Czy finansowane przez Ministerstwo Zdrowia kliniki in vitro łamią prawa pacjenta?
Instytut Ordo Iuris skierował do Rzecznika Praw Pacjentów wniosek o zbadanie, czy w klinikach korzystających ze środków publicznych na podstawie rządowego finansowania procedury in vitro w ramach „Programu - Leczenie Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016” dochodzi do łamania zbiorowych praw pacjentów.
Takie zastrzeżenia pojawiły się po przeanalizowaniu przez prawników Instytutu treści oświadczeń i formularzy, przygotowywanych przez kliniki, a podpisywanych przez pary zgłaszające się do programu.
Pary przystępujące do procedur zapłodnienia pozaustrojowego, zważywszy na ogromny ładunek emocjonalny towarzyszący podejmowanym decyzjom, są szczególnie podatne na stosowane przez przedsiębiorców przemysłu in vitro nieuczciwe praktyki, polegające na nierzetelnym informowaniu o procedurach oraz wyłudzaniu oświadczeń o zrzeczeniu się roszczeń odszkodowawczych wobec klinik.
Sprzeciw budzi uzyskiwanie przez kliniki oświadczeń mających potwierdzać rzetelne i wyczerpujące przekazanie pacjentom informacji o procedurach in vitro, podczas gdy inne zbadane dokumenty jednoznacznie wskazują na to, że wiedza przekazywana klientom klinik nie jest ani rzetelna ani zupełna – pomija bowiem w szczególności ryzyka związane z poddaniem się pełnej procedurze zapłodnienia pozaustrojowego.
Zaskakują też próby wymuszenia na pacjentach sprzecznych z prawem deklaracji o zrzeczeniu się prawa do dochodzenia ojcostwa, gdyby dziecko okazało się nie pochodzić od męża matki dziecka.
Wśród niedozwolonych w opinii Instytutu Ordo Iuris klauzul znajdują się również takie, które prowadzą do zrzeczenia się przez rodziców jakichkolwiek roszczeń wobec klinik w przypadku popełnienia przez nie błędów przy procedurze in vitro. Jest to szczególnie bulwersujące w związku z informacjami o pomyłkach, do których dochodziło podczas implementacji zarodków w klinikach finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia.
Podobne zapisy mogą poważnie naruszać prawa pacjentów do zrozumiałej informacji oraz do wyrażenia zgody na zabieg. Działania te powodować mogą ponadto mylne przeświadczenie pacjentów o pełnej realizacji ich praw. Zaniedbania tym bardziej niepokoją, że inicjatorem oraz organem nadzorującym wykonanie programu jest Ministerstwo Zdrowia.
Z uwagi na całkowicie komercyjny charakter działalności klinik objętych rządowym programem finansowania procedury in vitro oraz zawarcie powyższych niedozwolonych klauzul umownych we wzorcach stosowanych przynajmniej przez część przedsiębiorców prowadzących usługi zapłodnienia in vitro, w opinii Instytutu Ordo Iuris sprawą winien zająć się również Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, stojący na straży zbiorowego interesu konsumentów.
