Genderowa strategia „równościowa” Rady Europy. Analiza Ordo Iuris

· Strategia Rady Europy dotycząca równości płci na lata 2024-2029 jest dokumentem programowym, który przedstawia plan i ramy działań na rzecz równości płci w Europie na okres sześciu lat.

· Nie jest to pierwsza strategia „równościowa”. Rada Europy przygotowywała już podobne dokumenty w poprzednich latach.

· Akt sam w sobie nie tworzy nowych instrumentów prawnych, a jedynie opiera się na istniejących dokumentach, które „promują równość płci”. Do nich należy m.in. Konwencja stambulska.

· Ordo Iuris wskazuje w analizie, że strategia w rzeczywistości dąży do uprzywilejowania kobiet, posługując się ideologicznymi koncepcjami, takimi jak „gender mainstreaming”.

· Autorzy strategii domagają się od państw członkowskich m.in. wprowadzania parytetów płci oraz „zaspokajania szczególnych potrzeb uchodźczyń lub osób ubiegających się o azyl".

 

PRZECZYTAJ ANALIZĘ - LINK

 

Strategia Rady Europy dotycząca równości płci na lata 2024-2029 została przyjęta przez Komitet Ministrów Rady Europy w marcu 2024 r. Strategia jest dokumentem ramowym, który określa kierunki działania RE na rzecz równości płci w ciągu najbliższych sześciu lat. Zawiera on 6 celów strategicznych.

 

Celem pierwszym jest „zapobieganie i zwalczanie stereotypów związanych z płcią i seksizmu”. Strategia wzywa do tworzenia lub modyfikowania przepisów krajowych, tak by te mogły definiować i potencjalnie kryminalizować „seksistowską mowę nienawiści”, której ofiarami, jak podaje dokument, padają kobiety i dziewczęta w niewspółmiernie większym zakresie. Strategia nie przywołuje jednak żadnych badań na potwierdzenie stawianej tezy oraz zależności, z której miałaby ona wynikać.

 

Inny cel to „zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocy domowej”. Cel ten dotyczy przede wszystkim skutecznego wdrażania genderowej Konwencji stambulskiej. Jego realizacja ma też polegać na wspieraniu rozwoju krajowych planów działania w zakresie przemocy wobec kobiet oraz promowaniu dostępu do „podstawowych usług” dla ofiar. RE zamierza dążyć do wyeliminowania przemocy wobec kobiet i dziewcząt poprzez „wzmacnianie istniejących mechanizmów prawnych”, takich jak Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Konwencja stambulska). Instytut Ordo Iuris wielokrotnie wskazywał, że rozwiązania dotyczące walki z przemocą, zawarte w Konwencji stambulskiej, w rzeczywistości nie przyczyniają się do ograniczenia tego zjawiska. Akt ten pociąga za sobą wprowadzenie do porządku prawnego postulatów opartych na ideologii gender.

 

Trzecim celem strategii jest „zapewnienie równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla kobiet i dziewcząt”. RE deklaruje, że będzie dążyć do zwalczania uprzedzeń ze względu na płeć w systemie wymiaru sprawiedliwości. Z tym wiąże się także zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości ofiarom przemocy i dyskryminacji. Strategia przyjmuje założenie, iż osiągnięcie równości wymaga również zajęcia się uprzedzeniami ze względu na płeć w samym systemie państwowym. Autorzy dokumentu uznają, że zrównoważony udział kobiet i mężczyzn we wszystkich sferach życia ma kluczowe znaczenie dla sprawiedliwego i równego społeczeństwa.

 

Do celów strategii należy również „osiągnięcie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w życiu politycznym, publicznym, społecznym i gospodarczym”. RE zakłada, że będzie to możliwe dzięki zwiększeniu reprezentacji kobiet na stanowiskach decyzyjnych. Rada chce promować rozwój karier kobiet, np. poprzez wprowadzanie parytetów w systemach krajowych.

