LGBT

· Lewicowy aktywista Bart Staszewski spotkał się z przedstawicielami partii mogących utworzyć rząd, aby przedstawić, w imieniu różnych organizacji LGBT, „Pakiet Pierwszej Pomocy dla społeczności LGBT+”.

· Wśród postulatów przedstawionego pakietu znalazła się m.in. nowelizacja Kodeksu karnego — zakaz mowy nienawiści na tle „orientacji seksualnej” i „tożsamości płciowej”.

· Zarzut „mowy nienawiści” jest często wykorzystywanym narzędziem w walce politycznej wobec oponentów ruchu LGBT, niekoniecznie w kontekście ochrony praw i wolności.

Rozmowy aktywistów LGBT z przyszłą władzą

Grupa aktywistów, na czele z Bartem Staszewskim, spotkała się z przedstawicielami ugrupowań, które mają szansę utworzyć rząd: Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050 i Lewicy. Na spotkaniu został zaprezentowany „Pakiet Pierwszej Pomocy dla społeczności LGBT+”. Wśród jego postulatów można znaleźć punkty takie, jak „Nowelizacja Kodeksu karnego — zakaz mowy nienawiści na tle orientacji seksualnej i tożsamości płciowej”, „Odpolitycznienie mediów publicznych oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji”, „Stworzenie kanału współpracy z organizacjami LGBT+ na poziomie rządowym”, „Wstrzymanie toczących się konkursów grantowych Narodowego Instytutu Wolności i Funduszu Sprawiedliwości oraz kontrola rozstrzygniętych konkursów grantowych” i „Odcięcie się od dyskryminacyjnej polityki poprzedniego rządu”. Choć do wielu z wyżej wymienionych postulatów można mieć zastrzeżenia, to szczególnie niepokojącym jest pierwszy z nich.

„Mowa nienawiści” to pojęcie niedookreślone

Pojęcie „mowy nienawiści” jest często używane w debacie publicznej, między innymi w celu zdyskredytowania przeciwników poprzez zarzucenie im posługiwania się ową „mową”. Istnieją różne definicje tego pojęcia, przykładowo takie jak ta, podawana w Wielkim Słowniku Języka Polskiego: „ogół wypowiedzi zawierających elementy wyszydzające, poniżające osobę lub grupy osób ze względu na ich cechy takie, jak np. płeć, kolor skóry, wyznanie, niepełnosprawność”.Swoją definicję podaje też jedna ze stron Fundacji Batorego, gdzie „mowa nienawiści” określana jest jako „(…)  nawoływanie do nienawiści, groźby czy obelgi o motywacji rasistowskiej czy ksenofobicznej, język nienawiści, dyskurs dyskryminacyjny; czasem mowę nienawiści sytuuje się bliżej stereotypów i uprzedzeń, a czasem bliżej działań, w których wyraźny jest akt nawoływania do nienawiści, istotne są intencje sprawcy”.

Z racji zbyt niedookreślonego kręgu osób, których to zjawisko miałoby dotykać, niemożliwe jest wdrożenie pojęcia „mowy nienawiści” do polskiego sytemu prawa karnego bez konieczności stworzenia precyzyjnej definicji legalnej. Bowiem zgodnie z ugruntowanym przekonaniem w doktrynie i orzecznictwem, ustawodawca powinien dążyć do precyzyjnego określenia cech zachowania, które pociąga za sobą odpowiedzialność karną.

Czy zmiany w Kodeksie karnym są konieczne?

W kodeksie karnym są wymieniane przestępstwa, które mają na celu ochronę przed nienawiścią z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu bezwyznaniowości. Mowa tu o przemocy i groźbie bezprawnej (art. 119 k.k.), nawoływania do nienawiści (art. 256 k.k.), znieważanie grupy lub osoby (art. 257 k.k.). Przypuszczalnie powyższe przepisy mogłyby ulec w tym wypadku nowelizacji w związku z omawianym postulatem Pakietu. Być może rozszerzono by w tych przepisach katalog znamion o „płeć, tożsamość płciową, ekspresję płciową, wiek, niepełnosprawność bądź orientację seksualną”, jak to już wcześniej próbowano zrobić, lub po prostu dodano by „orientację seksualną” lub „tożsamość płciową”. Niewątpliwie jednak drugie z wymienionych pojęć może stwarzać podobne problemy interpretacyjne jak przy pojęciu „mowy nienawiści”.

