Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).
Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.
Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.
Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.
Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.
W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]
Data publikacji: 18.10.2024
W następstwie polskich wyborów parlamentarnych z 15 października 2023 r., dnia 13 grudnia 2023 r., po 8 latach rządów Zjednoczonej Prawicy, powołany został nowy skład Rady Ministrów utworzonej przez koalicję centrolewicowej Koalicji Obywatelskiej, centrowo-liberalnej Polski 2050, agrarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Lewicy. Nowy polski rząd z Donaldem Tuskiem na czele, działając w oparciu o doraźne uchwały kontrolowanej przez siebie większości parlamentarnej, nieformalne „wytyczne” i opinie zaprzyjaźnionych prawników, w ciągu kolejnych 10 miesięcy podjął liczne bezprawne działania mające na celu fizyczną eliminację opozycji z przestrzeni publicznej. Działania te godzą w fundamenty demokratycznego państwa prawnego, tworząc rewolucyjny porządek „sprawiedliwości okresu przejściowego” oraz „demokracji walczącej”. Przedstawiamy poniżej skrót najważniejszych przykładów takich działań:
1. Walka z niezawisłością sędziów
W projekcie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, zmieniającego regulamin urzędowania sądów powszechnych, datowanym na 14 grudnia 2023 r. (dzień po przejęciu władzy w Polsce) podjęto próbę wprowadzenia tzw. testu niezawisłości, w ramach którego postuluje się przeprowadzenie oceny bezstronności oraz niezawisłości ponad 2500 sędziów, powołanych na stanowiska po zmianie zasad funkcjonowania KRS. Pomysł ten powrócił w ostatnim czasie w projekcie ustawy regulującym status sędziów. Sędziowie mieliby składać czynny żal, czyli oświadczenie, w którym przyznają, że pobłądzili ubiegając się w oficjalnym trybie przed konstytucyjnym organem o awanse w czasie sprawowania władzy przez poprzedni obóz polityczny. Jak stwierdził minister Bodnar podczas konferencji prasowej „[j]eśli złożą oświadczenie i powiedzą, że to był ich błąd życiowy, to dobrowolnie wracają do sądu, w którym wcześniej orzekali, ale w stosunku do nich nic więcej się nie dzieje”. Sędziowie ci zostaną „rozgrzeszeni”. Ci, którzy nie złożą czynnego żalu mogą spodziewać się sankcji.
Komisja Wenecka 14 października 2024 r. wydała opinię, w której podkreśliła, że ewaluacja pracy sędziów musi mieć zawsze charakter indywidualny i nie jest możliwe ich grupowe usuwanie. Ponadto ewentualna negatywna ocena musi podlegać sądowej kontroli na wniosek zainteresowanego (sądowa droga odwoławcza). Oprócz tego ewaluacji powinien dokonywać niezależny od władzy wykonawczej organ.
Rozwiązania pozwalające na kwestionowanie statusu części sędziów w oparciu o niedookreślone kryteria stanowi rażące naruszenie gwarancji niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji RP oraz ustawom. Z kolei art. 180 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że sędziowie są nieusuwalni, co stanowi fundamentalną gwarancję niezawisłości sędziowskiej.
Więcej szczegółów:
2. Przejęcie siłą mediów publicznych
Na mocy uchwały Sejmu RP z 19 grudnia 2023 r. „w sprawie przywrócenia ładu prawnego oraz bezstronności i rzetelności mediów publicznych oraz Polskiej Agencji Prasowej” doszło do bezprawnego ataku na media publiczne. Tego samego dnia pełniący funkcję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pułkownik Bartłomiej Sienkiewicz, jako organ wykonujący uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa (posiadającego 100% akcji w Spółkach), działając na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, odwołał dotychczasowych prezesów Zarządów Telewizji Polskiej S.A., Polskiego Radia S.A. i Polskiej Agencji Prasowej S.A. oraz rady nadzorcze tych spółek. Minister w to miejsce powołał nowe rady nadzorcze, które powołały nowe zarządy spółek. Działania Ministra zostały podjęte z naruszeniem przepisów ustawowych. Dnia 8 kwietnia 2024 r. Telewizja Polska S.A. została formalnie „postawiona w stan likwidacji” w celu ułatwienia przejęcia ręcznej kontroli przez rząd – wbrew wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z 18 stycznia 2024 r., który stwierdził, że postawienie w stan likwidacji byłoby sprzeczne z prawem. Kolejne miesiące pokazały, że było to działanie fasadowe ukierunkowane wyłącznie na polityczne cele, bowiem postawiona w stan likwidacji spółka nadal niezakłócenie działa, inwestuje, tworzy zupełnie nowe programy i próbuje się rozwijać, stając się jednocześnie ośrodkiem propagandowego przekazu nowej władzy.
