główne PUNKTY
1
Komisja Europejska przyjęła nową „Strategię na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2026–2030”.
2
Jednym z przejawów „ochrony” osób określających się jako „LGBTIQ+” ma być zakazanie im dobrowolnego stosowania „praktyk konwersyjnych” czyli zmierzających do zmiany niepożądanych skłonności homoseksualnych.
3
Komisja nadal dąży do uznania nawoływania do nienawiści i przestępstwa z nienawiści za „przestępstwo UE” na podstawie art. 83 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
4
KE pragnie przekazywać dzieciom „inkluzywne wartości”, a państwa członkowskie zmusić do uznawania homoadopcji i formalnych związków jednopłciowych.
5
Zgodnie z koncepcją Komisji, „Unia równości” polegać będzie na uprzywilejowaniu osób utożsamiających się z ruchem „LGBTIQ+” i stosowaniu szantażu finansowego wobec państw członkowskich, które nie podporządkują się tej ideologii.
Strategia równości na rzecz osób „LGBTIQ+”
Komisja Europejska przyjęła „Strategię na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2026–2030”.Konsultacje w tej sprawie miały miejsce w kwietniu 2025 r.1. Instytut Ordo Iuris zgłosił wówczas krytyczną opinię2, która rekomendowała nie tylko zaprzestanie prac nad Strategią, ale także weryfikację dotychczasowej polityki Komisji Europejskiej w zakresie prób uprzywilejowania osób deklarujących się jako „osoby LGBTIQ+”3. W stanowisku wskazano również, że w dobie kryzysu geopolitycznego społeczeństwo obywatelskie i państwa członkowskie zrzeszone w Unii Europejskiej oczekują zaangażowania sił UE w realne problemy i potrzeby obywateli w ramach kompetencji UE, przy jednoczesnym odstąpieniu UE od prób ingerowanie w wewnętrzne porządki prawne państw członkowskich w dziedzinach wykraczających poza kompetencje przyznane.
Choć argumenty Ordo Iuris pozostają aktualne, 8 października 2025 r. KE oficjalnie przyjęła nową Strategię4. Lektura tego dokumentu pokazuje, że obawy i wątpliwości wyrażane w kwietniowej opinii były trafne i zasadne.
„Unia równości” – wczoraj czy jutro?
Już na etapie zapowiedzi prac nad nową Strategią, Komisja Europejska twierdziła, że konieczność jej przyjęcia wynika z rzekomych aktów dyskryminacji, przemocy, molestowania, nękania i braku akceptacji społecznej dla osób utożsamiających się ze skrótem „LGBTIQ+”5. Instytut zwracał wówczas uwagę na wątpliwą, bo opartą na subiektywnych odczuciach „osób LGBTIQ+”, metodologię badań przywoływanych przez KE. Ponadto, autorzy opinii podkreślali, że subiektywne przyjęcie przez jednostkę, że negatywny komentarz skierowany w jej stronę jest „nienawistny” może w rzeczywistości oznaczać, że osoba ta spotkała się z krytyką swojej postawy, zachowania, światopoglądu, czy wyglądu – jednakże krytyka nienaruszająca dóbr osobistych ani nietykalności cielesnej jest prawem człowieka do swobody wypowiedzi i wyrażania własnego zdania, a nie „mową nienawiści”, jak określa to KE.
Warto zauważyć, że w nowej Strategii sama KE de factoprzyznaje, że brak jest szczególnej potrzeby przyjmowania specjalnej strategii na rzecz „równości” osób określanych jako „LGBTIQ+”. Jak wskazuje Komisja, w 2020 r. przyjęta została pierwsza „Strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025”6, a efektem polityki KE było m.in. przyjęciem przez państwa członkowskie 13 krajowych strategii na rzecz równości osób LGBTIQ+7.
Na 27 państw członkowskich UE mamy zatem dziś blisko połowę państw, które wprowadziły specjalne, dedykowane „osobom LGBTIQ+” polityki. Co z pozostałymi krajami? W pozostałych, jak w całej UE, obowiązują co najmniej ogólne przepisy antydyskryminacyjne, które chronią przed wszelkimi formami dyskryminacji każdego oraz otaczają ochroną dobra osobiste każdego człowieka, niezależnie od tego, czy osoba ta identyfikuje się jako „osoba LGBTIQ+”, czy też nie.
W Polsce, art. 32 Konstytucji RP8 zawiera ogólny zakaz dyskryminacji, wskazując, że „wszyscy są wobec prawa równi” (ust. 1 zd. 1) oraz, że „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”.
