Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Analiza Dokumentu Komisji Europejskiej ,,List of actions by the Commission to advance LGBTI equality”

Data publikacji: 22.09.2016

Analiza Dokumentu Komisji Europejskiej (dalej: KE) „List of actions by the Commission to advance LGBTI equality”1 (dalej: dokument KE) stanowiącego podstawę dla dokumentu “Response to the Commission's List of actions to advance LGBTI equality – Draft Council Conclusions”

 

 


I. Wstęp


17 lutego br. Rada Unii Europejskiej przedstawiła projekt dokumentu dotyczącego odpowiedzi Rady na przyjętą przez Komisję Europejską w grudniu ubiegłego roku „Listę działań w przedmiocie postępu w zakresie równości LGBTI” (Response to the Commission's List of actions to advance LGBTI equality – Draft Council Conclusions). Projekt będzie przedmiotem obrad Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów 7 marca br. Przedmiotowy Dokument KE jest programem wytyczającym ramy działań Unii Europejskiej w zakresie „przeciwdziałania dyskryminacji i dążenia do równouprawnienia” osób LGBTI. Obszary, w których działania te mają być realizowane to, w szczególności: prawo antydyskryminacyjne, edukacja, zatrudnienie, swoboda przepływu osób, kwestie związane z definicją i penalizacją mowy nienawiści oraz przestępstw z nienawiści, wzmacnianie subkultur LGBT przez kampanie społeczne i polityka zagraniczna. Jak wskazują autorzy dokumentu, działania te mają być podejmowane zarówno wobec wszystkich państw członkowskich UE, jak i państw, które chcą przystąpić do UE.


Komisja, wydając przedmiotowy dokument, dokonała arbitralnej i nieuprawnionej wykładni przepisów prawa pierwotnego i wtórnego UE oraz wykroczyła poza swoje kompetencje. Kwestie związane z polityką społeczną (w tym również działaniami na rzecz zwalczania nierówności, wykluczenia społecznego i dyskryminacji) należą do kompetencji dzielonych pomiędzy Unię oraz państwa członkowskie (art. 4 i 7 TUE)2, a co za tym idzie, Unia w działaniach podejmowanych w tym obszarze zobowiązana jest do zachowania zasady subsydiarności. Co więcej, Unia Europejska może mieć jedynie kompetencje wspomagające i koordynujące lub uzupełniające jeśli chodzi o edukację, kulturę czy kwestie związane z ochroną zdrowia (art. 6 w zw. z art 7 TUE). Pomimo faktu, że Dokument KE nie ma charakteru wiążącego, praktyka działania instytucji unijnych dowodzi, że akty prawa miękkiego, takie jak przedmiotowa lista działań, zgodnie z zasadą skutku pośredniego (ang. indirect effect) prawa UE powinny być brane pod uwagę w procesie wykładni prawa wewnętrznego3 a także używane w celu doprecyzowania postanowień dyrektyw. Z powyższych przyczyn, należy uznać, że projektowana odpowiedź Rady Unii Europejskiej oparta na dalece kontrowersyjnych postulatach „Listy działań” powinna zostać przemyślana na nowo, tak by spełniała wymogi prawa traktatowego oraz pozostawała w spójności z podstawowymi zasadami i wartościami, na których oparte jest funkcjonowanie Unii Europejskiej.


