Dostęp do aborcji zapewni „zdrowe życie i dobrostan”? Konsultacje przed sesją Komisji ONZ

Adobe Stock

• Eksperci Ordo Iuris uczestniczyli w nieformalnych konsultacjach poprzedzających 58. sesję Komisji ONZ ds. Ludności i Rozwoju, której tematem przewodnim jest „zapewnienie zdrowego życia i promowanie dobrostanu dla wszystkich w każdym wieku”.

• Przedstawiciele Instytutu podkreślili potrzebę ochrony rodziny jako instytucji prawnej najlepiej chroniącej dobrostan kobiet i dzieci oraz poszanowania suwerenności państw w kwestiach zdrowia publicznego.

• Spotkanie zdominowały jednak organizacje promujące tzw. prawa reprodukcyjne i seksualne. Wielu ich przedstawicieli skupiło się na postulatach dotyczących powszechnego dostępu do aborcji oraz edukacji seksualnej we wszystkich krajach.

• Spotkanie było ograniczone głównie do przedstawienia stanowisk poszczególnych organizacji. Zabrakło miejsca na merytoryczną debatę.

• Instytut Ordo Iuris planuje udział w kolejnych konsultacjach dotyczących już samego projektu rezolucji w tej sprawie, które najprawdopodobniej odbędą w marcu.

Organizacje takie jak np. Center for Reproductive Rights, podczas konsultacji stwierdziły m.in., że zapewnienie powszechnego dostępu do aborcji jest kluczowe w walce z ubóstwem i nierównościami społecznymi. Według nich, możliwość decydowania o posiadaniu dzieci pozwala kobietom na lepsze planowanie życia zawodowego i osobistego, co przekłada się na poprawę ich sytuacji ekonomicznej oraz zdrowotnej.

Center for Reproductive Rights wielokrotnie krytykowało też polskie prawo chroniące życie, wskazując na jego negatywny wpływ na zdrowie i życie kobiet. Co jednak istotne, organizacja ta uważa nawet prawa niektórych krajów Europy Zachodniej za „restrykcyjne” w kontekście aborcji. Przykładowo, na stronie organizacji napisano, że „w Holandii tylko lekarze mogą dokonywać aborcji. Przed zabiegiem muszą oni udzielić ciężarnej informacji na temat alternatyw dla przerwania ciąży. Chociaż osoba ciężarna musi znajdować się w «sytuacji nagłej», to ona decyduje, czy aborcja jest konieczna do rozwiązania tej sytuacji. Lekarz musi upewnić się, że ciężarna dobrowolnie podjęła tę decyzję, biorąc pod uwagę jej «odpowiedzialność za życie nienarodzone». Zgodnie z prawem, lekarz może przystąpić do zabiegu tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione na podstawie jego ustaleń (…). W Holandii prawo stanowi, że aborcje mogą być przeprowadzane wyłącznie w szpitalu lub klinice, która posiada specjalną licencję do tego celu (…)”. Takie regulacje prawne jak informowanie kobiety o ewentualnych skutkach aborcji także dla jej zdrowia lub po prostu upewnianie się, że kobieta jest pewna decyzji o zabiciu nienarodzonego dziecka i wzięcia odpowiedzialności za życie nienarodzone – zdaniem tej organizacji są restrykcyjne.

Center for Reproductive Rights apeluje o legalizację i pełną dekryminalizację aborcji we wszystkich krajach, bez względu na ich prawo krajowe, uznając aborcję za podstawowe prawo człowieka. W swoich zaleceniach podkreśla również potrzebę wprowadzenia moratorium na stosowanie przepisów karnych dotyczących aborcji oraz wstrzymanie wszelkich dochodzeń i ścigania osób udzielających pomocy w aborcji. Organizacja domaga się też zapewnienia edukacji seksualnej i dostępu do antykoncepcji.

Eksperci Instytutu Ordo Iuris wskazali, że postulaty te nie znajdują oparcia w badaniach ani w prawie międzynarodowym, a wręcz są z nim sprzeczne. Aborcja bowiem nie powinna być promowana jako metoda planowania rodziny, co zostało uzgodnione w szeregu aktów prawa międzynarodowego. Należy do nich m.in. dokument końcowy Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju uchwalony w Kairze w 1994 r. (punkt 8.25). W akcie uznano też, że rządy powinny podjąć odpowiednie kroki, aby pomóc kobietom uniknąć aborcji.

Powołując się na postanowienia konferencji kairskiej, w rezolucji (A/S-21/5/Add.1) Zgromadzenia Ogólnego ONZ powtórzono: „w żadnym wypadku aborcja nie powinna być promowana jako metoda planowania rodziny […] Wszelkie środki lub zmiany związane z aborcją w ramach systemu opieki zdrowotnej mogą być określane wyłącznie na poziomie krajowym lub lokalnym zgodnie z krajowym procesem legislacyjnym [...]” (punkt 63-I).

Rok później, podczas IV Światowej Konferencji w sprawie Kobiet, w Deklaracji Pekińskiej i Platformie Działania (A/CONF.177/20 Pekin, Chiny, 4-15 września 1995), stwierdzono, że „w żadnym przypadku aborcja nie powinna być promowana jako metoda planowania rodziny” (punkt 106-K).

Eksperci Ordo Iuris wskazywali podczas konsultacji (jak również w formie licznych opinii sporządzanych dla ONZ) na konieczność wprowadzenia do agendy organizacji tematów związanych z rzeczywistą ochroną zdrowia i dobrostanu rodzin. Instytut planuje aktywny udział w kolejnych konsultacjach dotyczących projektu rezolucji, które odbędą się w marcu. Dokument ten może mieć kluczowe znaczenie dla kształtowania globalnej polityki w obszarze zdrowia publicznego i rozwoju społecznego. Ordo Iuris zamierza monitorować proces przygotowywania dokumentów końcowych 58. sesji Komisji ds. Ludności i Rozwoju ONZ, dążąc do zapewnienia, aby międzynarodowe polityki respektowały prawa rodziny oraz ochronę życia na wszystkich jego etapach.

Podobnie jak w poprzednich latach, debata dotycząca kontrowersyjnych kwestii tzw. zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego staje się jednym z głównych punktów spornych na forum ONZ, zamiast skupienia się na poważnych problemach np. ubóstwa na świecie, których nie sposób prawnie wiązać z dostępem do aborcji. Niektóre kraje (jak np. w zeszłym roku Argentyna, Polska itd.) oraz organizacje pozarządowe chroniące życie podkreślają, że tego typu zagadnienia powinny pozostawać w gestii suwerennych państw i być kształtowane zgodnie z ich systemami prawnymi oraz kulturowymi.

– Po raz kolejny obserwujemy, jak debata dotycząca rzekomych praw reprodukcyjnych przesłania rzeczywiste globalne wyzwania, takie jak walka z ubóstwem, dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej czy poprawa warunków życia rodzin. Wbrew stanowisku wielu państw i zapisom prawa międzynarodowego, ONZ coraz częściej staje się przestrzenią do forsowania kontrowersyjnych postulatów, które podważają suwerenność narodów w kształtowaniu polityki zdrowotnej – podkreśliła Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.