W owym zakazie dyskryminacji mieści się także orientacja seksualna, która obok niezliczonych innych potencjalnych przyczyn dyskryminacji stanowi „jakąkolwiek przyczynę” dyskryminacji wskazaną w Konstytucji. Brak kazuistycznego wyliczenia nie oznacza pominięcia którejkolwiek z możliwych przyczyn dyskryminacji, lecz właśnie maksymalne rozszerzenie ochrony konstytucyjnej na wszelkie sfery i sytuacje w jakich do dyskryminacji mogłoby dojść.
Zarówno w obszarze zatrudnienia, edukacji, jak i zdrowia żadne przepisy prawa polskiego ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej nie dyskryminują osób określających się jako „osoby LGBTIQ+”. Prawo stawia takie same wymagania i daje takie same uprawnienia, niezależnie od deklarowanych skłonności seksualnych czy „tożsamości płciowej” – stawia jednak także takie same wymagania i ograniczenia, zatem nie uprzywilejowuje i nie powinno uprzywilejowywać nikogo ze względu na jakiekolwiek cechy, w tym te związane z seksualnością czy płciowością.
Mając świadomość, że prawo takie obowiązuje u nas (i nie tylko u nas!) już od wielu lat, powstaje pytanie – do jakiej jeszcze „równości” próbuje nas zaprowadzić UE? Skoro obowiązujące dziś ogólne normy antydyskryminacyjne obejmują „każdego”, to logiczne wydaje się, że krok dalej w którąkolwiek stronę oznaczać będzie już uprzywilejowanie danej grupy, a dyskryminację innej. Mimo tego Komisja wzywa w nowej Strategii wszystkie państwa członkowskie do przyjęcia do 2027 r. krajowych planów działania na rzecz równości osób LGBTIQ+9. Można zatem rzec, że „Unia równości” – owszem, ale już była.
Ochrona poprzez zakaz
Strategia na lata 2026-2030 opisuje poszczególne „cele strategiczne”, jakie KE chce osiągnąć w najbliższym pięcioleciu. Pierwszym z nich jest ochrona, bowiem jak wskazuje Komisja, „osoby LGBTIQ+ nadal spotykają się z nieproporcjonalnym poziomem przemocy i nienawiści, a nasilone narracje anty-LGBTIQ+ w UE i na świecie dodatkowo potęgują te zjawiska”10.
KE opisuje także konsekwencje tych zjawisk: „podważa to prawa podstawowe i zagraża fundamentom społeczeństw demokratycznych, ponieważ sprzyja lękowi, wykluczeniu i fragmentacji społecznej. Niezbędne jest zwalczanie wszelkich form przemocy i zapobieganie im oraz likwidowanie nienawistnych narracji, aby podtrzymać wspólne unijne wartości, takie jak równość, godność ludzka i poszanowanie praw podstawowych wszystkich osób”11.
Co jest koronnym przykładem „nieproporcjonalnego poziomu przemocy i nienawiści”, który „zagraża fundamentom społeczeństw demokratycznych”? Na pierwszym miejscu KE wymienia… „praktyki konwersyjne” czyli zmierzające do korekty niechcianych skłonności homoseksualnych. W ocenie Komisji, należy zakazać wszelkich „praktyk konwersyjnych”, przy czym KE w żadnym miejscu Strategii nie różnicuje kwestii praktyk dobrowolnych i przymusowych. O ile bowiem zgodzić należy się, że jakakolwiek forma przemocy powinna być (i jest) niedopuszczalna, o tyle brak jest jakichkolwiek podstaw, by dorosłej osobie, która decyduje się walczyć ze swoimi skłonnościami z wykorzystaniem terapii reparatywnej, zakazywać takiej praktyki.
Wprowadzenie zakazu prowadzenia terapii ukierunkowanej na dobrowolną zmianę niechcianych skłonności homoseksualnych oznaczałoby w rzeczywistości pozbawienie części obywateli podstawowych praw, w tym prawa do samostanowienia12. Postulat taki jest całkowicie sprzeczny z „wolnościowymi” żądaniami Komisji, która, piętnując wymogi interwencji chirurgicznych, a nawet farmakologicznych, oczekuje od państw członkowskich UE, aby formalną „korektę płci” umożliwiały jedynie w oparciu o deklarację osoby zainteresowanej13.
Mowa nienawiści
W zakresie „ochrony” Komisja podtrzymuje także zapowiedź dążenia do zaproponowanego już w 2021 r. włączenia nawoływania do nienawiści i przestępstwa z nienawiści do wykazu „przestępstw UE” na podstawie art. 83 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej14.
