ZNP nie zna prawa? Organizowanie świątecznych wydarzeń w szkołach zgodne z Konstytucją

Adobe Stock

Polskie prawo jest jednoznaczne w kwestii obecności treści religijnych w placówkach oświatowych. Podobnie jak gwarantuje nauczanie religii i odmawianie modlitwy w szkołach, tak dopuszcza strojenie choinki w ozdoby z motywami religijnymi, wystawianie jasełek oraz śpiewanie kolęd. Zgłaszane przez niektóre środowiska postulaty, by zaprzestać bądź ograniczyć pielęgnowanie tej tradycji są sprzeczne z polskim prawem i zmierzają do dyskryminacji katolików. W ostatnim czasie do ograniczenia religijnej oprawy Świąt Bożego Narodzenia nawoływano na łamach „Głosu Nauczycielskiego” wydawanego przez Związek Nauczycielstwa Polskiego.

W grudniu większość Polaków przygotowuje się do Świąt Bożego Narodzenia, których uroczyste obchodzenie należy do kanonów polskiej kultury i stanowi element tożsamości narodowej. W tę tradycję włączają się także liczne szkoły i przedszkola, w których w okresie adwentu organizuje się spotkania wigilijne, wystawia jasełka oraz umieszcza choinki i inne ozdoby bożonarodzeniowe. O randze tych świąt świadczy też fakt, że 25 i 26 grudnia są dniami ustawowo wolnymi od pracy.

Mimo to pewne środowiska domagają się zaniechania lub przynajmniej ograniczenia szkolnych obchodów Bożego Narodzenia, a w szczególności wyeliminowania odniesień do chrześcijaństwa, np. poprzez zakazanie śpiewu kolęd zawierających słowo „Jezus” czy „Bóg”. Zazwyczaj powołują się one na rzekomą zasadę świeckości państwa lub szkoły, a także na obecność niechrześcijan wśród uczniów.

Argumenty te nie znajdują uzasadnienia w polskim prawie. W 1991 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zasada świeckości szkoły jest niespójna z systemem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej. Również obecnie obowiązująca Konstytucja RP z 1997 r. nie zawiera ani słowa o świeckości państwa czy szkoły. W polskiej ustawie zasadniczej znajduje się natomiast Preambuła, która wyraźnie stwierdza, że Konstytucja została ustanowiona w poczuciu wdzięczności „za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu”. Art. 5 Konstytucji nakazuje Rzeczypospolitej Polskiej, czyli wszystkim organom władzy państwowej i samorządowej, strzec dziedzictwa narodowego, a więc także jego chrześcijańskich elementów.

Postanowienia ustawy zasadniczej realizuje uchwalone w 2016 r. Prawo oświatowe, które wyraźnie wskazuje, że nauczanie i wychowanie ma respektować chrześcijański system wartości i służyć rozwijaniu poczucia poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Szkoła ma zatem obowiązek prowadzenia edukacji w zakresie polskiego dziedzictwa narodowego i kulturowego o charakterze religijnym lub inspirowanym katolicyzmem. Ponadto, zgodnie z art. 13 ustawy o systemie oświaty szkoła ma zapewnić uczniom możliwość podtrzymywania ich tożsamości narodowej i religijnej. Oprócz tego art. 53 Konstytucji stwierdza, że nikomu nie można zabraniać uczestnictwa w praktykach religijnych. Trybunał Konstytucyjny już w 1993 r. orzekł, że zakazywanie uczniom dobrowolnego odmawiania modlitwy narusza tę normę i tym samym ogranicza wolność religii.

„Polskie prawo gwarantuje, że w szkole może być krzyż czy tablica z Dziesięciorgiem Przykazań, wolno też odmawiać modlitwę oraz wystawiać jasełka i obchodzić święta religijne. Poświęcenie sztandaru szkoły również jest zgodne z prawem, co potwierdził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w 2014 r.” – zaznacza dr Marcin Olszówka z Centrum Analiz Prawnych Instytutu Ordo Iuris.

„Przedstawiony niedawno na łamach tygodnika Związku Nauczycielstwa Polskiego postulat, by Boże Narodzenie obchodzić w sposób bardziej świecki, tzn. likwidując jak najwięcej odniesień religijnych, albo nauczać o pogańskim święcie przesilenia zimowego jest kuriozalny i stanowi obejście prawa. Szkoła ma obowiązek nauczać o polskiej kulturze i tożsamości narodowej, a nie je redefiniować” – dodaje dr Olszówka.

W przypadku jakichkolwiek utrudnień w organizowaniu jasełek, zakazu śpiewania kolęd lub innych przypadków usuwania treści religijnych ze szkoły czy przedszkola prosimy o kontakt na adres [email protected].

Opinia prawna o zgodności z prawem wystawiania jasełek i śpiewania kolęd w szkole i przedszkolu jest dostępna tutaj

Analiza podstaw prawnych obecności treści religijnych w szkole (poza edukacją religijną) jest dostępna tutaj