UE popiera globalne zarządzanie zdrowiem. Parlament Europejski zachęca państwa do przyjęcia poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych

Adobe Stock

• Parlament Europejski zdecydowaną większością głosów poparł projekt decyzji Rady, upoważniającej państwa członkowskie do przyjęcia, w interesie Unii Europejskiej, poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.

• Niedawno przyjęte poprawki do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, mimo usunięcia pojawiających się we wcześniejszych projektach kontrowersyjnych postanowień, nadal budzą liczne obiekcje, dotyczące m.in. wprowadzenia nowego stanu antypandemicznego czy zwalczania niesprecyzowanej „dezinformacji”.

• Propozycja zyskała poparcie 514 posłów do Parlamentu Europejskiego, przy sprzeciwie 126 deputowanych i 6 deputowanych wstrzymujących się od głosu.

Parlament Europejski przyjął propozycję Rady, w której zachęca się państwa członkowskie, do przyjęcia w całości poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, uchwalonych na 77 sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia w czerwcu 2024 roku. Podstawą prawną dla projektu jest art. 218 ust. 6 lit. a) pkt. (iii) i (iv) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej a sprawozdawcą jest polski deputowany Adam Jarubas (Polskie Stronnictwo Ludowe/Europejska Partia Ludowa).

Przytaczany dokument rozpoczyna się od wskazania kontekstu wniosku – wybuchu pandemii COVID-19, opisania charakteru prawnego Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oraz procesu rewizji omawianej regulacji Światowej Organizacji Zdrowia. Przypomina się tam również, iż negocjacje w imieniu państw członkowskich Unii Europejskiej prowadziła Komisja Europejska, działając na podstawie upoważnienia udzielonego przez Radę Unii Europejskiej.

W projekcie wniosku stwierdzono, iż celem całego procesu rewizji Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych było wzmocnienie globalnej gotowości, nadzoru nad stanami zagrożenia zdrowia publicznego i reagowania na nie oraz wyciągnięcie wniosków z okresu pandemii COVID-19. Jednocześnie podkreśla się tam, iż wskazane powyżej cele są zgodne z priorytetami działań Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia na świecie. „Wprowadzenie poprawek leży zatem w sposób oczywisty w interesie Unii” – piszą autorzy dokumentu (s.3). Wskazują oni przy tym, iż żadna ze zmian nie jest sprzeczna z prawem Unii, w związku z czym nie ma potrzeby zgłaszania zastrzeżeń do tychże poprawek.

W dalszej części dokumentu podkreślono, że Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa nie może przystąpić do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, co wynika z faktu, iż ta regulacja nie przewiduje możliwości związania się jej postanowieniami przez regionalną organizację integracji gospodarczej. Dlatego też w omawianym wniosku sugeruje się Radzie UE, aby upoważniła państwa członkowskie, działające wspólnie w interesie Unii, do zaakceptowania poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (2005) przyjętych na 77 sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia.

Następnie autorzy dokumentu omawiają ogólnie najważniejsze zmiany w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych. W tym kontekście wymienia się m.in. dodanie nowego stanu alarmowego, czyli „stanu zagrożenia pandemicznego”, utworzenie Krajowych Organów Władzy ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, odpowiedzialnych za koordynowanie wdrażania tych przepisów na szczeblu krajowym czy dodanie postanowień mających na celu zwiększenie zaangażowania na rzecz solidarności i sprawiedliwości. Pojawiają się również informacje dotyczące wprowadzenia wymogu, aby przy wydawaniu zaleceń WHO uwzględniała konieczność umożliwienia podróży międzynarodowych łańcuchów dostaw i utrzymania międzynarodowych łańcuchów dostaw.

Na kolejnych stronach projektu wniosku wskazano, iż główny obszar polityki objęty Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi oraz poprawkami przyjętymi rezolucją WHA77.17 wiąże się ze zwalczaniem poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia, co, zgodnie z art. 168 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wchodzi w zakres kompetencji Unii. W tym kontekście przywołuje się oraz przypomina o szeregu aktów prawa wtórnego, które dotyczą szeroko pojmowanej polityki zdrowotnej. „Wszystkie te poprawki są w pełni zgodne z celem prawa Unii w zakresie zapobiegania poważnym transgranicznym zagrożeniom zdrowia, gotowości i reagowania na nie i dostosowane do tego prawa” – twierdzą autorzy dokumentu (s.6).

Ponadto argumentują oni, że poprawki przyjęte do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych obejmują również szereg innych obszarów polityki, które należą do kompetencji Unii Europejskiej. Jako przykład podają art. 13 Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, który jest zgodny z polityką Unii Europejskiej, mającą na celu zapewnienie wystarczającej i terminowej dostępności medycznych środków przeciwdziałania, istotnych podczas kryzysu oraz zaopatrzenia w te środki, również w drodze działań nadzwyczajnych.

We wtorek 6 maja Parlament Europejski poddał wniosek pod głosowanie na sesji plenarnej. Propozycja zyskała poparcie 514 posłów do Parlamentu Europejskiego, przy sprzeciwie 126 deputowanych. 6 deputowanych wstrzymało się od głosu.

W analizie poświęconej ostatecznym poprawkom do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych prawnicy Instytutu Ordo Iuris zwracali uwagę, iż w finalnie zaakceptowanym tekście zrezygnowano z wielu kontrowersyjnych, uprzednio zgłaszanych propozycji. Przykładem takich mogą być pomysły, aby rekomendacje WHO mogły z czasem nabrać wiążącego charakteru, czy też postulat rezygnacji z postanowień, w efekcie których rola państw członkowskich WHO w procesie wprowadzania stanu zagrożenia zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym (stanu alarmowego) zostałaby mocno ograniczona. Z drugiej strony znaczna część poprawek przyjętych wówczas do przedmiotowej regulacji WHO została poddana krytyce. Za przykład mogą posłużyć postanowienia MPZ, dotyczące dodania nowego stanu alarmowego, czyli stanu zagrożenia pandemicznego. Dlatego też całościowo nowe poprawki do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych zostały ocenione przez ekspertów Ordo Iuris negatywnie.

– Dzisiejsze głosowanie w Parlamencie Europejskim należy uznać za kolejny przykład poparcia międzynarodowych gremiów i organizacji dla nowego, globalnego modelu zarządzania zdrowiem. W tym przypadku jest to zdecydowanie poparcie Unii Europejskiej, która zachęca swoje państwa członkowskie, do zaakceptowania kontrowersyjnych poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych – komentuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.