Gdyby zapadła w tej kwestii pozytywna decyzja Rady, mielibyśmy do czynienia z przestępstwem, które musi „uznać” każde z państw członkowskich UE, także Polska. Komisja wskazuje jednak na „brak postępów w sprawie” w ostatnim czasie i zapowiada, że rozważa inicjatywę ustawodawczą opartą na istniejących dziedzinach przestępczości objętych art. 83 ust. 1 TFUE w celu harmonizacji definicji przestępstw z nienawiści popełnionych w internecie15.
Komisja zapowiedziała także, że zajmie się „ekstremizmem wobec osób LGBTIQ+” w przyszłym programie UE na rzecz zapobiegania terroryzmowi i brutalnemu ekstremizmowi oraz zwalczania tych zjawisk16. Temat ten nie został w Strategii rozwinięty, biorąc jednak pod uwagę dotychczasową praktykę KE, która lubi nadawać szerszy kontekst zachowaniom i opiniom, które nie wykraczają poza granice swobody wypowiedzi, można się spodziewać, że będzie to nowy sposób na „ukrócenie” wszelkiej krytyki czy braku akceptacji dla ideologii wpisanej w skrót „LGBTIQ+”.
Wzmacnianie pozycji – indoktrynacja od najmłodszych lat
Szczególną uwagę warto zwrócić na cel strategiczny opisany jako „wzmacnianie pozycji”. KE chwali się, że w ostatnich dziesięcioleciach „postępy legislacyjne i polityczne” przyczyniły się do tworzenia „bardziej włączających społeczeństw, w tym dla osób LGBTIQ+”17. Z twierdzeniem tym można się zgodzić – w Europie nikt nie penalizuje dziś czynów homoseksualnych, a każdy, niezależnie od preferencji seksualnych czy jakichkolwiek swoich cech lub poglądów, ma te same prawa i obowiązki.
Komisja w swoim definiowaniu „wolności i równości” idzie jednak znacznie dalej, oczekując szczególnego uprzywilejowania „osób LGBTIQ+” oraz indoktrynacji od najmłodszych lat, tak, aby kilkuletnie dziś dzieci w przyszłości stały się osobami, które nie tylko bezkrytycznie „akceptują” ideologię ruchu LGBT, ale uznają ją za niepodważalną normę i nie dopuszczają jakiejkolwiek jej krytyki.
Stąd też w Strategii znalazło się promowanie „włączenia społecznego od najmłodszych lat” jako kluczowe „dla dobrostanu i rozwoju osób LGBTIQ+”. Komisja zapewnia, że „gdy dzieci dorastają w środowiskach, w których docenia się różnorodność”, to z większym prawdopodobieństwem odnoszą sukcesy w nauce”. Prawdziwy cel indoktrynacji od dzieciństwa jest jednak inny – KE jasno przyznaje, że dzieci, które od najmłodszych lat przebywają „w środowiskach w których docenia się różnorodność” w dorosłości „podtrzymują te inkluzywne wartości i przekazują je kolejnym pokoleniom”18.
Nieuprawniona ingerencja w prawo rodzinne
Od wielu lat KE próbuje skutecznie obejść podział kompetencji w ramach którego materialne prawo rodzinne wchodzi w zakres kompetencji państw członkowskich, a UE może przyjmować jedynie środki mające skutki transgraniczne. Cel KE to doprowadzenie do sytuacji, w której wszystkie państwa członkowskie zmuszone będą uznawać formalne skutki zawarcia „małżeństwa jednopłciowego” oraz adopcji dokonanej przez pary jednopłciowe. W efekcie, nawet gdyby Polska nie wprowadziła tego typu możliwości prawnych, to musiałaby wprowadzić procedury zgodnie z którymi formalnie uznawałaby osoby tej samej płci za małżonków (pomimo tego, że polskie prawo takiej formy instytucjonalizacji związku nie przewiduje) a także rodzicielstwo osób tej samej płci.
Jak do tej pory Polsce i części państw UE, co do zasady, udało się skutecznie przed tego typu ingerencjami obronić. Komisja ubolewa jednak, że w UE „osoby LGBTIQ+” korzystają z równości małżeńskiej lub związków partnerskich jedynie w 22 państwach członkowskich. Zapewnienie równego uznawania stosunków rodzinnych w całej UE jest celem Komisji, a osiągnąć go planuje m.in. poprzez dążenie do przyjęcia rozporządzenia harmonizującego przepisy państw członkowskich dotyczące prawa prywatnego międzynarodowego w zakresie pochodzenia dziecka. Rozporządzenie to zapewniłoby, aby pochodzenie dziecka ustalone w jednym państwie członkowskim było uznawane we wszystkich pozostałych państwach członkowskich do wszystkich celów, wykraczając poza to, co już gwarantuje prawo UE dotyczące swobodnego przemieszczania się. Więcej o tym groźnym rozporządzeniu i jego ewentualnych skutkach w analizie Prawo, które może wyeliminować „matkę” i „ojca”19z 2023 r.