Obecnie polskie prawo przewiduje szereg innych instytucji mogących skutecznie chronić grupy i osoby przed następstwami nienawiści. Należy tutaj wymienić: groźbę karalną (art. 119 k.k.), zniesławienie (art. 212 k.k.), zniewagę (art. 216 k.k.), naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.), dodatkowo osoby w jakiś sposób dotknięte nienawiścią mogą skorzystać z instytucji zawartych w kodeksie cywilnym (dalej k.c.), w szczególności zaprzestanie naruszeń dóbr osobistych i usunięcie skutków naruszenia (art. 24 k.c.), a także naprawienie szkody na zasadach ogólnych (art. 415 i n. k.c.) oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art. 445 i 448 k.c.). Wyżej przytoczone przepisy stanowią ochronę wszystkich osób, pomijając przy tym kwestię przynależności do konkretnej grupy, nie ma zatem powodów, aby szczególnie wyróżniać osoby z odmienną „orientacją seksualną”, czy „tożsamością płciową”, wiązałoby się to także z nadmierną kazuistyką. Polski kodeks karny chroni już osoby, które mogłyby zostać obrażone z uwagi na swoje przekonania co do własnej płciowości.

Wprowadzenie proponowanych uregulowań byłoby także istotną ingerencją w wolność słowa, nie rozwiązując przy tym żadnego problemu, a co za tym idzie naruszałoby Konstytucję, która wymaga, aby ewentualne ograniczenia konstytucyjnych wolności były „konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób”, a także nie naruszały istoty gwarantowanej wolności (art. 31 ust. 3).

„Mowa nienawiści” jako narzędzie walki politycznej

Jak już zostało wspomniane, pojęcie „mowa nienawiści” jest niejednoznacznym terminem używanym w debacie publicznej w celu zdyskredytowania przeciwników ruchu LGBT. Umiejscowienie norm w ustawie karnej, które penalizowałyby jakkolwiek rozumianą „mowę nienawiści” ze względu na „orientację seksualną”, czy „tożsamość płciową”, jest zupełnie zbyteczne, albowiem inne przepisy są w stanie zapewnić skuteczną ochronę prawną. Dlaczego zatem ruch LGBT postuluje wprowadzenie takich uregulowań do polskiego kodeksu karnego?

Można przypuszczać, że celem wprowadzenia właśnie takich unormowań jest walka polityczna. Przede wszystkim nowe regulacje mogłyby wywołać „efekt mrożący”, czyli ze względu na obawę poniesienia konsekwencji prawnokarnych krytycy ruchu LGBT zaprzestawaliby krytyki lub w istotny sposób ją ograniczali. Dodatkowo, szczegółowe wymienienie proponowanych pojęć zwracałaby uwagę opinii publicznej, że problem „mowy nienawiści” wobec osób o „odmiennej orientacji seksualnej”, czy „tożsamości płciowej” jest realny, co przesuwałoby punkt ciężkości debaty publicznej w kierunku niepotwierdzonym statystykami, ani doświadczeniem społecznym.

Kamil Smulski – starszy analityk Instytutu Ordo Iuris

· „Tęczowy piątek”, organizowany w szkołach pod hasłami „równości” i „tolerancji”, niesie ze sobą ideologiczny przekaz oparty na założeniach teorii gender i może stanowić zagrożenie dla prawidłowego rozwoju psychoseksualnego dziecka.

· Organizacja tego typu wydarzenia, wbrew woli i wiedzy rodziców, stanowi naruszenie ich prawa do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, które gwarantowane jest przepisami Konstytucji RP oraz wiążącym Polskę prawem międzynarodowym.

· Ewentualne przeprowadzenie w szkole wydarzenia takiego jak „Tęczowy piątek” przez organizację zewnętrzną lub z wykorzystaniem dostarczanych przez nią materiałów, wymaga dopełnienia procedury przewidzianej w art. 86 ust. 2 Prawa oświatowego, która zakłada m.in. uzyskanie przez dyrektora szkoły lub placówki pozytywnej opinii rady rodziców.

· Jeśli inicjatywa byłaby oddolna i niezaplanowana (np. powstała z inicjatywy samorządu uczniowskiego), to należałoby co najwyżej dopuścić do takiego jej przeprowadzenia, by nie narażać nieuczestniczących w niej osób, na odbiór promowanych podczas „Tęczowego piątku” treści.

· W razie zaplanowanej uprzednio organizacji wydarzenia, bez formalnego udziału podmiotów z zewnątrz, każdy z rodziców powinien być dodatkowo uprzednio poinformowany o zamiarze przeprowadzenia akcji w szkole oraz mieć możliwość wyrażenia sprzeciwu wobec udziału w niej swojego dziecka.

