główne PUNKTY

1

Trwają prace nad rządowym projektem ustawy o wykonywaniu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

2

Na prośbę Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Instytut Ordo Iuris przekazał stanowisko na temat projektowanej ustawy.

3

W ocenie Ordo Iuris, projekt niesie zagrożenia dla ładu konstytucyjnego państwa i powinien zostać odrzucony w pierwszym czytaniu.


PRZECZYTAJ OPINIĘ – LINK

Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ) zwróciło się do Instytutu Ordo Iuris z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie rządowego projektu ustawy o wykonywaniu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (UD 177). O ocenę projektu poproszonych zostało również 10 innych organizacji, m.in. Amnesty International, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny „Federa” czy Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”. Po zapoznaniu się z projektem oraz jego uzasadnieniem, Instytut przekazał MSZ negatywną opinię wraz z rekomendacją odrzucenia projektu w pierwszym czytaniu.

Projektowana ustawa ma na celu ukształtowanie stanu prawnego, w którym obowiązek wykonywania orzeczeń ETPC, z poziomu międzynarodowego deklaratoryjnego zobowiązania przejdzie do obowiązku prawnego wynikającego z konkretnych norm ustawowych, z odpowiedzialnością za jego niewykonanie włącznie.  Projektodawcy wskazują przy tym, że ustawa ma za zadanie „przywracanie praworządności” w Polsce i zwiększenie liczby wykonywanych orzeczeń ETPC. Co więcej, autorzy projektu sami podkreślają, że w porównaniu do innych państw Rady Europy, Polska znalazła się w 2024 r. na 7 miejscu wśród 46 krajów pod względem liczby spraw wykonanych (w 2023 r. była na 6 pozycji, a w 2022 r. – na 13 pozycji). Zauważają także, że jest to wynik relatywnie dobry. Już sam ten aspekt wskazuje, że Polska, co do zasady, nie ma problemu z wykonywaniem orzeczeń ETPC.

Sprawy, w których orzeczenia ETPC pozostają niewykonane to nierzadko sprawy o kontrowersyjnym stanie faktycznym i prawnym – jak te związane z instytucjonalizacją konkubinatów jednopłciowych, czy ochroną prawa do życia od poczęcia. Wydaje się, że właśnie to – niewykonywanie orzeczeń „kontrowersyjnych”, czyli zazwyczaj sprzecznych z polską Konstytucją – stanowi bolączkę obecnego rządu i dało asumpt do powstania opiniowanego projektu.

Jak wskazano w opinii, na przestrzeni ostatnich lat prawotwórcza działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) uległa znacznemu nasileniu, a orzeczenia ETPC nierzadko wykraczają daleko poza pierwotną intencję państw sygnatariuszy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (Konwencja).

W szeregu orzeczeń ETPC dochodzi do kolizji szeroko interpretowanych przez ETPC postanowień Konwencji z normami konstytucyjnymi państwa sygnatariusza Konwencji. Przykładem jest wyrok Trybunału z 27 lutego 2025 r. (Szypuła i inni v. Polska), którego wykonania wymaga od Polski Konwencja, choć stanowiąca najwyższe źródło prawa w Polsce Konstytucja RP wyklucza instytucjonalizację konkubinatów jednopłciowych. Art. 18 Konstytucji RP nakazuje Rzeczypospolitej otaczanie szczególną opieką małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny, a doktryna i orzecznictwo nie pozostawiają wątpliwości, że jego treść wyklucza tworzenie alternatywnych wobec małżeństwa instytucji prawa rodzinnego.

Tymczasem art. 4 projektowanej ustawy zawiera kluczowy z punktu widzenia celów ustawy zapis, nakładający na organy władzy publicznej i inne podmioty wykonujące zadania publiczne obowiązek niezwłocznego wykonania orzeczeń Trybunału.

