główne tezy
1
Reem Alsalem – Specjalna Sprawozdawca ONZ ds. przemocy wobec kobiet i dziewcząt, pochwaliła decyzję sądu federalnego w Stanach Zjednoczonych, która potwierdza ochronę przed dyskryminacją opartą na płci biologicznej (ang. sex) w edukacji.
2
Sąd w Kentucky uznał za niezgodne z prawem przepisy Departamentu Edukacji USA rozszerzające definicję dyskryminacji płciowej o tzw. tożsamość płciową.
3
W kwietniu ubiegłego roku Departament Edukacji ogłosił zmiany, które miały rozszerzyć ochronę na osoby „transpłciowe i niebinarne”.
Sąd uznał, że przepisy te nie były umocowane prawnie i naruszyły konstytucję. Decyzja ta, mająca zasięg ogólnokrajowy, przywraca pierwotną interpretację, podkreślając ochronę kobiet i dziewcząt przed dyskryminacją. Reem Alsalem zaznaczyła, że decyzja przywraca klarowność i zdrowy rozsądek w prawodawstwie dotyczącym kobiet i dziewcząt.
„Kluczowy moment”
Wyrok sądu w Kentucky zapadł 9 stycznia. Orzeczenie uznaje przepisy Departamentu Edukacji USA dotyczące Tytułu IX za niezgodne z prawem. Tytuł IX, uchwalony w 1972 roku, ma na celu zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć w programach edukacyjnych lub działaniach finansowanych ze środków federalnych. W kwietniu 2024 roku Departament Edukacji ogłosił zmiany, które rozszerzały przesłanki dyskryminacji płciowej o „tożsamość płciową” i „orientację seksualną”.
W wyroku sąd stwierdził, że przepisy rozszerzające zakres dyskryminacji płciowej w Tytule IX przekroczyły swoje ustawowe umocowanie i naruszyły konstytucyjne zasady. Alsalem podkreśliła, że to kluczowy moment w ochronie praw kobiet i dziewcząt do niedyskryminacji ze względu na ich płeć biologiczną oraz w ponownym potwierdzeniu zobowiązań Stanów Zjednoczonych do ich ochrony.
– To przełomowy moment w zabezpieczaniu praw kobiet i dziewcząt do niedyskryminacji ze względu na ich płeć oraz ponowne potwierdzenie zobowiązań Stanów Zjednoczonych do ochrony tego fundamentalnego prawa człowieka – stwierdziła Alsalem.
Dodała również, że wyrok wyjaśnia, iż „kiedy Tytuł IX jest rozpatrywany w całości, jest absolutnie jasne, że dyskryminacja ze względu na płeć oznacza dyskryminację ze względu na bycie mężczyzną lub kobietą”.
Ochrona prawa dziewcząt do edukacji
Alsalem wskazała, że Tytuł IX od lat stanowi fundament dla postępów w równouprawnieniu płci w amerykańskim systemie edukacji. W grudniu ubiegłego roku zwróciła się do rządu USA z pismem wyrażającym obawy dotyczące wpływu proponowanych zmian w regulacjach Tytułu IX na prawa człowieka.
– Zachowując pierwotny cel Tytułu IX, sąd przywrócił jasność dotyczącą faktów i zdrowy rozsądek w kształtowaniu praw, które dotyczą kobiet i dziewcząt, potwierdzając ich prawo do edukacji w warunkach godności, równości i bezpieczeństwa – powiedziała Alsalem.
Zaapelowała też do rządu USA o dokładne uwzględnienie tego wyroku i ponowne potwierdzenie zobowiązania do ochrony praw kobiet i dziewcząt.
Specjalni Sprawozdawcy są powoływani przez Radę Praw Człowieka ONZ do monitorowania określonych sytuacji krajowych lub zagadnień tematycznych i ich raportowania. Eksperci ci nie są pracownikami ONZ i są niezależni od jakiegokolwiek rządu czy organizacji. Działają we własnym imieniu i nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę.
– Orzeczenie sądu federalnego w USA to ważny krok w kierunku ochrony praw kobiet i dziewcząt zgodnie z pierwotnym zamysłem prawa antydyskryminacyjnego. Wyrok przywraca właściwe rozumienie pojęcia płci jako kategorii biologicznej. Takie podejście znajduje potwierdzenie w międzynarodowych dokumentach, takich jak CEDAW, czyli Konwencja o likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, która kładzie nacisk na ochronę kobiet przed dyskryminacją związaną z ich płcią. Wyrok potwierdza, że redefiniowanie pojęcia płci w prawie może prowadzić do naruszenia praw kobiet, w tym ich dostępu do edukacji i bezpiecznych przestrzeni – skomentowała Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.
Przeczytaj też:
Ekspert ONZ: mężczyźni nie mogą rywalizować z kobietami w zawodach sportowych