· Za niespełnienie przesłanek, warunkujących dopuszczenie i sposób organizacji w szkole lub placówce akcji "Tęczowy piątek", odpowiedzialność ponosi dyrektor szkoły lub placówki.

· Instytut Ordo Iuris przygotował oświadczenie rodzicielskie, które rodzice mogą składać w szkołach swoich dzieci.

POBIERZ OŚWIADCZENIE - LINK

Organizacja „Tęczowego piątku” a wymóg pozytywnej opinii rady rodziców

W ostatnim czasie w niektórych mediach, pojawiła informacje o „odmrożeniu” akcji „Tęczowy piątek” w polskich szkołach. Najbliższe takie wydarzenie planowane jest na 27 października. W tym roku, za organizację wydarzenia odpowiada fundacja GrowSPACE, zaś wsparcia merytorycznego ma udzielić stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii[1].

W związku z tym, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (dalej: „PrOśw”), podjęcie działalności w szkole lub placówce przez stowarzyszenie lub inną organizację, wymaga uzyskania zgody dyrektora szkoły lub placówki, wyrażonej po uprzednim uzgodnieniu warunków tej działalności oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki i rady rodziców.

Jak wskazuje się w doktrynie, „przez działalność w szkole, o której mowa w art. 86 ust. 2 PrOśw, należy rozumieć każdą aktywność i każdą formę społecznego oddziaływania, informowania, propagowania idei, prowadzenia badań, którą dany podmiot podejmuje w stosunku do uczniów, korzystając ze wsparcia, choćby biernego, szkoły lub placówki[2]”.

Przeprowadzenie w danej szkole lub placówce akcji „Tęczowy piątek”, czy to poprzez obecność zewnętrznych aktywistów (wolontariuszy) czy przez rozwieszenie plakatów, flag bądź wykorzystanie innych materiałów stworzonych lub dostarczonych przez stowarzyszenie, fundację, inną organizację lub podmiot zewnętrzny (w tym osobę fizyczną), wymaga dopełnienia procedury przewidzianej w art. 86 ust. 2 PrOśw.

Pierwszeństwo wychowawcze rodziców

Niezależnie od tego wskazać trzeba na konstytucyjne prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania moralnego i religijnego dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami (art. 53 ust. 3 Konstytucji RP).  Analogiczne prawo wnika również z licznych, wiążących Polskę, aktów prawa międzynarodowego. Wymienić wypada w szczególności Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19 grudnia 1966 r., który w bardzo zbliżony sposób wskazuje na zobowiązania państw względem rodziców w wyżej wymienionych kwestiach. W art. 18 ust. 4 stanowi on, iż „Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się do poszanowania wolności rodziców lub w odpowiednich przypadkach, opiekunów prawnych do zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego zgodnie z własnymi przekonaniami”. 

Oczywiście ktoś może powiedzieć, że wymieniona gwarancja nie ma charakteru absolutnego. Należy jednak pamiętać, iż wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco. W przeciwnym razie, coś co jest zasadą, w tym wypadku opartą na normach rangi konstytucyjnej,, stanie się jedynie martwym postulatem.

Należy zatem uznać, iż rodzice mają pełne prawo do nauczania swoich dzieci np., że współżycie seksualne dwóch mężczyzn lub kobiet, a także każdy pozamałżeński akt seksualny, jest niedopuszczalny z moralnego i religijnego punktu widzenia. Organizatorzy „Tęczowego piątku”, ukazują zaś wizję ludzkiej płciowości oraz seksualności w zupełnie odmienny sposób, właściwy dla ideologii, czy też teorii gender. Według tej wizji, w „normalnej” rodzinie rodzicami mogą być zarówno mąż i żona, ale równie dobrze dziecko może mieć dwie mamusie lub dwóch tatusiów i nie ma w tym nic złego.

Wobec tego, każdy z rodziców uczniów powinien być indywidualnie poinformowany o zamiarze przeprowadzenia tego rodzaju akcji w szkole. Jest to niezależne od wymogu uzyskania pozytywnej opinii rady rodziców, w przypadku planowanej organizacji „Tęczowego piątku” przez organizację zewnętrzną, jak również w przypadku oddolnej inicjatywy, formalnie bez udziału takiej organizacji (w tym bez wykorzystywania dostarczanych przez nią materiałów). Rodzic powinien być również poinformowany o prawie do wyrażenia sprzeciwu wobec udziału swojego dziecka w tego typu akcji, choć najbardziej odpowiednią praktyką byłoby uzyskanie indywidualnej zgody na udział ucznia w wydarzeniu (podobnie jak ma to miejsce p.. przy okazji organizacji wycieczki szkolnej).

