. Wytyczne zostały wydane bez podstawy prawnej. Ani Minister Zdrowia, ani Prezes Rady Ministrów nie posiadają kompetencji do wydawania wytycznych w sprawie obowiązujących przepisów prawa ani kompetencji do dokonywania wykładni legalnej przepisów prawa w jakimkolwiek zakresie. Zgodnie z zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji) organy władzy publicznej działają w granicach i na podstawie prawa. Działanie bez podstawy prawnej i z przekroczeniem posiadanych kompetencji, dodatkowo w formie nieprzewidzianej przez prawo, stanowi naruszenie zasady legalizmu.

Wytyczne naruszają art. 7 Konstytucji, ponieważ stanowią niedopuszczalną próbę ustalenia przez Ministra Zdrowia i Prezesa Rady Ministrów powszechnie obowiązującej wykładni przepisów ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, do czego nie mają oni uprawnień. Art. 7 Konstytucji wyraża zasadę legalizmu, z której wynika zakaz domniemywania kompetencji, oznaczający wymóg działania przez organy władzy publicznej wyłącznie w oparciu o wyraźne upoważnienie wynikające z przepisu powszechnie obowiązującego prawa (J. Roszkiewicz, Zakaz domniemywania kompetencji i wyjątki od tego zakazu, Warszawa 2022, s. 5 i 11-20). Żaden przepis powszechnie obowiązującego prawa nie przyznaje żadnemu organowi kompetencji do dokonywania ogólnej wiążącej wykładni przepisów, w tym Ministrowi Zdrowia i Prezesowi Rady Ministrów. Tymczasem w zaskarżonych wytycznych usiłują oni w istocie ustalić m.in. wiążącą wykładnię art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (w zakresie przesłanki zagrożenia dla zdrowia ciężarnej kobiety), art. 152 § 1 i 3 oraz art. 154 § 1 i 2 k.k. (w zakresie tego, co stanowi przestępstwo przerwania ciąży z naruszeniem przepisów ustawy) oraz art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (w zakresie uznania odmowy przerwania ciąży za naruszenie zbiorowych praw pacjentów). Ponieważ żaden przepis nie upoważnia wskazanych członków Rady Ministrów do wydania wytycznych dokonujących wiążącej wykładni przepisów ustaw, należy uznać, że zaskarżone wytyczne naruszają zakaz domniemywania kompetencji wywodzony z art. 7 Konstytucji.

Ponadto wytyczne w wielu miejscach nie poprzestają na proaborcyjnej reinterpretacji przepisów prawa, lecz wyraźnie zmieniają obowiązujące w Polsce prawo dotyczące dopuszczalności przerywania ciąży, jak np. w zakresie określenia miejsca przeprowadzenia procedury przerwania ciąży w przypadku, gdy podstawą jego wykonania jest uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (art. 4a ust. 8 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży), zasięgania opinii lekarzy specjalisty lub zwoływania konsylium (art. 37 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Niezależnie zatem od braku kompetencji do wydania zaskarżonych wytycznych, ich w zależności od wybranego fragmentu mniej lub bardziej jawnie prawotwórczy charakter również przesądza o naruszeniu art. 7 Konstytucji.

Wytyczne zostały wydane z oczywistym przekroczeniem uprawnień Ministra Zdrowia i Prezesa Rady Ministrów, a podważając konstytucyjny system źródeł prawa i zasadę praworządności oraz drastycznie obniżając określony konstytucyjnie i ustawowo standard prawnej ochrony życia dziecka nienarodzonego szkodzą interesowi publicznemu, co wyczerpuje znamiona typu czynu zabronionego z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 231 § 1 k.k.

Brak kognicji Trybunału Stanu w niniejszej sprawie

W doktrynie na płaszczyźnie art. 2 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz. U. z 2022 r., poz. 762 z późn. zm.) podnosi się: Po pierwsze, kognicja Trybunału Stanu w zakresie odpowiedzialności karnej członków Rady Ministrów ma charakter subsydiarny. Odpowiedzialność karna tych osób może być realizowana przed Trybunałem Stanu tylko wtedy, gdy przestępstwo zostało popełnione w związku z zajmowanym w rządzie stanowiskiem, oraz wtedy, gdy Sejm podejmie w tej sprawie uchwałę w trybie art. 156 ust. 2 Konstytucji (por. art. 5 ustawy o TS), a więc gdy łączne rozpoznanie kwestii odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uzna za celowe (art. 2 ust. 5 ustawy). Po drugie, jeżeli Sejm nie podejmie takiej uchwały, członkowie rządu odpowiadają za przestępstwa (przestępstwa skarbowe) popełnione w związku zajmowanym stanowiskiem przed sądami powszechnymi lub wojskowymi. Inaczej mówiąc, podjęcie właściwej uchwały przez Sejm jest warunkiem sine qua non wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności karnej członka Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu (A. Sakowicz, S. Steinborn [w:] Konstytucja RP…, t. 2, red. M. Safjan, L. Bosek, s. 1333). (tak Grajewski Krzysztof (red.), Steinborn Sławomir (red.), Ustawa o Trybunale Stanu. Komentarz, opublikowano: WKP 2020).

Z tych wszystkich powodów Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris będzie dążył do tego, aby Polski wymiar sprawiedliwości osądził działania Donalda Tuska oraz Izabeli Leszczyny, które w naszej ocenie mogą wypełniać znamiona podżeganie do zabójstwa oraz do przerywania ciąży z naruszeniem przepisów ustawy, a także przekroczenia uprawnień i działania na szkodę interesu publicznego. Pierwszym krokiem ku temu jest zawiadomienie, które skierowaliśmy do Prokuratury Krajowej w dniu 9 września bieżącego roku – przy pełnej świadomości, że stanowisko Prokuratora Krajowego zostało wadliwie obsadzone przez obecny rząd i że na działania prokuratury w tej sprawie prawdopodobnie trzeba będzie poczekać do dnia uwolnienia urzędu prokuratorskiego spod politycznej zależności.

Adw. Paweł Szafraniec, Centrum Interwencji Instytutu Ordo Iuris

^[1] 
Sejm 12 lipca 2024 r. odrzucił bowiem poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny (druk nr 176/X kadencja – https://sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=176).