Negocjacje w Radzie nad tym wnioskiem są w toku. Na szczęście, aby został on przyjęty, wymagana jest jednomyślność. Oznacza to, że sprzeciw jednego państwa – np. Polski – jest w stanie zapobiec tak dalekiej ingerencji UE w prawo rodzinne państw członkowskich.
Pieniądze za LGBT
Mechanizm „pieniądze za praworządność” jest już w Polsce znany aż za dobrze20. Jak zapowiedziała Ursula von der Leyen, mechanizm ten ma zostać na do nowego wieloletniego budżetu UE na lata 2028-203421. i będzie to nowy sposób na szantaż wobec państw strzegących granic swej suwerenności.
Jak wskazano w Strategii „Komisja zapewnia sprawiedliwe wykorzystanie funduszy UE”, co oznacza, że KE będzie monitorować spełnianie „horyzontalnego warunku podstawowego” w postaci przestrzegania przez państwa członkowskie „skutecznego stosowania i wdrażania Karty praw podstawowych”22 w odniesieniu do wszystkich funduszy na podstawie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów. Będzie również egzekwować zmienione rozporządzenie finansowe (budżet UE)23, w którym wyraźnie wymieniono podżeganie do dyskryminacji, nienawiści lub przemocy jako podstawę wykluczenia z finansowania unijnego24.
Odniesienie do tych kwestii, Komisja w Strategii jasno wskazuje, że brak dostosowania się przez dane państwo do wymogów „Unii równości” odczytywany będzie jako naruszenie praw podstawowych i podstawa blokady funduszy unijnych. Jest to jawny szantaż finansowy, który obejmie znacznie większy zakres środków unijnych niż dotychczasowe KPO.
Instytut Ordo Iuris od lat wskazuje na stosowanie mechanizmu warunkowości jako politycznego narzędzia służącego narzucaniu ideologii.
Podsumowanie
„Unia równości” jaką KE proponuje nam na lata 2026-2030, to w rzeczywistości przymusowa indoktrynacja, szantaż ekonomiczny, ingerencja w prawo rodzinne, dyskryminacja za poglądy i brak zaangażowania w promowanie narzucanej przez UE ideologii. Nie jest to równość w znaczeniu słownikowym i z całą pewnością nie jest to też równość, którą obiecywano Polakom, gdy w 2003 r. wrzucali do urn karty referendalne decydując o wejściu Polski do Unii.
Anna Kubacka – analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.
1 Informacje o inicjatywie: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/14551-EU-LGBTIQ-equality-strategy-for-2026-2030_en, (dostęp: 19.10.2025).
2 Instytut Ordo Iuris, Opinia w sprawie inicjatywy Komisji Europejskiej „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2026–2030”, https://ordoiuris.pl/wp-content/uploads/2025/06/ordo_iuris_opinia_equality_strategy.pdf, (dostęp: 19.10.2025). Zob. także: KE chce walczyć z „mową nienawiści” i terapią konwersyjną. Ordo Iuris składa opinię, 06.05.2025 r., https://ordoiuris.pl/informacje-prasowe/ke-chce-walczyc-z-mowa-nienawisci-i-terapia-konwersyjna-ordo-iuris-sklada-opinie/, (dostęp: 19.10.2025).
3 KE „osoby LGBTIQ+” definiuje jako:
„osoby:
−które odczuwają popęd płciowy do innych osób tej samej płci (lesbijki, geje) lub każdej płci (osoby biseksualne);
− których tożsamość lub ekspresja płciowa nie odpowiadają płci przypisanej przy urodzeniu (osoby transpłciowe i niebinarne);
− które urodziły się z cechami płciowymi nieodpowiadającymi typowej definicji mężczyzny lub kobiety (osoby interseksualne);
− których tożsamość nie odpowiada binarnej klasyfikacji seksualności lub płci (osoby queer);
− które identyfikują się z innymi orientacjami seksualnymi lub tożsamościami płciowymi, niewyszczególnionymi w akronimie LGBTIQ (tzw. „+”).”
