Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy wzywa do ochrony wolności słowa w mediach społecznościowych

Adobe Stock

• Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (PACE) przyjęło rezolucję wzywającą państwa członkowskie do wzmocnienia ochrony wolności słowa w mediach społecznościowych.

• Rezolucja apeluje do rządów o przyjęcie przepisów zobowiązujących media społecznościowe do poszanowania wolności słowa, wprowadzenia obowiązku uzasadniania decyzji przez moderatorów oraz utworzenia niezależnych organów do oceny procesu moderacyjnego.

• Zgromadzenie skierowało także apel do samych mediów społecznościowych, aby powściągliwie moderowały treści nienaruszające prawa, zrezygnowały z tzw. shadow-banów oraz konkretnie tłumaczyły swoim użytkownikom motywy swoich decyzji.  

• Instytut Ordo Iuris od dawna zwraca uwagę na problem cenzury i arbitralnych decyzji podejmowanych przez media społecznościowe w zakresie moderacji treści, których ofiarą nierzadko padają osoby o prawicowych czy chrześcijańskich przekonaniach.

Ostatnia rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy zwraca uwagę na znaczącą dysproporcję sił między mediami społecznościowymi o globalnym zasięgu a przeciętnym użytkownikiem, która powinna zostać wyrównana przez interwencję władz publicznych. PACE apeluje do rządów państw członkowskich m.in. o zobowiązanie mediów społecznościowych do poszanowania wolności słowa użytkowników przy moderacji publikowanych treści. Zgromadzenie wzywa do wprowadzenia obowiązku uzasadniania decyzji moderatorów o usunięciu wpisów, a także do utworzenia niezależnych pozasądowych organów do oceny procesu moderacyjnego oraz rozstrzygania sporów między mediami społecznościowymi a ich użytkownikami.

Zgromadzenie Parlamentarne skierowało też apel do samych mediów społecznościowych, wzywając m.in. do uzupełnienia swoich regulaminów określających zasady korzystania z ich portali o gwarancje poszanowania praw człowieka, a w szczególności wolności słowa. PACE oczekuje też ostrożnej moderacji treści, które nie są w sposób oczywisty nielegalne, a także rezygnacji ze zmniejszania widoczności określonych profili (tzw. „shadow-banning). Zgromadzenie apeluje również o informowanie użytkowników o każdej decyzji o ograniczeniu widoczności ich publikacji i wszelkich działaniach moderacyjnych. W rezolucji wezwano także do wyczerpującego i rzetelnego uzasadniania wszystkich decyzji moderacyjnych oraz do zapewnienia ludzkiego nadzoru nad zautomatyzowaną moderacją przeprowadzaną przez sztuczną inteligencję.

Instytut Ordo Iuris wielokrotnie zwracał uwagę na problem cenzury w mediach społecznościowych, arbitralnie decydujących o demonetyzacji, zmniejszaniu widoczności, stosowaniu „shadow-banów” czy usuwaniu postów, zdjęć bądź filmów. Formalnie powodem tego typu decyzji jest przeciwdziałanie „dezinformacji” bądź „szerzeniu mowy nienawiści”, ale w praktyce często przyczynę stanowi po prostu głoszenie poglądów prawicowych czy szerzenie treści chrześcijańskich. Proces moderacji od dawna budzi wiele wątpliwości: decyzje są podejmowane nierzadko w zautomatyzowanej procedurze przeprowadzanej przez sztuczną inteligencję, nie wyjaśniają konkretnych przyczyn usunięcia określonej treści i często nie podlegają zaskarżeniu. 

Przykładowo w 2021 r. w w raporcie przygotowanym przez Instytut Ordo Iuris we współpracy ze Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich zwracano uwagę: „wielkie korporacje medialne stale podejmują próby ograniczania swobody debaty publicznej, utrudniając lub uniemożliwiając niektórym użytkownikom mediów publikowanie treści zgodnych z ich opiniami. Sytuacja stawiania się platform komunikacyjnych ponad prawem godzi w wolność słowa i przywodzi na myśl najgorsze wzorce cenzury funkcjonującej także dziś w krajach autorytarnych i totalitarnych - z tą różnicą, że funkcję cenzorskiej machiny państwowej przejmują potentaci medialni pozostający poza jakąkolwiek realną kontrolą demokratycznie wybranych władz”.

– Choć ta rezolucja PACE nie jest formalnie wiążąca dla państw członkowskich, ani tym bardziej dla mediów społecznościowych, to stanowi ważny głos w debacie na temat współczesnych postaci cenzury. Media społecznościowe są dzisiaj jednym z najważniejszych forów publicznej wymiany poglądów, czasem nawet o roli większej od tradycyjnych środków przekazu jak prasa, radio czy telewizja. Mimo to regulacja mediów społecznościowych jest znikoma: sposób moderowania treści jest w praktyce pozostawiony swobodnemu uznaniu anonimowych moderatorów odpowiadających wyłącznie przed zarządami korporacji będących właścicielami danych portali. Zgromadzenie Parlamentarne jest jednym z pierwszych organów międzynarodowych, który nie tylko zwraca uwagę na ten problem, ale wprost wzywa do podjęcia działań legislacyjnych formalnie zobowiązujących media społecznościowe do poszanowania wolności słowa – podkreśla Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.