Ordo Iuris dla ONZ: rodzina oparta na małżeństwie najlepszym środowiskiem rozwoju dzieci

Adobe Stock

· Biuro Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka ONZ przygotowuje raport na temat uwzględnienia praw dziecka w działaniach Organizacji Narodów Zjednoczonych, w tym wdrożenia Noty informacyjnej Sekretarza Generalnego dotyczącej praw dziecka.

· W Nocie informacyjnej Sekretarz Generalny wskazuje m.in., że dzieci są „ekspertami we własnym życiu”, a poszczególne traktaty dotyczące praw człowieka „ustanawiają bezpośrednią relację między dzieckiem a państwem, co podważa domniemanie, że rodzice mają prawo własności do dziecka”.

· Instytut Ordo Iuris przygotował opinię dla Biura Wysokiego Komisarza, zwracając uwagę na kluczową rolę rodziny jako podstawowej komórki społecznej, która zapewnia zdrowy rozwój dziecka i najpełniej gwarantuje ochronę jego praw.

· W swojej opinii Instytut zaproponował Komisarzowi rozważenie przyjęcia projektu Konwencji o Prawach Rodziny przygotowanego przez Instytut w 2019 r., który może stać się fundamentem globalnych działań na rzecz ochrony rodziny oraz praw dzieci.

· Eksperci przytoczyli także wyniki badań wskazujących, że dzieci dorastające w rodzinach opartych na małżeństwie są mniej narażone na przemoc i inne negatywne zjawiska.

Raport przygotowywany jest na podstawie rezolucji Rady Praw Człowieka 55/29 w sprawie praw dziecka. W swoim stanowisku Instytut zwrócił uwagę, że ochrona praw dziecka wymaga podejścia systemowego i holistycznego. Jednym z najważniejszych elementów w zapewnieniu prawidłowego rozwoju dziecka oraz jego ochrony przed przemocą jest wzmocnienie rodziny. W szczególności trwałe więzi małżeńskie stanowią najbezpieczniejsze środowisko dla dziecka, co zostało potwierdzone przez liczne badania.

Instytut Ordo Iuris przywołuje wyniki badań, które jednoznacznie wskazują, że dzieci wychowywane w rodzinach opartych na małżeństwie są mniej narażone na przemoc domową niż te, które dorastają w związkach nieformalnych. Badanie Departamentu Sprawiedliwości USA z lat 1993–2010 wykazało, że kobiety żyjące w związkach nieformalnych częściej padają ofiarą przemocy ze strony partnerów niż kobiety zamężne. W 2010 roku przemoc wobec kobiet niezamężnych była czterokrotnie częstsza niż wobec zamężnych. Co więcej, w gospodarstwach domowych z dziećmi kobiety niezamężne doświadczały przemocy ponad 12 razy częściej niż zamężne matki. Inne badania, także zlecone przez władze USA, potwierdzają te wnioski, wskazując, że silne więzi rodzinne skutecznie chronią przed negatywnymi zjawiskami społecznymi, które znacznie rzadziej występują w rodzinach opartych na małżeństwie niż w innych formach relacji, takich jak konkubinaty.

W ramach swojej opinii Instytut Ordo Iuris zaprezentował również projekt Konwencji o Prawach Rodziny, który został stworzony z myślą o wzmocnieniu międzynarodowych standardów ochrony rodziny i praw dziecka. Konwencja opiera się na międzynarodowym dorobku w zakresie ochrony praw człowieka, w tym na Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ oraz Konwencji o Prawach Dziecka, a także na najlepszych praktykach konstytucyjnych krajów europejskich. Konwencja zawiera 52 artykuły, które precyzyjnie definiują takie pojęcia, jak dobro dziecka, małżeństwo, rodzina, przemoc i przemoc domowa. Definicja „najlepszego interesu dziecka” obejmuje wszystkie warunki niezbędne do jego właściwego rozwoju osobistego, duchowego i intelektualnego. Konwencja podkreśla również, że te warunki najlepiej zapewniają rodzice lub opiekunowie prawni, dbając o integralność rodziny oraz bezpieczeństwo i zdrowie dziecka.

