Ochrona życia, wolności religii i symboli narodowych – Ordo Iuris interweniuje przed Trybunałem w Strasburgu

Adobe Stock

· Instytut Ordo Iuris nieustannie monitoruje działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

· Prawnicy interweniują jako „przyjaciel sądu” w sprawach, które są ważne z punktu widzenia prawa do życia od poczęcia do naturalnej śmierci, ochrony rodziny, wolności religijnej czy wolności słowa.

· Jak dotąd Instytut podejmował skuteczne interwencje w postępowaniach dotyczących m.in. ochrony praw rodziców naruszanych przez norweski Barnevernet, skazania duńskiego lekarza pomagającego pacjentom w samobójstwie czy mołdawskiego szpitala, w którym zmuszano kobiety do aborcji.

· W sumie, od 2017 r. Instytut uczestniczył w 112 postępowaniach.

· Wciąż trwa 11 spraw, w których Ordo Iuris oczekuje na dopuszczenie do postępowania.

· Dotyczą one m.in. skarg na zakaz aborcji eugenicznej w Polsce, konwertytów z islamu na chrześcijaństwo, którym grozi deportacja czy organizatorki demonstracji proaborcyjnej skazanej za dopuszczenie do znieważenia symbolu Polski Walczącej.

W zdecydowanej większości spraw, w których Instytut zamierzał uczestniczyć, został dopuszczony do postępowania. Prawnicy Ordo Iuris interweniowali do tej pory w 135 sprawach. W 112 postępowaniach Instytut został dopuszczony przez Trybunał, a w 11 sprawach oczekuje jeszcze na decyzję ETPC w sprawie dopuszczenia. Spośród 112 spraw, do których Instytut skutecznie przystąpił i przedłożył swoją opinię prawną, 37 spraw zostało już rozstrzygniętych, a 75 oczekuje na wyrok Trybunału.

Jedno z już rozstrzygniętych postępowań dotyczy wyroku potwierdzającego prawo niemieckiego aktywisty pro life do nazywania aborcji morderstwem popełnianym przez lekarzy. Instytut w opinii przypominał, że wolność słowa obejmuje również prawo do głoszenia poglądów szokujących, kontrowersyjnych, a nawet obraźliwych. Fakt, że lekarze przeprowadzający aborcje mogą czuć się tym urażeni, w żadnym razie nie usprawiedliwia zakazu używania takich określeń przez aktywistów pro life. (Annen v. Niemcy);

Trybunał w Strasburgu wydał także serię wyroków potwierdzających łamanie praw rodziców przez norweski urząd Barnevernet. Instytut w swojej opinii zwracał uwagę na systemowy charakter problemu w Norwegii, która zamiast pomagać rodzicom w trudnych sytuacjach, odbiera im dzieci, przekazując je do rodzin zastępczych i zabierając rodzicom szansę na poprawę (np. A.L. i inni v. Norwegia, M.L. v. Norwegia).

Innym przykładem jest wyrok stwierdzający naruszenie zakazu tortur, poniżającego i nieludzkiego traktowania przez Mołdawię. Jeden z tamtejszych szpitali przeprowadził u trzech kobiet przymusowe aborcje, mimo ich wyraźnego sprzeciwu, wykorzystując ich niepełnosprawność intelektualną. Instytut podkreślał w opinii, że istnieje niepodważalny i ogólnoświatowy konsensus, zgodnie z którym przymusowa aborcja nigdy nie może być usprawiedliwiona (G.M. i inni v. Mołdawia).

Trybunał rozstrzygnął również postępowanie, w którym oddalił skargę duńskiego lekarza, który został skazany na karę więzienia w zawieszeniu z powodu zachęcania pacjentów do popełnienia samobójstwa. Jedną z jego ofiar była 85-letnia staruszka, która nie cierpiała na żadną poważną chorobę, ale była zmęczona życiem. Svend Lings doradził jej, jakie środki farmaceutyczne powinna zażyć, a także zalecił, aby „dla 100% pewności” włożyła sobie plastikową torbę na głowę, zacieśniając ją wokół szyi gumką recepturką.  Kilka tygodni później staruszka została znaleziona martwa w swoim mieszkaniu z plastikową torbą na głowie.  W opinii Instytut przypomniał, że wolność słowa nie upoważnia do zachęcania i wspierania innych do odbierania sobie życia (Lings v. Dania).

