Szczegółowa analiza aktów prawnych przyjętych przez instytucje UE w latach 2018–2025 ujawnia bezprecedensowe zaostrzenie zobowiązań klimatycznych, które może doprowadzić do poważnych konsekwencji ekonomicznych dla Polski i innych państw członkowskich. Jak pisze autor Jędrzej Jabłoński: „Wydanie drugie tegoż raportu zostało poszerzone między innymi o zagadnienia związane z przyjęciem pakietu odbudowy zaaprobowanego przez Radę Europejską w lipcu 2021 r. w ramach wieloletnich ram finansowych UE. Ponadto dodano informacje o najważniejszych działaniach instytucji unijnych podejmowanych w bieżącym roku 2025, w tym zwłaszcza o przedstawionej przez Komisję Europejską propozycji ustanowienia nowego celu pośredniego – redukcji emisji CO2 o 90% do 2040 r.”.
Krytyczne zobowiązania prawne
Rozporządzenie 2018/842 nałożyło na Polskę wiążący prawnie obowiązek redukcji emisji o 7% do 2030 r. Polska była jedynym państwem głosującym przeciwko rozporządzeniu LULUCF, wyrażając „głębokie rozczarowanie” jego zapisami. Najnowszy wniosek legislacyjny z lipca 2025 r. przewiduje drastyczne zaostrzenie celu do 90% redukcji emisji do 2040 r. – wymóg prawnie wiążący bez precedensu w historii europejskiego prawa.
Bezpośrednie zagrożenie finansowe
Decyzja 2020/2053 ustanowiła mechanizm zadłużenia UE na kwotę 750 mld euro z bezwzględnym wymogiem przeznaczenia minimum 30% tej sumy na cele klimatyczne. Rozporządzenie 2021/241 wprowadza rygorystyczne kryterium 37% wydatków na „zieloną transformację” pod rygorem utraty dostępu do środków. Mechanizm ten stanowi de facto przymus gospodarczy wobec państw członkowskich.
Prawne ograniczenia suwerenności
Załącznik VI do Rozporządzenia 2021/241 zawiera szczegółowy katalog wydatków kwalifikujących się jako „klimatyczne”, wykluczając wprost inwestycje w gaz ziemny zastępujący węgiel. Dyrektywa 2018/844 narzuca bezwzględne terminy instalacji systemów automatyki w budynkach (2025 r.) oraz punktów ładowania pojazdów elektrycznych, bez względu na koszty implementacji.
Eskalacja nowego raportu
Komunikat „Kompas konkurencyjności” ze stycznia 2025 r. potwierdza nieodwracalność kursu na neutralność klimatyczną do 2050 r. przy jednoczesnym zapowiadaniu rozszerzenia podatku CBAM na kolejne sektory. Mimo deklarowanych „uproszczeń”, dyrektywa 2025/794 wprowadza jedynie kosmetyczne odroczenia niektórych obowiązków sprawozdawczych.
Ocena ryzyka prawnego
Przedstawione akty prawne tworzą system prawnych zobowiązań o charakterze kaskadowym, gdzie niespełnienie jednego wymogu skutkuje utratą dostępu do środków finansowych UE. Brak mechanizmów wyjścia z przyjętych zobowiązań oraz nieodwracalność procesu legislacyjnego stanowią poważne zagrożenie dla suwerenności gospodarczej państw członkowskich.
Wykaz dodatkowych aktów prawnych omówionych w drugim wydaniu raportu:
Akty z 14 maja 2018 r.:
- Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2018/841 w sprawie LULUCF;
- Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2018/842 w sprawie wiążących redukcji emisji 2021–2030;
- Decyzja PE i Rady (UE) 2018/853 w sprawie wymogów sprawozdawczości środowiskowej;
- Dyrektywa PE i Rady (UE) 2018/844 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Akty implementacyjne pakietu odbudowy:
- Decyzja Rady (UE, Euratom) 2020/2053 w sprawie systemu zasobów własnych UE;
- Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2021/241 ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności;
- Dyrektywa PE i Rady (UE) 2025/794 w sprawie odroczenia obowiązków sprawozdawczych.
Akty w toku legislacyjnym:
- Wniosek o nowelizację Europejskiego Prawa o Klimacie (cel 90% redukcji do 2040 r.).
Czytaj również:
„Musimy odzyskać suwerenność gospodarczą” – konferencja na temat Zielonego Ładu
Czym jest Zielony Ład i jak wpłynie na polskie rodziny?
Stop zielonemu ubóstwu – podpisz petycję
Źródło zdjęcia okładkowego: Ordo Iuris
