Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Podsumowanie konferencji "Pomocniczość czy etatyzm. Państwo wobec rodziny i jej autonomii"

Chociaż autonomię rodzinie gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 18. i 48.), to jest ona dzisiaj wielokrotnie naruszana przez państwo. Powodem jest dwojakie rozumienie roli państwa przez osoby i instytucje decydujące o losach rodziny – nie tylko prawników i sędziów, ale także biegłych psychologów i pedagogów i in. Ich współpraca budzi wiele emocji – niemniej było ich podczas dyskusji na III Ogólnopolskiej Konferencji „Pomocniczość czy etatyzm. Państwo wobec rodziny i jej autonomii”, która odbyła się 16 lutego na Uniwersytecie Warszawskim pod patronatem Katedry Socjologii Prawa oraz Instytutu Ordo Iuris.

STRONA INTERNETOWA KONFERENCJI

"Dlaczego zajęliśmy się tym tematem? W dużej mierze jest to fundamentalna i podstawowa działalność Instytutu Ordo Iuris, który przeprowadza każdego roku ponad 150 postępowań w sprawach rodzinnych. I zawsze są to postępowania, w których istnieje ryzyko rozbicia rodziny, interwencji w strukturę rodziny. Nie zawsze te postępowania są bezzasadne, ale zawsze, gdy kończymy asystowanie rodzinie, nie ma już potrzeby ingerencji w jej autonomię. Jest to świadectwem tego, że procedura, która teraz obowiązuje, jest wadliwa ­– powiedział otwierający konferencję adw. Jerzy Kwaśniewski, Prezes Instytutu Ordo Iuris.

Debatę konferencyjną zainicjował panel teoretyczny. Otworzyło go wystąpienie prof. Aleksandra Stępkowskiego z Katedry Socjologii Prawa, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, który mówił o autonomii rodziny przyznanej jej przez polską Konstytucję oraz prawodawstwo. Szczególnie zaś zwrócił uwagę na usytuowanie polityki rodzinnej w obszarze ubóstwa, mylenie polityki rodzinnej z pomocą socjalną państwa – przez sytuowanie w tym obszarze np. rodzin wielodzietnych, które powinny być kluczowym elementem polityki rodzinnej państwa.

Na potrzebę uporządkowania polskiego prawa rodzinnego zwrócił uwagę prof. Tadeusz Jasudowicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu). Rodzina, jako fundament powinna znajdować się w centrum zainteresowania twórców prawa. To ona jest podstawową komórką społeczną. Dziś za mało mówi się o godności i wartości rodziny, z których to niej wynikają wszystkie jej prawa. Są to kategorie fundamentalne i słabo rozpoznane, tym bardziej dzisiaj, gdy od początku XXI wieku orzecznictwo sądów w precedensowych wyrokach wypacza właściwe rozumienie rodziny i małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny.

Przemiany społeczne leżą także u narodzin etatyzmu – taką tezę zaprezentował słuchaczom prof. Jerzy Krzynówek z  Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Obecnie jesteśmy świadkami krystalizowania się nowego, ponowoczesnego modelu rodziny: partnerskiego. Jest to kolejny etap, po upadku modelu patriarchalnego, w którym głową rodziny był mężczyzna, oraz modelu egalitarnego, w którym funkcjonowała zasada równości małżonków (od początku XX wieku, gdy kobiety zaczęły zyskiwać prawa polityczne, po lata 70-te, gdy w wielu krajach zaczęło to przekładać się na sferę prawa rodzinnego).

Rodzinę ponowoczesną charakteryzuje konflikt, niepewność relacji do świata, poszukiwanie wiedzy, czy zaspokajanie potrzeb na rynku, a nie w rodzinie. Jest to model wymagający troski, gdyż sił spajających go od wewnątrz jest coraz mniej. Stąd konieczność wsparcia z zewnątrz, np. sądu rozstrzygającego w sprawach spornych.