W projekcie Konwencji o Prawach Rodziny podkreślono szereg fundamentalnych praw, w tym ochronę prawną dziecka zarówno przed, jak i po narodzinach (art. 5) oraz zapewnienie ochrony życia i godności dziecka od momentu poczęcia. Autorzy Konwencji wskazali też na priorytet najlepszego interesu dziecka we wszystkich działaniach państwowych (art. 23). Oznacza to, że wszystkie decyzje dotyczące dzieci muszą uwzględniać przede wszystkim ich dobro. Inną zasadą jest pierwszeństwo rodziców w wychowywaniu dzieci (art. 27). Konwencja podkreśla, że rodzice mają podstawowe prawo do wychowywania swoich dzieci, a państwo ma obowiązek wspierać, a nie zastępować rodziców w tej roli.

Eksperci Instytutu Ordo Iuris wskazali, że Konwencja w szczególny sposób odnosi się do kwestii przemocy domowej, zapewniając ofiarom szerokie wsparcie, w tym porady prawne, psychologiczne, pomoc finansową oraz dostęp do schronisk. W artykule 35 Konwencja przewiduje również ustanowienie specjalistycznych ośrodków pomocy dla ofiar przemocy seksualnej, zapewniając im dostęp do wsparcia medycznego, prawnego i psychologicznego. Akt przewiduje także społeczne uznanie i wsparcie dla rodzin wielodzietnych, uznając ich wkład w rozwój społeczeństwa. Podkreśla potrzebę respektowania praw rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami oraz zapewnienia im odpowiednich warunków materialnych i wsparcia instytucjonalnego.

Jednym z kluczowych elementów projektu Konwencji jest postulat zapewnienia uniwersalnego dostępu do krajowego, bezpłatnego portalu informacyjnego, publikowanego we wszystkich językach urzędowych oraz w językach mniejszości narodowych i etnicznych. Serwis ten miałby gromadzić informacje dotyczące wszelkich form przemocy, metod jej zapobiegania, a także szczegółowo wyjaśniać prawa ofiar przemocy. Dodatkowo, za pośrednictwem portalu możliwe byłoby zgłaszanie przypadków przemocy, co ma na celu usprawnienie mechanizmów reagowania na zagrożenia. Instytut Ordo Iuris podkreśla, że takie narzędzie informacyjne będzie nie tylko pomocą dla ofiar, ale także skutecznym narzędziem prewencyjnym, umożliwiającym społeczeństwu szybki dostęp do wiedzy o możliwościach wsparcia i interwencji.

W ramach Konwencji, Ordo Iuris proponuje również utworzenie Międzynarodowego Komitetu ds. Praw Rodziny, którego zadaniem będzie monitorowanie postępów państw-stron Konwencji w przestrzeganiu jej standardów dotyczących ochrony praw rodziny. Komitet ten miałby działać jako niezależny organ nadzorczy, oceniając zgodność polityk państwowych z normami zawartymi w Konwencji oraz wspierając państwa w ich implementacji. Dzięki temu mechanizmowi kontrolnemu, możliwe byłoby bieżące monitorowanie postępów w zakresie wdrażania przepisów chroniących rodzinę i dzieci przed różnymi formami przemocy i patologii społecznych.

W obliczu bezprecedensowych zagrożeń dla praw dzieci, Instytut Ordo Iuris apeluje o zwiększenie międzynarodowej ochrony tych praw poprzez wsparcie instytucji rodziny. Instytut zwraca uwagę na konieczność stworzenia globalnej platformy dedykowanej ochronie rodziny i dzieci, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Projektowana Konwencja mogłaby stanowić inspirację dla polityk i działań podejmowanych przez ONZ oraz inne organizacje międzynarodowe.

– Potrzebujemy solidnych gwarancji prawnych na poziomie międzynarodowym, które będą chronić rodzinę jako podstawową komórkę społeczną oraz zapewniać dzieciom należytą opiekę. Instytut Ordo Iuris podkreśla kluczową rolę Organizacji Narodów Zjednoczonych w promowaniu ochrony rodziny na arenie międzynarodowej. ONZ, dzięki swoim zasobom i wpływom, może przyczynić się do globalnej promocji wartości rodzinnych oraz stworzenia ram prawnych wspierających prawa rodzin i dzieci. Przyjęcie takiej konwencji przez ONZ lub inne jej agendy mogłoby być krokiem milowym w budowaniu globalnych standardów ochrony tych praw. Propozycja Ordo Iuris zakłada również szeroko zakrojone działania edukacyjne skierowane do społeczeństw, mające na celu wzmacnianie świadomości roli małżeństwa i trwałych więzi rodzinnych, jako optymalnego środowiska rozwoju człowieka – zaznacza Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.