Petycja do Sejmu RP w sprawie zmiany ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Petycja w sprawie zmiany ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym i opiekunom osób niepełnosprawnych poszukiwania i zatrudniania pracowników usług opiekuńczych i fizjoterapeutycznych, korzystając z usług pośrednictwa pracy w Powiatowych Urzędach Pracy.

Fundacja Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris działając na podstawie art. 63 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483), oraz art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o petycjach z dnia 11 lipca 2014 roku (Dz.U. z 2014 r. poz. 1195 t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 870), składa w interesie publicznym petycję w sprawie nowelizację ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 Nr 99, poz. 1001 t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 dalej: ustawa).

Celem petycji jest wprowadzenie norm prawnych zapewniających osobom niepełnosprawnym i opiekunom osób niepełnosprawnych wsparcie w poszukiwaniu i zatrudnianiu pracowników usług opiekuńczych i fizjoterapeutycznych, za pośrednictwem usług Powiatowych Urzędów Pracy.

UZASADNIENIE

Z przepisów obecnie obowiązujących wynika, że osoby fizyczne będące osobami z niepełnosprawnościami lub opiekunami faktycznymi osób o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności, mogą skorzystać z usług pośrednictwa pracy w Powiatowych Urzędach Pracy, w zakresie poszukiwania pracowników świadczących usługi opiekuńcze lub fizjoterapeutyczne, tylko gdy wypełniają definicję legalną pracodawcy. Sformułowana została ona w art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy, zgodnie z którym, ilekroć w akcie tym mowa jest o pracodawcy, należy przez to sformułowanie rozumieć: jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej lub osobę fizyczną, jeżeli podmioty te zatrudniają co najmniej jednego pracownika. Zdecydowana większość osób z niepełnosprawnościami chcących powierzyć wykonywanie pracy za pośrednictwem wyspecjalizowanych jednostek zajmujących się promocją zatrudnienia, nie posiada żadnego pracownika. Z praktyki wynika, iż w przypadku niespełnienia wyżej wspominanego wymogu zatrudniania minimum jednej osoby przez potencjalnego pracodawcę, Powiatowy Urząd Pracy odmawia publikacji ofert pracy i nie świadczy usług pośrednictwa w poszukiwaniu kandydatów na pracowników.

Przepisy ustawy wydają się tworzyć niepotrzebną barierę w poszukiwaniu wykwalifikowanych pracowników sektora opiekuńczo-rehabilitacyjnego i zmuszają osoby z niepełnosprawnościami, członków ich rodzin bądź innych opiekunów do korzystania z prywatnych, często odpłatnych publikatorów ofert pracy. Należy zauważyć, że Powiatowe Urzędy Pracy, pełniąc obecnie rolę pośredników pomiędzy potencjalnymi pracodawcami a pracownikami, mogą bez komplikacji udostępnić swoje zasoby do wystawiania ofert pracy przez osoby niepełnosprawne i ich opiekunów. Stan faktyczny wskazuje, że Powiatowe Urzędy Pracy, mieszcząc w swoich zadaniach działania w zakresie pozyskiwania, upowszechniania i przekazywanie ofert pracy, jak również udzielania pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, nie byłyby narażone na dodatkowe koszty związane z zadaniem publikowania ofert pracy przez same osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunów faktycznych.

Analizy Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris wskazują, że wyżej opisany problem może zostać rozwiązany poprzez rozszerzenie definicji legalnej zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy. Jak wyżej wspomniano, obecnie za pracodawcę ustawa rozumie jednostkę organizacyjną (również nieposiadającą osobowości prawnej) i osobę fizyczną, jeżeli podmioty te zatrudniają co najmniej jednego pracownika. Według naszych ekspertów, chcąc rozwiązać powyżej nakreślony problem osób z niepełnosprawnościami, można rozszerzyć definicję legalną pracodawcy zawartą w powyższym artykule ustawy, także na:

1. osobę fizyczną, względem której wydano orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, która chce skorzystać z usług pośrednictwa pracy w zakresie poszukiwania pracowników usług opiekuńczych lub fizjoterapeutycznych;
2. małżonka, rodzeństwo, wstępnych, zstępnych, powinowatych w linii prostej oraz opiekunów faktycznych, osoby fizycznej, o której mowa powyżej (patrz pkt 1) i osoby z niepełnosprawnościami gdy orzeczenie o jej niepełnosprawności wydano przed 16 rokiem życia, w zakresie poszukiwania pracowników usług opiekuńczych lub fizjoterapeutycznych dla tej osoby.

