trzeci komitet

• Trzeci Komitet ONZ przyjął rezolucję w sprawie handlu kobietami i dziewczętami, która po raz pierwszy odnosi się do surogacji w kontekście handlu ludźmi, wskazując, że jest ona jedną z przyczyn zwiększających skalę tego procederu.

• Komitet jednocześnie zdecydowanie potępił handel ludźmi, zwłaszcza kobietami i dziećmi.

• Choć jest to godny uwagi krok, to w rezolucji odniesiono się jedynie do  „eksploatacyjnej komercyjnej” surogacji.

• W dokumencie wezwano rządy do wprowadzania i wzmocnienia przepisów mających na celu zapobieganie i eliminację handlu ludźmi i, w tym w kontekście, surogacji oraz do przydzielania środków na zapewnienie dostępu do odpowiednich programów służących fizycznej, psychologicznej i społecznej rehabilitacji ofiar.

• Chociaż niektóre kraje miały wątpliwości co do roli Międzynarodowego Trybunału Karnego w walce z handlem ludźmi (spory o jego bezstronność), to jednak nikt nie zakwestionował uznania w tekście surogacji komercyjnej za czynnik, który sprzyja handlowi ludźmi.

• Delegacja Stolicy Apostolskiej po przyjęciu projektu rezolucji wydała oświadczenie, w którym podkreśliła, jak ważne jest, że rezolucja określa „surogację komercyjną” jako czynnik zwiększający ryzyko handlu ludźmi, jednocześnie zaznaczając, że „surogacja zawsze wiąże się z interesami komercyjnymi i zawsze jest eksploatacyjna”.

Wezwanie do walki z handlem ludźmi

Punkt 16 rezolucji Trzeciego Komitetu stanowi, że „eksploatacyjna komercyjna surogacja” jest czynnikiem i przyczyną zwiększającą handel ludźmi i wzywa rządy do zwalczania jej przyczyn. Wśród wymienionych czynników znalazły się też m.in. ubóstwo, nierówności płci, przemoc wobec kobiet i dziewcząt oraz stałe zapotrzebowanie na usługi i produkty wynikające z handlu ludźmi.

Szczególnie istotne jest podkreślenie, że rezolucja wymienia „eksploatacyjną komercyjną surogację” jako jeden z czynników zwiększających ryzyko handlu ludźmi. To jednoznaczne uznanie surogacji jako praktyki, która przyczynia się do wykorzystywania kobiet i dzieci, stanowi przełomowy moment w globalnej walce z handlem ludźmi. Rezolucja ONZ wzywa rządy do podjęcia zdecydowanych działań w celu zwalczania handlu ludźmi. Obejmuje to zarówno wprowadzanie odpowiednich przepisów prawnych, jak i prowadzenie kampanii edukacyjnych oraz współpracę międzynarodową. Artykuł 16 rezolucji podkreśla, że handel ludźmi we wszystkich jego formach jest napędzany przez czynniki systemowe, takie jak ubóstwo, nierówności płci i negatywne normy społeczne. Te warunki tworzą środowisko, w którym kobiety są szczególnie podatne na wykorzystywanie.

Koncentrując się na „eksploatacyjnej” surogacji, rezolucja podkreśla, że handel ludźmi nie ogranicza się do tradycyjnych form, takich jak praca przymusowa czy prostytucja – istnieje również w praktykach znormalizowanych przez współczesne społeczeństwo. Stałe zapotrzebowanie na surogację, napędzane przez zamożne osoby i ułatwiane przez słabe lub nieistniejące przepisy prawne, podtrzymuje tę eksploatację. Rezolucja wzywa rządy do wprowadzania i wzmocnienia przepisów mających na celu zapobieganie i eliminację handlu ludźmi, w tym w kontekście surogacji.

Stanowiska państw

„Handel ludźmi utrudnia osiągnięcie równości płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt” – powiedział przedstawiciel Filipin, prezentując projekt. Tekst uznaje, że w sytuacjach konfliktów zbrojnych może dochodzić do handlu ludźmi w celu wykorzystywania seksualnego, pracy przymusowej, przymusowych małżeństw, nielegalnej adopcji dzieci oraz werbowania i wykorzystywania dzieci przez grupy zbrojne. Wezwał również państwa do rozważenia wyzwań związanych z nowymi metodami wykorzystywania ofiar, takimi jak wykorzystywanie mediów społecznościowych i platform internetowych, blockchain i sztucznej inteligencji (AI) przez przestępców.

