Zmiany w dobrym kierunku, przy dalszych zastrzeżeniach – nowy projekt traktatu antypandemicznego WHO

Adobe Stock

· Międzyrządowy Organ Negocjacyjny Światowej Organizacji zdrowia opublikował kolejny projekt tzw. traktatu pandemicznego.

· Dokument ma być odpowiedzą WHO i tworzących tę organizację państw członkowskich na zagrożenia wynikające z globalnego rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, co związane jest m.in. z doświadczeniami z okresu pandemii COVID-19.

· Jednocześnie prace prowadzone nad nową umową międzynarodową wywołały kontrowersje, związane z potencjalnym naruszeniem suwerenności państw członkowskich WHO czy ograniczeniem wolności słowa.

· W najnowszej wersji traktatu zachowano potwierdzenie zasady suwerenności krajów członkowskich WHO w kwestiach zdrowia publicznego oraz zrezygnowano z zapisów stanowiących o zwalczaniu „dezinformacji”.

· Finalna wersja projektu, która będzie podstawą do negocjacji między państwami, ma powstać do końca maja.

· Instytut Ordo Iuris przygotował analizę na ten temat.

PRZECZYTAJ ANALIZĘ - LINK

W preambule dokumentu podkreślono, że to „państwa ponoszą główną odpowiedzialność za wspieranie zdrowia i dobrobytu swoich narodów oraz że państwa mają zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia zapobiegania pandemiom, gotowości i reagowania”. Pozostawiono jednak (w nieco zmodyfikowanym brzmieniu) zapis o znaczeniu WHO jako organu koordynującego i kierującego międzynarodowymi działaniami w dziedzinie zdrowia, w tym zwłaszcza w zakresie zwalczania pandemii. Dodano także punkt stwierdzający, iż Cel Zrównoważonego Rozwoju nr 5 ma na celu „osiągnięcie równości płci (gender equality) i wzmocnienie pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt”.

Zdecydowano się również na pozostawienie (w zmienionym kształcie), zdania mówiącego o suwerennym prawie państw do ich zasobów biologicznych. Autorzy projektu równocześnie podkreślili znaczenie współpracy i wymiany informacji na temat patogenów o potencjale pandemicznym do celów zdrowia publicznego. Dodano także punkt, w którym, wśród kilku zagrożeń wpływających na zdrowie publiczne, obok głodu czy ubóstwa, wymienia się m.in. zmiany klimatu.

Do projektu dopisany został fragment mówiący o tym, że postanowienia traktatu WHO w sprawie pandemii mają zastosowanie zarówno podczas pandemii, jak i pomiędzy nimi, o ile nie określono inaczej. W dokumencie odniesiono się również do zagadnienia transparentności, w związku z zakupem przez państwa, np. szczepionek. W aktualnym projekcie, tak jak w poprzedniej wersji traktatu, zdecydowano się pozostać (z nieznacznymi zmianami) przy postanowieniu, zgodnie z którym strony zobligowane są do publikowania warunków umów, dotyczących zakupów produktów zdrowotnych związanych z pandemią w najwcześniejszym możliwym terminie.

Istotną kwestią jest modyfikacja przepisu dotyczącego „komunikacji i publicznej świadomości” co do informacji związanych z pandemią. Zrezygnowano całkowicie z jakichkolwiek norm, na mocy których strony powinny przeciwdziałać czy zwalczać dezinformację lub inne nieprawdziwe informację. Jest to istotna zmiana z punktu widzenia ochrony wolności słowa i wolności prowadzenia badań naukowych. Znacznie skrócono też przepisy dotyczące zrównoważonego finansowania postanowień traktatu. Zdecydowano się natomiast na zachowanie, ze zmianami, przepisów o funkcjonowaniu Koordynującego Mechanizmu Finansowego (Coordinating Financial Mechanism), który ma służyć zaspokojeniu potrzeb materialnych, związanych ze wdrażaniem postanowień traktatu.