Analiza merytoryczna dokumentu


1. Nieuprawnione posługiwanie się terminem „gender identity”.


Autorzy dokumentu, jako podstawę prawną proponowanych działań wskazują art. 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, utrzymując, że zawiera on zakaz dyskryminacji m. in. ze względu na tożsamość genderową (ang. gender identity). Jednakże zestawienie tego twierdzenia z literalnym brzmieniem przepisu art. 21 KPP, zgodnie z którym zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, prowadzi do wniosku, że pojęcie gender identity jako przesłanka dyskryminacyjna nie zostało uwzględnione w przepisach prawa w treści tego aktu normatywnego. Co więcej, w całej KPP brak jest odniesień do samego pojęcia gender. Termin gender identity nie pojawia się również w żadnym wiążącym dokumencie prawa międzynarodowego (zarówno unijnym, jak i na poziomie ONZ). Z tych przyczyn, posługiwanie się tak dalece kontrowersyjnym terminem, na którego używanie nie wyraziły nigdy zgody państwa członkowskie UE w dokumencie, który ma stanowić podstawę programową dla działań Unii Europejskiej w zakresie zwalczania dyskryminacji, należy uznać za przekroczenie kompetencji KE i sprzeniewierzenie się zasadzie pacta sund servanda, mającej swój wyraz w art. 26 Konwencji Wiedeńskiej o prawie traktatów. Należy podkreślić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości odnoszącym się do relacji między powszechnym prawem międzynarodowym a prawem Unii Europejskiej, prawo UE musi być interpretowane w świetle stosownych norm prawa międzynarodowego4. Odniesienia do terminu gender identity pojawiają się konsekwentnie w kolejnych częściach omawianego dokumentu.


2. Nieuprawnione posługiwanie się pojęciem „rodzina” w odniesieniu do związków osób o skłonnościach homoseksualnych.


Część dokumentu pt. „Poprawa praw i wzmocnienie gwarancji prawnych osób LGBTI i ich rodzin w zakresie obszarów znajdujących się w kompetencjach UE”5 dotyczy działań podejmowanych przez Unię Europejską na rzecz “polepszenia” standardów ochrony osób LGBTI na poziomie prawa unijnego. Już na wstępie należy zauważyć, że sam tytuł przedmiotowej części zawiera w sobie sprzeczność – z jednej strony odnosi się on do „obszarów znajdujących się w kompetencjach UE”, z drugiej zaś, odwołując się do nadzwyczaj szerokiego pojęcia „rodzin osób LGBTI” (które może oznaczać zarówno ich rodziców, jak i osoby pozostające w jednopłciowych związkach partnerskich), dalece wykracza poza wspomniane „obszary znajdujące się w kompetencjach UE”. Jak stanowi art. 9 Karty Praw Podstawowych UE, państwa członkowskie mają wyłączną legitymację do regulowania problematyki z zakresu małżeństwa i prawa rodzinnego6. Jak podkreśla się w literaturze, prawo rodzinne materialne (merytoryczne) pozostaje poza kompetencjami Unii Europejskiej7. Z tych przyczyn odnoszenie terminu „rodzina” do osób pozostających w związkach homoseksualnych jest ze strony Komisji wykroczeniem poza przyznane prawem traktatowym Unii Europejskiej kompetencje.


Co więcej, jak wskazuje omawiany dokument, polepszenie sytuacji „rodzin osób LGBTI” ma zostać zrealizowane poprzez „ułatwienie im życia codziennego”, czyli ułatwienie przemieszczania się oraz wymiany dokumentów. Jak wynika z kontekstu dokumentu, proponowane ułatwienia mogą mieć swój wyraz w próbach stworzenia unijnych regulacji na poziomie rozporządzenia dotyczących jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w zakresie skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich. Warto w tym kontekście przywołać uchwałę Sejmu RP z dnia 27 maja 2011 r. uznającą projekt unijnego rozporządzenia odnoszącego się do wspomnianych kwestii (KOM(2011) 127 wersja ostateczna) za niezgodny z zasadą pomocniczości. Jak trafnie podniesiono w uzasadnieniu uchwały, wprowadzenie mechanizmów prawnych proponowanych przez to rozporządzenie (oraz – jak się wydaje – sugerowanych przez przedmiotowy Dokument KE) skutkowałoby „wprowadzeniem do porządków prawnych państw, które nie przewidują instytucji związków partnerskich, takich związków regulowanych prawem państwa rejestracji związku” czego rezultatem byłoby naruszenie zasady pomocniczości UE oraz art. 18 Konstytucji RP8.


3. Wezwanie do przyjęcia nowej dyrektywy antydyskryminacyjnej9.


W opisywanej części dokumentu znajduje się również postulat przyspieszenia prac nad nową dyrektywą antydyskryminacyjną (chodzi tu o projekt dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną [KOM (2008) 426]). Jak wskazują autorzy dokumentu, przyjęcie dyrektywy umożliwi rozszerzenie unijnego prawa antydyskryminacyjnego, a także zwiększenie kompetencji Komisji w zakresie monitoringu i uprawnień kontrolnych związanych z jego wykonywaniem przez poszczególne państwa.


