Fizjoterapeuta zwolniony ze szpitala za niezaszczepienie się przeciwko COVID-19. Ordo Iuris składa apelację

Unsplash

• Fizjoterapeuta pracujący w szpitalu powiatowym w Chodzieży w lutym 2022 r. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę.

• Zwolnienie było poprzedzone kilkumiesięcznym okresem, w którym fizjoterapeuta, regularnie wykonywał testy na obecność wirusa SARS-CoV-2 i na polecenie przełożonych pracował wyłącznie na oddziale ambulatoryjnym.

• Kierownictwo szpitala usilnie namawiało go, aby się zaszczepił. Ten jednak nie chciał tego zrobić, uważając, że nie ma takiego obowiązku, ponieważ obowiązek szczepień nie został wprowadzony zgodnie z Konstytucją.

• Nie zgadzał się też na szczepienie, uważając, że preparaty szczepionkowe nie zostały należycie przebadane i powstały w sposób niegodziwy, bo z wykorzystaniem linii komórkowych pochodzących z ciał abortowanych dzieci.

• Sąd Rejonowy w Pile odmówił przywrócenia do pracy fizjoterapeuty i zasądzenia odszkodowania za dyskryminację. Od wyroku złożona została apelacja.

Przed otrzymaniem wypowiedzenia pan fizjoterapeuta , kilkukrotnie był „na dywaniku” u wicedyrektor szpitala, która w obecności innych pracowników w protekcjonalny i bardzo niemiły sposób próbowała wywrzeć na nim presję, aby się zaszczepił. Pracownik odbierał te rozmowy jako szantaż, bo grożono mu podczas nich, że, jeśli się nie zaszczepi zostanie przeniesiony do ekipy sprzątającej lub wręcz zwolniony. Wyśmiewano także jego poglądy poprzez stwierdzenia np. że co mu po zdrowiu jak nie będzie miał pracy, że nikt go nie zatrudni, że Konstytucja mu nie płaci itp. Pomimo tego, że kierownictwo doskonale wiedziało, że fizjoterapeuta nie jest zaszczepiony, żądano, aby oświadczył na piśmie, czy jest zaszczepiony.

Ostatecznie w dniu 23 lutego 2022 r. wręczono mu wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony. Zgodnie z prawem pracy takie wypowiedzenie musi zawierać przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę. Szpital podał, że było ono spowodowane odmową złożenia oświadczenia, czy zaszczepił się przeciwko COVID-19, oraz propagowaniem poglądów kwestionujących zasadność szczepienia przeciwko COVID-19.

Fizjoterapeuta odwołał się do sądu pracy (do Sądu Rejonowego w Pile), żądając przywrócenia go do pracy i odszkodowania za dyskryminację. Prawnicy z Centrum Interwencji Procesowej Instytutu Ordo Iuris objęli go pomocą prawną. Powództwo zostało oddalone. Sąd uznał, że przyczyny wypowiedzenia były prawdziwe i rzeczywiste oraz że uzasadniały rozwiązanie umowy o pracę. Według sądu nie ma podstaw, aby kwestionować w świetle Konstytucji RP obwiązywanie rozporządzenia Ministra Zdrowia nakładającego obowiązek szczepień. Szpital miał też być uprawniony, żeby żądać od pracownika danych na temat tego czy jest zaszczepiony. Postępowanie szpitala wobec fizjoterapeuty w ocenie sądu nie było dyskryminujące, w szczególności nie było nic niewłaściwego w rozmowach, jakie kierownictwo szpitala z nim odbywało. Od tego wyroku złożona została apelacja.

W apelacji zarzucone zostało wyrokowi sądu I instancji bardzo wiele naruszeń prawa. Poniżej przedstawiamy w zarysie tylko część z nich.

Po pierwsze sąd błędnie uznał, że podane przyczyny wypowiedzenia były prawdziwe i rzeczywiste. Ustalony stan faktyczny, m.in. w oparciu o przesłuchania dyrektora szpitala, świadczy o tym, że rzeczywistym powodem zwolnienia było niezaszczepienie się, a nie odmowa podania na piśmie informacji na ten temat. Z nieznanych powodów szpital bał się napisać w wypowiedzeniu, że wypowiada umowę z tego powodu , choć jak przyznawał w toku postępowania miał wiedzę, że pracownik jest niezaszczepiony, bo oświadczał to ustnie.

