Art. 1. W ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. ‑ Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359) w art. 169 po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
„§ 1a Z wnioskiem o zwolnienie opiekuna wystąpić może prokurator, w szczególności gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia na szkodę małoletniego przestępstwa z art. 207 § 1‑3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. ‑ Kodeks karny.”.
Art. 2. W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 47 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Pełnoletnie matki z małoletnimi dziećmi oraz pełnoletnie kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani pełnoletni ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.”;
2) w art. 47 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, standard obowiązujących podstawowych usług świadczonych przez domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz domy dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i małoletnich kobiet w ciąży, a także tryb kierowania i przyjmowania do takich domów, uwzględniając możliwości odizolowania ubiegających się o pomoc osób od sprawcy przemocy i przezwyciężenia sytuacji kryzysowej.”;
3) w art. 47 po ust. 4 dodaje się ust. 4a i 4b w brzmieniu:
„4a. Małoletnie matki z małoletnimi dziećmi oraz małoletnie kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i małoletnich kobiet w ciąży. Domy te mogą być tworzone jako jednostki samodzielne lub jako wyodrębnione oddziały domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Mogą być do nich również przyjmowani małoletni ojcowie z małoletnimi dziećmi.
Art. 3. W ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 821 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 38a ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) szczegółowe informacje o dziecku i jego sytuacji rodzinnej, w tym informacje o rodzeństwie i zstępnych w przypadku, gdy dziecko jest małoletnim rodzicem;”;
2) w art. 53 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie zastępczej rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem, za zgodą rodziny zastępczej oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.”;
3) w art. 61 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W razie konieczności umieszczenia w rodzinnym domu dziecka rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem, za zgodą prowadzącego rodzinny dom dziecka oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.”;
4) w art. 67 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„2. W przypadku połączenia funkcji rodziny zastępczej spokrewnionej z funkcją rodziny zastępczej zawodowej albo rodziny zastępczej niezawodowej w rodzinie tej nie może przebywać więcej niż 3 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2. W razie konieczności umieszczenia w takiej rodzinie rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem, za zgodą tej rodziny oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.
3. W przypadku połączenia funkcji rodziny zastępczej spokrewnionej z prowadzeniem rodzinnego domu dziecka piecza zastępcza może być sprawowana nad nie więcej niż 8 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2. W przypadku konieczności umieszczenia w tej formie pieczy zastępczej rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem, za zgodą sprawującego pieczę zastępczą oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.”;
5) w art. 95 ust. 4a otrzymuje brzmienie:
„4a. W razie konieczności umieszczenia w placówce opiekuńczo‑wychowawczej typu rodzinnego rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem, za zgodą dyrektora tej placówki oraz po uzyskaniu zezwolenia wojewody, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci, nie więcej jednak niż 10.”;
6) w art. 102 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) umożliwia wspólne wychowanie i opiekę licznemu rodzeństwu oraz małoletnim matkom z dziećmi;”;
7) w art. 139a ust. 1 pkt. 5 i 6 otrzymuje brzmienie:
„4) sporządzanie opinii o zasadności wspólnego umieszczenia rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem w rodzinie przysposabiającej;
5) sporządzanie opinii o możliwości nieumieszczenia wspólnie rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem w rodzinie przysposabiającej z powodu nieznalezienia kandydata do przysposobienia rodzeństwa lub małoletniej matki z dzieckiem;”;
8) w art. 139a ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Sporządzając opinie, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, organizator rodzinnej pieczy zastępczej, zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz dyrektor placówki opiekuńczo‑wychowawczej typu rodzinnego biorą pod uwagę w szczególności więzi między rodzeństwem lub między małoletnią matką a jej dzieckiem.”;
9) w art. 161 ust. 3 pkt 13 otrzymuje brzmienie:
„13) dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu rodzeństwa i zstępnych dziecka.”;
10) w art. 164a ust. 1 pkt 13 otrzymuje brzmienie:
„13) dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu rodzeństwa dziecka oraz jego zstępnych w przypadku, gdy dziecko jest małoletnim rodzicem, a także informację, czy rodzeństwo oraz jego zstępni w przypadku, gdy dziecko jest małoletnim rodzicem, zostali zgłoszeni do przysposobienia.”;
11) w art. 166 ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) ustalenie sytuacji prawnej rodzeństwa dziecka oraz jego zstępnych w przypadku, gdy dziecko jest małoletnim rodzicem;”.
Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Proponowana zmiana w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. ‑ Kodeks rodzinny i opiekuńczy umożliwia prokuratorowi wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zwolnienie opiekuna. Wskazać należy, iż zgodnie z projektem sytuacją uzasadniającą złożenie takiego wniosku jest w szczególności gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia na szkodę małoletniego przestępstwa z art. 207 § 1‑3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. ‑ Kodeks karny, w których uregulowane są typy podstawowy i kwalifikowane przestępstwa znęcania się. Zauważyć można, iż prokurator jako organ przygotowawczego postępowania karnego niewątpliwie dysponuje aktualną wiedzą na temat postępowań w toku. Przyznanie legitymacji procesowej uzasadnia dodatkowo status prokuratora jako organu stojącego na straży praworządności.
Proponowane zmiany w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej tworzą rozdział w obrębie interwencji kryzysowej dzieląc dotychczasową kategorię domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, wyodrębniając nową kategorię domów dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i małoletnich kobiet w ciąży. Takie rozwiązanie czyni zadość uwagom wskazanym w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, zamieszczonemu w wykazie prac legislacyjnych Ministra Rodziny i Polityki Społecznej pod numerem 39. Domy te mogą być tworzone jako jednostki samodzielne lub jako wyodrębnione oddziały domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Przyjęte rozwiązanie pozwala na zachowanie elastyczności w stosunku do potrzeb lokalnych, a także na ogranicza wpływ proponowanej legislacji na wydatki sektora finansów publicznych. Zmodyfikowana została delegacja ustawowa zawarta w art. 47 ust. 5 celem uwzględnienia nowopowstałej kategorii domów dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i małoletnich kobiet w ciąży. Ponadto wskazać należy, iż zgodnie z projektem kierownik domu dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i małoletnich kobiet w ciąży o fakcie przyjęcia małoletniego ma informować niezwłocznie sąd opiekuńczy oraz prokuratora, który ma rozstrzygać o złożeniu do sądu wniosku o zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej. Jest to rozwiązanie wychodzące naprzeciw problemowi wskazanemu we wspomnianym już uzasadnieniu do projektu rozporządzenia, polegającym na przysługiwaniu władzy rodzicielskiej wobec osoby małoletniej, która korzysta z pomocy w ramach interwencji kryzysowej wskazanej w art. 47.
Proponowane zmiany w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dążą do ograniczenia ryzyka wystąpienia sytuacji, w której dochodzi do umieszczenia małoletniego rodzica w innym miejscu sprawowania pieczy zastępczej niż jego dziecka. Projektowane brzmienie ww. przepisów zmierza do uwzględniania informacji o posiadanym potomstwie w toku podejmowania decyzji o umieszczeniu w pieczy zastępczej. Co więcej, na przeszkodzie wspólnemu umieszczeniu rodzica i dziecka nie będzie już stało osiągnięcie maksymalnej dopuszczalnej liczby dzieci. Dotychczas jedyny wyjątek dotyczył sytuacji, w której mającymi zostać umieszczonymi dziećmi było rodzeństwo.
Stosownie do postanowień art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r., poz. 248) oraz § 52 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2016 r. poz. 1006, z późn. zm.), projekt ustawy zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji z chwilą przekazania projektu do uzgodnień z członkami Rady Ministrów.
Projekt ustawy nie podlega notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.
Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
