- Funkcja prezesa sądu wiąże się z szeregiem kompetencji mających istotny wpływ na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, stąd możliwość odwołania sędziego z jej sprawowania jest zawarowana specjalną procedurą, mającą na celu ochronę niezależności sądownictwa, wymagającą między innymi zgody kolegium danego sądu lub Krajowej Rady Sądownictwa na odwołanie.
- Były Minister Sprawiedliwości, Adam Bodnar, wielokrotnie próbował obchodzić wymogi tej procedury, co doprowadziło do wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, w którym wskazano na częściową niekonstytucyjność tejże procedury.
- Nowy Minister – Waldemar Żurek – zamiast znowelizować zakwestionowane przez TK przepisy, postanowił wpierw stosować je dalej, by następnie otwarcie zapowiedzieć, że zamierza złamać również te przepisy, których TK nie zakwestionował i odwołać prezesów pomimo negatywnych opinii kolegiów sądów
Podejmowane przez władzę wykonawczą w osobie Ministra Sprawiedliwości próby wywierania pozaprawnego wpływu na władzę sądowniczą są niestety jednym z głównych znaków rozpoznawczych tak zwanego „przywracania praworządności” w wykonaniu obecnej władzy. W tym zwłaszcza próby działań podejmowanych bez jakiejkolwiek podstawy prawnej lub z jej poważnym naruszeniem, wbrew dyspozycji art. 7 Konstytucji (Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa).
Działaniem takim, podejmowanym wpierw niemal od samego początku kadencji przez Ministra Adama Bodnara, a obecnie kontynuowanym przez jego następcę – Waldemara Żurka – jest ogłaszanie odwoływań prezesów i wiceprezesów sądów. Funkcja prezesa danego sądu jest niezwykle istotna z punktu widzenia codziennej pracy wymiaru sprawiedliwości – zgodnie z art. 22 i 21 Prawa o ustroju sądów powszechnych, prezes sądu między innymi kieruje sądem i reprezentuje sąd na zewnątrz, zapewnia właściwy tok wewnętrznego urzędowania sądu, jest zwierzchnikiem służbowym sędziów, asesorów sądowych, referendarzy sądowych i asystentów sędziów danego sądu, powierza sędziom, asesorom sądowym i referendarzom sądowym pełnienie funkcji i zwalnia z ich pełnienia, jak również (po zasięgnięciu opinii kolegium sądu) ustala przydział sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych do wydziałów sądu, zakres ich obowiązków, sposób uczestniczenia w przydziale spraw oraz plan dyżurów i zastępstw. Ta ostatnia kompetencja jest szczególnie istotna, bowiem w ostatnim czasie była wykorzystywana do obchodzenia zasady losowego przydziału spraw składom sędziowskim (Minister Żurek przedstawił zresztą niedawno projekt, wprost ograniczający tę zasadę, w sposób skądinąd sprzeczny z ustawą – w wypadku jego przyjęcia, jak niedawno informowaliśmy, rola prezesów sądów byłaby jeszcze ważniejsza).
Nie dziwi więc, że Ministrowie próbowali wpływać na wymiar sprawiedliwości, odwołując prezesów uważanych za nieprzychylnych rządowi i powołując w to miejsce własnych nominatów. Działania Ministra Bodnara, który, kierując się nierzadko motywacjami politycznymi, próbował ogłaszać odwoływanie prezesów sądów, naginając przy tym obowiązującą procedurę, doprowadziły do wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 16 października 2024 r. K 2/24, w którym stwierdzono częściową niekonstytucyjność tejże procedury. Tymczasem Minister Żurek nie tylko zignorował w całości tenże wyrok, ale również otwarcie i wprost zadeklarował, że nie będzie trzymał się obowiązującej procedury, określonej w art. 27 Prawa o ustroju sądów powszechnych!
(…)
Źródło zdjęcia okładkowego: Adobe Stock
