Pakiet pomocowy nie zastąpi prawnej ochrony życia, ale jest koniecznym wsparciem dla kobiet i rodzin

Eksperci Instytutu Ordo Iuris już w czerwcu przedstawili założenia pakietu pomocowego dla kobiet, które znalazły się w trudnej sytuacji w związku z ciążą i urodzeniem dziecka. W lipcu przekazano projekty stosownych ustaw i rozporządzeń ministrowi Henrykowi Kowalczykowi oraz ministerstwom rodziny i zdrowia, w których toczą się prace nad wdrożeniem części spośród zaproponowanych rozwiązań.

 

Nawiązując do złożonych wczoraj zapowiedzi premier Beaty Szydło, autorzy inicjatywy obywatelskiej „Stop aborcji” przypominają, że rozwiązania otaczające wsparciem matki są koniecznym uzupełnieniem norm prawnych chroniących ludzkie życie, ale w żadnym przypadku nie mogą ich zastępować. Tak długo, jak normy chroniące nie zostaną poprawione, skuteczność działania środków pomocowych będzie bardzo ograniczona. 

 

Instytut Ordo Iuris przypomina przedstawione w czerwcu założenia pakietu pomocowego zawarte wprojekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wsparciem rodzin, w których z narodzinami dziecka wiąże się szczególnie obciążająca sytuacja oraz w projektach aktów wykonawczych.

 

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA:

 

I. Wsparcie hospicjów perinatalnych i stworzenie odrębnych regulacji dotyczących opieki paliatywnej dla dzieci

 

Projekt przewiduje refundację świadczeń z zakresu hospicyjnej opieki perinatalnej (opieki medycznej, która obejmuje profilaktykę oraz leczenie matki i dziecka w okresie przed narodzeniem, podczas ciąży, a także porodu oraz połogu), które obecnie realizowane są bez pomocy ze strony instytucji publicznych. 

 

Także po urodzeniu dziecko powinno również zostać otoczone adekwatną opieką. Dzieci w wieku do lat 18. to zaledwie 2,1 proc. spośród ponad 80 tys. pacjentów hospicjów w Polsce. Pomimo, że ich potrzeby są odmienne od potrzeb osób w podeszłym wieku, a opieka paliatywna nad obiema grupami wiekowymi zalicza się do dwóch różnych działów medycyny, regulowane są tym samym rozporządzeniem. Proponujemy stworzenie odrębnej regulacji dedykowanej tylko pediatrycznej opiece paliatywnej, której podstawową formą będzie hospicjum domowe, rezygnując przy tym ze świadczenia opieki paliatywnej w warunkach ambulatoryjnych.

 

II. Rozwinięcie domowej pediatrycznej opieki długoterminowej

 

Kolejną grupą wymagającą wsparcia są dzieci dotknięte najpoważniejszymi wadami i kwalifikujące się do opieki długoterminowej. Ich stan zdrowia istotnie wpływa na życie ich rodzin.  Proponujemy wyodrębnienie w ramach obecnie funkcjonującego systemu, pediatrycznej opieki długoterminowej domowej i uczynienie jej jednym z najistotniejszych elementów systemu wsparcia i opieki nad dziećmi z ciężkimi upośledzeniami. Jednocześnie włączamy do niej część świadczeń występujących do tej pory w ramach opieki stacjonarnej, w tym nieodpłatne badania diagnostyczne i leki.

 

III. Wsparcie o charakterze niematerialnym – pomoc psychologiczna i świadczenie wspierające

 

Proponuje się wprowadzenie wyspecjalizowanej i łatwo dostępnej pomocy psychologicznej dla rodziców dzieci dotkniętych niepełnosprawnością albo chorobą zagrażającą ich życiu, w tym dla tych, którzy otrzymują diagnozę o chorobie dziecka jeszcze przed narodzeniem. Podobne wsparcie przysługiwałoby matce dziecka  wówczas, gdy zachodzi duże prawdopodobieństwo, że jego poczęcie nastąpiło w wyniku czynu zabronionego.

 

Wspomniane sytuacje powodują nieraz znaczne problemy organizacyjne w zakresie codziennych, podstawowych potrzeb rodziny. Proponuje się zatem zapewnienie potrzebującym wsparcia w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego, rozwiązywania problemów socjalnych i wychowawczych, motywowania do udziału w spotkaniach grupowych z osobami znajdującymi się w podobnych sytuacjach życiowych oraz indywidualne konsultacje.

