Węgry chronią swoją suwerenność - analiza Ordo Iuris

Adobe Stock

· W grudniu 2023 roku Zgromadzenie Krajowe Węgier przyjęło Ustawę o Ochronie Suwerenności Narodowej, mającą na celu ochronę niezależności tego kraju przed wpływem i ingerencją polityczną szeroko rozumianych podmiotów zewnętrznych.

· Na mocy tego aktu legislacyjnego powstanie nowy organ administracji państwowej, zajmujący się ochroną niezależności Węgier, funkcjonujący jako Urząd Ochrony Suwerenności.

· Przyjęcie ustawy spowodowało znowelizowanie szeregu innych aktów normatywnych, w tym węgierskiego Kodeksu karnego oraz ordynacji wyborczej, co obejmuje wprowadzenie nowych sankcji, nakładanych zarówno na osoby fizyczne jak i osoby prawne za naruszenie przepisów dotyczących transparentności finansowej.

· Ustawa spotkała się z międzynarodową krytyką i potępieniem, m.in. ze strony Stanów Zjednoczonych i Parlamentu Europejskiego.

· Ordo Iuris wskazuje w analizie, że pewne zastrzeżenia mogą budzić przepisy, na mocy których określone decyzje podejmowane przez Urząd nie podlegają kontroli sądowej. Instytut całościowo ocenia jednak ten akt pozytywnie.

PRZECZYTAJ ANALIZĘ - LINK

W grudniu 2023 roku Zgromadzenie Krajowe Węgier przyjęło zdecydowaną większością głosów projekt Ustawy o Ochronie Suwerenności Narodowej. Potrzebę wprowadzenia nowych rozwiązań prawnych motywowano licznymi i nasilającymi się przypadkami ingerencji podmiotów zagranicznych w sferę wewnętrzną Węgier, co miało odnosić się zwłaszcza do wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w 2022 roku.

Rdzeniem Ustawy są przepisy dotyczące ustanowienia nowego niezależnego organu, działającego w ramach administracji państwowej, utworzonego w celu ochrony suwerenności i tożsamości konstytucyjnej Węgier - Urzędu Ochrony Suwerenności. Zgodnie z tym aktem normatywnym, na czele Urzędu stoi prezes, powoływany na 6-letnią kadencję i wspierany przez dwóch wiceprezesów.

            Zadania urzędu skupiają się na dwóch zasadniczych obszarach:

1. identyfikacji i rozpoznaniu działalności w zakresie wywierania wpływu, prowadzonej na rzecz podmiotów spoza Węgier,
2. wielowymiarowej działalności badawczo-analitycznej.

Podstawowe zadania Urzędu koncentrują się wokół wykrywania i badania działalności szeroko rozumianych podmiotów zewnętrznych (obcych państw, ich organów, oraz organizacji czy osób fizycznych działających na ich zlecenie), obejmujących m.in. reprezentowanie sprzecznych interesów, szerzenie dezinformacji czy wpływ na proces podejmowania decyzji politycznych oraz społecznych na Węgrzech. W tym zakresie Urzędowi przyznano szereg uprawnień, na podstawie których może on m.in. publikować wyniki przeprowadzonych dochodzeń, wzywać do złożenia wyjaśnień czy pozyskiwać dostęp do danych, w tym w niektórych przypadkach do danych niejawnych.

W ramach działalności badawczo-analitycznej, Urząd m.in. opracowuje propozycje i formułuje zalecenia dotyczące ochrony suwerenności czy publikuje corocznie raport poświęcony szeroko rozumianej problematyce suwerenności Węgier. W dokumencie tym zamieszczane są m.in. informacje odnośnie ustawodawstwa wpływającego na suwerenność narodową i skuteczności jego stosowania, określenie wskaźników ryzyka dla suwerenności, zalecenia dla organów czy podsumowanie działalności i funkcjonowania Urzędu w poprzednim roku.

Oprócz ustanowienia Urzędu, Ustawa wprowadza również szereg innych zmian w wielu różnych aktach normatywnych, w tym w ordynacji wyborczej czy Kodeksie karnym. Na gruncie prawa karnego ustanawia się nowe przestępstwo nielegalnego wywierania wpływu na wolę wyborców, natomiast w jednej z ustaw podatkowych przewiduje się sankcję w postaci wykreślenia osoby prawnej z rejestru podmiotów uprawnionych do otrzymywania darowizn z tytułu 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, jeżeli ta osoba prawna dokonała naruszenia zasad dotyczących finansowania a określonych w Ustawie o Ochronie Suwerenności.

Sama Ustawa stała się przedmiotem licznej krytyki podnoszonej zarówno przez organizacje, jak i podmioty krajowe oraz międzynarodowe. O jej skali może świadczyć fakt, iż została ona potępiona w oświadczeniu Departament Stanu USA oraz w rezolucji Parlamentu Europejskiego. Omawiany akt został także skrytykowany przez szereg węgierskich organizacji pozarządowych.

- Wątpliwości mogą budzić przepisy, z których wynika, że działania dochodzeniowe Urzędu nie podlegają kontroli sądowo-administracyjnej. Niemniej, zasadniczo Ustawę należy ocenić pozytywnie, jako że wprowadza ona mechanizmy mające na celu ochronę suwerenności narodowej i zapewnienie transparentności procesu podejmowania decyzji politycznych na Węgrzech, które zwłaszcza w dzisiejszych czasach globalizacji i wzajemnego przenikania się wpływów są kluczowe dla sprawnego i prawidłowego funkcjonowania państwa. Akt ten przypomina nam także, jak ważna jest suwerenność - wskazuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.