Po drugie sąd powinien był przyjąć, że rozporządzenie Ministra Zdrowia, wprowadzające obowiązek szczepień, podobnie jak inne rozporządzenia ustanawiające obostrzenia i obowiązki w czasie epidemii COVID-19, zostało wydane z naruszeniem Konstytucji. Sąd powinien był pominąć podustawowe przepisy (tj. § 12a rozporządzenia), które zostały wydane na podstawie wadliwej delegacji ustawowej, zbyt ogólnych wytycznych, a w konsekwencji z naruszeniem wymogu wyłączności ustawy przy ustanawianiu przepisów ograniczających korzystanie z konstytucyjnych wolności i praw. Wszelka wykładnia prawa zawarta w wyroku, opierająca się na założeniu, że § 12a rozporządzenia obowiązuje i wiążąco nakłada obowiązek szczepień, była więc błędna.

Po trzecie według rozporządzenia Ministra Zdrowia, które nakładało na przedstawicieli zawodów medycznych obowiązek zaszczepienia się przeciwko COVID-19, mieli oni na to czas do 1 marca 2022 r. Zatem gdy w dniu 23 lutego 2022 r. szpital wypowiadał umowę, ten obowiązek nawet zgodnie z literą przepisów jeszcze nie obowiązywał.

Po czwarte sąd swój wyrok oparł na błędnej wykładni prawa pracy w powiązaniu z przepisami RODO. Uznał bowiem, że Kodeks pracy w art. 221 §4 pozwala pracodawcy na żądanie od pracownika podania danych osobowych innych niż wymienione w wprost w art. 221 §3 k.p. (np. danych o zdrowiu), gdy jest to uzasadnione odpowiedzialnością pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy (art. 207 § 1 i 2 k.p.). Według sądu jest to też przepis legalizujący przetwarzanie danych wrażliwych pracownika, o którym mowa w art. 9 ust. 2 lit. b. RODO. Tymczasem ogólne przepisy prawa pracy takie jak art. 100 §1 k.p. (tak: SN w wyroku z 5.08.2008 r., I PK 37/08) lub przywołany przez sąd równie ogólny przepis art. 207 § 1 i 2 k.p. nie mogą być podstawą do żądania od pracownika innych danych niż określone w art. 221 §3 k.p. Samo RODO natomiast nie dopuszcza, aby przydatność czy nawet niezbędność przetwarzania jakichś danych do realizacji jakiegoś obowiązku lub uprawnienia pracodawcy, legalizowała przetwarzanie przez pracodawcę danych wrażliwych (np. o zaszczepieniu).

Po piąte Sąd Rejonowy naruszył przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Jako materiał dowodowy wykorzystał wydruki rzekomych wpisów pracownika na Facebooku. Miały one świadczyć o tym, że propaguje on poglądy kwestionujące zasadność szczepienia przeciwko COVID-19, co również miało być przyczyną rozwiązania z nim umowy o pracę. Na początku procesu pismo pełnomocnik szpitala podające te wydruki jako dowody zostało przez sąd zwrócone z powodów formalnych. Oznaczać to powinno – zgodnie z art. 130 §2 k.p.c. – że nie wywołuje ono żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.

Tymczasem sąd nie tylko, że zgodził się z twierdzeniami zawartymi w zwróconym przez siebie piśmie, ale też ustalił stan faktyczny na podstawie  wydruków załączonych do niego, uznając je za dowody w sprawie. Godzi to w podstawowe gwarancje procesowe zwolnionego fizjoterapeuty, bo nie było mu dane przed wydaniem wyroku zapoznać się z tymi wydrukami i do nich ustosunkować. Poza tym sąd poczynił na ich podstawie zasadniczo błędne ustalenia faktyczne, bo stwierdził, że fizjoterapeuta nie tylko posiadał określone poglądy (przy czym nie napisał na czym konkretnie one miały polegać), ale że je propagował w pracy i w Internecie, co nie było zgodne z prawdą. Z tym wiąże się też inne naruszenie prawa. Szpital szukając przyczyn do zwolnienia pracownika monitorował jego profil na Facebooku pod kątem treści, które uważał za niedopuszczalne. Profil ten miał jednak charakter czysto prywatny, nie zawierał informacji, że prowadzi go fizjoterapeuta i że zatrudniony jest w szpitalu w Chodzieży.

Sprawa wydaje się być precedensowa, bo jest prawdopodobnie pierwszą, w której sąd pracy musi zdecydować, czy pominąć jako niekonstytucyjne przepisy rozporządzenia nakładające obowiązek szczepień na przedstawicieli zawodów medycznych. Drugą ważną kwestią jest to, czy w sytuacji, gdy przepisy nie przewidują żadnej sankcji za niezaszczepienie się, pracodawca może rozwiązać umowę z niezaszczepionym pracownikiem.