W trakcie debaty nad projektem rezolucji pojawiły się różne stanowiska. Niektórzy delegaci wyrażali obawy dotyczące roli Międzynarodowego Trybunału Karnego, uważając go za instytucję nieuznawaną i spolaryzowaną politycznie. Podkreślali jego rzekomą niezdolność do prowadzenia niezależnego i bezstronnego wymiaru sprawiedliwości. Państwa, które nie są stronami Statutu Rzymskiego, sprzeciwiły się odniesieniom do Trybunału w rezolucji. Jednakże, inni delegaci zaprotestowali przeciwko próbom usunięcia odniesień do Trybunału, podkreślając, że jego rola w walce z przestępstwami międzynarodowymi jest istotna i że jego wzmianka w rezolucji jest uzasadniona. Zwrócili uwagę, że odniesienie do Trybunału było obecne w rezolucji od 2012 roku i stanowiło element konsensusu.

Delegacja Stolicy Apostolskiej podziękowała delegacji Filipin za przedstawienie rezolucji składając oświadczenie. Podkreślono, że „nieustanne odnawianie naszego zaangażowania w zapobieganie i zwalczanie plagi handlu kobietami i dziewczętami jest niezwykle ważne”. Stolica Apostolska przyjęła także z zadowoleniem, że tekst po raz pierwszy uznaje, że handel kobietami i dziewczętami może być dokonywany w celu pracy przymusowej, werbowania dzieci, prostytucji lub surogacji. Jednakże, w odniesieniu do tematu surogacji, delegacja podkreśliła swoje rozczarowanie, że w ostatecznej wersji tekstu utrzymano niepotrzebne zastrzeżenie „eksploatacyjnej komercyjnej surogacji”, podkreślając, że surogacja zawsze wiąże się z interesami komercyjnymi i zawsze jest eksploatacyjna.

Protokół z Palermo

Rezolucja jest przełomowym dokumentem ONZ, który wskazuje bezpośrednio, że surogacja jest czynnikiem zwiększającym handel ludźmi, ale wpisuje się w szereg innych dokumentów ONZ dotyczących tego tematu. Przykładem jest Protokół z Palermo, zgodnie z którym umowy o surogacji nasilają handel kobietami. Protokół ten definiuje handel ludźmi jako „rekrutowanie, transport, przenoszenie, przechowywanie lub przyjmowanie osób poprzez groźbę lub użycie siły, porwanie, oszustwo, wprowadzenie w błąd, nadużycie władzy lub sytuacji bezradności, nadanie lub otrzymanie płatności lub korzyści w celu uzyskania zgody na wykorzystanie innej osoby, a także wykorzystanie, które obejmuje, co najmniej, eksploatację seksualną innej osoby, pracę przymusową lub niewolnictwo”. Chociaż Protokół nie wspomina bezpośrednio o surogacji, wiele elementów umów o surogacji wpisuje się w tę definicję. Na przykład obietnica zapłaty za urodzenie dziecka może być interpretowana jako „otrzymanie płatności lub korzyści w celu uzyskania zgody na wykorzystanie innej osoby”. 

Co pokazują badania?

Według badań ONZ, w 2020 r. na każde 10 ofiar handlu ludźmi wykrytych na całym świecie, cztery to dorosłe kobiety, a dwie to dziewczynki. 91% ofiar handlu ludźmi w celu wykorzystywania seksualnego to kobiety. Analiza spraw sądowych pokazuje, że ofiary płci żeńskiej są poddawane fizycznej lub skrajnej przemocy z rąk handlarzy ludźmi trzykrotnie częściej niż mężczyźni.

Z kolei, jak wynika z wynika z raportu „Global Surrogacy Market Size, Share, Growth Analysis, By Type, By Technology –Industry Forecast 2023 – 2030”, globalny rynek tzw. macierzyństwa zastępczego dynamicznie się rozwija wraz z rosnącymi wskaźnikami postępu w technologiach wspomaganego rozrodu, zmieniającymi się normami społecznymi, coraz powszechniejszymi problemami z niepłodnością i rosnącą akceptacją nietradycyjnych struktur rodzinnych. Rynek ten obejmuje szeroki zakres usług, w tym tzw. gestacyjne macierzyństwo zastępcze (z wykorzystaniem techniki in vitro), „tradycyjne” macierzyństwo zastępcze (w którym matka zastępcza jest dawczynią komórki jajowej), konsultacje prawne i medyczne, leczenie niepłodności i usługi wsparcia po zakończonej procedurze. Kluczowi gracze w tej branży to agencje macierzyństwa zastępczego, „kliniki płodności”, firmy prawnicze specjalizujące się w „prawie reprodukcyjnym” oraz pracownicy służby zdrowia.