Omawiany projekt dyrektywy antydyskryminacyjnej od lat budzi znaczne kontrowersje na forum międzynarodowym – przeciwko jego przyjęciu protestują państwa, takie jak Niemcy10 i Holandia, oraz liczne organizacje pozarządowe i stowarzyszenia przedsiębiorców11. Projekt dyrektywy zawiera szereg propozycji, które w istotnym stopniu ograniczają swobodę umów oraz wolność działalności gospodarczej. Dyrektywa rozszerza zakres obowiązywania prawa antydyskryminacyjnego, co w znacznym stopniu ograniczy możliwość korzystania z powyższych praw przez podmioty równorzędne. Szczególne zastrzeżenia budzi dalece nieprecyzyjna i szeroka definicja dyskryminacji zawarta w projekcie12. Jej wprowadzenie mogłoby doprowadzić do rozszerzającej wykładni przepisów antydyskryminacyjnych, a tym samym do naruszenia zasady pewności prawa, która stanowi jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawnego. Wątpliwości budzą również przepisy dyrektywy dotyczące molestowania13 (bardzo szeroka definicja), odwrócenia ciężaru dowodu14, udziału organizacji pozarządowych w postępowaniach w. s. dyskryminacji15, zasad odpowiedzialności odszkodowawczej16. Co więcej, propozycje zawarte w projekcie dyrektywy wykraczają poza zakres art. 19 TfUE17stanowiącego podstawę prowadzenia przez UE polityki antydyskryminacyjnej, a także nie spełniają zasad subsydiarności i proporcjonalności (art. 4 i 5 TFUE).


W świetle powyższych wątpliwości oraz wspomnianych już licznych sprzeciwów państw i organizacji pozarządowych, działania Komisji proponowane w przedmiotowym dokumencie, zmierzające do wywarcia na państwach członkowskich UE presji w kierunku podjęcia prac nad dyrektywą budzą zasadnicze wątpliwości z punktu widzenia zasad pomocniczości i proporcjonalności.


4. Monitorowanie i egzekwowanie implementacji prawa unijnego w zakresie zwalczania dyskryminacji osób LGBTI. „Prawa” osób LGBTI jako acquis Unii Europejskiej.


Kolejna część dokumentu poświęcona jest egzekwowaniu i monitorowaniu implementacji prawa unijnego. W ocenie KE, prawa osób LGBTI należą do „EU acquis”, czyli dorobku prawnego Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Samo wyodrębnienie „praw osób LGBTI” budzi znaczne wątpliwości. Przede wszystkim, nie istnieje żaden wiążący dokument prawa międzynarodowego zawierający w sobie konstrukcję „praw osób LGBTI” (w przeciwieństwie do np. powszechnie używanego i zaakceptowanego terminu „prawa kobiet”). Osobom o skłonnościach homoseksualnych przysługują takie same prawa, jak każdemu człowiekowi; co więcej, w prawie międzynarodowym zaakceptowanym standardem prawa antydyskryminacyjnego jest zakaz dyskryminacji ze względu na orientacje seksualną, należy jednak podkreślić, że nie istnieje w obowiązującym prawie międzynarodowym pojęcie „praw osób LGBTI”. Tym samym, uznanie, że prawa osób LGBTI, jako wyodrębniona kategoria praw człowieka należą do unijnego dorobku prawnego (należy zaznaczyć, że każde państwo starające się o członkostwo w UE musi ów dorobek włączyć do swojego systemu ) jest nieuprawnione i wykracza poza kompetencje Komisji Europejskiej.


