Kompetencje rady rodziców w szkole: NIK potwierdza ustalenia Ordo Iuris

raport Chrońmy Dzieci

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała informację o wynikach kontroli przeprowadzonej w polskich szkołach. Potwierdza ona najważniejsze ustalenia akcji „Chrońmy dzieci” Instytutu Ordo Iuris. To rodzice pełnią kluczową rolę w wychowaniu swoich dzieci. W szkołach należy zdecydowanie wzmocnić faktyczną pozycję rad rodziców, których członkowie często nie są świadomi przysługujących im ustawowych kompetencji.

Kontrola NIK została przeprowadzona w 20 szkołach lub zespołach szkół na obszarze 5 województw (dolnośląskiego, lubelskiego, podlaskiego, śląskiego i wielkopolskiego) i obejmowała lata szkolne 2014-2017. Raport z kontroli pt. „Współpraca szkół z rodzicami w realizacji zadań wychowawczych” został opublikowany 26 czerwca. Co do zasady ocena funkcjonowania rad rodziców w tym okresie jest pozytywna, jednak ze względu na stosunkowo krótki okres (od nowelizacji w 2007 r.) ich obowiązkowej działalności szkoły wciąż nie dopuszczają rad rodziców do wykonywania pełni przysługujących im kompetencji.

W lutym 2018 r. na zbyt niski poziom współpracy dyrektorów szkół z radami rodziców zwrócił również uwagę Instytut Ordo Iuris w podsumowaniu kampanii „Chrońmy Dzieci” (prowadzonej od czerwca 2017 r.). W ramach akcji stwierdzono, że rady rodziców w większości przypadków nie zostały nawet poinformowane o prowadzeniu zajęć w ich szkołach przez organizacje propagujące tzw. permisywny model edukacji seksualnej czy zajęcia antydyskryminacyjne. Dzieje się tak, mimo że zgodnie z prawem oświatowym dyrektor może dopuścić działalność w szkole jakichkolwiek organizacji zewnętrznych wyłącznie po otrzymaniu pozytywnej opinii rady rodziców.

Z akcji „Chrońmy dzieci”, co potwierdza też wyniki kontroli NIK, wyłania się obraz niskiej świadomości prawnej dyrektorów. Z tego powodu niekiedy konieczne było wystosowanie skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych na bezczynność dyrektorów zobowiązanych do udzielenia informacji publicznej, o którą zwrócił się Instytut Ordo Iuris. W większości przypadków ryzyko postępowania sądowo-administracyjnego było wystarczająco mobilizujące do dopełnienia obowiązków przez dyrektorów. W kilku przypadkach sprawę będzie musiał rozstrzygnąć sąd administracyjny. Podkreślić trzeba, że dyrektor jest nie tylko zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej w terminie 14 dni, lecz także ma obowiązek przekazywać skargę do sądu administracyjnego. Zaniechanie w tym drugim przypadku może wiązać się z nałożeniem grzywny przez sąd za niedopełnienie obowiązków.

Przykładowe stwierdzone przez NIK nieprawidłowości powołania i funkcjonowania rad rodziców w kontrolowanych szkołach polegały na: niedochowaniu obowiązku tajności głosowania podczas przeprowadzania wyborów przedstawicieli do rady rodziców, ograniczeniu w statucie szkoły kompetencji rady rodziców, podejmowaniu uchwał bez wymaganego kworum czy braku wyborów przedstawicieli rad oddziałowych do rady rodziców. Odnotowano także sprzeczności regulaminu rady rodziców z ustawą o systemie oświaty w zakresie kadencji zarządu rady rodziców i komisji rewizyjnej rady, niezgodności regulaminów rad rodziców z przepisami ustawy o systemie oświaty w zakresie długości kadencji członków rady, wydawanie funduszy zgromadzonych na koncie rady rodziców na remonty pomieszczeń i urządzeń szkolnych oraz zakupy dotyczące wyposażenia szkoły zamiast na wspieranie działalności statutowej szkoły.

Zgodnie z danymi NIK rady rodziców w dwóch przypadkach nie skorzystały ze swoich ustawowych kompetencji w zakresie zaopiniowania projektu dodatkowych dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w danym roku szkolnym. NIK zwróciła również uwagę radom rodziców w 7 kontrolowanych szkołach na możliwość powoływania ich przedstawicieli w skład zespołu powypadkowego (choć nie jest to obowiązkowe), do czego upoważnia dyrektora szkoły rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. W ośmiu z 20 kontrolowanych szkół stwierdzono nieaktualne lub nieprawidłowo przyjęte programy wychowawcze i profilaktyczne. W 3 przypadkach dyrektor szkoły nie przedstawiał radzie rodziców programów wychowawczych i profilaktyki, jak również nie uzgadniał ich z organem sprawującym nadzór pedagogiczny.