Więcej szczegółów:
3. Podważanie statusu sędziów powołanych przez Krajową Radę Sądownictwa po 2018 roku
Dnia 20 grudnia 2023 r. Sejm przyjął uchwałę „w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w kontekście pozycji ustrojowej oraz funkcji Krajowej Rady Sądownictwa w demokratycznym państwie prawnym”, w której uznaje za niebyłe wszystkie uchwały Sejmu z lat 2018-2022, dotyczące wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa, a wszyscy członkowie KRS są wezwani do niezwłocznego zaprzestania działalności w tym organie. Jest to działanie sprzeczne z konstytucyjnymi uwarunkowaniami funkcjonowania KRS (art. 186 i art. 187 Konstytucji RP). Jeszcze tego samego dnia, 20 grudnia, Krajowa Rada Sądownictwa oświadczyła, że uchwała Sejmu jest sprzeczna z Konstytucją RP. Komisja Wenecka potwierdziła, że nie jest możliwe zbiorcze usunięcie z zajmowanych funkcji i stanowisk sędziów powołanych na nie po 2018 roku.
Więcej szczegółów:
4. Delegitymizacja Trybunału Konstytucyjnego, w tym uzupełnianie adnotacjami jego wyroków
Oprócz ignorowania wyroków i postanowień Trybunału Konstytucyjnego wskazanych w pozostałych punktach, od początku urzędowania rząd Donalda Tuska notorycznie podważa sam status sędziów Trybunału Konstytucyjnego za pomocą opatrywania przez organ publikujący (Dziennik Ustaw wydawany przez Premiera) ostatnich orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego adnotacją, że „Zgodnie z wyrokami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Trybunał Konstytucyjny jest pozbawiony cech trybunału powołanego ustawą”. Dnia 6 marca 2024 r. Sejm przyjął także bezprawną uchwałę „w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego”, sprowadzającą się do negowania statusu Trybunału w polskim porządku prawnym. W dniu 28 maja 2024 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że taka uchwała jest sprzeczna z Konstytucją RP.
Więcej szczegółów:
5. Bezprawne wygaszenie mandatów posłów Wąsika i Kamińskiego pomimo ułaskawienia prezydenckiego
Dnia 21 grudnia 2023 r. marszałek Sejmu Szymon Hołownia, lider jednej z wielu partii tworzących rząd Donalda Tuska, bezprawnie wygasił mandaty posłów Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego, uznając ich za skazanych przestępców, pomimo iż zostali oni ułaskawieni przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę jeszcze w 2015 roku. Podtrzymał tę decyzję, pomimo iż obaj posłowie odwołali się do Sądu Najwyższego, który 4 i 5 stycznia 2024 r. uznał wygaszenie ich mandatów za sprzeczne z prawem. Trybunał Konstytucyjny orzekł 19 czerwca 2024 r. (sygn. K 7/24), że nowelizacja ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 227) jest niekonstytucyjna z uwagi na uniemożliwienie wzięcia udziału w głosowaniu posłom, którym Marszałek Sejmu bezprawnie wygasił mandaty poselskie. Tym samym uchwalenie ustawy naruszyło m.in. podstawową zasadę państwa prawnego – zasadę legalizmu (art. 7 Konstytucji RP).
Więcej szczegółów:
6. Przejęcie siłą Prokuratury Krajowej
Dnia 12 stycznia 2024 r. Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar wezwał do siebie Prokuratora Krajowego Dariusza Barskiego i wręczył mu dokument stwierdzający, jakoby rzekomo powołanie go na stanowisko 2 lata wcześniej, w dniu 16 lutego 2022 r., przez poprzedniego ministra Zbigniewa Ziobro, zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów i nie wywołało skutków prawnych. Celem tego działania było ominięcie przepisów ustawy Prawo o prokuraturze z 2016 r., która wyraźnie zastrzega, że Prokuratora Krajowego można powołać tylko po uzyskaniu opinii Prezydenta RP, a odwołać – tylko za pisemną zgodą Prezydenta RP. W dniu 27 września 2024 r. Sąd Najwyższy orzekł, że działania ministra Bodnara były sprzeczne z prawem, a Dariusz Barski wciąż jest Prokuratorem Krajowym.