Surogacja zawsze uderza w kobiety

Punkt 16 rezolucji ONZ stanowi istotny krok w walce z handlem ludźmi, w tym z surogacją. Włączenie „eksploatacyjnej komercyjnej surogacji” do rezolucji jest ważnym krokiem, ponieważ łączy surogację z szerszymi problemami handlu ludźmi, takimi jak praca przymusowa i prostytucja. To podkreśla potrzebę traktowania surogacji jako części kompleksowej strategii zwalczania handlu ludźmi. Jednakże uznanie za zagrożenie wyłącznie „komercyjnej” surogacji przeczy zdrowemu rozsądkowi. W „niekomercyjnym” macierzyństwie zastępczym kobiety przechodzą przez dokładnie ten sam proces, a jedynie dostają „mniej” w zamian, cierpiąc jednocześnie na porównywalny poziom krzywdy.

Zjawisko macierzyństwa zastępczego czy też surogacji nie zostało expressis verbis zakazane w traktatach międzynarodowych. Niemniej, w ramach międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka ONZ, prawa dziecka zostały zagwarantowane w szeregu zarówno wiążących, jak i niewiążących dokumentów. Istotnym z punktu widzenia interpretacji postanowień konwencyjnych dokumentem (choć niewiążącym), jest Deklaracja praw dziecka  z 1959 r., przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Na mocy zasady dziewiątej zdanie drugie, dziecko nie powinno być przedmiotem handlu w żadnej formie. Natomiast, zgodnie z zasadą szóstą, poza wyjątkowymi przypadkami, w pierwszych latach życia nie wolno oddzielać dziecka od matki.

Julia Książek – analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris

Trzeci Komitet Zgromadzenia Ogólnego ONZ przyjął projekt rezolucji dotyczącej przeciwdziałania przemocy wobec kobiet, w której stwierdzono, że „dostęp do bezpiecznej aborcji” ma być elementem „praw człowieka wszystkich kobiet”. Nie ulega wątpliwości, że potężne lobby w ONZ dąży do całościowego włączenia aborcji do systemu praw człowieka – wbrew większości państw świata! Co charakterystyczne, aborcja łączy się w projekcie ze skrajną ideologią. Na zaledwie 14 stronach rezolucji słowo „gender” pojawia się aż 80 razy.

Ideologiczna rewolucja przyspiesza

„Marsz przez instytucje” lewicowych radykałów w ostatnich miesiącach staje się prawdziwym sprintem. Już dzisiaj wiemy, że w 2023 roku ONZ chce zająć się globalnym wdrożeniem seksedukacji i „Transformatywnej Edukacji Genderowej”, eksperci ONZ pracują nad konwencją uznającą obronę małżeństwa za "homofobię” a „homofobię” za…. zbrodnię przeciwko ludzkości. Wreszcie w siedzibach ONZ w Genewie i Nowym Jorku postępują prace nad administracyjnym ograniczaniem wolności słowa w imię walki z „dezinformacją”.

Najbliższe tygodnie będą jednak sceną decydujących zmagań o uznanie aborcji… za prawo człowieka. Kolejnym krokiem będzie uznanie, że większość świata chroniąca dzieci nienarodzone łamie prawa człowieka – a prawdziwymi ich obrońcami są Chiny czy Kanada, gdzie dziecko można zamordować nawet w trakcie samej akcji porodowej.

Na początku września Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, której autorzy – w tym także Polska – wymienili aborcję jako jedno z praw człowieka. Nagłośniliśmy sprawę w mediach, podkreślając, że formalnie niewiążące rezolucje współtworzą tzw. prawo zwyczajowe, wpływając na wykładnię praw człowieka.

Nie minęły trzy miesiące a kolejna, jeszcze bardziej jednoznaczna, rezolucja ONZ jest już gotowa.

Czy Polska sprzeciwi się radykalnej rezolucji?

Trzeci Komitet Zgromadzenia Ogólnego ONZ przyjął projekt dotyczący przeciwdziałania przemocy wobec kobiet, w której cytuje się poprzednią rezolucję, stwierdzając, że „dostęp do bezpiecznej aborcji” ma być elementem „praw człowieka wszystkich kobiet”. Na razie jest to projekt i wszystko wskazuje na to, że Polska nie będzie tym razem wymieniona wśród współtwórców dokumentu. Polskim przedstawicielom wciąż zabrakło odwagi, by dołączyć do państw Afryki czy Ameryki Południowej, które wyraziły swój jednoznaczny sprzeciw podczas prac nad tekstem.

