Rozporządzenie w sprawie likwidacji prac domowych niezgodne z ustawami i Konstytucją

Adobe Stock

· Kończy się etap konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zakładającego zakaz zadawania pisemnych i praktycznych prac domowych uczniom klas I-III.

· Z kolei w klasach IV-VIII pisemne i praktyczne prace domowe miałyby być zadawane wyłącznie „dla chętnych”, jednak uczeń nie mógłby otrzymać za nie oceny, nawet pozytywnej.

· Proponowane zmiany ograniczają swobodę stosowania przez nauczycieli takich metod dydaktyczno-wychowawczych, jakie uznają za najwłaściwsze, mimo że swobodę taką gwarantuje im ustawa - Karta Nauczyciela.

· Jednocześnie mogą doprowadzić do pogłębienia różnic w osiąganych wynikach w nauce pomiędzy uczniami, którzy mają bardzo dobre stopnie oraz tymi, którzy potrzebują dodatkowej motywacji, np. w formie obowiązkowej pracy domowej, aby powtórzyć materiał omawiany na lekcji.

· Ministerstwo chce przy tym narzucić szkołom zmianę ich statutów w zakresie oceniania wewnątrzszkolnego, jeżeli dotychczasowy statut zawierał regulacje dotyczące zadawania i oceniania prac domowych.

· Instytut Ordo Iuris przygotował analizę, w której wykazuje, że forma i zakres wprowadzanych zmian narusza obowiązujące przepisy rangi ustawowej oraz konstytucyjnej.

· Analiza została przekazana Ministerstwu Edukacji Narodowej.

PRZECZYTAJ ANALIZĘ - LINK

Po licznych zapowiedziach medialnych w sprawie likwidacji prac domowych w szkołach przez obecny obóz rządzący, 26 stycznia 2024 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, pojawił się projekt rozporządzenia Ministra Edukacji, zmieniającego dotychczasowe zasady w zakresie zadawania i oceniania prac domowych w szkołach podstawowych. Planowane zmiany są de facto nałożonym na nauczycieli zakazem zadawania pisemnych i praktycznych prac domowych uczniom kl. I-III oraz zakazem zadawania obowiązkowych, pisemnych i praktycznych prac domowych uczniom k. IV-VIII. Nauczyciele w tych klasach będą mogli jedynie proponować uczniom dobrowolne wykonanie w domu pisemnych lub praktycznych zadań, jednak uczniowie, którzy je wykonali, nie będą mogli liczyć na uzyskanie pozytywnej oceny. Zakaz obejmie bowiem również wystawianie oceny z wykonaną dobrowolnie pisemną lub praktyczną pracą domową.

Nauczyciele do tej pory mieli prawo, ale nie mieli obowiązku zadawania prac domowych. Autonomia nauczyciela w stosowaniu środków wychowawczych i dydaktycznych jakie uzna za najwłaściwsze, spośród uznanych przez aktualne nauki pedagogiczne, wynika z art. 12 ust. 2 Karty Nauczyciela. Przepis ten w niezmienionej wersji obowiązuje od 1 lutego 1982 r. i do tej pory, przez ponad 40 lat obwiązywania regulacji, nie podważano zaufania do kompetencji nauczycieli poprzez ograniczenie im możliwości zadawania prac domowych.

Wprowadzenie zakazu wpływałoby także na ograniczenie swobody rodziców w decydowaniu, w ramach rady szkoły, o kształcie statutu szkoły, do której uczęszczają ich dzieci. Kwestie związane zadawaniem i ocenianiem prac domowych są bowiem materią należącą do wewnątrzszkolnego systemu oceniania. Szczegółowe zaś warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów podlegają uregulowaniu w statucie szkoły. Z tego powodu w ocenie skutków regulacji projektowanego rozporządzenia wskazano na konieczność zmiany statutów przez te szkoły podstawowe, które w statutach tych zawarły regulacje dotyczące zadawania i oceniania prac domowych.

Ograniczenia w zadawaniu i ocenianiu prac domowych mają być wprowadzone w drodze aktu podustawowego jakim jest rozporządzenie.

„Przepis dotyczący zmiany zasad w zadawaniu i ocenianiu prac domowych, wprowadzany w drodze rozporządzenia, nie spełnia kryterium legalności bowiem nie znajduje umocowania w ustawie, naruszając tym samym art. 92 ust. 1 Konstytucji. Dodatkowo jest sprzeczny z art. 12 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz przepisami ustawy o systemie oświaty oraz ustawy – Prawo oświatowe, które przewidują, że szczegółowe warunki oraz sposób oceniania wewnątrzszkolnego podlega uregulowaniu w statucie szkoły. Gdyby zatem jakaś szkoła nie zdecydowała się na zmianę statutu zgodnie z wytycznymi MEN, zaś kurator unieważniłby poszczególne postanowienia statutu, to taka szkoła miałaby duże szanse na obronę swojego stanowiska przed wojewódzkim sądem administracyjnym” – wskazuje r.pr. Marek Puzio, starszy analityk Instytutu Ordo Iuris.

Dodatkowo, Ordo Iuris podkreśla w analizie, że skutkiem proponowanych zmian może być pogłębienie różnic w osiąganych wynikach w nauce pomiędzy uczniami zdolnymi i ambitnymi oraz tymi, którzy potrzebują dodatkowej motywacji – np. w formie obowiązkowej pracy domowej – aby powtórzyć, i tym samym lepiej przyswoić, materiał omawiany na lekcji.