NSA po stronie samorządów: uchwała przeciw „ideologii LGBT” nie jest aktem prawa miejscowego

Adobe Stock

· Naczelny Sąd Administracyjny prawomocnie oddalił skargę kasacyjną złożoną przez spółkę związaną z ruchem LGBT na uchwałę Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego wyrażającą sprzeciw wobec „ideologii LGBT”. NSA po raz pierwszy jednoznacznie potwierdził, że „zaskarżona uchwała nie jest aktem prawa miejscowego”.

· Sąd oddalił także skargę na analogiczną uchwałę Rady Gminy Szczytniki. W obu przypadkach NSA zaznaczył bardzo wyraźnie, że „skarżący nie jest podmiotem konstytucyjnych praw i wolności przynależnych osobom fizycznym, logiczne jest zatem, że nie może występować w sprawie jako osoba przynależna do ruchu LGBT+”.

· Orzeczenie NSA jest istotnym punktem odniesienia dla polskich samorządów, które w 2019 r. przyjęły niewiążące prawnie deklaracje sprzeciwu wobec „ideologii LGBT”. 9 z nich zostało zaskarżonych przez Rzecznika Praw Obywatelskich i wciąż czeka na prawomocne rozstrzygnięcia sądów administracyjnych. Deklaracji tych nie należy mylić z Samorządową Kartą Praw Rodzin, która nigdy nie została zaskarżona.

· Instytut Ordo Iuris był samodzielnym uczestnikiem zakończonego prawomocnie postępowania przed WSA w Kielcach, nie reprezentując ani samorządu, ani skarżącego.

„Polskie samorządy od początku deklarowały, że ich jednorazowe deklaracje sprzeciwu wobec «ideologii LGBT» nie stanowią aktów prawa miejscowego. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdza zasadę wolności słowa w odniesieniu do samorządów” – mówi apl. adw. Nikodem Bernaciak, analityk Instytutu Ordo Iuris.

Naczelny Sąd Administracyjny swoim postanowieniem z 22 września (sygn. akt III OSK 4685/21), prawomocnie oddalił skargę kasacyjną spółki India Cosmetics And Food Distribution Poland sp. z o.o. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 29 grudnia 2020 r. (sygn. akt II SA/Ke 950/20). Postanowienie to odrzucało skargę tej spółki na uchwałę Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 19 czerwca 2019 r. „przyjmującą stanowisko w sprawie sprzeciwu wobec prób wprowadzenia ideologii «LGBT» do wspólnot samorządowych oraz promocji tej ideologii w życiu publicznym”. W uchwale z dnia 13 października 2020 r., odpowiadającej na skargę, radni świętokrzyscy wyraźnie oświadczyli, że „uchwała ta nie stanowi aktu prawa miejscowego. […] Stanowi ona jedynie formę oświadczenia, za pomocą którego Sejmik zaprezentował swoje stanowisko w określonej sprawie. […] Wbrew twierdzeniom Skarżącego przedmiotowa uchwała nie ogranicza w żadnej mierze obywatelom prawa do życia zgodnie z ich wyborami życiowymi i światopoglądem a tym bardziej nie ogranicza dyskusji w kwestiach światopoglądowych i obyczajowych swoich mieszkańców. Wręcz przeciwnie – jest konkretnym głosem w szeroko zakrojonej, toczącej się dyskusji społecznej”. NSA orzekł, że „zaskarżona uchwała nie jest aktem prawa miejscowego”, a „skarżący nie jest podmiotem konstytucyjnych praw i wolności przynależnych osobom fizycznym, logiczne jest zatem, że nie może występować w sprawie jako osoba przynależna do ruchu LGBT+”. Potwierdził zatem argumentację radnych. Jednak dokładnie tego samego dnia, zamiast czekać na pisemne uzasadnienie pozytywnego rozstrzygnięcia NSA, sejmik zdecydował się uchylić uchwałę, przyjmując w jej miejsce uchwałę „przyjmującą stanowisko w sprawie poszanowania wielowiekowej tradycji i kultury Rzeczypospolitej Polskiej oraz równouprawnienia i sprawiedliwego traktowania”.

Również tego samego dnia NSA wydał drugie prawomocne postanowienie (sygn. akt III OSK 4106/21), w którym oddalił skargę kasacyjną tej samej spółki na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 2 grudnia 2020 r. (sygn. akt II SA/Po 767/20), odrzucające skargę tej spółki na uchwałę Rady Gminy Szczytniki z dnia 9 maja 2019 r. „przyjmującą stanowisko w sprawie sprzeciwu wobec ideologii LGBT i gender”. Również w tym przypadku NSA stwierdził, że skarżący „nie może występować w sprawie jako osoba przynależna do ruchu LGBT+”.

Rozstrzygnięcie pozostaje istotnym punktem odniesienia dla pozostałych 9 spraw rozstrzygniętych nieprawomocnie, które wciąż toczą się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym lub Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich. WSA już w 10 sprawach stwierdzały zgodność z prawem tego typu uchwał – listę sygnatur odnaleźć można na stronie internetowej Instytutu Ordo Iuris, który od samego początku obserwuje wszystkie postępowania sądowoadministracyjne tego typu, nie reprezentując jednak ani samorządów, ani skarżących, przyłączając się do spraw jako samodzielny uczestnik.