Warto jednak docenić, że naszego państwa nie ma wśród 70 wnioskodawców tekstu. Nie mam wątpliwości, że to także zasługa Instytutu Ordo Iuris. To nasi eksperci nagłośnili w mediach bierność polskiej delegacji we wrześniu. Stanowisko Ordo Iuris trafiło wówczas do polskiego przedstawiciela przy ONZ i Kancelarii Prezydenta. Nasza presja i merytoryczna krytyka przyniosła najwyraźniej pewien efekt.

To dowód na to, że nasza aktywność na arenie międzynarodowej jest kluczowa. Jesteśmy jedyną polską organizacją pozarządową, posiadającą status konsultacyjny ONZ, która na forum Narodów Zjednoczonych odważnie broni życia, rodziny i wolności.

Dlatego prawnicy Ordo Iuris przygotują analizę projektu rezolucji, która trafi do Kancelarii Prezydenta, MSZ i polskiego przedstawiciela ONZ. Wierzę w to, że dzięki naszym działaniom, uda się przekonać decydentów do tego, że konieczny jest w tym przypadku stanowczy sprzeciw, a nie tylko brak jednoznacznego poparcia.

Obronimy prawdę o „prawach człowieka” i praworządności

Pod koniec listopada, dyrektor Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris Weronika Przebierała wzięła udział w Forum Rady Praw Człowieka ONZ w Genewie, gdzie jako jedyna mówiła o tym, że prawa człowieka przysługują także nienarodzonym dzieciom. Gdyby nas tam zabrakło, to podczas debaty, w ramach której „uciera się” wizja rozumienia „praw człowieka” nikt nie stanąłby w obronie życia, rodziny i wolności.

Uczestniczyliśmy też w pracach nad raportem krajowym przygotowanym w ramach Powszechnego Przeglądu Okresowego Praw Człowieka ONZ. Prawnicy Ordo Iuris uczestniczyli w spotkaniu z urzędnikami MSZ, którzy odpowiadali za przygotowanie krajowej części raportu. Byliśmy jedyną prorodzinną organizacją pozarządową na tym spotkaniu.

Korzystając z nabytego już sześć lat temu specjalnego statusu konsultacyjnego przy ONZ, przekazaliśmy pisemne stanowisko Ordo Iuris na 56. Sesję Komisji ds. Ludności i Rozwoju ONZ, która będzie dotyczyć tematyki populacji, edukacji i zrównoważonego rozwoju. W naszym stanowisku zwróciliśmy uwagę na nieskuteczność promowanej przez instytucje ONZ permisywnej edukacji seksualnej.

Szantażują najuboższych

Niemal wszystkie inicjatywy ONZ, w ramach których skrajna lewica próbuje przemycać swoje radykalnie ideologiczne postulaty do prawa międzynarodowego, łączy jedno – sprzeciw konkretnej grupy państw. Mowa tu przede wszystkim o państwach uboższych, przede wszystkim afrykańskich.

Aborcyjni i genderowi lobbyści dobrze wiedzą, że to właśnie te państwa są dziś głównym hamulcowym ich rewolucji i na wszelkie sposoby próbują złamać ten sprzeciw. Wystarczy w tym kontekście wspomnieć chociażby o opracowywanej wciąż umowie o partnerstwie Unii Europejskiej z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku, która uzależni wsparcie finansowe UE dla najuboższych państw świata od ich poparcia na forum międzynarodowym dla aborcji i postulatów genderowej ideologii. Jeśli ta umowa wejdzie w życie, to państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku będą zobowiązane głosować tak jak Unia Europejska na forum ONZ, dając urzędnikom z Brukseli „pakiet kontrolny” w Zgromadzeniu Ogólnym.

Dodatkowo UE i USA próbują narzucić ideologiczne treści do międzynarodowych wytycznych Komitetu ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego.

Podobne zagrożenia pojawiają się na forum ONZ regularnie – każdego miesiąca. Jak już wspomniałem, szczególnie przyszły rok ma stać się czasem rewolucyjnych projektów międzynarodowej manipulacji. Za każdym razem reagujemy, przygotowujemy analizy prawne kolejnych inicjatyw, nagłaśniamy je i informujemy o zagrożeniach kluczowych decydentów, przygotowujemy koalicje sprzeciwu. Często dopiero nasza interwencja sprawia, że polscy przedstawiciele rezygnują ze wsparcia ideologicznych inicjatyw.

Adw. Jerzy Kwaśniewski – prezes Ordo Iuris