 

Kolejnym celem strategicznym jest „zapewnienie wzmocnienia pozycji kobiet i równości płci w odniesieniu do wyzwań globalnych i geopolitycznych”. Ma się to odbywać poprzez zaspokajanie „szczególnych potrzeb uchodźczyń i osób ubiegających się o azyl” oraz promowanie udziału kobiet w „budowaniu pokoju” i rozwiązywaniu konfliktów. Autorzy Strategii w punkcie 77. stawiają tezę, że „ruchy (organizacje) anty-gender” podważają lub kwestionują istniejące standardy i polityki równości płci oraz zagrażają realizacji podstawowych praw wszystkich kobiet i mężczyzn, dziewcząt i chłopców. Ruchy te są aktywne na wszystkich poziomach. Obrona dorobku w zakresie równości płci i zaangażowanie w rozwój nowych standardów i polityk w tym obszarze powinny stanowić integralną część stosunków wielostronnych”. Brak jednak dowodu na to w dalszej części tekstu lub przypisach.

 

We wstępie do strategii, autorzy tekstu krytykują ponadto ruchy „anty-gender” i „gender-critical” (w języku angielskim: ktoś, kto wierzy, że płeć jest faktem biologicznym i krytykuje ideę istnienia „tożsamości płciowej”, mogącej różnić się od biologicznej) za ich wysiłki na rzecz ograniczania m.in. „praw seksualnych i reprodukcyjnych” (pod czym zwykle kryje się tzw. prawo do aborcji) oraz „ochrony lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych i interseksualnych (LGBTI) oraz kobiet”.

 

Wśród celów wymienia się też „uwzględnianie aspektu płci we wszystkich politykach i działaniach”. Zgodnie z tym założeniem, państwa członkowskie mają upewniać się, że się, że wszystkie departamenty rządowe uwzględniają równość płci w swojej pracy w celu „zaspokajania potrzeb zróżnicowanych kobiet”. Kraje są wezwane do realizowania koncepcji „gender mainstreaming”, która zapewnia, że polityka nie jest nieumyślnie niekorzystna dla jednej z płci lub nie utrwala istniejących nierówności. Rada zamierza też dążyć do zajęcia się szczególnymi wyzwaniami stojącymi przed kobietami z „grup marginalizowanych”.

 

W analizie, eksperci Instytutu Ordo Iuris wskazali, że zobowiązanie RE do zapewnienia równości płci we wszystkich państwach członkowskich jest zakorzenione w podstawowych prawach człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, która gwarantuje równe traktowanie i zakazuje dyskryminacji ze względu na płeć. Instrumentami prawnymi, które, według deklaracji ich autorów, mają zapewniać równość płci we wszystkich krajach członkowskich Rady, mają być także Konwencja stambulska i Europejska Karta Społeczna (która ma za zadanie chronić prawa społeczne i ekonomiczne istotne dla równości płci, takie jak dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji). W założeniu ma do nich należeć również Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która nie wiąże się bezpośrednio z Radą Europy, ale ma zastosowanie do państw członkowskich UE i wzmacnia podobne zasady niedyskryminacji i równości.

 

Eksperci Ordo Iuris przedstawili w analizie, jak RE od dawna opracowuje wieloletnie strategie, aby, jak twierdzi sama RE, kierować swoją pracą na rzecz równości płci. Strategie te określają priorytety, identyfikują kluczowe działania i zapewniają ramy monitorowania postępów. Poprzednie strategie (2014-2017 i 2018-2023) koncentrowały się na takich obszarach, jak zwalczanie przemocy wobec kobiet, promowanie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji i osiągnięcie równości ekonomicznej.

 

- Choć celem Strategii jest zapewnienie równości płci w wielu kluczowych obszarach życia społecznego, to w praktyce promuje ona nieuzasadnione przywileje dla kobiet. Ponadto, posługuje się także terminem „gender”, który jak sama Rada Europy wskazuje, nie jest tożsamy z terminem „sex”, oznaczającym płeć biologiczną, a zatem rodzi trudności interpretacyjne zwłaszcza dla tych państw członkowskich, które nie rozpoznają w swoim systemie koncepcji płci społeczno-kulturowej – wskazuje Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.