Konsekwentnie, samo wydarzenie powinno odbywać się w taki sposób, by nie narażać na odbiór promowanych na nim treści uczniów, którzy mogliby sobie tego nie życzyć lub których rodzice nie wyrazili zgody na ich uczestnictwo w akcji bądź sprzeciwili się temu. Wydarzenie mogłoby być zatem zorganizowane w osobnej sali (rozwieszenie plakatów na korytarzu dostępnym dla wszystkich nie wchodziłoby zatem w grę), czy też po zakończonych zajęciach, tak by część dzieci mogła udać się domu.

Dotyczy to również inicjatywy oddolnej (np. samorządu uczniowskiego) i wcześniej niezaplanowanej, choć w jej przypadku, by narazić się na potencjalny zarzut naruszenia zasady pierwszeństwa wychowawczego rodziców (np. w wyniku braku wcześniejszego poinformowania), dyrektor mógłby w ogóle nie dopuścić do organizacji wydarzenia w szkole.

Możliwe zagrożenie prawidłowego rozwoju dziecka

Ideologiczny przekaz płynący z „Tęczowego piątku” może powodować nadto u dzieci niepewność co do własnej orientacji seksualnej (skoro trzeba ją w sobie odkryć, a ktoś nie zastanawiał się na nią, to może najwyższy czas to zrobić) a nawet posiadanej płci (wszak według genderyzmu ciało nie przesądza o tym, czy ktoś jest chłopcem czy dziewczyną).

Należy zatem stwierdzić, że organizacja wydarzeń takich jak „Tęczowy piątek”, nie tylko narusza konstytucyjne prawo rodziców do wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie z własnymi przekonaniami, ale stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju psychoseksualnego dzieci i młodzieży. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 Światowej Organizacji Zdrowia (obowiązującej formalnie od 2008 r. do końca 2021 r.) wśród zaburzeń psychologicznych i zaburzeń zachowania związanych z rozwojem i orientacją seksualną wskazano, w pozycji F66.0, na „zaburzenia dojrzewania seksualnego”, polegające na tym, że „pacjent cierpi z powodu niepewności dotyczącej własnej identyfikacji czy orientacji seksualnej, co powoduje lęk lub depresję. Występuje to najczęściej w okresie pokwitania u osób, które mają trudność co do określenia orientacji seksualnej – czy jest ona homoseksualna, heteroseksualna czy biseksualna. Może także wystąpić u osób, które po okresie pozornie ustalonej orientacji seksualnej (pozostając w dłuższych związkach) zauważyły zmianę swojej orientacji.”

Obowiązki dyrektorów szkół

Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1-3 i 9 PrOśw do obowiązków dyrektora szkoły należy:

• kierowanie działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentowanie jej na zewnątrz;
• sprawowanie nadzoru pedagogicznego;
• sprawowanie opieki nad uczniami oraz stworzenie warunków harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;
• stwarzanie warunków do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki.

Dopuszczenie do organizacji w szkole lub placówce „Tęczowego piątku” bez dopełnienia procedury przewidzianej w art. 86 ust. 2 PrOśw, stanowiłoby daleko idące naruszenie tego przepisu oraz prowadziło do złamania konstytucyjnego prawa rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania moralnego i religijnego dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.

Jeśli miałoby dojść do organizacji omawianego wydarzenia w szkole lub placówce, wówczas do jej dyrektora należy obowiązek zapewnienia takiej jego organizacji, by nie doszło do naruszenia podstawowych przepisów prawa w tym zakresie.

Niezależnie od tego, rodzicom chcącym uchronić swoje dzieci przed ideologicznym przekazem „Tęczowego piątku”, zaleca się, aby dodatkowo upewnili się, czy w szkole ich dziecka nie jest planowana organizacja wydarzenia. Nie zaszkodzi również złożenie, z ostrożności, oświadczenia, wyrażającego sprzeciw wobec udziału w ewentualnym wydarzeniu swojego dziecka. Instytut Ordo Iuris na swojej stronie internetowej zamieszcza wzór wychowawczego oświadczenia rodzicielskiego, które można złożyć w szkole.

Marek Puzio - analityk Instytutu Ordo Iuris