Więcej szczegółów:
7. Naruszenie immunitetu posła Marcina Romanowskiego jako członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
Dnia 15 lipca 2024 r. poseł opozycji Marcin Romanowski został zatrzymany na polecenie prokuratora działającego z upoważnienia Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara. Zignorowano przy tym fakt, że poseł posiada nie tylko immunitet jako parlamentarzysta (który został mu wcześniej uchylony), ale również osobny immunitet jako członek Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Minister Bodnar oświadczył, że „immunitety nie mogą zapewniać bezkarności”, ale dopiero 2 października br. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchyliło immunitet posłowi Romanowskiemu, co oznacza, że wszelkie wcześniejsze działania rządu w jego sprawie były bezprawne.
Więcej szczegółów:
8. Wydanie przez Minister Edukacji rozporządzenia dotyczącego organizacji religii w szkole bez wymaganej zgody kościołów i związków wyznaniowych
Dnia 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji Barbara Nowacka wydała rozporządzenie, w którym zmieniano zasady organizowania lekcji religii w szkołach. Jedną z kontrowersyjnych zmian jest możliwość łączenia uczniów różnych klas i roczników na lekcjach religii, co może być sprzeczne z art. 96 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo Oświatowe (Dz.U. z 2024 r., poz. 737 t.j.). Tryb wydania rozporządzenia naruszał art. 25 (ust. 3-5 Konstytucji RP), który wyznacza zasady relacji państwa ze wspólnotami religijnymi w Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ minister nie doprowadziła do porozumienia z zainteresowanymi wspólnotami religijnymi przed wydaniem rozporządzenia, a to stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady konsensualnej regulacji stosunków państwo-kościół. W dniu 30 sierpnia 2024 r. Trybunał Konstytucyjny na wniosek I Prezes Sądu Najwyższego wydał postanowienie, w którym zawiesił obowiązywanie rozporządzenia na czas rozpatrywania wniosku. Ministerstwo ogłosiło tymczasem, że nie będzie się stosowało do tego postanowienia.
Więcej szczegółów:
9. Wydanie bezprawnych „wytycznych” w sprawie maksymalnego rozszerzenia dostępu do aborcji w formie konferencji prasowej i publikacji na stronie internetowej
Dnia 30 sierpnia 2024 r., podczas rządowej konferencji prasowej, Minister Zdrowia Izabela Leszczyna zakomunikowała publikację „Wytycznych w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży”. Wytyczne zaadresowane do dyrektorów szpitali, ordynatorów i kierowników oddziałów, zawierają „uprzejmą prośbę” o ich stosowanie. Dokument zakłada możliwość maksymalnie szerokiego interpretowania aborcyjnej przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety ciężarnej. Może ona dotyczyć „każdego obszaru zdrowia, zarówno fizycznego jak i psychicznego”. Za niewykonywanie aborcji szpitale są karane finansowo – nawet do 550.000 zł. Minister Zdrowia nie ma w polskim prawie kompetencji do wydawania tego rodzaju dokumentów. Wytyczne nie wiążą dyrektorów podmiotów leczniczych, stąd jedynie „uprzejma prośba o ich stosowanie”. Publikacja tego rodzaju dokumentu wraz z wytworzeniem wrażenia jego obowiązywania wraz z sankcjami za jego niestosowanie stanowi naruszenie zasady legalizmu oraz uzurpację kompetencji należących do samorządu lekarskiego.
Więcej szczegółów:
10. Uwięzienie ks. Michała Olszewskiego
Od 26 marca 2024 r. w areszcie tymczasowym przebywa ksiądz Michał Olszewski, prezes fundacji Profeto, która otrzymała z rządowego funduszu kilkadziesiąt milionów złotych dofinansowania na budowę ośrodka dla osób skrzywdzonych „Archipelag” w Warszawie. Według relacji zatrzymanego, jak i jego obrońcy, kapłan wielokrotnie spotykał się z fatalnym traktowaniem ze strony służb, graniczącym z torturami psychicznymi i fizycznymi. Duchownemu m.in. komplikowano kontakt z adwokatem, przez kilkadziesiąt godzin odmawiano mu jedzenia oraz utrudniano korzystanie z toalety.
