Czym jest „instytucjonalna klauzula sumienia” oraz jak z niej skorzystać, by uniknąć wykonywania nieetycznych procedur medycznych?

Izabela Leszczyna nie jest już ministrem zdrowia, ale piętno fatalnych decyzji z okresu kierowania resortem zdrowia jest wciąż obecne w naszej rzeczywistości. Minister Leszczyna szczególnie niechlubnie zapisała się bowiem jako autorka „Wytycznych w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży”, wydanych 30 sierpnia 2024 r., na podstawie których w polskich szpitalach dochodzi do celowego zabijania w drodze aborcji dzieci nawet w 37. tygodniu życia prenatalnego (jak w szpitalu w Oleśnicy).

Przypomnijmy, Wytyczne byłej Minister Zdrowia, adresowane do osób zarządzających szpitalami lub oddziałami położniczymi, w sposób kłamliwy i bezprawny wskazują m.in. na dopuszczalność nieograniczonych czasowo aborcji skutkujących śmiercią dzieci nienarodzonych, co właśnie doprowadziło do zabicia Felka w oleśnickim w szpitalu. Co więcej, Wytyczne fałszywie sugerują, że pozbawianie życia dzieci nienarodzonych może odbywać się na podstawie zaświadczenia stwierdzającego określony stan zdrowia psychicznego kobiety, a ponadto, że lekarze co do zasady nie mogą odmówić wykonania aborcji powołując się na klauzulę sumienia. Odpowiadając na te niczym nieuzasadnione tezy Wytycznych Minister Leszczyny, prawnicy Instytut Ordo Iuris przedstawili szereg argumentów świadczących o wadliwości tego dokumentu, wykazując m.in., że: przerwanie ciąży nie może automatycznie oznaczać uśmiercenia dziecka nienarodzonego, Wytyczne Min, Leszczyny stanowią należy kwalifikować jako podżeganie do zabójstwa, a także że lekarze nie są zobowiązani do stosowania tych proaborcyjnych wytycznych. Ponadto, Instytut radził szpitalom zmuszanym przez byłą Minister Zdrowia do bezrefleksyjnego wykonywania aborcji, jak mogą bronić się przed szkodliwymi Wytycznymi i nakładanymi na ich podstawie karami NFZ-u.

Instytut wielokrotnie przypominał też, że lekarze, położne i przedstawiciele innych zawodów medycznych mogą odmówić udziału w czynnościach niezgodnych z ich sumieniem, korzystając z konstytucyjnie gwarantowanej wolności sumienia, a także – w przypadku lekarzy, położnych i pielęgniarek – ustawowo uregulowanej klauzuli sumienia. Należy pamiętać ponadto, że nie tylko osoby fizyczne mogą powołać się na wolność sumienia w celu uchylenia się od obowiązku wykonania czynu rozpoznawanego jako niegodziwy. Możliwość powołania się na klauzulę sumienia przysługuje bowiem również podmiotom tworzonym przez osoby fizyczne, a więc np. szpitalom. Jest to dobrze znana prawu medycznemu tzw. instytucjonalna klauzula sumienia, na którą mogą powoływać się podmioty lecznicze, których profil ideowy wyklucza wykonywanie nieetycznych procedur medycznych, w szczególności aborcji. W celu przybliżenia zainteresowanym podmiotom leczniczym warunków korzystania z instytucjonalnej klauzuli sumienia Ordo Iuris przygotowało specjalny poradnik, który dostarcza praktycznych wskazówek jak korzystać z przysługującego im prawa. Poradnik opracowano w przystępnej formie mogących pojawić się w związku z tym pytań oraz odpowiedzi dających placówkom medycznym konkretne narzędzie, by bronić się przed bezprawną proaborcyjną polityką ministerstwa zdrowia. W publikacji zawarto konkretną propozycję sformułowania tożsamości ideowej podmiotu leczniczego, uzasadniającą odmowę wykonywania aborcji w danej placówce, a także kroki prowadzące do tego celu i warunki, które powinny zostać spełnione.