Opinia Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty rocznej za aplikację komorniczą

Przedstawiony do zaopiniowania projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty rocznej za aplikację komorniczą należy w całości zaopiniować pozytywnie.

Podstawą prawną pozwalającą kształtować wysokość opłat za aplikacje prawnicze są właściwe przepisy ustaw o samorządach zawodowych: radców prawnych, adwokatów, notariuszy i komorników. Zgodnie z ich treścią, Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii odpowiedniego organu (Krajowej Rady Radców Prawnych//Naczelnej Rady Adwokackiej/Krajowej Rady Notarialnej/Krajowej Rady Komorniczej) określa w drodze rozporządzenia wysokość opłaty rocznej, kierując się koniecznością zapewnienia aplikantom właściwego poziomu wykształcenia, przy czym wysokość opłaty nie może być wyższa niż sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia.

Przedmiotowe rozporządzenie zakładające w swej istocie rezygnację z uzależnienia opłaty rocznej za aplikację komorniczą od kwoty minimalnego wynagrodzenia, na rzecz ustalenia stałej, wyrażonej kwotowo opłacie należy z całą pewnością uznać za słuszny kierunek zmian. Od wielu lat obserwujemy nieustanny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę określanego na podstawie przepisów ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2002 Nr 200, poz.1679 z późn. zm.). Zgodnie z zapowiedziami rządu, w najbliższych latach minimalne wynagrodzenie za pracę ma wzrosnąć aż do kwoty 4000 zł, co bezpośrednio przełoży się na zwiększenie kosztów aplikacji nie tylko dla przyszłych komorników, ale także pozostałych adeptów zawodów prawniczych. Zauważyć należy, iż już obecne regulacje w przedmiocie odbycia aplikacji generują wysokie koszty. Zdarza się, że stanowią one dla młodych ludzi determinantę wyboru przyszłej ścieżki zawodowej.

Wydatki aplikantów związane z przygotowaniem zawodowym, powinny odpowiadać możliwościom finansowym młodych ludzi, którzy dopiero wkraczają na rynek pracy. Należy pamiętać, że wielu z nich ma istotne trudności w zebraniu funduszy na pokrycie kosztów aplikacji, a coroczna zmiana ich wysokości komplikuje możliwość wcześniejszego przygotowania budżetu na ten cel. Problem ten dotyczy nie tylko aplikacji komorniczej, ale także radcowskiej, adwokackiej czy notarialnej. Skutkuje bowiem de facto ograniczeniem dostępu do zawodu osobom mniej zamożnym, nie mając nic wspólnego z niedoborem merytorycznej wiedzy czy brakiem odpowiednich kwalifikacji. O ile akty normatywne regulujące wykonywanie zawodów prawniczych dopuszczają możliwość uzyskania nawet całkowitego zwolnienia z opłat aplikacyjnych, to w praktyce zdarza się to niezwykle rzadko. Orzecznictwo wskazuje, że nie wystarczy niskie wynagrodzenie aplikanta w kancelarii, podjęcie dodatkowych studiów czy niemożność znalezienia innego zatrudnienia (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 października 2015 r., sygn. VI SA/Wa 3493/14).

Projektowane unormowanie jednej, stałej kwoty powinno przyczynić się do zwiększenia liczby chętnych osób do odbycia aplikacji komorniczej, która z roku na rok prezentuje tendencję spadkową. Dane dostępne na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości wskazują, iż w 2013 roku w egzaminie wstępnym na aplikację komorniczą udział wzięło 670 osób, natomiast w bieżącym roku liczba ta wyniosła zaledwie 187 kandydatów.

Za niewątpliwie trafne należy uznać spostrzeżenie Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wyrażone w trakcie prac legislacyjnych nad zmianą przedmiotowego rozporządzenia zgodnie z którym, kategoria minimalnego wynagrodzenia z uwagi na swoją szczególną rolę nie powinna pełnić miernika do ustalania różnego rodzaju opłat i świadczeń. Nie mniej logiczne byłoby natomiast zastosowanie tej samej konsekwencji wobec pozostałych aplikacji korporacyjnych.

Mając na uwadze powyższe, Instytut Ordo Iuris pozytywnie opiniuje projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty rocznej za aplikację komorniczą. Pragniemy natomiast zasygnalizować, że podobne zmiany dotyczyć powinny regulacji w przedmiocie pozostałych aplikacji prawniczych.

Autor: Weronika Przebierała