Kontrowersyjny projekt z negatywną opinią sejmowej komisji. Opinia Ordo Iuris podstawą odrzucenia niekonstytucyjnego projektu

Adobe Stock

· Sejmowa Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych po raz kolejny zarekomendowała odrzucenie projektu ustawy o państwowej komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022.

· Komisja miałaby stanowić pozakonstytucyjny trybunał nadzwyczajny, pozbawiony wielu gwarancji zapewniających sprawiedliwy proces.

· Możliwe byłoby nakładanie przez komisję „środków zaradczych” w postaci m.in. zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem pieniędzmi publicznymi czy cofnięcia pozwolenia na broń wobec osób podejrzanych o uleganie „wpływom rosyjskim”.

· Pojęcie „wpływów rosyjskich” nie zostało jednak jasno zdefiniowane, co dopuszcza możliwość nadużyć ze strony komisji.

· Członkowie komisji byliby też zwolnieni z wszelkiej odpowiedzialności.

· Instytut Ordo Iuris przygotował analizę na ten temat, w której zwraca uwagę na sprzeczność proponowanych rozwiązań z Konstytucją RP.

PRZECZYTAJ ANALIZĘ – LINK

Pierwsze czytanie projektu miało miejsce 13 grudnia 2022 r. Projekt został wówczas skierowany do Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji, która zarekomendowała jego odrzucenie. Następnego dnia, podczas drugiego czytania, projekt skierowano ponownie do Komisji w celu przedstawienia sprawozdania. 10 stycznia Komisja ponownie negatywnie zarekomendowała projekt. Wcześniej Instytut Ordo Iuris opublikował opinię na ten temat, która, według informacji medialnych, wywarła (wraz ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich) decydujący wpływ na postanowienie członków Komisji – głosowanie zakończyło się wynikiem 20 do 19 za odrzuceniem projektu.

Projekt miał na celu powołanie komisji mającej posiadać, w założeniu wnioskodawców, daleko szersze uprawnienia od komisji śledczej, która, ich zdaniem, byłaby nieefektywna. W ich opinii, komisja powinna być wyposażona w możliwość natychmiastowego stosowania „środków zaradczych”. Powołanie komisji na podstawie aktualnego brzmienia projektu, prowadziłoby do obejścia przepisów o komisji śledczej, o której mowa w art. 111 Konstytucji RP. Zgodnie z nim, „Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy”, a tryb jej powołania określa ustawa. Takim aktem prawnym jest ustawa z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1024). Według omawianego projektu ustawy, członkowie komisji do spraw badania wpływów rosyjskich mieliby jeszcze szersze uprawnienia niż osoby zasiadające w komisji śledczej.

- Naruszenie art. 42 i 45 ust. 1 Konstytucji RP oznaczałoby pozbawienie osoby badanej przez komisję zawartych w nich gwarancji odnoszących się do postępowania karnego. Jak wynika z analizy projektu, przepisy ustanawiałyby komisję pełniącą funkcję quasi-sądową w kontekście wymierzania sprawiedliwości. W związku z tym właściwym organem postępowania byłby sąd, a nie powołana komisja – podkreślił Przemysław Pietrzak, analityk Centrum Badań i Analiz Instytutu Ordo Iuris.

Zgodnie z projektem, konsekwencje swoich działań miałyby ponosić nawet osoby nieświadome podlegania „wpływom rosyjskim”, m.in. podejmujące decyzję o zatrudnieniu pracownika w ramach spółki czy biorące udział w negocjacjach umowy międzynarodowej. Uprawnienia jakie zostałyby przyznane komisji odnośnie stosowania „środków zaradczych” mogłyby mieć szczególne konsekwencje w związku ze zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi i samorządowymi. Zwolnienie członków komisji z odpowiedzialności rodzi ryzyko ujawniania przez nich informacji tajnych oraz politycznego wykorzystania tego organu.  

- W Polsce już dawno należało utworzyć komisję weryfikującą wpływy jakie wywierają na polskich polityków wszystkie służby specjalne, w tym szczególnie niemieckie i rosyjskie. Teraz, gdy niekonstytucyjny projekt odrzucono w komisji sejmowej, posłowie mają szanse ponownie przemyśleć koncepcję funkcjonowania komisji i napisać projekt zgodny z Konstytucją - zaznaczył Łukasz Bernaciński z Zarządu Ordo Iuris.