Kolejnym postulatem Komisji Europejskiej w kierunku „wzmocnienia istniejących praw osób LGBTI” jest nakaz uwzględniania kwestii dotyczących osób LGBTI oraz tożsamości genderowej podczas procesu implementacji i transpozycji prawa unijnego. W szczególności kwestie dotyczące LGBTI i „gender identity” mają być brane pod uwagę podczas procesu implementacji/transpozycji prawa równościowego (wszystkie dyrektywy dotyczące równego traktowania), Dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw, prawa dotyczącego azylu, prawa dotyczącego swobody przemieszczania się i kwestii transgranicznych oraz zatrudnienia. Jak wskazano już w poprzednich częściach niniejszej analizy, używane w dokumencie terminy „gender identity” oraz „prawa osób LGBTI” nie mają swojego umocowania w prawie wspólnotowym. Co więcej, wdrażanie perspektywy osób LGBTI i gender identity do procesu implementacji dyrektyw godzi w zasady pomocniczości i proporcjonalności, zagwarantowane w art. 4 i 5 TUE. Należy podkreślić bowiem, że do tej pory podobne postulaty włączania określonej perspektywy do polityki Unii Europejskiej formułowane były na poziomie traktatowym (por. perspektywa gender i gender mainstreaming wprowadzona w Traktacie Amsterdamskim18). Tym samym, po raz kolejny Komisja Europejska wykroczyła poza przyznane jej uprawnienia.


5.Działania edukacyjne i polityczne KE mające na celu zwiększenie społecznej akceptacji i tolerancji dla osób LGBTI.


Kolejna część dokumentu poświęcona została kampaniom na rzecz zwiększenia społecznej tolerancji i akceptacji dla osób LGBTI . Zgodnie z dokumentem, Komisja będzie podejmowała działania na rzecz m.in. zwalczania negatywnych stereotypów dotyczących osób LGBTI, zwiększania wiedzy i społecznej świadomości dotyczącej praw osób LGBTI. Specjalny nacisk położony zostanie na zwalczanie homofobii w sporcie, czy zjawiska dokuczania osobom LGBTI, interseksualnym oraz transgenderowym w szkołach. Wszystkie te działania podejmowane będą we współpracy nie tylko z państwami członkowskimi, ale także z organizacjami pozarządowymi, zarówno lokalnymi, jak i międzynarodowymi. Raz jeszcze trzeba podkreślić, że działania edukacyjne (w tym także edukacja antydyskryminacyjna) należą do wyłącznej kompetencji państw członkowskich UE (art. 6 pkt e) TUE w zw. z. art. 165 TUE19). Jak stanowi treść art. 165 TUE „Unia przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości, poprzez zachęcanie do współpracy między Państwami Członkowskimi oraz, jeśli jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ich działalności, w pełni szanując odpowiedzialność Państw Członkowskich za treść nauczania i organizację systemów edukacyjnych, jak również ich różnorodność kulturową i językową.”. Tym samym, ingerencja w treść nauczania, zmierzająca do promowania osób o skłonnościach homoseksualnych w szkołach, którą postuluje Komisja jest niedopuszczalna i godzi w prawo traktatowe. Te same uwagi tyczą się również kwestii związanych ze sportem (art. 165 pkt. 3 TUE).


5. Jednostronne wsparcie KE dla organizacji i instytucji zajmującymi się „prawami LGBTI”


Analogiczne uwagi dotyczą kolejnej części przedmiotowego dokumentu poświęconej wsparciu KE dla organizacji pozarządowych działających na rzecz „praw” osób LGBTI oraz wsparciu finansowemu badań dotyczących dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamość genderową czy charakterystykę seksualną. Zaznaczyć trzeba, że – jak już wykazano w poprzednich częściach niniejszej analizy – Komisja nie powinna posługiwać się pojęciami, na które nie wyrażono zgody w wiążących dokumentach prawa międzynarodowego takimi jak „tożsamość genderowa”, „prawa osób LGBTI” czy „charakterystyka seksualna”. Co więcej, wątpliwości budzi jednostronne finansowanie przez Komisję badań poświęconych tej tematyce - Komisja wspierać będzie również w formie grantów badania dotyczące dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamość genderową, charakterystykę seksualną. Promowane będą miejsca pracy zapewniające równość osób LGBTI i gender identity. Należy wyrazić obawę, że powyższe działania KE stanowić mogą pośrednią ingerencję w treść nauczania w szkołach (przede wszystkim wyższych) państw członkowskich (art. 165 TUE).