Wciąż na rozpoznanie oczekuje 11 spraw, w których Instytut złożył wniosek do Trybunału o dopuszczenie do postępowania. Pięć z nich dotyczy skarg na zakaz aborcji eugenicznej w Polsce, będący skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r., (K 1/20). Orzeczenie stwierdza niezgodność z prawem do życia przepisu dopuszczającego uśmiercenie nienarodzonego dziecka z powodu wad rozwojowych takich jak zespół Downa (I.Z. v. Polska, A.K. v. Polska, B.H. v. Polska, B.W. v. Poland, J.S. v. Polska). Instytut Ordo Iuris zamierza przedstawić Trybunałowi argumentację wskazującą, że Europejska Konwencja Praw Człowieka nie gwarantuje nikomu prawa do aborcji, za to zapewnia każdemu prawo do życia.

Nadal toczą się również dwie sprawy zainicjowane na skutek skarg chrześcijan z innych krajów na zakazy publicznych nabożeństw religijnych, ustanowione przez wiele rządów w okresie epidemii COVID-19. Skarżący zarzucają władzom naruszenie wolności religijnej (Figel v. Słowacja, Megard v. Francja). Instytut Ordo Iuris planuje przedstawić dokumentację wyników międzynarodowych badań naukowych potwierdzających nieskuteczność zakazów zebrań i zgromadzeń dla przeciwdziałania epidemii.

Kolejne dwie sprawy dotyczą konwertytów z islamu na chrześcijaństwo, którzy uciekli z Iranu do Europy, a teraz grozi im deportacja, co wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem dla ich życia (B.S. v. Turcja, H. R. v. Belgia). Instytut jest gotowy przedstawić Trybunałowi sytuację chrześcijan w Iranie, których życie, wolność i godność są zagrożone ze strony islamskich fundamentalistów.

Kolejna sprawa odnosi się do pary jednopłciowej, która po zawarciu „małżeństwa” w jednym z krajów Unii Europejskiej chciała się osiedlić w Rumunii. Tylko jeden z mężczyzn był obywatelem Rumunii, natomiast jego konkubent chciał skorzystać z prawa osiedlenia się razem ze swoim „małżonkiem” na mocy prawa UE. Władze rumuńskie odmówiły, wskazując, że, w świetle prawa krajowego, małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł jednak, że prawo unijne wymaga traktowania homoseksualnego konkubenta jak małżonka. Mężczyźni złożyli wniosek o wznowienie postępowania w ich sprawie, który został odrzucony przez sąd z powodu wniesienia go po terminie. Skarżą się oni na naruszenie ich prawa do sądu, prawa do prywatności, prawa kobiet i mężczyzn do małżeństwa i zakazu dyskryminacji (A.B. i K.V. v. Rumunia). Instytut zamierza przypomnieć, że ETPC nie ma kompetencji do oceny wykonania wyroku TSUE przez państwo.

Ostatnia sprawa dotyczy organizatorki tzw. czarnego marszu w 2016 r. w Kielcach. W trakcie demonstracji część uczestników nosiła transparenty z przerobioną kotwicą Polski Walczącej, do których dołączono wizerunki kobiecych piersi. Organizatorka została skazana przez sąd na karę 2 tys. zł grzywny za niezapewnienie przebiegu demonstracji w sposób zgodny z przepisami prawa (art. 52 par. 3 Kodeksu wykroczeń), które zakazywały znieważania symboli narodowych takich jak właśnie znak Polski Walczącej. Kobieta złożyła apelację, wnosząc o uniewinnienie, ale sąd drugiej instancji jedynie zmniejszył karę z 2 tys. do 500 zł. Działaczka zarzuca, że doszło do naruszenia jej wolności słowa i wolności zgromadzeń (Bunzel v. Polska). Ordo Iuris planuje przedstawienie w tej sprawie argumentacji przypominającej o granicach wolności słowa, wynikających z konieczności ochrony przez państwo czcigodnych symboli narodowych.