Oświadczenie Instytutu Ordo Iuris w sprawie projektu ustawy „Zatrzymaj aborcję”

Ordo Iuris

W związku z pojawiającymi się w przestrzeni publicznej nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi projektu ustawy przedłożonego przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Zatrzymaj aborcję” (druk sejmowy nr 36) Instytut Ordo Iuris wskazuje, że:

1) przedmiotowy projekt dotyczy wyłącznie tzw. przesłanki eugenicznej, która umożliwia dokonanie aborcji w sytuacji, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Na podstawie tej właśnie przesłanki aborcji poddawane są dzieci podejrzane o zespół Downa oraz zespół Turnera;

2) nie jest prawdą jakoby projekt zakazywał dokonania aborcji w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia matki dziecka, jak również, by zakazywał dokonania aborcji w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (przykładowo w przypadku gwałtu). Projekt w ogóle nie dotyczy tych przesłanek dokonania aborcji;

3) nie jest prawdą jakoby projekt przewidywał sankcje karne w stosunku do kobiet, które dokonają aborcji. Projektowana ustawa w ogóle nie wprowadza zmian w przepisach karnych, modyfikuje jedynie przepisy ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 ze zm.);

4) projekt w żadnym stopniu nie ogranicza dostępu do badań prenatalnych oraz nie wpływa na obniżenie standardu opieki okołoporodowej. Jego treść w ogóle nie dotyczy tych zagadnień;

5) prawo międzynarodowe nie nakłada na Polskę obowiązku legalizacji aborcji w jakimkolwiek zakresie – jest wręcz przeciwnie, bowiem szereg aktów prawa międzynarodowego, których Polska zobowiązała się przestrzegać obliguje do ochrony życia ludzkiego, w tym również życia dzieci pozostających na prenatalnym etapie rozwoju.

Przypomnieć również należy, że stosownie do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 r., K 26/96: „[z]akaz naruszania życia ludzkiego, w tym życia dziecka poczętego wynika z norm o charakterze konstytucyjnym. W takiej sytuacji ustawodawca zwykły nie może więc być uprawniony do decydowania o warunkach obowiązywania takiego zakazu, czyniąc tym samym normy konstytucyjne normami o charakterze warunkowym. Nie może w szczególności uzależniać go od regulacji zawartych w ustawach zwykłych” (pkt 4.1 wskazanego orzeczenia).

Również w literaturze przedmiotu od dawna formułuje się opinie o niekonstytucyjności tzw. przesłanki eugenicznej dokonania aborcji. Prof. dr hab. Andrzej Zoll, odnosząc się do niej wskazywał, że przesłanka ta „sprawia wrażenie dopuszczenia do eugenicznej selekcji rodzących się dzieci” (A. Zoll, Opinia prawna w sprawie oceny konstrukcji i skutków prawnych projektu zmiany art. 30 i 38.Konstytucji RP, [w:] „Przed pierwszym czytaniem”, Konstytucyjna formuła ochrony życia, Biuro Analiz Sejmowych, Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007, s. 102-103). Natomiast dr hab. Filip Ciepły podkreślił: „W zakresie przesłanki eugenicznej kryterium różnicującym (wyłączającym) prawną ochronę życia płodu jest duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu, a więc de facto biologicznej niepełnosprawności lub choroby terminalnej płodu. Pomijając kwestię możliwości kontroli rzetelności oceny owego prawdopodobieństwa, należy stwierdzić, że same w sobie przymioty takie, jak głębokie upośledzenie lub nieuleczalna choroba, na gruncie polskiego systemu prawnego nie powinny być podstawą do ograniczenia prawnej ochrony zdrowia czy życia” (F. Ciepły, Status prawny płodu upośledzonego, „Roczniki Nauk Prawnych” 24/4 (2014), s. 33-34).

Dodać też należy, że żadne z postanowień wiążących Polskę umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie nie nakłada na państwo polskie obowiązku legalizacji aborcji w jakimkolwiek zakresie. Szereg aktów prawa międzynarodowego, których postanowień Polska zobowiązała się przestrzegać otacza ochroną życie dziecka już w prenatalnej fazie rozwoju oraz wskazuje na szczególny obowiązek otoczenia troską osób (a więc także dzieci) niepełnosprawnych. Konwencja o prawach dziecka wyraźnie uznaje prawo do życia nienarodzonego dziecka. W jej preambule stwierdzono, że „dziecko z uwagi na swoją niedojrzałość fizyczną oraz umysłową, wymaga szczególnej opieki i troski, w tym właściwej ochrony prawnej, zarówno przed i po urodzeniu”, natomiast w art. 1 Konwencji definiuje dziecko jako „każdą istotę ludzką poniżej osiemnastego roku życia” nie wspominając nic, że status dziecka nabywany jest w chwili narodzin. Ponad to art. 6 Konwencji stanowi, że „każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia”. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych w swojej preambule stanowi natomiast, że dzieci niepełnosprawne powinny w pełni korzystać ze wszystkich praw człowieka, na zasadzie równości z innymi dziećmi i z uwzględnieniem postanowień Konwencji o prawach dziecka.

Przypominamy również, że rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji może stanowić naruszenie dóbr osobistych i skutkować odpowiedzialnością cywilnoprawną, a nawet kwalifikować się jako przestępstwo z art. 212 kodeksu karnego. W związku z tym wzywamy do zachowania należytych standardów debaty publicznej i zaprzestania rozpowszechniania nieprawdziwych informacji dotyczących projektu.

Instytut Ordo Iuris rekomenduje wszystkim Posłom prowadzenie dalszych prac nad przedmiotowym projektem, a w dalszej perspektywie możliwie pilne jego przyjęcie. Każdy dzień zwłoki oznacza śmierć kolejnych dzieci, których jedyną winą jest podejrzenie o niepełnosprawność lub upośledzenie.