KE zaznacza także, że „akronimy LGBTI, LGBTIQ i LGBTIQ+ stosuje się zamiennie, w zależności od terminologii stosowanej w danym dokumencie, danej inicjatywie lub danym obszarze polityki”
(por. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Unia Równości: Strategia na rzecz równości osób LGBTIQ+ na lata 2026-2030, s. 1, przypis 5, https://commission.europa.eu/document/download/b4952371-4308-47ad-b995-02c539b75dda_en?filename=JUST_template_comingsoon_standard.pdf, (dostęp: 19.10.2025); dalej jako: „Strategia”).
4 Op. cit., Strategia.
5 Por. Zaproszenie do składania uwag dotyczących inicjatywy, Ref. Ares(2025)2603005 – 01/04/2025, https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/14551-EU-LGBTIQ-equality-strategyfor-2026-2030_en, (dostęp: 18.10.2025), s. 1-2.
6 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Unia Równości: Strategia na rzecz równości osób LGBTIQ+ na lata 2020-2025, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A52020DC0698, (dostęp: 20.10.2025).
7 Strategia, s. 1.
8 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, z 2001 r. Nr 28, poz. 319, z 2006 r. Nr 200, poz. 1471, z 2009 r., Nr 114, poz. 946), dalej jako: „Konstytucja” albo „Konstytucja RP”.
9 Strategia, s. 21.
10 Strategia, s. 4.
11 Ibidem.
12 Szczegółowo na temat dopuszczalności dobrowolnej terapii reparatywnej zob. R. Dorosiński (red.), Sytuacja społeczna i prawna osób o skłonnościach homoseksualnych lub doświadczający zaburzeń tożsamości płciowej w Polsce, Warszawa 2021, s. 90 i n., https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inlinefiles/Sytuacja_spo%C5%82eczna.pdf (dostep: 19.10.2025).
13 Strategia, s. 4.
14 Komunikat „Bardziej inkluzywna i bezpieczna Europa: rozszerzenie wykazu przestępstw UE o nawoływanie do nienawiści i przestępstwa z nienawiści”, COM/2021/777 final., https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX%3A52021DC0777 , (dostęp: 19.10.2025). Zob. także: M. Puzio, Opinia prawna w przedmiocie oceny legalności, warunków oraz skutków rozszerzenia dziedzin przestępczości, wymienionych w art. 83 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Uniii Europejskiej, o „nawoływanie do nienawiści oraz przestępstwa z nienawiści”, 16.03.2022 r., https://ordoiuris.pl/analiza/opinia-prawna-w-przedmiocie-oceny-legalnosci-warunkow-oraz-skutkow-rozszerzenia-dziedzin-przestepczosci-wymienionych-w-art-83-ust-1-traktatu-o-funkcjonowaniu-unii-europejskiej-o-nawolywa/, (dostęp: 18.10.2025).
15 Strategia, s. 5-6.
16 Strategia, s. 8.
17 Strategia, s. 11.
18 Strategia, s. 12.
19 A. Kubacka, Prawo, które może wyeliminować „matkę” i „ojca”. Analiza projektu rozporządzenia UE „Transgraniczne sytuacje rodzinne – uznawanie rodzicielstwa”, Warszawa 2023, https://ordoiuris.pl/wp-content/uploads/2023/02/pl_prawo_ktore_moze_wyeliminowac_matke_i_ojca.pdf, (dostęp: 20.10.2025). Zob. także: A. Kubacka, Uznawanie homoadopcji bez zmian w prawie? Zagrożenia jakie niesie projekt KE, 14.12.2022 r., https://ordoiuris.pl/komentarz/uznawanie-homoadopcji-bez-zmian-w-prawie-zagrozenia-jakie-niesie-projekt-ke/, (dostęp: 20.10.2025).
20 Por. A. Kubacka, Praworządność na miarę politycznych sympatii. Raport KE na temat Polski, 12.08.2025 r., https://ordoiuris.pl/komentarz/praworzadnosc-na-miare-politycznych-sympatii-raport-ke-na-temat-polski/, (dostęp: 19.10.2025).
21 A. Kubacka, Orędzie o stanie Unii 2025. Pieniądze za praworządność, kwestionowanie prawa weta i pakt migracyjny, 23.09.2025 r., https://ordoiuris.pl/komentarz/oredzie-o-stanie-unii-2025-pieniadze-za-praworzadnosc-kwestionowanie-prawa-weta-i-pakt-migracyjny/, (dostęp: 19.10.2025).
22 Horyzontalne warunki podstawowe zostały wymienione w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX%3A32021R1060, (dostęp: 18.10.2025).
23 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2024/2509 z dnia 23 września 2024 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii (wersja przekształcona), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202402509, (dostęp: 20.10.2025).
24 Strategia, s. 22-23.
Źródło zdjęcia okładkowego: iStock