Ile państwa w rodzinie? – pytał prof. Marek Andrzejewski (Uniwersytet Szczeciński) w kolejnym wystąpieniu – Ile powinno go być? Ile jest? I czy to zbalansowanie jest rozsądne? Jest to pytanie aktualne i aktualne będzie zawsze. Od połowy lat 70. XX wieku w prawie pojawiły się przepisy dotyczące świadczeń socjalnych. Idea etatystyczna zderza się w polskim prawie z ideą pomocniczości, wprowadzoną do niego po 1989 roku. W moim odczuciu istnieje pilna potrzeba, żeby w sposób formalny ukształtować zasadę pomocniczości, aby się do niej nie odwoływać, jako do zasady filozofii, ale aby ją sformalizować, opisać i stosować. Dopóki nie jest ona sformalizowana, to być może wielu powołując się na zasadę pomocniczości, nie usamodzielnia, a uzależnia. – podsumował swoje wystąpienie prof. Andrzejewski, wzywając także do weryfikacji, czy świadczenie 500+ może być destrukcyjne dla funduszu alimentacyjnego.

W drugim panelu głos oddano praktykom. Pierwszą z nich była sędzia Ewa Rudnicka-Danielska, która zwróciła uwagę na rolę sędziego w sprawach o rozwód i wyraziła zaniepokojenie zbyt szybkim orzekaniem sądów w sprawach o rozwód. Sędzia stoi na straży trwałości i nierozerwalności małżeństwa, powinien zachować czujność i dogłębnie badać każdą sprawę, zanim orzeknie całkowity rozkład pożycia małżeńskiego. Nie jest zwolniony z odpowiedzialności nawet, gdy strony wnioskują o ograniczenie postępowania dowodowego. Gdy zaś rozkład pożycia jest całkowity, centralną kategorią powinno być wtedy dobro dziecka, które nie jest wyalienowane z rodziny, nie jest podmiotem autonomicznym. Wg sędzi Rudnickiej-Danielskiej kluczowa w sprawach o rozwód jest mediacja przed przystąpieniem do postępowania dowodowego, która jest w stanie zażegnać ok. 30-40% konfliktów.

Z ogromnymi emocjami spotkały się zaś trzy kolejne wystąpienia – adw. Olgierda Pankiewicza (Wrocław), dra Krzysztofa Szczuckiego (Uniwersytet Warszawski) oraz adw. Jerzego Kwaśniewskiego, Prezesa Ordo Iuris. Dotknęły one miejsc styku prawa i nauk pomocniczych w orzekaniu wyroków sądowych, zwłaszcza psychologii i pedagogiki.

Mec. Pankiewicz skupił się na roli biegłych, zwłaszcza psychologów, w sprawach o ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz rozwodowych, w których ich opinie są kluczowe. Zauważył, że próg interwencji sądu w sprawy wewnętrzne rodziny jest bardzo przesunięty, co jest niezgodne z Konstytucją. Funkcjonuje bowiem praktyka zadawania biegłym pytań sugerujących odpowiedź: czy jest zasadne umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej? Czy rozwód byłby sprzeczny z dobrem dziecka? Co najbardziej niepokojące, bez odpowiedzi pozostają pytania o definicję pojęcia „dobra dziecka”. Często okazuje się, że pojęcie to definiowane jest przez pryzmat psychologii amerykańskiej po roku ’60. wg której władza w rodzinie nad dziećmi jest zła i opresyjna. Pozostaje to wprost w sprzeczności z polskim prawem. Pytania i wątpliwości prelegenta wywołały ożywioną dyskusję i polemikę. 

Szerokim echem odbił się także referat dra Krzysztofa Szczuckiego nt. karnoprawnych aspektów karcenia małoletnich i pytania o status tzw. klapsa. Z jednej bowiem strony kodeks rodzinny i opiekuńczy zakazuje kar cielesnych. Natomiast doktryna prawa uważa go za jeden z „kontratypów zwyczaju karcenia małoletnich”. Kontratypami są okoliczności, w których czyn zabroniony nie jest traktowany jako przestępstwo – np. zabójstwo w obronie koniecznej. Z jednej strony prawo zakazuje kar cielesnych, z drugiej jego komentarze nie uznają np. klapsa za karę cielesną. Jest to tylko ilustracja pewnej niezgodności odnośnie interpretacji przepisu i pytanie jakie rodzaje karcenia są, a jakie nie są kontratypem.