Co więcej, Komisja deklaruje chęć współpracy z innymi organizacjami międzynarodowymi w celu polepszania sytuacji osób LGBTI, wymieniając tu przede wszystkim działania na rzecz poprawy stanu zdrowia tych osób poprzez współpracę z WHO. Polityka zdrowotna jest jednak kompetencją przyznaną wyłącznie państwom członkowskim i na mocy art. 168 TUE Unia Europejska może ją jedynie w poszczególnych państwach wspierać.


Kolejnym wątkiem poruszonym przez KE jest kwestia wspierania osób LGBTI na rynku pracy, tak aby – jako osoby narażone na dyskryminację – otrzymywały więcej wsparcia niż inne. Jest to przykład tzw. „dyskryminacji pozytywnej”, polegającej na zastosowaniu niedozwolonego kryterium różnicującego na korzyść grupy wykluczonej20. Należy podkreślić, że dyskryminacja pozytywna (będąca jedną z form dyskryminacji) od lat budzi wątpliwości z punktu widzenia jej zgodności z zasadą równości. Jak wskazuje się w literaturze, bardzo często tego typu dyskryminacja oceniana jest jako niesprawiedliwa i nieefektywna21. Należy podkreślić, że choć prawo traktatowe UE zezwala na dyskryminację pozytywną, ma ona zawsze charakter wyjątku od zasady równego traktowania22 i z tych przyczyn powinna mieć ona swoje umocowanie w prawie traktatowym i prawie pochodnym.


Wnioski.


Rada Unii Europejskiej, w projekcie konkluzji w sprawie odpowiedzi na Dokument Komisji Europejskiej pt. „List of actions by the Commission to advance LGBTI equality”, przewiduje rozwiązania naruszające prawo traktatowe Unii Europejskiej i porządki konstytucyjne państw członkowskich, w tym Rzeczypospolitej Polskiej. W szczególności, za nieuprawnione należy uznać przewidziane w Dokumencie:


- próby regulacji kwestii związanych z przepływem osób i dokumentów, takich jak uznawanie związków osób tej samej płci w poszczególnych krajach (także tych, w których krajowe prawodawstwo nie przewiduje możliwości ich zawierania) oraz zwalczania tzw. „red tape” w odniesieniu do osób LGBTI (terminem tym określane są zbędne wymogi biurokratyczne, utrudniające życie obywatelom), jako niezgodne z zasadą pomocniczości i naruszające art. 9 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej;


- posługiwanie się niejednoznacznym i szerokim pojęciem „rodzin osób LGBTI”, które odnosi się również do związków osób tej samej płci, pomimo faktu, iż prawo traktatowe Unii Europejskiej, w tym Karta Praw Podstawowych UE, jednoznacznie stanowi, że Unia Europejska nie ma kompetencji do kształtowania polityki rodzinnej państw członkowskich; samo używanie pojęcia „rodziny” w odniesieniu do związków osób LGBTI jest sprzeczne z prawodawstwem licznych państw Unii Europejskiej, w tym Polski (Art. 18 Polskiej Konstytucji);


- wywieranie nacisku na Państwach Członkowskich w celu przyjęcia nowej dyrektywy równościowej, pomimo jednoznacznego sprzeciwu wobec planów jej przyjęcia ze strony niektórych państw oraz organizacji pozarządowych i zrzeszeń przedsiębiorców;


- posługiwanie się kontrowersyjnymi i nacechowanymi ideologicznie pojęciami, takimi jak „tożsamość płciowa”, „prawa osób LGBTI” oraz „charakterystyka seksualna” pomimo braku umocowania traktatowego;


- postulowanie, pomimo braku traktatowego umocowania, dyskryminacji pozytywnej nakierowanej na wspomaganie osób LGBTI na rynku pracy;


- postulowanie działań w sferze edukacji, sportu, kultury oraz zdrowia, pomimo faktu, iż kwestie te nie należą do kompetencji Unii Europejskiej.