–Wprowadzenie do systemu prawnego ustawy o wykonywaniu orzeczeń ETPC będzie prowadzić do prób wykonywania orzeczeń, których treść jest wprost sprzeczna z Konstytucją RP. Jednocześnie podejmowanie takich inicjatyw będzie całkowicie nieracjonalne i nieekonomiczne, jako że są to działania z góry skazane na orzeczenie o niekonstytucyjności danych regulacji przez Trybunał Konstytucyjny. Wejście w życie tej ustawy prowadziłoby także do niedopuszczalnej sytuacji, w której rząd niepodległego i suwerennego państwa uznaje orzeczenia międzynarodowego trybunału za nadrzędne względem Konstytucji RP – komentuje Anna Kubacka z Centrum Prawa Międzynarodowego Instytutu Ordo Iuris.

Ponadto, mimo wprowadzenia przez ustawę szeregu środków dających możliwość stopniowalnego realizowania orzeczeń ETPC w różnych zakresach, obowiązek wykonywania orzeczeń ma być (zgodnie z omawianym projektem) obowiązkiem bezwzględnym, a projektowana ustawa, zarówno w treści projektu, jak i w treści uzasadnienia oraz ocenie skutków regulacji, nie odwołuje się do pojęcia interesu państwa ani racji stanu.

Źródło zdjęcia okładkowego: Adobe Stock

Wesprzyj nas

Czytaj więcej

Senat cenzuruje głos w obronie rodzin. Transmisja z konferencji przerwana
22 października 2025

Senat cenzuruje głos w obronie rodzin. Transmisja z konferencji przerwana

Konferencja odbyła się z okazji obchodzonego 22 października Dnia Praw…

Miniony tydzień w Ordo Iuris
17 października 2025

Miniony tydzień w Ordo Iuris

W odpowiedzi na rządowy projekt ustawy, którego celem jest sformalizowanie…

Destabilizacja życia społecznego i rodzinnego konsekwencją wprowadzenia „związków partnerskich”
17 października 2025

Destabilizacja życia społecznego i rodzinnego konsekwencją wprowadzenia „związków partnerskich”

Wprowadzenie instytucji przyznającej parom jednopłciowym choćby niektóre uprawnienia i przywileje…

Uderzenie w rodzinę, pod pozorem równości – konferencja na temat rządowego projektu ustawy wprowadzającej „związki partnerskie”
17 października 2025

Uderzenie w rodzinę, pod pozorem równości – konferencja na temat rządowego projektu ustawy wprowadzającej „związki partnerskie”

Formalizacja związków nieformalnych, regulacja związków nieuregulowanych, prowadzi do uderzenia w…

Proces emerytki z Torunia: Jerzy Owsiak chciał przeprosin, ale sam nie chce przeprosić
16 października 2025

Proces emerytki z Torunia: Jerzy Owsiak chciał przeprosin, ale sam nie chce przeprosić

W Sądzie Rejonowym w Toruniu miała miejsce dziś rano kolejna…

Aborcja i surogacja naruszają prawa kobiet – stanowisko Ordo Iuris dla ONZ
15 października 2025

Aborcja i surogacja naruszają prawa kobiet – stanowisko Ordo Iuris dla ONZ

Aborcja, surogacja czy redefinicja kobiecości to zjawiska, które w istocie…

Miniony tydzień w Ordo Iuris
10 października 2025

Miniony tydzień w Ordo Iuris

Instytut Ordo Iuris wysłał do szpitali przypomnienie dotyczące możliwości korzystania…

NSA uchyla wyrok WSA ws. ideologicznego programu warszawskiego ratusza
10 października 2025

NSA uchyla wyrok WSA ws. ideologicznego programu warszawskiego ratusza

Praktyczne konsekwencje przeciwdziałania „dyskryminacji ze względu na tożsamość lub ekspresję…

Czy Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy wspiera aborcję i dostęp dzieci do pornografii?
9 października 2025

Czy Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy wspiera aborcję i dostęp dzieci do pornografii?

Przyjęcie raportu PACE pokazuje, że w Europie trwa zmaganie o…

Prześladowany za obronę chrześcijan: rozmowa z Adamem S. – prezesem Fidei Defensor (WIDEO)
9 października 2025

Prześladowany za obronę chrześcijan: rozmowa z Adamem S. – prezesem Fidei Defensor (WIDEO)

Fidei Defensor i Ordo Iuris razem w obronie chrześcijan –…