Na problemy, które powstają na styku prawa i nauk towarzyszących zwrócił uwagę bardzo mocno mec. Jerzy Kwaśniewski. Oprócz niedoprecyzowanego pojęcia „dobra dziecka” funkcjonuje szereg innych pojęć, znajdujących się „w całkowitym nieładzie”, jak pojęcie wychowania, cały szereg pojęć związanych z przemocą (fizyczna, społeczna, kulturalna, ekonomiczna… etc.), pojęcie krzywdzenia, bicia, karcenia, przemocy psychicznej itd. Pojęcia te wywodzą się z różnych obszarów: psychologii, pedagogii, nauk społecznych, także z obszaru pomocy społecznej, włączane są do prawa karego.

Mec. Kwaśniewski opisując go mówił o "zamglonym obszarze niepewności" – z niego wywodzą się przesłanki do ograniczania prawa rodziny do wychowania dzieci. - "Tam, gdzie pojęcia o bardzo ogólnym znaczeniu, wywodzące się z obszaru nauk społecznych mają charakter przesłanek ustawowych ograniczenia praw i wolności, tam powinniśmy dążyć do ich pełnej klarowności, jasności, dookreślenia i doprecyzowania. Trudno o tym mówić, bo mamy do czynienia z narastającym chaosem, który wdziera się w obszar stosowania norm prawnych, a to rodzi bardzo konkretne skutki np. dla praw rodzicielskich".

Doprecyzowania wymagają przede wszystkim pojęcia przemocy – czy każda przemoc jest działalnością bezprawną, czy istnieje tzw. „przemoc sprawiedliwa” np. w wychowaniu? Czym także jest wychowanie?

Dyskusję zamknął dr Błażej Kmieciak (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Koordynator Centrum Bioetyki Instytutu Ordo Iuris), przywołując przykłady spraw, w których styka się prawo, medycyna i rodzina – zwłaszcza gdy dotyczy to niepełnoletnich pacjentów. Konflikt i spór powstaje w momencie, gdy lekarz, nie mając zgody rodziców na leczenie, a widząc jego konieczność kieruje sprawę do sądu. "Mamy tutaj istotę konfliktu – z jednej strony rodziców, a więc władzę rodzicielską, konstytucyjnie zagwarantowaną władzę matki i ojca, którzy są podstawowym gwarantem poszanowania praw dziecka, są oni także podstawowym gwarantem troski o jego zdrowie. A z drugiej strony troskę medyczną – troskę lekarza, który zobowiązany jest, na postawie przepisów ustawowych, do podjęcia interwencji w sytuacji, w której w sposób obiektywny obawia się o życie i zdrowie pacjenta". Dr Kmieciak postulował wprowadzenie instytucji mediacji medycznej na oddziałach, mogącej pomóc zażegnać większość pojawiających się konfliktów.

Trzeci panel, interdyscyplinarny, skupił się na perspektywie psychologów i pedagogów. Głos zabrali dr Szymon Grzelak, reprezentujący Instytut Profilaktyki Zintegrowanej, który podzielił się przykładami i badaniami ze swojej wieloletniej praktyki psychologicznej. Wynikało z nich, że rodzina pełni kluczową rolę w zapobieganiu wszelkim możliwym patologiom. Wynika z tego także, że państwo powinno nie tylko wspierać rodzinę, ale także szanować jej autonomię. Ingerencja w jej wewnętrzne sprawy powinna mieć miejsce przypadkach skrajnych i bardzo jasno określonych. Określenie granic tej ingerencji powinno mieć miejsce także w relacjach rodzice/rodzina a nauczyciele/szkoła, co podkreśliła w swoim referacie Anna Andrzejewska (socjolog, specjalista ds. problemów rodziny). Na warunek prawidłowego funkcjonowania tego systemu ma wpływ przede wszystkim współpraca rodziców i jednostek edukacyjnych. Do wdrożenia założeń polityki Family Mainstreaming jako realizacji zasady pomocniczości państwa jako odpowiedzi na niebezpieczeństwo, na które narażona jest rodzina wezwał zaś Marek Grabowski (Prezes Fundacji Mamy i Taty).