Autor: Karolina Dobrowolska

1. http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/lgbti_actionlist_en.pdf (dostęp: 22.02.2016).
2. Traktat o Unii Europejskiej, Dziennik Urzędowy C 326 , 26/10/2012 P. 0001 – 0390. 
3. Zob. orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sygn. C-322/88 - Grimaldi v Fonds des maladies professionnelles; zob. więcej: M. Kenig-Witkowska, Prawo Instytucjonalne UE, 2015, s. 335-340. 
4. Ibidem, s. 44-45, zob. także: orzeczenia TSUE w sprawach o sygn.: T-306/01 (Yusuf i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji) oraz  T-315/01 (Kadi przeciwko Radzie i Komisji). 
5. Strony w dokumencie nie są numerowane, analiza opisuje poszczególne zagadnienia w sposób chronologiczny i zgodny z kolejnością ich omówienia w dokumencie. 
6. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, art. 9: „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw.” 
7. Pogląd ten podzielany jest również w literaturze, por. J. Pawliczak, Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo, Warszawa 2014.
8. Uchwała Sejmu RP z dnia 27 maja 2011 r. w sprawie uznania projektu rozporządzenia Rady w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w zakresie skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich (KOM(2011) 127 wersja ostateczna) za niezgodny z zasadą pomocniczości Monitor Polski 2011, poz. 522.
9. Projekt dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną KOM (2008) 426; projekt znajduje się na stronie internetowej: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52008PC0426&from=EN , dostęp 26 lutego 2016 r. 
10. Resolution of the Bundesrat (German Federal Council), Proposal for a Council Directive for the application of the principle of equal treatment regardless of religion or ideology, disability, age or sexual orientation KOM (2008) 426 endg.; Ratsdok. 11531/08.
11. Resolution of the Bundesrat (German Federal Council), Proposal for a Council Directive for the application of the principle of equal treatment regardless of religion or ideology, disability, age or sexual orientation KOM (2008) 426 endg.; Ratsdok. 11531/08.
12. Art. 2 ust. 2 lit. a Projektu Dyrektywy, dz. cyt.
13. Art.2 ust. 3 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.
14. Art. 8 ust. 1 Projektu Dyrektywy, dz. cyt. 
15. Art. 11 Projektu Dyrektywy, dz. cyt.
16. Art. 14 Projektu Dyrektywy, dz. cyt. 
17. Art. 19 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowi, że „Bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów i w granicach kompetencji, które Traktaty powierzają Unii, Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.”
18. Art. 2 Traktatu z Amsterdamu zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie oraz niektóre związane z nimi akty z 2 października 1997 r.
19. Traktat o Unii Europejskiej, dz. cyt. 
20. A. Wróbel (red.), Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej – Komentarz, Warszawa, 2012 r. , s. 744.
21. Ibidem.
22. Ibidem, s. 745.

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej

Rejestracja związków wyznaniowych w wybranych państwach europejskich

· Obowiązujące w polskim systemie prawnym regulacje umożliwiają z chwilą wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych nabycie szeregu uprawnień.  

· Liberalne rozwiązania mogą jednak zostać wykorzystane przez podmioty podszywające się pod związki wyznaniowe, które prowadzą działalność przestępczą.

Czytaj Więcej

Edukacja

Analiza projektowanych zmian w zakresie możliwości zadawania i oceniania prac domowych dla uczniów szkół podstawowych

· Kończy się etap konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zakładającego zakaz zadawania pisemnych i praktycznych prac domowych uczniom klas I-III.

· Z kolei w klasach IV-VIII pisemne i praktyczne prace domowe miałyby być zadawane wyłącznie „dla chętnych”, jednak uczeń nie mógłby otrzymać za nie oceny, nawet pozytywnej.

Czytaj Więcej

Edukacja

Ocena wybranych propozycji zmian w podstawie programowej

W związku z projektem zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego zaprezentowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz ogłoszeniem trwających do dnia 19 lutego 2024 r. prekonsultacji w tym zakresie poniżej prezentujemy listę uwag i zastrzeżeń do wybranych propozycji zmian.

 

 

Autorzy poszczególnych uwag:

Czytaj Więcej