Więcej szczegółów:
11. „Wycofanie kontrasygnaty” przez Donalda Tuska
Donald Tusk zgodnie z Konstytucją RP podpisał postanowienie Prezydenta RP z dnia 17 sierpnia 2024 r. nr 1131.18.2024 w sprawie wyznaczenia przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Zostało ono opublikowane w Monitorze Polskim wraz z adnotacją o podpisach Prezydenta RP i Premiera. Dnia 9 września premier Tusk ogłosił jednak na platformie X (dawnym Twitterze) (sic!), że „podjął decyzję o uchyleniu kontrasygnaty”, pomimo iż system prawny nie przewiduje takiej możliwości. Następnego dnia rzecznik Sądu Najwyższego, podobnie jak zdecydowana większość szanowanych konstytucjonalistów, oficjalnie oświadczył, że działanie premiera Tuska było bezprawne.
Więcej szczegółów:
12. Nieuznawanie niewygodnych dla władzy wyroków
Wielokrotnie na przestrzeni ostatniego roku przedstawiciele obozu władzy wybiórczo uznawali albo nie uznawali wyroków Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego. Tak było chociażby w przypadku Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara, który pomija wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 marca 2019 r., sygn. K 12/18, w którym Trybunał stwierdził, że ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa jest zgodna z Konstytucją RP. Warto przypomnieć, że w 2021 r. Adam Bodnar jeszcze jako Rzecznik Praw Obywatelskich respektował wyrok tego samego Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że przepis pozwalający Rzecznikowi Praw Obywatelskich na wykonywanie zadań po upływie kadencji do czasu wyboru następcy – art. 3 ust. 6 ustawy o RPO – jest niezgodny z art. 209 ust. 1 w związku z art. 2 i 7 Konstytucji.
W styczniu 2024 r. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN uchyliła postanowienie dotyczące wygaśnięcia mandatu Macieja Wąsika, co nie zostało uznane przez Marszałka Szymona Hołownię z uwagi na jego wątpliwości czy izba ta jest sądem. Jednocześnie jednak obóz rządzący nie kwestionuje wydanej kilka dni później przez tę samą izbę Sądu Najwyższego uchwały stwierdzającej ważność wyborów parlamentarnych, po których opozycja przejęła władzę.
Dnia 27 września 2024 r. Izba Karna Sądu Najwyższego orzekła, że Dariusz Barski został w 2022 r. przez ówczesnego Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę prawidłowo przywrócony ze stanu spoczynku, co oznacza, że to on nadal jest Prokuratorem Krajowym, a nie nominat aktualnego ministra Adama Bodnara. Ten ostatni na platformie X poparł stanowisko Prokuratury Krajowej z nowym szefem, która nie uznaje tego orzeczenia za wiążące.
Więcej szczegółów:
(Zdjęcie: KPRM – Licencja CC BY-NC-ND 3.0 PL)
Wolności obywatelskie
Główne tezy:
• Regulamin ETPCz jest aktem wykonawczym względem Konwencji.
• Regulamin jest wiążący dla państw, gdy stają się one stroną w konkretnym sporze lub, gdy oświadczeniem woli poddadzą się procedurze określonej Regulaminem.
• Przekazanie Trybunałowi listy stałych kandydatów na sędziów ad hoc oznacza związanie się przez państwo Regulaminem w zakresie związanej z tym procedury.
Wolności obywatelskie
• W grudniu Rząd ogłosił projekt nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będący odpowiedzią na rosyjskie i białoruskie działania hybrydowe na wschodniej granicy.
13 grudnia 2023 r. w Polsce, po 8 latach rządów koalicji Prawo i Sprawiedliwość – Zjednoczona Prawica, powołany zostały nowy skład Rady Ministrów utworzonej przez koalicję centrolewicowej Koalicji Obywatelskiej, centrowo-liberalnej Polski 2050, agrarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Lewicy.
Wolności obywatelskie
• W listopadzie węgierski think-tank Instytut Nézőpont opublikował raport, poświęcony przestrzeganiu zasady praworządności w Unii Europejskiej.