Jakkolwiek proponowana zmiana łączy się z odejściem od jednolitości pojmowania pojęcia pracodawcy na gruncie nowelizowanej ustawy oraz ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1162), to pozostaje ona uzasadnioną względami natury aksjologicznej oraz utylitarystycznej.

Pod względem aksjologicznym należy wskazać na relewantne przepisy ustawy zasadniczej oraz wiążących Polskę umów międzynarodowych. Stosownie do art. 69 Konstytucji RP „[o]sobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej”. Aktualny stan prawny może także nie wypełniać w dostateczny sposób założeń art. 32 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którymnikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Ochronę praw osób z niepełnosprawnościami w materii niedyskryminacji gwarantują również akty prawa międzynarodowego, w tym art. 7 Powszechnej Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r., czy też art. 2 ust. 2 Międzynarodowego Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 r.

Pod względem utylitarystycznym proponowana zmiana może zachęcić osoby z niepełnosprawnościami, których status materialny na to pozwala, na rezygnację z usług publicznych w zakresie opieki oraz fizjoterapii na rzecz usług świadczonych przez podmioty prywatne. Tego rodzaju stan rzeczy jest pożądany tak z uwagi na zmniejszenie obciążenia budżetu państwa, jak i rozwój sektora prywatnego w tym zakresie. Postulowane przez nas zmiany mogą, w pewnych przypadkach, doprowadzić również do aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami po uzyskaniu przez nie pełnoprawnej opieki i pomocy w czynnościach życia codziennego.

W toku analizy obecnego stanu prawnego Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, wychodząc naprzeciw problemom obywateli Rzeczpospolitej będących osobami z niepełnosprawnościami, składa projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który wraz z uzasadnieniem załącza do petycji w tej sprawie.

Opracowana przez nas propozycja nowelizacji, obok rozszerzenia definicji legalnej z art. 2 ust. 1 pkt 25, zakłada również poszerzenie zakresu danych przetwarzanych w rejestrze centralnym, przez ministra właściwego do spraw pracy i realizującego zadania na rzecz rynku pracy. Zgodnie z projektem, przetwarzanie danych osób fizycznych powierzających lub zamierzających powierzyć wykonywanie pracy zostanie uzupełnione, o orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i oświadczenie o opiece nad osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności wraz z orzeczeniem stopnia jej niepełnosprawności (o ile osoby fizyczne powierzają lub zamierzają powierzyć pracę z zakresu usług opiekuńczych i fizjoterapeutycznych nad osobą niepełnosprawną i posiadają takowe orzeczenia). Jest to niezbędne do potwierdzenia uprawnień osób fizycznych (tj. niepełnosprawnych, ich rodzin i opiekunów faktycznych) do korzystania z instytucji rynku pracy w ramach poszukiwania pracownika mogącego świadczyć usługi opiekuńcze lub fizjoterapeutyczne.

Nowelizacja zobowiązuje również Powiatowe Urzędy pracy do udzielania pomocy pracodawcom o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, a także członkom ich rodzin i opiekunom faktycznym w formułowaniu i wystawianiu ofert pracy.

Koncepcja zakłada wejście w życie ustawy w ciągu 30 dni od dnia jej ogłoszenia. Daje to odpowiedni czas pracownikom publicznych służb zatrudnienia i ministerstwa podległego ministrowi do spraw pracy na dostosowanie wszelkich procedur postępowania. Pozwala to również, na wdrożenie odpowiedniego rozszerzenia systemu przetwarzania danych osobowych osób fizycznych, powierzających lub zamierzających powierzyć wykonywanie pracy.

Projekt nowelizacji ustawy, w swoich założeniach wychodzi naprzeciw problemom osób niepełnosprawnych i ich opiekunów faktycznych w sferze poszukiwania pracowników wspomagających. Proponowane zmian ułatwią osobom bezrobotnym aktywizację zawodową w szczególnie ważnym sektorze, jakim jest opieka nad osobami z niepełnosprawnościami. Pośrednictwo Powiatowych Urzędów Pracy w zatrudnianiu opiekunów i rehabilitantów może w istotny sposób doprowadzić do powstawania nowych miejsc pracy, tworzonych przez same osoby z niepełnosprawnościami i osoby z ich najbliższej rodziny, co w efekcie powinno przyczynić się do zwiększenia poziomu życia osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.

Mamy nadzieję, że zaproponowane przez nas rozwiązanie, jako wpisujące się w oczekiwania osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów, jak również obowiązki państwa w stosunku do osób z niepełnosprawnościami sformułowane w Konstytucji RP, zostaną zaimplementowane do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przyczyniając się do polepszenia sytuacji wielu polskich rodzin.

Fundacja Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris wyraża zgodę na ujawnienie wszelkich danych zawartych w petycji na stronie internetowej Sejmu.