Czy perspektywa gender jest perspektywą kobiet? Druga konferencja z cyklu „W obronie praw kobiet”

Utrudnieniem w realizacji rzeczywistych praw kobiet jest częste przedstawianie tego pojęcia na sposób ideologiczny. Jednym z najbardziej promowanych we współczesnym dyskursie kierunków mających służyć realizacji praw kobiet jest perspektywa gender. Jak się jednak okazuje koncepcja ta budzi szereg wątpliwości, które wynikają z jej silnie ideologicznego charakteru oraz braku skuteczności w realnej poprawie sytuacji kobiet na świecie. Tym zagadnieniom poświęcona była druga z cyklu konferencji „W obronie praw kobiet”.

Czytaj Więcej

W obronie praw kobiet – międzynarodowa konferencja z udziałem ekspertów

Obecnie toczy się szeroka dyskusja na temat pojęcia praw kobiet. Instytut Ordo Iuris zorganizował pierwszą z serii debat dotyczących tego zagadnienia. Dwa panele poświęcone były przedstawieniu politycznego i doktrynalnego kontekstu zagadnienia praw kobiet oraz prawa kobiet do zdrowia. Głównym założeniem konferencji było poruszenie problemu praw kobiet w sposób wolny od ideologii.

Czytaj Więcej

Ewolucja zasady ochrony życia rodzinnego. Czy instytucje przejmą funkcje rodziny?

Wpływ instytucji publicznych na rodzinę to kwestia, która wywołuje liczne dyskusje. Temu zagadnieniu poświęcona była międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Ewolucja zasady ochrony życia rodzinnego – czy instytucje przejmą funkcje rodziny?”. W wydarzeniu przeprowadzonym online wzięli udział eksperci z wielu krajów reprezentujący różne dziedziny, m.in. prawo czy socjologię. Prelegenci zwrócili uwagę na to, jak ważne jest bezpośrednie wspieranie rodziny w jej naturalnych procesach, zamiast tworzenia przez instytucje mechanizmów zastępczych.

Czytaj Więcej

"Dom na skale - aksjologia prawa dla Europy jutra" - konferencja Ordo Iuris i Uniwersytetu Angelicum

Wartości, na których opiera się prawo mają duże znaczenie dla kształtu współczesnej Europy. Temu zagadnieniu poświęcona była konferencja „Dom na skale – aksjologia prawa dla Europy jutra”. Wydarzenie z udziałem wybitnych naukowców miało miejsce w Rzymie. Jego organizatorem był Instytut Ordo Iuris i Papieski Uniwersytet Angelicum.

STRONA INTERNETOWA KONFERENCJI

Czytaj Więcej

Rodzina a prawa dziecka i ich ochrona w 30-lecie przyjęcia Konwencji Praw Dziecka

W tym roku przypada trzydziestolecie przyjęcia przez Polskę Konwencji Praw Dziecka. Z okazji rocznicy Instytut Ordo Iuris i Wydział Studiów Nad Rodziną Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie zorganizowały konferencję naukową Rodzina a prawa dziecka i ich ochrona w 30-lecie przyjęcia Konwencji Praw Dziecka”. W wydarzeniu wzięli udział liczni eksperci z różnych dziedzin reprezentujący krajowe i zagraniczne ośrodki badawcze.

Czytaj Więcej

Prawne implikacje godności człowieka

10 grudnia przypadła 70. Rocznica uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Z tej okazji miała miejsce międzynarodowa konferencja naukowa zorganizowana przez Instytut Ordo Iuris i Europejski Chrześcijański Ruch Polityczny. Wydarzenie stanowi odpowiedź na zmianę w pojmowaniu praw człowieka przez niektóre środowiska, które uczyniły z nich narzędzie nacisku politycznego oraz ideologicznego. Dzięki dyskusji udało się przypomnieć o prawdziwym źródle praw człowieka jakim jest ludzka godność.

Czytaj Więcej