 

IV. Świadczenia opiekuńcze bez konieczności rezygnacji z pracy przez rodziców dzieci niepełnosprawnych

 

Projekt przewiduje likwidację wymogu niepodejmowania lub rezygnacji z pracy zarobkowej jako warunku otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego w stosunku do rodziców niepełnosprawnych dzieci w wieku do 16 lat. Nie pozwalając na dodatkową pracę zarobkową, trudne warunki bytowe skazują beneficjentów obu świadczeń opiekuńczych na egzystencję na granicy minimum socjalnego. Stanowią także zachętę do pracy w szarej strefie.

 

V. Zdrowotne świadczenie ciążowe

 

Proponujemy wprowadzenie specjalnego zdrowotnego świadczenia ciążowego. Będzie ono przysługiwałokażdej kobiecie chorej w okresie ciąży, która w związku z chorobą nie może kontynuować albo podejmować pracy zawodowej i faktycznie nie kontynuuje jej albo nie podejmuje. Takie świadczenie będzie przysługiwało w wysokości 1 000 zł miesięcznie przez cały okres trwania opisanych wyżej okoliczności. W razie pobierania przez kobietę innych zasiłków bądź świadczeń projekt proponuje proporcjonalne obniżenie proponowanej kwoty.

 

VI. Ułatwienie procedury adopcyjnej dziecka poczętego w wyniku zgwałcenia lub niepełnosprawnego

 

Niekiedy obciążenie psychiczne, sytuacja rodzinno-społeczna lub sytuacja ekonomiczna spowodowana zagrożeniem ciężką chorobą dziecka albo też jego pochodzeniem z czynu zabronionego powodują, że rodzicie nie są w stanie lub też niekiedy nie chcą go wychowywać. Proponuje się więc wprowadzićprzyspieszony sposób przysposobienia takiego dziecka przez innych rodziców. W tym celu, nowelizując Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks postępowania cywilnego, pozwala się na rozpoczęcie procedury wydania tzw. zgody blankietowej, która stanowi konieczny wymóg późniejszego przysposobienia całkowitego, jeszcze przed urodzeniem dziecka. Zgodnie z założeniami projektu, zgoda ma jednak uzyskiwać moc prawną nie wcześniej niż po upływie miesiąca od urodzenia dziecka.

 

VII. Rozwój interwencyjnych ośrodków adopcyjnych

 

Co roku w Polsce porzucanych jest około 800 dzieci z przyczyn innych niż zdrowotne[4]. Wśród najważniejszych powodów wymienia się ubóstwo lub trudności finansowe, samotne rodzicielstwo, bezdomność i bezrobocie, depresje poporodową, przemoc, ciążę w wyniku gwałtu, niepełnosprawność dziecka i uzależnienia. Ponieważ, jak wskazuje GUS, „od lat utrzymuje się tendencja, że im młodsze dziecko, tym większą ma szansę na przysposobienie”, proponuje się zobligowanie samorządów wojewódzkich do tworzenia interwencyjnych ośrodków adopcyjnych. W ten sposób projekt zmierza do zapewnienia stabilnego, trwałego i rodzinnego środowiska wychowawczego dzieciom porzuconym, bezpośrednio lub wkrótce po narodzinach. Zarazem ograniczy rozpowszechnione obecnie zjawisko, jakim jest umieszczenie dzieci poniżej 6. roku życia w domach dziecka.

 

VIII.  Reforma sposobu działania domów samotnej matki

 

Proponowane zmiany umożliwią kobietom korzystanie z domów samotnej matki w całej Polsce, znosząc funkcjonujące obecnie rozwiązania, które w praktyce pozwalają tylko na korzystanie z nich na terenie gminy ostatniego miejsca zamieszkania. Odpowiedzą w ten sposób na faktyczne potrzeby matek znajdujących się w trudnych sytuacjach, które często w okresie ciąży chcą zmienić środowisko.

 

IX. Zmiany w programach studiów psychologicznych i medycznych oraz w specjalizacjach lekarskich

 

Projekt przewiduje zmiany, które zapewnią studentom szerszą wiedzę na temat opieki perinatalnej oraz wsparcia zarówno matki, jak i dziecka, przed i po urodzeniu.

 

X. Telefon informacyjny dla kobiet i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z ciążą i wychowaniem dziecka

 

O rozwiązaniach pomocowych oferowanych przez władze publiczne i współpracujące przy ich realizacji organizacje pozarządowe osoby znajdujące się w trudnej sytuacji w związku z ciążą, porodem i wychowaniem dziecka będą mogły się dowiedzieć za pośrednictwem ogólnopolskiego telefonu informacyjnego, za którego ustanowienie zgodnie z założeniami projektu odpowiedzialny będzie minister właściwy do spraw pracy i polityki społecznej.