Kuratorium zaprasza uczniów na debatę. Ordo Iuris przypomina: potrzebna zgoda rodziców

Adobe Stock

· Mazowiecka Kurator Oświaty rozesłała do dyrektorów szkół podstawowych i ponadpodstawowych w województwie mazowieckim zaproszenie do udziału w debacie poświęconej ochronie zdrowia psychicznego, wraz z prośbą o umożliwienie wzięcia w niej udziału uczniom oraz kadrze pedagogicznej.

· Do debaty zostali zaproszeni m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz Warszawski Rzecznik Praw Uczniowskich Damian Jaworek.

· Jest on znany z kwestionowania możliwości umieszczania w statucie szkolnym regulacji ograniczających stosowanie przez uczniów wyzywającego makijażu oraz malowanie włosów czy paznokci na dowolne kolory.

· Debata ma odbyć się w piątek, 4 października, w godzinach od 10:00 do 12:00, czyli w czasie zajęć szkolnych.

· Udział w wydarzeniu jest dobrowolny, a przed dopuszczeniem do udziału w nim uczniów szkoła powinna uzyskać uprzednią zgodę rodziców.

· Niezależnie od tego, dyrektorzy szkół, którzy zdecydują się na umożliwienie podczas zajęć lekcyjnych udziału uczniów w debacie on-line, w której mają uczestniczyć przedstawiciele organizacji pozarządowych, powinni uzyskać uprzednio pozytywną opinię rady rodziców, stosownie do art. 86 ust. 2 Prawa oświatowego.

W treści zaproszenia, wystosowanego przez Mazowiecką Kurator Oświaty Wiolettę Krzyżanowską do nadzorowanych przez siebie szkół, zawarto informację, że debata jest skierowana przede wszystkim do uczniów klas VII-VIII szkół podstawowych, uczniów szkół ponadpodstawowych, nauczycieli i szkolnych specjalistów. Nie ma jednak informacji o dolnej granicy wiekowej uczniów mogących wziąć udział w wydarzeniu. Biorąc zaś pod uwagę jego tematykę – poświęconą ochronie zdrowia psychicznego, istnieją uzasadnione wątpliwości co do tego, czy omawiane podczas debaty treści będą odpowiednie dla młodszych uczniów (np. klas IV-VI). Jednocześnie nie są znane szczegółowe zagadnienia, jakie mają być omawiane podczas wydarzenia, przy czym – jako że ma ono przyjąć formę debaty – może dojść do sytuacji, że pewne kwestie pojawią się spontanicznie, w sposób nieprzewidziany.

Zgodnie z prawem, umożliwienie uczniom wzięcia udziału w debacie powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody rodziców tych uczniów. Niezależnie od tego, dyrektorzy szkół, którzy zdecydują się na pozwolenie uczniom (podczas zajęć lekcyjnych) na uczestnictwo w wydarzeniu, w którym wezmą udział  także przedstawiciele organizacji pozarządowych, powinni uzyskać pozytywną opinię rady rodziców, o której mowa w art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 737 z późn. zm.).

Zgodnie z tym przepisem, podjęcie działalności w szkole lub placówce przez stowarzyszenie albo inną organizację, wymaga uzyskania zgody dyrektora szkoły lub placówki, wyrażonej po uprzednim uzgodnieniu warunków tej działalności oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki i rady rodziców.

„Nie powinno budzić wątpliwości, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, że przez działalność w szkole lub placówce należy rozumieć nie tylko fizyczną obecność w szkole przedstawicieli organizacji lub stowarzyszenia, ale także działalność z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość. Przywołana regulacja ma na celu uzależnienie od pozytywnej opinii rady rodziców, możliwości przekazywania uczniom na terenie szkoły treści przez podmioty zewnętrzne, w formie warsztatów, wykładów, paneli, pogadanek, debat etc.” – wskazuje mec. Marek Puzio, starszy analityk Instytutu Ordo Iuris.

W zaproszeniu rozesłanym przez Mazowiecką Kurator Oświaty do dyrektorów szkół wyraźnie zaś wskazano, że w debacie mają wziąć udział przedstawiciele zewnętrznych organizacji, wśród których wymieniono m.in. Stowarzyszenie Precedens czy Fundację Girls Future Ready.

Kolejna wątpliwość dotyczy tego, czy debata rzeczywiście przyczyni się do wsparcia zdrowia psychicznego uczniów, nieodłącznie związanego z wychowawczą i opiekuńczą misją szkoły. W tym kontekście znaczenie może mieć stanowisko wyrażane przez Warszawskiego Rzecznika Praw Uczniowskich Damiana Jaworka, jednego z uczestników debaty, który m.in. podważa możliwość ustanowienia w statucie szkolnym regulacji ograniczających możliwość stosowania przez uczniów makijażu, malowania włosów, paznokci czy noszenia biżuterii. Nie znajduje to jednak potwierdzenia w obowiązujących przepisach prawa oświatowego.

Dlatego może okazać się, że udział w debacie uczniów szkół, w statutach których, zgodnie z prawem, znalazły się zapisy mówiące m.in. zakazie stosowania wyzywającego, mocnego makijażu, malowania włosów na dowolne kolory czy nawet ogólne sformułowania stanowiące o potrzebie dbałości o schludny i estetyczny wygląd, doprowadzi do konfliktowych sytuacji na linii uczeń-szkoła, łamania przez uczniów poszczególnych regulacji statutowych czy też składania skarg, choćby do wspomnianego Rzecznika Praw Uczniowskich.

„Wydaje się, że nadmierne akcentowanie praw ucznia, przy jednoczesnym pomijaniu lub wręcz zaprzeczaniu jego obowiązków, m.in. w zakresie przestrzegania wewnątrzszkolnych regulacji, zawartych w statucie szkolnym, oraz stosowania się do poleceń nauczycieli, pod opieką których uczeń znajduje się podczas pobytu w szkole, prowadzi do podważenia autorytetu nauczyciela i uniemożiwienia skutecznego egzekwowania od uczniów należytego zachowania, np. w zakresie przeciwdziałania przemocy rówieśniczej” – dodaje mec. Puzio.

Ponadto, organizacja debaty w piątek w godzinach od 10:00 do 12:00 może spowodować dezorganizację pracy szkoły oraz realizacji podstawy programowej z poszczególnych przedmiotów. Zauważyć należy, że wysłane do szkół zaproszenie datowane jest na 27 września 2024 r., zatem zaledwie na kilka dni przed dniem debaty - 4 października.

Co istotne, udział w debacie jest dobrowolny. Zaproszenie rozesłane przez Kuratora oświaty do dyrektorów szkół w żadnym wypadku nie powinno być traktowane przez nich jako wiążąca wytyczna, ani wywoływać jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w razie niezastosowania się do niej.